Prof. Dr. Cihat ŞAFAK Eczacılık Fakültesi Farmasötik Kimya ABD

... konulu sunumlar: "Prof. Dr. Cihat ŞAFAK Eczacılık Fakültesi Farmasötik Kimya ABD"— Sunum transkripti:

1 Prof. Dr. Cihat ŞAFAK Eczacılık Fakültesi Farmasötik Kimya ABD

2 http//yunus.hacettepe.edu.tr/csafak

3 Organik Kimya Amonyum siyanat Üre

4 10 g maddenin yakılması sonucu 14.64 CO2, 6 g su meydana gelsin.
44 g CO2’de 12 g karbon varsa g H2O’da 2 g hidrojen varsa CO2 de X: ? g H2O’da X: ? X= 4 g Karbon X= 0.66 g Hidrojen 4/10 x 100 = % 40 C içerir /10 x 100 = % 6.6 H içerir.

5 Ampirik formül C: % 40.9, H: % 4.58 ,O: % 54.51 bulunsun.
Her yüzde değeri, kendine karşı gelen elementin atom ağırlığına bölünür. 40.91/12= /1= /16= 3.14 Çıkan değerler en küçük değere bölünür. 3.14/3.14= 1, /3.14= /3.14=1 Bu değerlerin hepsini tam sayı yapacak şekilde en küçük sayı saptanır. 1. 3= 3, =3.9 (4) = 3 C3H4O3 ampirik formülü elde edilir.

6 - Eğer bileşiğin molekül ağırlığı 176 olarak verilmişse
(C3H4O3)n= 176 (12x3 + 1x4 + 16x3)n=176 n = 2 olarak bulunur. (C3H4O3)2 = C6H8O6 Dolayısıyla ampirik formül C6H8O6 olarak bulunur.

7 ATOMİK YAPI d p s p+n e Ana yörünge Alt yörünge elektron sayısı K s 2
L s+3p 8 M s+3p+5d 18 N s+3p+5d+7f 32

8

9 Pauli eksklüsyon prensibi
Bir orbitalde ancak iki elektron bulunabilir ve bunların spinleri zıttır. Bunlara eşleşmiş elektronlar adı verilir.

10 Aufbau kuralı Elektronlar artan enerji düzeyine göre orbitallere yerleşirler.

11 Hund kuralı Eşit enerji düzeyli orbitallerden (dejenere) herbiri bir elektron almadan ikinci elektronu alamazlar.

12 Karbon-karbon bağları
C-H, C-C, C-O, C-N bağları (sp3 hibritleşmesi) 1(2s) + 3(2p)  4 sp3

13 sp3- 1s sp3- sp3 Metan Etan

14 2. C=C, C=O, C=N bağlarının oluşumu (sp2 hibritleşmesi )
1 (2s) + 2 (2p)  3 sp2

15 3. CΞC, CΞN bağlarının oluşumu (sp hibritleşmesi )
1 (2s) + 1 (2p)  2 sp

16 sp hibritleşmesine diğer örnekler

17 Bağ uzunluklarının karşılaştırılması
C N O Bağ 1.54 1.47 1.43 - 1.33 1.28 1.23 = 1.20 1.21  1.46 1.41 1.25 1.14 1.10 1.49

18 Azot atomu (7 elektron) 1s2 2s2 2p3 (1s2 2s2 2px1 2py1 2pz1) Oksijen atomu (8 elektron) 1s2 2s2 2p4 (1s2 2s2 2px2 2py1 2pz1)

19

20

21 Yapısal formüllerin gösterimi
1. Top ve çubuk 2. Çizgi 3. Kondanse formül CH3CH2OH 4. Ampirik formül C2H60

22 5. Siklik moleküller 6. Bağ-çizgi (Bond-line) 7. Üç boyutlu

23 Substrat + Reaktif ----------> Ürün
KİMYASAL REAKSİYON Substrat + Reaktif > Ürün Reaksiyon kordinatları A B Enerji Aktivasyon enerjisi t EKZOTERMİK REAKSİYON Enerji t ENDOTERMİK REAKSİYON Aktivasyon enerjisi

24 Tek elektronun hareketi
İki elektron veya (–) yükün hareketi İki yönlü-tersinir reaksiyon Reaksiyon sağ taraf lehine Reaksiyon sol taraf lehine Tautomerizm Rezonans (Mzomerizm)

25 Reaksiyonlarda oluşan ara yapılar
1. A-B  A B. Radikal A-B  A B- A- karbanyon (nükleofil) B+ karbokatyon (elektrofil)

26 3. Karben (elektrofil)

27 Reaktifler Nükleofil NH3, RNH2, R2NH, R3N, NH2-, OH-, ROH, RSR, RSH, SH-, CN-, X-, karbanyon, LiAlH4 (H- verir), R-MgX (R- verir), R-Li, RCOOH, R-CC-

28 Elektrofil Br2 (önce Br+ verir ), AlCl3, FeCl3,
Karbakatyon, karben, H+, CO2, SO3, Br2 (önce Br+ verir ), AlCl3, FeCl3, HNO3 (NO2+), HNO2 (NO+)

29 Reaksiyon tipler (mekanizmalarına göre)
1. Yer değiştirme reaksiyonları (sübstitüsyon) + +

30 2. Katılma reaksiyonları (adisyon)
+

31 Eliminasyon reaksiyonları
+ Çevrilme reaksiyonları

32 5. Perisiklik reaksiyonlar

33 REAKSİYONLARDA ELEKTRONLARIN SUNULMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
İndüktif etki Cl  C C  Li Pauling Sanderson H 2.1 Li 1.0 B 2.0 C 2.5 N 3.0 O 3.5 F Na 0.9 Mg 1.2 Si 1.8 P 2.1 S 2.5 Cl 3.0 Ge 1.8 As 2.0 Se 2,4 Br 2.8 I 2.5

34 - I : (İndüktif yolla elektron çeken gruplar)
+I : (İndüktif yolla elektron salan gruplar) COO-, CR3, CHR2, CH3, D - I : (İndüktif yolla elektron çeken gruplar) NR3+, SR2+, NH3+, NO2, SO2R, CN, SO2, Ar, COOH, F, Cl, Br, I, OR, COR, SH, SR, OH, CCR, Ar, CH=CR2 azalan kuvvette

35 2. Mezomerik etki (rezonans)

36 (+M) : (Mezomerik yolla elektron salan gruplar)
O-, S-, NR2, NHR, NH2, NHCOR, OR, OH, OCOR, SR, SH, Br, I, Cl, F, R, Ar (-M): (Mezomerik yolla elektron çeken gruplar) NO2, CN, COOH, COOR, CONH2, CONHR, CONR2, CHO, COR, SO2R, SO2OR azalan kuvvette

37 3. Hiperkonjügasyon (bağsız mezomeri - heterovalan rezonans)
Hiperkonjügasyon, sigma bağındaki elektronların (C-H, C-C)komşu atom üzerindeki non-bonding p-orbitali, antibonding π orbitali veya dolu π orbitali arasında etkileşmeye girerek sistemin kararlılığını artırmasıdır. Pozitif yüklü karbon atomuna komşu elektronlar hiperkonjügasyonla karbokatyonu stabilize ederler.

38 Hiperkonjügasyon - Bu tür sistemlerde sigma bağlarını kısalmasına yol açar. 1,3-butadienin C- bağları 1.54 A olması beklenirken 1.46 A dır. Bağ çifte bağ uzunluğuna ve karakterine yaklaşmıştır.. Karbokatyonların stabilitesi (CH3)3C+ > (CH3)2CH+ > (CH3)CH2+ > CH3+ şeklindedir. Katyona komşu C-C sigma bağları dönebilmekte bu yapının daha fazla kararlı olmasına neden olmaktadır. Ne kadar fazla komşu C-H sigma bağı varsa daha büyük hiperkonjügasyon stabilizasyonu olur.

39 4. Sterik etki (Hacim etkisi)

40 KİMYASAL BAĞLAR Kovalan bağlar (H-H, Cl-Cl) - Şelasyon
2. Polar kovalan bağlar (H-Cl, O-H) 3. Koordine kovalan bağlar (N O) 4. İyonik bağlar (NaCl) 5. Hidrojen bağları (X––H Y) - Moleküllerarası (İntermoleküler) - Moleküliçi (İntramoleküler)

41 Bağ Tipi Etkileşme enerjisi (kcal/mol)
İyonik bağ Kovalan bağ Kuvvetlendirilmiş iyonik bağ Hidrojen bağı İyon-dipol bağı Dipol-dipol bağı Yük transfer etkileşmeleri Hidrofobik etkileşmeler Van der Waals etkileşmeleri

42 Moleküllerarası

43 Molekül içi Molekül içi ve moleküllerarası

44 İyon-dipol ve dipol-dipol etkileşmeleri

45 Yük-transfer etkileşmeleri
Van der Waals güçleri (London kuvvetleri)

46 Hidrofobik etkileşmeler

47 ASİTLER VE BAZLAR Arheniüs Proton verenler asit, hidroksil iyonu verenler baz 1903 Nobel ödülü Brönsted Başka bir bileşiğe proton verenler asit, proton alanlar baz H2SO H2O  HSO H3O+ asit baz konjüge baz konjüge asit

48 Lewis (1923) Asitler, serbest elektron çiftleriyle bağlanabilen nötr veya iyonik bileşikler, bazlar ise oktet boşluğu olan veya nötr moleküllerle veya katyonlarla bağlanan maddelerdir. H-A H-O-H  H3O A- A-  H3O+ Ka = H-A - log ka = Pka

49 Pka HI= -10, H2SO4 = -9, HCl = -7, HNO3 = -2
Süperasit

50 Karbon dioksit emisyonu olması halinde;
Asit yağmuru Su pH = 7 Karbon dioksit emisyonu olması halinde; pH=5.6 civarında (yağmur suyu) Kükürtlü ve azotlu gazların emisyonu halinde sülfürik ve nitrik asit oluşur. Havanın pH’sı çok düşük değerlere düşer.

51 Bağ ne kadar kuvvetli ise asit o kadar zayıftır
Asitlik ve yapı Bir maddenin asitliği; 1. Kolay proton sunabilmesine (H-X) Hidrojenin bağlandığı atomun elektronegatifliği H-X bağının sağlamlığı 2. Oluşan anyonun stabilize olmasına 3. Çözücüye bağlıdır Bağ ne kadar kuvvetli ise asit o kadar zayıftır H-F H-Cl H-Br H-I Pka

52

53 s karakteri arttıkça asitlik artar.
asetilen (sp) > etilen (sp2) > etan (sp3) pka CH3-CH2-COOH (sp3) < CH2=CH-COOH (sp2) < H-CC-COOH (sp) Hidrojen bağı anyonu stabilize eder.

54 Elektron itici gruplar asitliği azaltırken elektron çekici gruplar asitliği artırır.
pka pka HCOOH ClCH2COOH CH3COOH BrCH2COOH C2H5COOH ICH2COOH CH3C(CH3)2COOH Cl3CCOOH FCH2COOH

55 POLİKARBOKSİLLİ ASİTLER
Dikarboksilli asitler Fumarik asit Maleik asit Pka Pka

56 Maleik asidin H bağı oluşumu

57 BAZLAR NH3 (CH3)2NH (CH3)3N CH3NH2 Pkb  4.75 3.22 4.20 3.36
- log kb = P kb NH3 (CH3)2NH (CH3)3N CH3NH2 Pkb 

58 Piridin Piperidin Pkb 8.75 2.88 . Pkb 9.37 3.30
Anilin Siklohekzilamin Pkb

59 Soğan niye göz yaşartır

60 İZOMERİ İzomer, izomerizm Yapısal izomeri 1. Zincir izomerizmi
Pentan (n) İzopentan Neopentan

61 2. Fonksiyonel grup izomerizmi
C2H6O CH3OCH CH3CH2OH Dimetil eter (gaz) Etanol (sıvı) 3. Pozisyon izomerizmi CH3CH2CH2Cl 1-Kloropropan Kloropropan

62 4. Totomerizm 1. Keto-enol totomeriisi

63 2. Proton kayması totomerisi
a) Fenol-keto totomerizmi b) Nitroso-oksim totomerizmi R2CH-N=O R2C=N-OH nitroso oksim c) Nitro-açi totomerizmi R2CH-N=O R2C=N-OH O O- nitro açi d) İmin-enamin totomerizmi R2CH-CR=NR R2C=CR-NHR imin enamin

64 B. Stereoizomeri Atomların uzaydaki düzenlenmelerinin farklılığından ortaya çıkar. Birbirinin çakışmıyan ayna görütüsü olan stereoizomerler şiral (kiral)

65 2. Diasteromerler Birbirinin ayna görütüsü olmayan stereoizomerler

66 1. Konformasyonal izomeri
Staggered (en uzak) Skew (ara durumlar) Eclipsed (en yakın)

67

68 Koltuk Sandalye a: aksiyal (eksensel) e. ekvatoryal

69 2. Geometrik izomeri Geometrik izomeri yok Geometrik izomeri var

70 cis 1,2-dikloroeten trans 1,2-dikloroeten
Cis 2-buten trans 2-buten Z-2-buten E- 2-buten cis 1,2-dikloroeten trans 1,2-dikloroeten Z- 1,2-dikloroeten E- 1,2-dikloroeten

71 (2-cis-6-trans) 2,6-nonadien
2(Z)-6(E)-2,6-nonadien

72 Çifte bağa bağlanan 4 grup birbirinden farklı
cis-trans

73 (E)-3-metil-2-hekzen (cis değil)
2 Numaralı karbondaki öncelikli grup 3 Numaralı karbondaki öncelikli grup (E)-3-metil-2-hekzen (cis değil)

74 2 Numaralı karbondaki öncelikli grup 3 Numaralı karbondaki öncelikli grup
(Z)-3-metil-2-hekzen

75 cis 1,2-diklorosiklopentan trans 1,2-diklorosiklopentan
trans 1,2-dietilsiklohekzan cis 1,2-dimetilsiklohekzan

76 Sin-Azobenzen Anti-Azobenezen
sin-Benzaldoksim anti-Benzaldoksim

77 OPTİK İZOMERİ

78

79 Enansiyomer değil Enansiyomer

80 EUTOMER: aktif enantiyomer DİSTOMER: İnaktif enantiyomer
Chan-Ingold-Prelog (R) 2-bütanol (S) 2-bütanol

81 Adi ışık Polarizör Polarize ışık
[] =  / l. c [] =  / l. d

82

83 . (2S, 3R) 2-Amino-3-metilpentanoik asit (2R, 3R) 2-Amino-3-metilpentanoik asit Tartarik asit

84 Fischer izdüşüm förmülü
Yatay çizgiler bize yakın, dikey çizgiler uzak grupları temsil eder.

85 A ve C C4’de,; A ve G C2’de; D ve G C3’de epimerik
Epimerler diasteromerdir. Epimer: sadece 1 şiral merkezdeki farklı diasteromerler

86 HİDROKARBONLAR ≤ 20 C-C4 Doğal gaz, tüpgaz 20-60 C5-C6
ALKANLAR (CnH2n+2) ≤ 20 C-C4 Doğal gaz, tüpgaz 20-60 C5-C6 Petrol eteri, çözücüler 60-100 C6-C7 Ligroin 40-200 C5-C10 Benzin C12-C18 Jet yakıtı ≥ C12 Gazyağı, mazot Uçucu olmayan sıvılar ≥ C20 Yağ, gres, asfalt, katran

87 1 CH4 Metan Gaz 6 C6H14 Hegzan Sıvı 2 C2H6 Etan 7 C7H16 Heptan 3 C3H8 Propan 8 C8H18 Oktan 4 C4H10 Bütan 9 C9H20 Nonan 5 C5H12 Pentan 10 C10H22 Dekan

88 Alkanların isimlendirilmesi
1. Alkanlardan bir hidrojen çıkarılarak oluşturulan yapılara alkil grupları denir ve türedikleri alkana göre adlandırılır. CnH2n+1 genel formülüne sahiptirler Metan CH4 Metil CH3 Hegzan C6H14 Hegzil C6H13 Etan C2H6 Etil C2H5 Heptan C7H16 Heptil C7H15 Propan C3H8 Propil C3H7 Oktan C8H18 Oktil C8H17 Bütan C4H10 Butil C4H9 Nonan C9H20 Nonil C9H19 Pentan C5H12 Pentil C5H11 Dekan C10H22 Dekil C10H21

89 2. En uzun zincir belirlenir. Diğer gruplar bağlanma yerinin
numarası verilerek bir sübstitüent olarak belirtilir. Sübstitüentlerin bağlanma noktalarının küçük numara alması tercih edilir.

90 3. Bir zincir üzerinde birden fazla sübstitüent olduğunda
- Bu sübstitüentler aynı ise önlerine di, tri, tetra gibi önekler getirilir.

91 Aynı karbonda iki sübstitüent varsa o karbonun numarası iki
kez kullanılır.

92 Sübstitüentler farklı ise alfabetik öncelik veya küçükten
büyüğe bir sıra izlenir.

93 4. Eşit uzunlukta iki zincir olması halinde, üzerinde daha çok
sübstitüent bulunan zincir temel zincir olarak alınır.

94 5. Dallanma ana zincirin her iki ucundan eşit mesafede
başlıyorsa numaralar toplamı az olan okunuş seçilir.

95 - Sikloalkanların isimlendirilmesinde aynı kurallar geçerlidir.

96 Bisikloalkanlar (Köprülü sistemler)
İki halkanın iki atomu ortak kullandığı bileşiklerdir. Siklopentilsiklohekzan (Bisiklo sistem değil) Bisiklo sistemler

97 * : Köprübaşı atomları

98 Okunuşları - Bisiklo öneki - (2 köprü başı arasıdaki herbir köprüdeki atom sayıları büyükten küçüğe yazılır) -Yapıdaki toplam köşe sayısı alkan sayısına denk gelecek şekilde okunur. Bisiklo (1,1,0)bütan Bisiklo (2,1,0)pentan Bisiklo (3,3,0)oktan Bisiklo (3,21)heptan

99 Spiro bileşikler İki halkanın bir atomu ortak kullandığı bileşiklerdir.

100 Okunuşları - Spiro öneki - [Küçük halkadaki köşe sayısı, - Büyük halkadaki köşe sayısı] - Yapıdaki toplam köşe sayısı alkan sayısına denk gelecek şekilde okunur. Spiro [4,4]nonan Spiro [dekan]

101 Elde edilişleri 1. Würtz sentezi 2. Alkenlerin hidrojenlenmesi

102 3. Alkil halojenürlerin indirgenmesi
4. Grignard bileşiklerinin hidrolizi

103 5. Elektroliz (Kolbe)

104 Kimyasal özellikler 1. 2. 3.

105 ALKENLER (OLEFİNLER) (CnH2n)
İsimlendirilmeleri İkili bağı içeren en uzun zincir seçilir, alkan ismi önüne an eki yerine en eki konur.

106 2. Numaralandırmaya ikili bağ en küçük numarayı alacak şekilde başlanır.

107 3. Sübstitüentlerin yerleri, bağlı oldukları karbonların numaraları ile verilir.
4. Sikloalkenler, açık zincirli alkenlere benzer şekilde isimlendirilir.

108 5. Alkenlerde kök oluşturulması alkanlara benzer şekilde yapılır
6. Alkenlerde geometrik izomeri söz konusudur.

109 2. Alkinlerin indirgenmesi
Elde edilişleri 1. Kraking (Cracking) 2. Alkinlerin indirgenmesi

110 3. Alkollerden su çıkarılması
4. Alkil halojenürlerden HX ayrılması

111 5. Komşu dihalojenürlerin dehalojenasyonu

112 Kimyasal özellikler 1. Alkenler, hidrojen ve halojen katarlar.

113 2. Hidrojen halojenür katarlar (Markovnikov kuralı)
HF > HCl > HBr > HI

114

115 Antimarkovnikov

116 3. Oksidasyon

117 4. Ozon ile patlayıcı ozonürlere dönüşürler.

118 5. Alkenlere su katımı 6. Alkenlere sülfürik asit katımı

119 POLİENLER Konjüge izole Kümüle

120 ALKİNLER (ASETİLENİK BİLEŞİKLER) (C2H2n-2)
İsimlendirilmeleri Karbon sayısına karşı gelen alkan isminin sonuna in eki getirilir. Diğer hususlar, alkan ve alkenlerde olduğu gibidir.

121 Yapıda hem ikili hem de üçlü bağ olması durumunda, numaralandırmada ikili bağ öncelik alır.

122 1. Kalsiyum karbürün su ile reaksiyonuyla
Elde edilişleri 1. Kalsiyum karbürün su ile reaksiyonuyla 2. Asetilenik bileşiklerin alkil halojenürlerle reaksiyonuyla

123 Eliminasyon reaksiyonuyla
3. Eliminasyon reaksiyonuyla

124 Kimyasal özellikler 1. Hidrojen katımı 2. Halojen katımı

125 3. HX katımı

126 4. Su katımı Asetaldehit 5. Oksitlenme

127 ALKİL HALOJENÜRLER (R-X)
C-X Ao Ej (kcal/mol) C-F 1.41 135 C-Cl 1.76 103 C-Br 1.91 87.5 C-I 2.1 71.5 İsimlendirilmeleri Yapıdaki alkil grubunun önüne halojenür adı eklenir. CH3F C2H5Cl C3H7Br C5H11I Metil fluorür Etil klorür Propil bromür Pentil iyodür

128 1. Alkollerin HX ile reaksiyonu
Elde edilimeleri 1. Alkollerin HX ile reaksiyonu Lucas deneyi

129 2. Alkollerin halojenlenmesi
3. Alkanların halojenlerle reaksiyonu

130 4. Alkenlere HX katılması

131 Kimyasal özellikler 1. Hidroliz

132 2. Grignard bileşikleri

133 3. Bivalan iyonlarla reaksiyonlar (Ambident nükleofiller)
R-Cl + NaNO2  R-NO2 Nitroalkan R-Cl + AgNO2  R-ONO Alkil nitrit

134 AROMATİKLİK ve BENZEN

135 Aromatikliğin temel koşulları:
- Halkalı bir yapı - Düzlemsellik - Molekülde konjüge durumda çifte bağlar veya yüklerin bulunuşu Yapıdaki  elektron sayısının n tam sayı olacak şekilde 4n+2 ‘ye eşit olması (Hückel kuralı).  elektron sayısını hesaplamada moleküldeki (+) yükler 0, (-) yükler 2 olarak değerlendirilmelidir.

136 n : 1 1 0 1 2 1 H2C=CH-CH=CH-CH=CH2 n=6 Halkalı değil Aromatik
n=0,5 Aromatik 4n+2=6 n=1 Aromatik n :

137

138 C-C : 1.54 C=C : 1.33 1.54 x 3 = 1.33 x 3 = Toplam çevresi 8.61 / 6 = olmalı Bulunan uzunluk = 1.39

139 (4) Annulen (6) Annulen (8) Annulen

140 Aromatik Antiaromatik Π elektron sayısı çok fazla olan alkenlerde açık zincir ve bunların siklik analogları arasında enerji farkı yok Nonaromatik homoaromatik

141 Benzen Türevlerinin İsimlendirilmeleri

142 (4-Bromo-6-fluoronitrobenzen değil)

143 1,2,3-Triklorobenzen 1,3,5-Triklorobenzen 1,2,4-Triklorobenzen
(vic-triklorobenzen) sym-triklorobenzen) asym-triklorobenzen)

144 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLAR

145 Polisiklik Hidrokarbonların kanserojen etkileri

146 Fulerenler C60 Yapıda hidrojen olmadığı için sübstitüsyon vermez, sadece katım reaksiyonu verir.

147 Heteroaromatikler Benzen Pirol Furan Tiyofen Piridin
Rezonans Ej

148 Benzenin reaksiyonları
Katım reaksiyonları a) Radikalik katım b) Elektrofilik katım:

149 2. Sübstitüsyon reaksiyonları
a) Radikalik sübstitüsyon b) Nükleofilik sübstitüsyon c) Elektrofilik sübstitüsyon Nitrolama

150 Halojenleme

151 Sülfonlama

152 Alkilleme ve açilleme reaksiyonu (Friedel Crafts reaksiyonu)

153 Monosübstitüe benzen halkasına ikinci sübstitüentin girişi
Meta yöneltici gruplar: +NR3 < CCl3 < NO2 < CN < SO3H < CHO < COOH Orto-para yöneltici gruplar: OCOR, NHCOR, OR, OH, NH2, NR2

154 X, Y’den daha elektronegatifse o-p yöneltici
Y, X’den daha elektronegatifse m yöneltici

155 Sübstitüentler aynı konuma yönlendiriyorsa;
Disübstitüe benzen halkasına üçüncü sübstitüentin girişi Sübstitüentler aynı konuma yönlendiriyorsa; Cl (o,p), COOH (m) yöneltici

156 Halkadaki iki sübstitüent birbirinin yönelticiliğini kuvvetlendiren tipten değilse sübstitüsyonun konumunu hangi grup daha kuvvetli aktifleştirici ise o belirler. Aktifleştirme sırası : O- > NR2 > NH2 > OH > OR > NHCOR > OCOR > R > Ar > F > Cl > Br > I > NR3+ > NO2 > CN > SO3H > C=O > COOH şeklindedir.

157 Halkada meta konumunda iki sübstitüent varsa üçüncü grup
bu iki sübstitüent arasına zor bağlanır (sterik engel) Benzen halkasında bir meta bir de o-p yöneltici varsa reaktif çoğunlukla meta yönelticisine göre o-p konumuna olur.

158 ARİNLER Benzin

159