İnsan, tüm canlılardan farklı olarak, canlı-cansız doğa ve kendisi hakkında bilgiler edinir. Bilgi edinmekle kalmaz, bilgilerine göre davranır. İnsanın.

... konulu sunumlar: "İnsan, tüm canlılardan farklı olarak, canlı-cansız doğa ve kendisi hakkında bilgiler edinir. Bilgi edinmekle kalmaz, bilgilerine göre davranır. İnsanın."— Sunum transkripti:

1 İnsan, tüm canlılardan farklı olarak, canlı-cansız doğa ve kendisi hakkında bilgiler edinir. Bilgi edinmekle kalmaz, bilgilerine göre davranır. İnsanın nesneler dünyası kadar, simgeler dünyası da vardır. Bilgi, nesneler dünyasının insanın beynindeki (zihnindeki) simgesel yansımasıdır.

2 Ve düşünme devam eder. Söz konusu simgeler üzerine de kafa yorar
Ve düşünme devam eder. Söz konusu simgeler üzerine de kafa yorar. Hatta nesneler evreninde karşılığı olmayan simgeler yaratır. O simgeleri sistemleştirir. Bu simgeler de kafatasının içinde hapsolmaz: insanın eylemini, davranışını; böylece de nesneler evrenini etkiler.

3 İnsanı hayvanlardan ayıran özelliklerden biri, doğa ile uyumsuzluğunu araçlarla gidermek zorunda olmasıdır. Hayvanlar, değişen doğa ve hayat koşullarına beden yapılarını değiştirerek uyum sağlarlar. Oysa insan, kendini savunmak ve gıda bulmak için silahlar, aletler ve stratejik planlar icat etmiştir.

4 Hayvanlar gereksinimlerini karşılamak için “çabalar
Hayvanlar gereksinimlerini karşılamak için “çabalar.” İnsan, bunun yanı sıra “emek” döker. Emek etkinliği, bedensel ve zihinsel çalışma ve bunların ürünleri olan maddesel ve simgesel araçlar olmak üzere dördünün birlikte kullanılması ile gerçekleşir. İnsanın doğayı, kendini ve toplumu öğrenip etkilemesi emek etkinliği ile gerçekleşir.

5 Bilen Özne Bilinen Nesne (beş duyu oranı ve mantıksal akıl yürütme)
Bilinen evrende bilince sahip (bildiğini bilen) tek varlık (şimdilik) insandır.

6 Gerçekliğin (olguların) simgesel modelleri; yaşam pratiği ile, deneyimle, emek etkinliği sırasında sınavdan geçirilebilir. Gerçekliği yansıtma dereceleri, bilimsel doğrulama-yanlışlama yöntemleri ile ortaya konabilir. Bilen özne olarak insan, gerçekliğin doğru bilgisini, hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak kesinlikle edinebilir. Gerçekliğin doğru bilgisine gerçek denir.

7 Gerçeklik, bilgisi edinilecek nesnenin (olgunun, olayın) “özne”den bağımsız durumudur. Bilgi, bir gerçeklik hakkında, insanın (bilen öznenin) kafasında kurulan simgesel modeldir. Bir model, gerçekliğe uygunsa, söz konusu model (düşünce) gerçektir. Doğru Bilgi = Gerçek

8 Simgesel araçlar edinmenin yolları: Pratik, somut düşünüş, soyut düşünüş, sezgi, onun dinsel biçimi “vahiy” ve dinsel olmayabilen biçimi “spekülasyon” ile gözlem ve deney.

9 Bilimler Formal Bilimler (Matematik, Mantık, İstatistik, Bilgi Teorisi, Bilgisayar Bilimi) Fiziksel Bilimler (Fizik, Kimya, Biyoloji, Astronomi, Yerbilim) Yaşam Bilimleri (Anatomi, Botanik, Genetik, Tıp, Farmakoloji, Psikoloji, Zooloji vb.) Sosyal Bilimler (Tarih, İktisat, Sosyoloji, Antropoloji, Siyaset Bilimi vb.) Uygulamalı Bilimler (Mühendislik)

10 Fiziksel Bilimler (Doğa Bilimleri)
Fizik (Mekanik, Optik, Akustik, Elektrik…) Kimya Biyoloji (Ekoloji, Doğa Tarihi) Astronomi Yerbilim (Jeofizik, Hidroloji, Meteoroloji, Coğrafya, Oşinografi, Pedoloji, Speleoloji, Klimatoloji, Jeomorfoloji) Astrofizik, Biyokimya, Fizikokimya, Elektrokimya Mekanik, Elektrodinamik, Termodinamik

11 Yaşam Bilimleri Beşeri Bilimler Tıp bilimleri Duyuşsal Nöroloji
Mikrobiyoloji Anatomi Onkoloji Biyomedikal Patoloji Botanik Parazitoloji Bilişsel Nörobilim Zooloji Çevre Bilimi Psikoloji Ekoloji Spor bilimleri Etoloji Fizyoloji Genetik Nüfus bilimleri Gıda bilimi

12 Sosyal Bilimler Tarih İnsanî Coğrafya İktisat Hukuk Sosyoloji
Dil Bilimleri Antropoloji Eğitim Bilimleri Siyaset Bilimi İletişim Bilimleri Psikoloji Yönetim Bilimi Arkeoloji Davranış Bilimleri Demografi

13 Uygulamalı Bilimler Tarım Medya ve iletişim Mimarlık ve Tasarım Hukuk
Mühendislik Sosyal Hizmetler İşletme Kamu Yönetimi İlahiyat Savaş Bilimleri Eğitim Eğlence ve fiziksel performans Çevre Taşımacılık Aile ve tüketici Kütüphanecilik ve müzecilik Sağlık Bilimleri

14 Bilim Dünyasının 5 Temel Normu
Evrenselcilik Örgütlü şüphecilik Tarafsızlık Paylaşımcılık Dürüstlük

15 Bilimin İşlevi Yüzeyden derine / temele
Görünenden gerçeğe / gerçekliğe Dünü ve bugünü anlama ve açıklama Doğayı, toplumu ve kendini tanıma ve kavrama İnsanın doğayı değiştirme süreci Toplumsal refah ve mutluluk

16 Teknik, belli bir sonucu elde etmek için kullanılan, yöntem yardımıyla seçilen ve organize edilen araçlardır. Araştırma teknikleri, veri elde etme aracı olarak kullanılırlar. Bilimsel yöntem, sadece süreçte kullanılan araçlar ve izlenen yol ile değil; ulaşılması hedeflenen sonucun kendisi ile de doğrudan ilgilidir. Nesnelerin, olguların, olayların yalnızca ne olduğunun değil, nerede ve nasıl bulunduklarının yanıtının da araştırılmasını sağlar. Bu nedenle, yöntem tekniğe indirgenemez. Bilimsel yöntem, bir sorun ortaya konulmasıyla başlar. Böylece daha bu aşamada öznellik içerir. Bilimsel yöntemin tanımlama bölümü, öznelliğe kaçınılmaz olarak açıktır. Bilimsel yöntemin sınama bölümü ise olabildiğince nesneldir. Tarafsızlık; sınamada objektifliktir; yoksa tanımlamada her şeye, herkese eşit mesafede olmak mümkün değildir.

17 Bilimsel Yöntem Sorunun farkına varılması
Sorunun kavranması ve sistematize edilmesi Varsayımlar oluşturma (Geçici neden-sonuç ilişkileri) Araştırma tekniklerinin seçimi Veri toplama tekniğinin belirlenmesi Veri toplanması Verilerin çözümlenmesi Çözümlerin yorumlanması Rapor yazılması

18

19 Bilimsel İşleyişin Aşamaları
Olguları (olayları, nesneleri) kavramak, tanımlamak ve sınıflandırmak üzere çözümleyerek betimleme [BETİMLEME (description)] Olgular arasında nedensellik ilişkisi kurmak ve bu ilişkileri sınayıp gerçekleyerek açıklamak [AÇIKLAMA (explication)] Çeşitli düzeylerde gerçeklenmiş ilişkileri genellikler, yasalar ve kuramlar biçiminde dillendirmek. Bunlardan yola çıkarak gelecekle ilgili çıkarımlarda bulunmak. [YASALAŞTIRMA (theorem & law) ve ÖNDEYİ (prediction)]

20 Veri Kaynakları Yazılı Kaynaklar Kitaplar Bilimsel dergiler
Gazeteler ve diğer süreli yayınlar Referans kitaplar (ansiklopedi, sözlük vb.) Yazılı belgeler (arşivler) İstatistik raporları Sözlü ve Görüntülü Kaynaklar İnternet

21 Üniversite Üniversitenin üç temel işlevi vardır: Bilimsel araştırma, meslekî eğitim ve toplumu aydınlatma. Üniversite, kamusaldır. Üniversite özerkliği: İdarî, malî ve akademik özerklik Araştırmanın bağımsızlığı ve akademik özgürlük

22 Meslek Olarak Bilim Bilim her şeyden önce sosyal bir kurumdur. Sosyal çevredeki ortak hedeflere ulaşmak için farklı insanların işbirliğine ve düzenine ihtiyaç duyar. Araştırma süreci, yayınlar, finansman, eğitim gibi farklı alanlarda işbirliği ve düzen gereklidir. Bilim, aynı zamanda bir meslektir. Her toplumsal kurum meslek olmaz. Bir kuruma meslek özelliği kazan özellikler şunlardır:

23 Meslekler, insanların toplumca değer verilen hedeflere ulaşmalarına olanak sağlar. Bilim, bilgi ve güç sağlar. [Knowledge is power] Mesleklerin, meslekî faaliyetleri yöneten gizli ve açık yeterlik ve davranış standartları vardır. Kötü/yetersiz bilim, zararlı toplumsal sonuçlar doğurabilir. Bilimin kendi yeterlik ve davranış standartları vardır. Profesyoneller, bir mesleğe kabul edilmeden önce resmî ve gayri resmî uzun bir eğitimden geçerler. Bilim insanları, yüksek lisans ve doktora eğitimini de kapsayan uzun bir eğitimden geçerler.

24 4. Mesleklerin, meslek standartlarına uyulmasını garanti eden yönetim birimleri vardır. YÖK, ÜAK, Rektörlükler, Dekanlıklar, TÜBİTAK, TÜBA vb. 5. Meslekler, aynı zamanda iş ve kariyerdir. Mesleği yapanlar bundan para kazanırlar. Ama bunun da ötesinde toplumsal saygınlık getiren bir kariyer sahibi de olurlar. Bilim, eskiden hobiyken şimdi bir iş ve kariyerdir. Hatta para ve kariyer kazanma, bilimin önünde engel teşkil etmeye başlamıştır.

25 6. Profesyonellerin, topluma sağladıkları yararlar karşılığında ayrıcalıkları da oluşur. Özel ayrıcalıklar, sorumluluğu ve güveni gösterir. Bilim insanlarının, parasal fonları sadece araştırmalarında kullanacaklarına güven duyulur. 7. Profesyoneller, kendi uzmanlık alanları içinde entelektüel otoriteler olarak görülürler. * Bilimin meslek haline gelmesinde; bilimsel yöntemin gelişmesi, bilimsel toplulukların ve dergilerin ortaya çıkması, üniversitelerin büyümesi, üniversite destekli araştırmaların artması, ilk ve orta öğretimde laikliğin yerleşmesi önemli faktörler olmuştur.