/ 351 Doç. Dr. Zekeriya Aktürk 16 Şubat 2006 Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara AİLE HEKİMLİĞİNDE ARAŞTIRMA 0535 7140843

... konulu sunumlar: "/ 351 Doç. Dr. Zekeriya Aktürk 16 Şubat 2006 Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara AİLE HEKİMLİĞİNDE ARAŞTIRMA 0535 7140843"— Sunum transkripti:

1 / 351 Doç. Dr. Zekeriya Aktürk 16 Şubat 2006 Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara AİLE HEKİMLİĞİNDE ARAŞTIRMA 0535 7140843 naturamed@hotmail.com http://ailehekimligi.trakya.edu.tr

2 / 352

3 3 Sizce?

4 / 354 Amaç ve Hedefler Bu dersin sonunda katılımcıların birinci basamakta araştırma yapmanın önemini kavramaları ve araştırma yöntemleri konusunda temel bilgiler kazanmaları amaçlanmıştır. –Bir araştırmanın aşamalarını sayabilmeleri –Yanıtlanabilir bir klinik soru oluşturabilmeleri –Veri çeşitlerini sayabilmeleri –Bir veride aranması gereken özellikleri sayabilmeleri –Araştırma çeşitlerini sayabilmeleri –Kohort, vaka kontrol ve randomize kontrollü çalışmayı açıklayabilmeleri –Parametrik ve nonparametrik testlerin uygulanma yerlerini kavramaları

5 / 355 Ne gerekiyor? İstek (Gerek var mı?) Zaman Fikir (Neyi araştırayım?) Beceri (Nasıl?) Destek (Proje, istatistik...) Para (?)

6 / 356 Hadi bir araştırma yapalım! GATA AH Asistanları ve Araştırma Aktürk Z. GATA. 16 Şubat 2006

7 / 357 Bir literatür Askew, DA. et al. GPs involvement in and attitudes to research. Med J Aust 2002;177(2):74-77

8 / 358 Bir araştırmanın aşamaları 1.Yanıtlanabilir bir soru sormak 2.Sorunuz daha önce cevaplanmış mı? 3.Hipotez kurma 4.Yöntem belirleme 5.Uygulama 6.İstatistik 7.Yorum 8.Rapor yazımı Tyler CW, Epidemiyoloji

9 / 359 En değerlisi: Fikir Araştırma Panom SıradaYöntemUygulamaRapor 1.Halk arasında bitkisel ilaçların kullanma durumu 2.Kabızlığın zihinsel fonksiyonlara etkisi 3.Danışmanlığın ergenlerdeki riskli davranışlara etkisi. 4.. 1.Türkiye’de tıpta uzmanlık eğitimi 2.. 1.Yapılandırılmış egzersizin kilo vermeye etkisi 2.Birinci basamak için bir ulusal kayıt yazılımı geliştirilmesi 3.. 1.Edirne’li kadınlarda osteoporoz prevalansı 2.Tıp öğrencilerinin bitkileri tanıma durumu 3..

10 / 3510 Fikir yakalamak için uyanık olmalıyız! Klinik uygulamalar Çalışma ortamı Hastalardan gelen fikirler Hastane koridorları Arkadaşlarımız Beklenmeyen sağlık sonuçları …

11 / 3511 Yanıtlanabilir klinik soru Patient/problemHasta/problem InterventionGirişim ComparisonKarşılaştırma OutcomesSonuç/Çıktı Örn.: Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark var mıdır? Centre for EBM http:www.cebm.net/

12 / 3512 Sorunuz Cevaplanmış mı? Literatür taraması Hocalarınız Diğer meslektaşlarınız Arkadaşlarınız Kitaplar İnternet …

13 / 3513 Hipotez kurma H 0 –Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark yoktur. H 1 –Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark vardır.

14 / 3514 Bazı prensipler Birden çok hipotezi bir arada test edebiliriz, ama olabildiğince az hipotez kurmalıyız. Hastalarımızın tüm sorunlarına eğilip hiç birini çözememek yerine bir soruna eğilip onu çözmek daha yararlı olur. Araştırmamızın yöntemi ve örneklemi her hipoteze göre ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Gerekiyorsa mutlaka erken dönemde bir istatistik uzmanına danışılmalıdır.

15 / 3515

16 / 3516 Araştırma yöntemleri (Soruyu nasıl cevaplarız?) Gözlemsel –Vaka sunumu (case report) –Prevalans (yaygınlık) –Vaka kontrol (case control) –Kalitatif araştırmalar Deneysel –Randomize kontrollü çalışmalar –Kohort çalışmaları –Saha deneyleri Metodolojik –Geçerlilik, güvenilirlik çalışması

17 / 3517 Vaka-Kontrol Çalışması VakalarKontroller Etkenle karşılaşan Etkenle karşılaşmayan Etkenle karşılaşan Etkenle karşılaşmayan Z A M A N

18 / 3518 Kohort çalışması HastaSağlam Etkenle karşılaşan Etkenle karşılaşmayan Z A M A N HastaSağlam Toplum

19 / 3519 Randomize Kontrollü Çalışma Hastaİyileşti A tedavisi B tedavisi Z A M A N Hastaİyileşti Toplum Randomizasyon

20 / 3520 İstatistik Analiz Verilerde bulunması gereken özellikler –Güncel –Güvenilir –Doğru –Eksiksiz –Kullanıma uygun –Amaca uygun

21 / 3521 Veri çeşitleri Ordinal Nominal

22 / 3522 Önemlilik testleri Parametrik –Student t-test –ANOVA Nonparametrik –Ki kare –Mann-Whitney U testi –McNemar testi –Wilcoxon –Fisher exact test

23 / 3523 Parametrik test varsayımları Evrenin normal dağılıma uyması Varyansların homojen olması Deneklerin evreden rasgele seçilmiş olması Deneklerin birbirinden bağımsız olması Denek sayılarının yeterli olması

24 / 3524

25 / 3525 Birlikte bir örnek yapalım Bir araştırmanın aşamaları –Yanıtlanabilir bir soru sormak –Sorunuz daha önce cevaplanmış mı? –Hipotez kurma –Yöntem belirleme –Uygulama –İstatistik –Yorum –Rapor yazımı

26 / 3526 Yanıtlanabilir soru Üniversite eğitimine başlayan gençlerde aile planlaması yöntemi bilenlerle bilmeyenler arasında cinsel ilişkide bulunma açısından bir fark var mıdır? Uzm. Dr. Turan Set. Üniversite çağındaki ergenlerin cinsel bilgi tutum ve davranışları. Uzmanlık Tezi, Edirne 2005. (Verileri kullanmamıza izin verdiği için Dr. Turan Set’e teşekkür ederiz.)

27 / 3527 Soru daha önce cevaplanmış mı? Fantahun M, Chala F, Loha M. Knowledge, attitude and practice of family planning among senior high school students in north Gonder. Ethiop Med J. 1995 Jan;33(1):21-9. –The most common reason for not using modern contraceptive methods among sexually active respondents was little or no knowledge of contraceptives

28 / 3528 Hipotez H 0 : Cinsel ilişkide bulunan ve bulunmayan gençler arasında aile planlaması yöntemlerini bilme açısından fark yoktur. H 1 : Cinsel ilişkide bulunan ve bulunmayan gençler arasında aile planlaması yöntemlerini bilme açısından fark vardır.

29 / 3529 Yöntem Üniversiteye kayıt için gelen gençlere bir anket doldurtulması –Yaş –Cinsiyet –AP yöntemi bilme durumu –Cinsel ilişkide bulunmuş olma durumu

30 / 3530 SPSS veri seti

31 / 3531 Veri türü Bağımsız değişkenler –Yaş Ordinal –Cinsiyet Nominal –AP yöntemi bilme durumu Nominal Bağımlı değişkenler –Cinsel ilişkide bulunmuş olma Nominal

32 / 3532 Tanımlayıcı istatistikler

33 / 3533 Önemlilik testi

34 / 3534 Yorum Cinsel ilişkide bulunanların %22’si AP yöntemlerini bilirken bulunmayanların %16’sı bilmektedir. Cinsel ilişki ile AP yöntemi bilme arasında iki yönlü anlamlı bir ilişki vardır (Ki kare 78,6; p<0,001) AP yöntemi bilme durumu her iki grupta da düşüktür. Gençlerin AP yöntemi bilme durumlarına göre gelecekteki davranışlarını araştıran kohort çalışmaları daha yararlı bilgi sağlayacaktır.

35 / 3535