Artık (Residual) 15.04.2015Pazarlıo ğ lu De ğ işkenlerin cari de ğ erleri ile öngörü de ğ erleri arasındaki fark artık (residual) olarak adlandırılmaktadır.

... konulu sunumlar: "Artık (Residual) 15.04.2015Pazarlıo ğ lu De ğ işkenlerin cari de ğ erleri ile öngörü de ğ erleri arasındaki fark artık (residual) olarak adlandırılmaktadır."— Sunum transkripti:

1 Artık (Residual) 15.04.2015Pazarlıo ğ lu De ğ işkenlerin cari de ğ erleri ile öngörü de ğ erleri arasındaki fark artık (residual) olarak adlandırılmaktadır.

2 Ortalama Mutlak Sapma Mean Absolute Deviation (MAD) 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Serinin ölçüldü ğ ü birim ile öngörü hatasını ölçmek için kullanılır.

3 Ortalama Hata Kareler Mean Squared Error(MSE) 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Hataların kareleri alındı ğ ı için bu yaklaşım, büyük öngörü hatalarını cezalandırır. Böylece daha küçük hatalar üreten yöntem tercih edilir.

4 Ortalama Mutlak Yüzde Hata Mean Absolute Percetage Error (MAPE) 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Sayısal de ğ erlerinden ziyade yüzdelere göre öngörü hatalarını hesaplamak için kullanılan ölçüm.

5 Ortalama Yüzde Hata Mean Percetage Error (MPE) 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Sayısal de ğ erlerinden ziyade yüzdelere göre öngörü hatalarını hesaplamak için kullanılan ölçüm.

6 Öngörü Ölçülerinin Kullanımı 15.04.2015Pazarlıo ğ lu İ ki farklı tekni ğ in do ğ rulu ğ unun karşılaştırılması, Tekniklerin kullanışlı ğ ının veya güvenli ğ inin ölçülmesi, En iyi tekni ğ in araştırılması.

7 Öngörü Ölçüleri :Örnek-1 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Müşteri 58 54 60 55 62 65 63 70 öngörü - 58 54 60 55 62 65 63 Toplam hata - -4 6 -5 7 0 3 -2 7 12 |e||e| - 4 6 5 7 0 3 2 7 34 e2e2 - 16 36 25 49 0 9 4 188 | e |/ Y - 7.4 10.0 9.1 11.3 0.0 4.6 3.2 10.0 55.6 e/Ye/Y - -7.4 10.0 -9.1 11.3 0.0 4.6 -3.2 10.0 16.2

8 Öngörü Ölçüleri :Örnek-1 15.04.2015Pazarlıo ğ lu MAD=34/8=4.3 Her bir öngörü ortalama 4.3 müşteri sapmaktadır. MSE=188/8=23.5 MAPE=55.6/8=%6.95 MPE=16.2/8=%2.03

9 Üstel Düzeltme Yöntemi-1 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Üstel düzeltme yöntemi temeli bütün önceki gözlem de ğ erlerinin üstel a ğ ırlıklı hareketli ortalaması almaktır. Model aşa ğ ı ya da yukarı do ğ ru e ğ ilim göstermeyen seriler için uygundur. Bu yöntemde ana amaç cari düzeyi tahmin etmektir. Bu düzey tahmin edildikten sonra serinin gelecekte alaca ğ ı de ğ erleri öngörü amacıyla kullanılır. Üstel düzeltme, en son tecrübenin ışı ğ ında öngörüyü sürekli olarak düzelten bir yöntemdir

10 Üstel Düzeltme Yöntemi-2 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yeni gözleme  a ğ ırlı ğ ı verilirken, eski öngörüye (1-  ) a ğ ırlı ğ ı verilir. Burada “  ”düzeltme sabiti olup, 0<  <1 arasında de ğ er almaktadır. :

11 Üstel Düzeltme Yöntemi-3 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yelki El Aletleri şiketinin testere 2002-2008 yıllarına ait testere(adet) satışları YıllartestereYıllartestere 2002-15002005-3250 2002-23502005-4550 2002-32502006-1550 2002-44002006-2400 2003-14502006-3350 2003-23502006-4600 2003-32002007-1750 2003-43002007-2500 2004-13502007-3400 2004-22002007-4650 2004-31502008-1850 2004-44002008-2600 2005-15502008-3450 2005-23502008-4700

12 Üstel Düzeltme Yöntemi-4 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 Y-tah(  =0.1) 500.0 etet 0.0

13 Üstel Düzeltme Yöntemi-5 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 Y-tah(  =0.1) 500.0 etet 0.0 500.0 -150.0

14 Üstel Düzeltme Yöntemi-6 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 Y-tah(  =0.1) 500.0 etet 0.0 -150.0 485.0 -235.0 461.5 -61.5

15 Üstel Düzeltme Yöntemi-7 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 Y-tah(  =0.1) 500.0 485.0 461.5 etet 0.0 -150.0 -235.0 -61.5 455.4 454.8 444.3 419.9 407.9 402.1 381.9 358.7 362.8 381.6 378.4 365.6 384.0 400.6 400.5 395.5 415.9 449.3 454.4 449.0 -5.4 -104.8 -244.3 -119.9 -57.9 -202.1 -231.9 41.3 187.2 -31.6 -128.4 184.4 166.0 -0.6 -50.5 204.5 334.1 50.7 -54.4 201.0

16 Üstel Düzeltme Yöntemi-8 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 Y-tah(  =0.1) 500.0 485.0 461.5 455.4 454.8 444.3 419.9 407.9 402.1 381.9 358.7 362.8 381.6 378.4 365.6 384.0 400.6 400.5 395.5 415.9 449.3 454.4 449.0 etet 0.0 -150.0 -235.0 -61.5 -5.4 -104.8 -244.3 -119.9 -57.9 -202.1 -231.9 41.3 187.2 -31.6 -128.4 184.4 166.0 -0.6 -50.5 204.5 334.1 50.7 -54.4 201.0 469.1

17 Üstel Düzeltme Yöntemi-9 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 Y-tah  =0.6) 500.0 410.0 314.0 365.6 416.2 376.5 270.6 288.2 325.3 250.1 190.0 316.0 456.4 392.6 307.0 452.8 511.1 444.4 387.8 515.1 656.0 562.4 465.0 etet 0.0 -150.0 -160.0 86.0 84.4 -66.2 -176.5 29.4 61.8 -125.3 -100.1 210.0 234.0 -106.4 -142.6 243.0 97.2 -111.1 -94.4 212.2 234.9 -156.0 -162.4 185.0 576.0

18 Üstel Düzeltme Yöntemi-10 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 Y-tah(  =0.1) 500.0 485.0 461.5 455.4 454.8 444.3 419.9 407.9 402.1 381.9 358.7 362.8 381.6 378.4 365.6 384.0 400.6 400.5 395.5 415.9 449.3 454.4 449.0 469.1 etet 0.0 -150.0 -235.0 -61.5 -5.4 -104.8 -244.3 -119.9 -57.9 -202.1 -231.9 41.3 187.2 -31.6 -128.4 184.4 166.0 -0.6 -50.5 204.5 334.1 50.7 -54.4 201.0 Y-tah  =0.6) 500.0 410.0 314.0 365.6 416.2 376.5 270.6 288.2 325.3 250.1 190.0 316.0 456.4 392.6 307.0 452.8 511.1 444.4 387.8 515.1 656.0 562.4 465.0 576.0 et 0.0 -150.0 -160.0 86.0 84.4 -66.2 -176.5 29.4 61.8 -125.3 -100.1 210.0 234.0 -106.4 -142.6 243.0 97.2 -111.1 -94.4 212.2 234.9 -156.0 -162.4 185.0

19 Üstel Düzeltme Yöntemi-11 15.04.2015Pazarlıo ğ lu  =0.1 MSE=24262MAPE=%38.9  =0.6 MSE=22248MAPE=%36.5

20 Üstel Düzeltme Yöntemi-12 15.04.2015Pazarlıo ğ lu  =0.1 MSE=21091MAPE=%32.1  =0.6 MSE=22152MAPE=%36.7

21 Holt Yöntemi-1 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Holt yönteminde üç denklem kullanılır: 1.Üstel düzeltilmiş seri ya da cari düzey tahmini

22 Holt Yöntemi-2 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 LtLt 500.0

23 Holt Yöntemi-3 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 LtLt 500.0 455.0

24 Holt Yöntemi-4 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Holt denkleminde üç denklem kullanılır: 1.Üstel düzeltilmiş seri ya da cari düzey tahmini 2. Trend tahmini

25 Holt Yöntemi-5 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 LtLt 500.0 455.0 TtTt 0.0 -4.5

26 Holt Yöntemi-6 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Holt denkleminde üç denklem kullanılır: 1.Üstel düzeltilmiş seri ya da cari düzey tahmini 2. Trend tahmini 3. p. Dönemin öngörüsü

27 Holt Yöntemi-7 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 LtLt 500.0 455.0 TtTt 0.0 -4.5 Y-Tah t+p 500.0 450.5

28 Holt Yöntemi-6 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Öngörü hatasının belirlenmesi

29 Holt Yöntemi-7 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere 2002-1500 2002-2350 2002-3250 2002-4400 2003-1450 2003-2350 2003-3200 2003-4300 2004-1350 2004-2200 2004-3150 2004-4400 2005-1550 2005-2350 2005-3250 2005-4550 2006-1550 2006-2400 2006-3350 2006-4600 2007-1750 2007-2500 2007-3400 2007-4650 2008-1850 2008-2600 2008-3450 2008-4700 LtLt 500.0 455.0 TtTt 0.0 -4.5 Y-Tah t+p 500.0 450.5 etet 500.0 -150.0 -200.5

30 Holt Yöntemi-8 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere Lt T Yt+p et 2002-1500500,00,0500,00,0 2002-2350455,0-4,5500-150,0 2002-3250390,4-10,5450,5-200,5 2002-4400385,9-9,9379,820,2 2003-1450398,2-7,7376,074,0 2003-2350378,3-8,9390,5-40,5 2003-3200318,6-14,0369,4-169,4 2003-4300303,2-14,1304,6-4,6 2004-1350307,4-12,3289,160,9 2004-2200266,6-15,2295,1-95,1 2004-3150221,0-18,2251,4-101,4 2004-4400262,0-12,3202,8197,2 2005-1550339,8-3,3249,7300,3 2005-2350340,6-2,9336,513,5 2005-3250311,4-5,5337,7-87,7 2005-4550379,11,8305,9244,1 2006-1550431,76,9381,0169,0 2006-2400427,05,7438,6-38,6 2006-3350407,93,3432,7-82,7 2006-4600467,88,9411,2188,8 2007-1750558,717,1476,8273,2 2007-2500553,114,8575,9-75,9 2007-3400517,69,8567,9-167,9 2007-4650564,213,5527,4122,6

31 Holt Yöntemi-9 15.04.2015Pazarlıo ğ lu 2008-1 dönemi için öngörü hesaplanması 1.Üstel düzeltme serisinin güncellenmesi 2.Trend tahmininin güncellenmesi

32 Holt Yöntemi-10 15.04.2015Pazarlıo ğ lu 2008-1 dönemi için öngörü hesaplanması 3. Bir dönem sonrasının (2008-1) öngörüsü

33 Holt Yöntemi-11 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Yıllartestere Lt T Yt+p et 2002-1500500,00,0500,00,0 2002-2350455,0-4,5500-150,0 2002-3250390,4-10,5450,5-200,5 2002-4400385,9-9,9379,820,2 2003-1450398,2-7,7376,074,0 2003-2350378,3-8,9390,5-40,5 2003-3200318,6-14,0369,4-169,4 2003-4300303,2-14,1304,6-4,6 2004-1350307,4-12,3289,160,9 2004-2200266,6-15,2295,1-95,1 2004-3150221,0-18,2251,4-101,4 2004-4400262,0-12,3202,8197,2 2005-1550339,8-3,3249,7300,3 2005-2350340,6-2,9336,513,5 2005-3250311,4-5,5337,7-87,7 2005-4550379,11,8305,9244,1 2006-1550431,76,9381,0169,0 2006-2400427,05,7438,6-38,6 2006-3350407,93,3432,7-82,7 2006-4600467,88,9411,2188,8 2007-1750558,717,1476,8273,2 2007-2500553,114,8575,9-75,9 2007-3400517,69,8567,9-167,9 2007-4650564,213,5527,4122,6 2008-1850 577,6

34 Winter Yöntemi-1 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Winter yönteminde 4 denklem kullanılır. 1. Üstel düzeltilmiş seri

35 Winter Yöntemi-2 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Winter yönteminde 4 denklem kullanılır. 2. Trend tahmini 1. Üstel düzeltilmiş seri

36 Winter Yöntemi-3 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Winter yönteminde 4 denklem kullanılır. 3.Mevsimsellik tahmini 2. Trend tahmini 1. Üstel düzeltilmiş seri

37 Winter Yöntemi-4 15.04.2015Pazarlıo ğ lu Winter yönteminde 4 denklem kullanılır. 4. p. Dönemin öngörüsü 3.Mevsimsellik tahmini 2. Trend tahmini 1. Üstel düzeltilmiş seri

38 Winter Yöntemi-5 15.04.2015Pazarlıo ğ lu YıllartestereLtTtStYt+pet 2002-1500415,459-41,95411,267438563,2572-63,2572 2002-2350383,109-40,99370,890401328,85921,141 2002-3250358,984-39,30680,664311222,564727,43531 2002-4400328,077-38,46681,187661375,343924,65611 2003-1450315,785-35,84941,314712367,063182,93689 2003-2350325,194-31,32350,946165249,2551100,7449 2003-3200296,748-31,03580,66721195,22134,77868 2003-4300260,466-31,56041,176897315,5757-15,5757 2004-1350243,831-30,06791,350925300,945249,05479 2004-2200212,809-30,16320,944258202,2549-2,25486 2004-3150199,515-28,47640,692594121,863328,13666 2004-4400238,574-21,72281,326817201,2942198,7058 2005-1550292,962-14,11171,508861292,9492257,0508 2005-2350315,575-10,43930,993707263,306486,69361 2005-3250327,466-8,206230,713847211,33538,66504 2005-4550357,366-4,395581,390483423,5992126,4008 2006-1550357,588-3,933871,517628532,583517,41647 2006-2400373,206-1,978691,017133351,428248,57177 2006-3350418,8562,7842660,750376264,999385,00067 2006-4600425,5863,1788221,396284586,284413,71559 2007-1750454,9365,7959071,556915650,705999,29405 2007-2500473,077,0297351,029071468,625831,3742 2007-3400501,2869,1483910,764647360,255339,7447 2007-4650492,4697,3518471,373363712,7122-62,7122

39 Winter Yöntemi-6 15.04.2015Pazarlıo ğ lu 25. Gözlem (2008-1) öngörüsü 1. Üstel düzeltilmiş seri

40 Winter Yöntemi-7 15.04.2015Pazarlıo ğ lu 25. Gözlem (2008-1) öngörüsü 2. Trend tahmini

41 Winter Yöntemi-8 15.04.2015Pazarlıo ğ lu 25. Gözlem (2008-1) öngörüsü 3.Mevsimsellik tahmini

42 Winter Yöntemi-9 15.04.2015Pazarlıo ğ lu 25. Gözlem (2008-1) öngörüsü 4. p. Dönemin öngörüsü