İNTİHAR ya da ÖZKIYIM (GENEL BİLGİLER)

... konulu sunumlar: "İNTİHAR ya da ÖZKIYIM (GENEL BİLGİLER)"— Sunum transkripti:

1 İNTİHAR ya da ÖZKIYIM (GENEL BİLGİLER)

2 “Çığlık” Munch

3 Tanım: İntihar kişinin kendi canına kıyma
eylemine verilen addır..

4 İntihar etmek: (“intihar etti.. İntihar
etmiş..”, kişinin amacına ulaştığı durum için kullanılır..

5 Amacına ulaşılmamış durumlar için
“İntihar Girişimi” adı verilir..

6 Yada Tamamlanmış intiharlar,İntihar Girişimleri Ve Parasüisider davranışlardan söz edebiliriz..

7 Parasüisider davranış denildiğinde intihar
görüntüsünde olmayan (aklımıza intiharı getirmeyen)ama sonuç olarak kişinin bildiği halde ölümle sonuçlanabilecek davranışları sürdürmesi durumunu anlarız..

8 Örneğin: sigara içmek, hızlı araba
kullanmak, tehlikeli sporlara aşırı meraklı olmak, uyuşturucu kullanmak..v.s.

9 İntihar eden ya da girişiminde bulunan
Kişi %98 psikiyatrik sorunları olan kişidir..

10 İntihar girişimi hiçbir zaman
“gösteri”, “şantaj”, “numara” Olarak değerlendirilmemelidir…

11 Her intihar girişimi ciddi bir eylemdir..

12 İntihar dünya ölçeğinde (2000 yılı verilerine göre) ölüm nedenleri arasında 13. sıradadır…

13 15-45 yaş aralığında ise bu derecelendirmede 4. sıraya yükselir…

14 Aynı yıl içinde kayıtlı olarak dünyada kişinin intihar ederek yaşamına son verdiği saptanmıştır...

15 Dünyada her 40 saniyede 1 kişi intihar
etmektedir…

16 Yine son 50 yılda intiharlar % 60
artmıştır…

17 Türkiye’de 2002 DİE verilerine göre
intiharın bütün nüfusa oranı ’de 3,3’dür…

18 Bu oran +15 yaş itibariyle ikiye
katlanır…

19 15-24 yaş grubunda kadınlarda intihar oranı erkeklere göre daha yüksektir…

20 Diğer yaş gruplarında erkekler daha
öndedir…

21 İntihar girişiminde bulunanlar arasında
kadınların erkeklere oranı daha yüksek iken, bu oran tamamlanmış intiharlarda erkekler lehine değişir..(Her 3 erkeğe 2 kadın şeklinde)

22 En sık intihar nedenleri arasında
hastalık, aile geçimsizliği, geçim zorluğu, duygusal ilişkilerde hayal kırıklığı, ticari başarısızlık öğrenim başarısızlığı sayılabilir..

23

24 En sık intihar etme biçimleri arasında
kendini asma, ateşli silahlar kullanma, kimyevi madde kullanma, yüksekten atlama, suya atlama sayılabilir..

25

26 Yukarıda değinilen intihar nedenleri
aynı zamanda psikiyatrik açıdan intihar eden yada intihar girişiminde bulunan insanların yaşadığı ruhsal sorunlara ışık tutar..

27 İntihar edenlerde sıklıkla görülen ruhsal
rahatsızlıkların başında depresyon gelir..

28 Herkes depresyon geçirebilir…

29 Depresyon kişinin bu hastalığa yatkınlığı kadar yaşam koşulları ve olaylarıyla da sıkı sıkıya bağlıdır..

30 Bu açıdan bakıldığında intihar yalnızca bireyin
ruhsal dünyasının değil, aynı zamanda o bireyin içinde yaşadığı toplumsal yaşamın da aynası durumundadır..

31 Ekonomik krizler, savaşlar, işsizlik,
Büyük afetler, sosyal yaşama egemen Olan güvensizlik durumları..,intihar Oranlarını arttırır..

32 Aynı durumlar şiddeti de arttırır…

33 İntihar kişinin kendisine yönelttiği bir
şiddet eylemidir..

34 Umutsuzlaşan (köşeye sıkışan)canlı
ya karşısındakine saldırır yada kendini yıkar/yok eder..

35 Depresyon umutsuzluğun hastalık halidir..

36 Alkol yada uyuşturucu kullanımı parasüisider davranışlara girer..

37 Bu tür sorunları olan insanlarda
intihar oranları yüksektir..

38 Yine psikotik bozukluğu olan ya da
ağır kişilik bozukluğu olan kişilerde intihar oranları yüksektir…

39 Bütün bu açıklamalar bize intihar
oranlarının yalnızca psikiyatrik önlemlerle düşürülemeyeceğini göstermektedir..

40 Bataklığın bir kısmı sosyal alana aittir
ve psikiyatri bu alan üzerinde etkisizdir..

41 Bütün göstergeler önümüzdeki yıllarda
ülkemizin en önemli sorunları arasında uyuşturucu kullanımı, yaygınlaşmış şiddet ve ağır kişilik deformasyonları olacağına dair ipuçları vermektedir..

42 Dolayısıyla toplumun her kesiminin
uyanıklığına ve sorumluluk duygularına gereksinim vardır..

43 Ölü Anne “Munch”

44 İNTİHAR NEDENLERİ

45 Yapılan çalışmalarda intihar edenlerin
%98’inin klinik olarak hasta olduğu saptanmıştır..

46 Geriye kalan %2’lik oranın nasıl
açıklanabileceği konusun da yeterli yaklaşım bulunmamaktadır..

47 İntihar, hayvanlarda depresyon modellerinde gözlenen bir yüzmekten vazgeçme durumudur..

48 Kişinin gündelik yaşamı görüntüde
götürebilmesi onun depresif olmadığı anlamına gelmez..

49 Aynı çalışmalarda intihar edenlerin
%94’ünde psikiyatrik hastalık olduğu saptanmıştır..

50 Yine geriye kalan %6’lık oranın ne olduğu konusunda bilgi verilmiyor..

51 Yineleyelim: İntihar yüzmekten vazgeçme durumudur ve her yüzmekten vazgeçiş altında Psikolojik Nedenler bulunur!...

52 İntihar davranışının en sık görüldüğü
ruhsal rahatsızlıklar arasında: *DEPRESYON *ŞİZOFRENİ *ALKOL ve MADDE BAĞIMLILIĞI *KİŞİLİK BOZUKLUKLARI *PANİK BOZUKLUK bulunur..

53 Yaşa göre.. 30 yaş altında alkol ve madde kullanımına bağlı intiharlar.., 30 yaş üstünde depresyon ve bilişsel bozukluklara bağlı intiharlar daha sıktır..

54 Tetikleyici risk faktörleri..
Özellikle gençlerde; Ayrılık, Reddedilme İşsizlik Yasal sorunlar..

55 Ama genel olarak Sevilen birinin kaybı, İş sorunları, Ekonomik güçlükler Yasal sorunlar özellikle depresyon ve anksiyete köprüsü üzerinden intihar davranışını tetikleyebilirler..

56 Açıklayıcı yaklaşımlar..
* Sosyal Kuramlar * Kültürel Kuramlar * Psikolojik Kuramlar * Genetik Kuramlar

57 Bunlardan genetik yaklaşımları bir
kenara bırakırsak

58 Diğer tüm yaklaşımları birbirleriyle
etkileşimleri içinde değerlendirmek ve ele almak uygun olur..

59 Psikanalitik açıdan intihar davranışı
kişinin kendine döndürdüğü agresivitenin en uç noktasını oluşturur..

60 Davranışçı psikoloji açısından intihar (ve her türlü agresif davranışlar) öğrenilmiş davranış kalıplarıyla yakından ilişkilidir..

61 Bir toplumun kültürel beslenme
sahası agresif (hetero ya da oto) davranışlar üzerinde yatıştırıcı ya da azdırıcı etki gösterebilir..

62 Sosyal yapı ve bunun dinamikleri, agresif
davranışların azalması ya da yoğunlaşması üzerinde doğrudan etkilidir..

63 Genetik açıdan ruhsal kırılganlığa
eğilimli bireyler uygunsuz yaşam koşullarından diğerlerine göre daha hızlı, daha yoğun etkilenebilirler..

64 Örneğin ; Yoğun kriz, İşsizlik, Sosyal/kültürel/politik baskı, Etkileri uzamış doğal ya da değil felaketler..

65 Ya da umutsuzluk duygusunu geri
dönüşümsüz şekilde pekiştiren her türlü yaşam olayı hetero ya da oto agresif davranışları arttırır..

66 Ülkemiz bu olumsuzlukların tümünü
yaşamakta olup, derin dönüşüm sancıları çeken bir toplumdur..

67 Ülkemizi şimdi ve gelecekte doğrudan
tehdit eden sorunların başında ŞİDDET MADDE BAĞIMLILIĞI ve kendine sosyal dil bulmuş KİŞİLİK BOZUKLUKLARI gelmektedir..

68 İntihar ; Bunlara doğrudan ya da değil sıklıkla eşlik
edici bir davranış olarak karşımıza çıkar veya çıkacaktır..

69 İNTİHAR RİSK FAKTÖRLERİ

70 Riskli Gruplar Erkekler Yaşlılar Yalnız yaşayan kişiler Daha önce intihar girişiminde bulunmuş kişiler Ailesinde intihar öyküsü olan kişiler

71 Yüksek İntihar Riski Olan
Gruplar.. Psikiyatrik bozukluklar (genellikle depresyon, alkolizm ve kişilik bozuklukları) Fiziksel rahatsızlıklar (ölümcül, ağrılı hastalıklar, AIDS) Daha önceki intihar girişimleri Ailede daha önce intihar vakaları, alkolizm ve/veya diğer psikiyatrik hastalıkların olup olmadığı Boşanmış, dul ya da bekarlık durumları Yalnız yaşamak (sosyal olarak izole edilmiş) İşsizlik ya da emeklilik Mutsuz bir çocukluk

72 Eğer hasta psikiyatrik rahatsızlık geçirmiş ise
hastaneden yeni çıktığı dönemde ya da daha önce intihar girişimi olmuş ise semptomatolojinin alevlenme dönemlerinde dikkatli olunmalıdır..

73 Vincent van Gogh.. Bir manik depresif.. Dürtüsel özellikleri yoğun..
Sancılarla dolu bir yaşam.. Tabancayla 1890’da intihar ediyor..

74 DEPRESYON KISA BİLGİ…

75 Tanım.. Özellikle * Yoğun Psişik Sıkıntı * Çöküntülü Ruh Hali * Psişik ve Motor yavaşlama ile karakterize patolojik ruh hali..

76 Depresyonun trajik sonu intihardır..
Her sene dünya üzerinde kişi intihar ederek yaşamına son vermektedir..

77 İntiharların %30-70’i depresyona
bağlıdır..

78 Depresyon hastalarının %15’i intihar
etmektedir..

79 Depresif hastalarda yıllık intihar
oranı %3 düzeyindedir..

80 Depresyonda İntihar Risk Faktörleri.. Klinik semptomatolojide * açık ölme isteği, * melankolik içerikli sanrılar olması * depresif tablonun yoğunluğu..

81 Kişinin biyografik özelliklerinde
* dürtüsel bir yapı, * sosyal ve affektif izolman, * yaş aralığında ya da 60 yaş üstünde olma, * bekar veya dul olma, * erkek cinsiyetten olma, * geçmişte intihar girişimlerinin olması, * aile öyküsünde başka intihar olgularının bulunması, * alkolizm sorunu olması.. depresyonda intihar riskini arttırır..

82 Depresif İntiharın Genel Klinik Özellikleri.. Kimi zaman bir depresif tablonun açılış semptomu olarak, kimi zaman uzun bir depresif sürecin ileri döneminde ortaya çıkabilir..

83 İntihar düşüncesiyle bu düşüncenin
eyleme sokulması arasında geçen dönemde * intihar düşüncelerinin takıntılı nitelik alması, * ilerleyici şekilde içe kapanma ve dış dünyadan çekilme, * hayata karşı ilgisizlikle birlikte hetero agresivitenin inhibisyonu görülür..

84 Kimi durumlarda yoğun bir anksiyete artışını izleyen ani ve önceden öngörülemeyen eyleme geçiş şeklinde, başka durumlarda önceden özenle ve soğukkanlılıkla hazırlanmış girişimler olarak görülür..

85 Kimi intiharlar özgeci niteliktedir
(kişi bu eylemiyle yakınlarını yükten kurtarma, koruma isteği içindedir..)

86 İntihar eşdeğeri olarak adlandırabileceğimiz gıda
almayı reddetme ya da tehlikeli davranışlar içinde bulunma da kimi depresif hastaların davranışları içinde yer alır..

87 İNTİHAR ve DİĞER PSİKİYATRİK PATOLOJİLER..

88 Alkol ve Uyuşturucu Kötüye
Kullanımı.. Akut yoğun alkol alımında ya da patolojik sarhoşluklarda..

89 Kronik alkolizmde sekonder depresif
bozukluğun yerleşmesiyle..

90 Yine kronik alkolizme bağlı
sosyoprofesyonel yitimlere reaksiyonel olarak..

91 Aynı şekilde uyuşturucu bağımlıları,
özellikle eşlik edici/altta yatan depresyon veya psikoz var ise, yüksek doz alımla intihar girişiminde bulunma riski taşırlar..

92 İntihar ve Yaşlılık.. İntihar riski yaşla birlikte artar.. Yaşlılarda depresyon frekansı yüksektir..

93 Gelişmiş ülkelerde özellikle 75-80 yaş
sonrasında intihar frekansı önemli ölçüde yüksektir..

94 Riskin en yüksek olduğu dönem
dul kalmayı izleyen yıldır..

95 Yaşlılarda maskeli depresyon fazladır..
Buna organik patolojilerin sıklığı da eklenir..

96 Yaşlılarda depresyon tanısı koymak hem
depresif tablonun özellikleri açısından hem de bu tanıyı koyacak profesyonellerin ihmali nedeniyle zordur..

97 Yaşlılığa bağlı sosyal ve duygusal
izolasyonun (yaşlı tarafından) bilincine varma dirençli depresyonların zeminini hazırlar..

98 İNTİHAR ve ERGENLER..

99 Genel Bilgiler.. Özellikle Batı’da ergen intiharları ciddi bir sorundur ve ülke sağlık politikalarında temel önemde yer tutmaktadır..

100 Yapılan çalışmalarda 15-24 yaş aralığında
intihar vakalarının 1960’tan beri kez daha arttığı saptanmıştır.. Bu yaş aralığında 2. en sık ölüm nedenidir..

101 Türkiye’de bu konuda yeterince çalışma yoktur..

102 Bayam ve arkadaşlarının 1995’te yaptığı
bir çalışmada 5-14 yaşta her yıl 40-50, 15-25 yaşta her yıl tamamlanmış intihar olduğu saptanmıştır..

103 Yine bu çalışmada 1980-1989 arasında
intihar prevalansı ’de 3-4 olarak saptanmıştır..

104 Erkeklerde tamamlanmış intihar, kızlarda intihar girişimleri fazladır..

105 İzleyen yıl içinde %30-50 oranında eylem
yinelenmektedir..

106 Ergenliğin kimi özellikleri..
Ergenlikte dürtüsel yaşantılar yoğundur ve ani eyleme geçişler sıklıkla görülür.. (Bu özellikler intihar girişimlerini de kolaylaştırır..)

107 Ergenin kimi riskli davranışları da intihar
eşdeğerleri olarak değerlendirilebilir..

108 Ergende eyleme geçme özellikle kimlikle ilgili kimi ruhsal çatışmalardan uzaklaşmaya(üzerini örtmeye/görmemeye) yönelik bir kestirme yol bulma biçimi olarak düşünülebilir..

109 Ergen böylece bu ruhsal çatışmalara bağlı
acı ve sıkıntıdan da eylemle kurtulma arayışını kolaylıkla deneyimler..

110 Klinik özellikler.. Tamamlanmış intiharlarda kullanılan
yöntemler serttir..(asma,pencereden atma, silahlı ateşler..)

111 İntihar girişimleri genel olarak aşırı ilaç alma şeklinde olmaktadır..

112 %75-80 vakada intihar eylemiyle
her hangi bir psikiyatrik rahatsızlık arasında bağ kurulamamaktadır..

113 Ama her intihar girişiminde özellikle altta
yatan bir depresif bozukluk olup olmadığı kesinlikle araştırılmalıdır..

114 Ergende (yetişkinde de) eylemin görece hafifliği intihar düşüncesinin de
hafif olduğunu kesinlikle göstermez..

115 Risk Faktörleri.. Ergenliğin kendisi Özgeçmişinde intihar girişimi Aile ya da çevrede intihar öyküsü Özellikle narsistik olmak üzere psişik rahatsızlıklar Cinsel ya da fiziksel kötüye kullanım öyküsü Kötü sağlık durumu Kırılgan ve yetersiz sosyal yaşam koşulları Genetik ve nörobiyolojik etkenler Kültürel faktörler

116 Pronostik.. İntihar girişiminde bulunan ergenlerin
1/3’ünün yeni girişimlerde bulunduğu;

117 İntihar girişimi nedeniyle hastaneye
yatırılmış ergenlerde 5 yıl içinde ölüm oranı aynı yaş normal ergen popülasyonuna göre 7 kez daha yüksek olduğu saptanmıştır..

118 Ergenlerde yinelenen intihar girişimlerinde risk faktörleri arasında:
Patolojik kişilik (özellikle narsistik) Patolojik aile öyküsü (alkolizm, cinsel taciz gibi) bulunması Patolojik aile ilişkileri Depresif patoloji bulunması sayılabilir..

119 Ama özellikle ergenin intihar girişiminin aile, çevre ya da profesyonellerce yeterince ciddiye alınmaması, yeni girişimleri kolaylaştıran en önemli faktör olmaktadır..

120 Ergende İntiharı Birincil Önleme Elemanları..
Risk faktörlerini tanımak ve tedavi etmek; Bir intihar krizini tanımak/tanımlayabilmek ve ele alabilmek:

121 Acılı, duygusal kayıp veya yas öyküsü
Söz ya da yazıyla doğrudan intihar veya ölüm düşündüren sözcükler Geri çekilme, içe kapanma, duygusal fakirlik olması “Çok sakin” davranış Somatik yakınmaların ortaya çıkması, bunların yineleyici özellikte olması Okul başarısızlığı, notlarda düşme, “okul kırma” Kendi kendini başarısız kılmaya yönelik davranışlar Evden kaçmalar Sürekli karşı koyma ve provokasyon davranışı içine girme Tehdit ve sertlik içeren agresif davranışlar ortaya çıkması Bilinçli suça yönelik davranışlar ortaya çıkması Risk alıcı davranışlar sıklığında artma Yinelenen uyuşturucu madde alma sıklığında artış

122 Ergenin önceki davranış çizgisinden yukarıda sıraladığımız şekliyle net bir farklılık ortaya çıktığında aile profesyonel çevre arasında yakın işbirliğiyle sorunların ivedilikle ele alınması yönünde çaba..

123 Yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var: Yaşadın mı, yoğunluğuna yaşayacaksın bir şeyi Sevgilin bitkin kalmalı öpülmekten Sen bitkin düşmelisin koklamaktan bir çiçeği …….. Ve kederi de yaşamalısın, namusluca, bütün benliğinle Çünkü acılar da, sevinçler gibi olgunlaştırır insanı Kanın karışmalı hayatın büyük dolaşımına Dolaşmalı damarlarında hayatın sonsuz taze kanı Yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var: Yaşadın mı büyük yaşayacaksın, ırmaklara, göğe, bütün evrene karışırcasına Çünkü ömür dediğimiz şey, hayata sunulmuş bir armağandır Ve hayat, sunulmuş bir armağandır insana.” ATAOL BEHRAMOĞLU “Yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var..”

124 İLGİ ve SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLERİMİZLE..