İŞLETMENİN HUKUKSAL YAPISI

... konulu sunumlar: "İŞLETMENİN HUKUKSAL YAPISI"— Sunum transkripti:

1 İŞLETMENİN HUKUKSAL YAPISI
Altıncı Bölüm İŞLETMENİN HUKUKSAL YAPISI

2 HUKUKSAL YAPILARINA GÖRE İŞLETMELER
“Kişilik” hak sahibi olan ve haklarından faydalanabilme yetkisi olan varlıklardır "Hak" kanunun himaye etliği menfaat anlamına gelir

3 1. TEK KİŞİ İŞLETMELERİ Kuruluşu ve işleyişi en basit, en eski işletme türüdür En sık rastlanan geleneksel bir işletme biçimidir İşletmenin tek sahibi vardır. İşletme sahibi işletme faaliyetleri konusunda her türlü kararı alır, uygular ve denetler Başarı veya başarısızlık işletme sahibinin sorumluluğudur Tek kişi işletmeleri ya tacir'ler ya esnaflar veya sanayiciler tarafından kurulur.

4 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
Ortak bir ekonomik amacı gerçekleştirmek için birden çok kişinin emek ve sermayelerini bir sözleşme ile bir araya getirmeleriyle kurulan işletmelere şirket denir.

5 ŞİRKETLERİN Özellİkleri:
Ortaklığı kuran kişiler birden fazla olmalıdır. Bu kişiler gerçek veya tüzel kişi olabilir. Ortak bir amacın bulunması gereklidir. Bir anlaşma/sözleşme bulunmalıdır. Ortaklar mal ve emeklerini sermaye olarak şirkete getirmelidir.

6 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanununa göre hukuki yapıları açısından şirketler: Adi Şirketler Ticaret Şirketleri şeklinde ikiye ayrılırlar.

7 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.1. Adi Şirket İki veya daha fazla kişinin müşterek bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını birleştirmeyi kabul ettikleri bir sözleşmedir Türk Ticaret Kanunu'nun şirketler için koyduğu hükümlere tabi değildir ve bu özellikleri taşımazlar Kâr veya zarar ortaklar arasında önceden belirlenen oranlarda dağıtılır

8 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.1. Adi Şirket Ortakların tümü şirketin yönetiminde yetki sahibidir; ancak birine yetki devredilebilir Ortaklardan birinin ölmesi ile ortaklık sona erer

9 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.1. Adi Şirket Adi şirketi ticaret ortaklıklarından ayıran en önemli özellik şunlardır: Tüzel kişiliği yoktur. Borçlar kanununun hükümlerine tabidir tabidir İflasa tabi değillerdir Adi şirket ticaret siciline şirket olarak kayıt olmaz Bir ticaret unvanı almak zorunda değildir Şirket sermayesinde her ortağın müşterek hakkı vardır Her ortağın şirketi yönetme hakkı vardır

10 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi İki veya daha fazla kişinin bir araya gelerek belirleyecekleri konu veya konular üzerinde iş yapmak için, kanunların öngördüğü şekilde kurulan şirketlere ticaret şirket denir. Kısaca Türk Ticaret Kanununun hükümlerine göre düzenlenen ortaklıklara "ticaret şirketleri" denilir.

11 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Ticaret şirketleri kendi içinde iki kısma ayrılır:  Şahıs şirketleri  Sermaye şirketleri

12 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Şahıs Şirketleri(Kolektif ve Adi Komandit ) Belli sayıda kişinin kurduğu ve sorumlulukları kişisel olan ortaklıklara şahıs/ kişi şirketleri denir. Ortak sayısı azdır ve ortaklığın devri oldukça zordur. Ortakların tümü uygun görmeden ortaklık payı başkalarına satılmaz veya devredilemez.

13 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Şahıs Şirketleri(Kolektif ve Adi Komandit ) AVANTAJLARI: • Kurulması kolaydır • Yetkiler işletme sahibi olan kişide toplanmıştır • Faliyetlerde gizlilik vardir • Kâr bir tek elde toplanır • İşletme örgütü esnek bir yapıya sahiptir • Kredi bulma imkânları vardır

14 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Şahıs Şirketleri(Kolektif ve Adi Komandit ) DEZAVANTAJLARI: • Büyümeleri sınırlıdır • Örgüt ve yardımcılardan yoksunluk • İşletmenin devamı belirsizdir • İşletmenin tüm borçlarına karşı sorumluluk söz konusudur.

15 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Şahıs Şirketleri(Kolektif ve Adi Komandit ) Şahıs işletmeleri iki gruba ayrılır. Bunlar; Kolektif Şirket Komandit Şirket

16 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Şahıs Şirketleri(Kolektif ve Adi Komandit ) A. KOLEKTİF ŞİRKET Türk Ticaret Kanununa göre, iki ve daha çok gerçek kişi tarafından, bir ticari işletmeyi müşterek ticaret ünvanı altında işletmek amacı ile bir sözleşme kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortakların tümünün sorumluluğu sınırsız ve zincirleme olan; hak ve ehliyeti işletme konusu ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir. Ortakların rızası olmadan biri ortaklıktan çıkarılamaz ve yeni bir ortak alınamaz.

17 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Şahıs Şirketleri(Kolektif ve Adi Komandit ) Kolektif Şirket Kolektif şirketlere yalnızca gerçek kişiler ortak olabilir. Ortaklar, kâr veya zararı eşit olarak ya da daha önce kuruluş anlaşmasında belirtilen oranlarda bölüşebilirler. Hayatta en yaygın olan şirket türüdür. Özellikle küçük ve orta çapta perakende, yarı toptancı ticaret işletmeleri ile orta büyüklükteki işletmeler için uygundur. Kollektif şirketler genellikle birbirini çok iyi tanıyan kişiler tarafından kurulur. Çünkü zarar durumunda ortaklar, tüm mal varlıklarını kaybedebilirler.

18 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Şahıs Şirketleri(Kolektif ve Adi Komandit ) B. KOMANDİT ŞİRKET Ticari kanununa göre bir işletmeyi bir ticaret ünvanını altında işletmek amacıyla kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir veya bir kaçının sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirkete KOMANDİT ŞİRKET denir. Komanditer ortaklar yıl sonunda hesaplarını denetleyebilirler ve kardan sermayeleri oranında pay alırlar

19 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri (Anonim, Limitet ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit) Ortakların sorumluluğu şirkete getirmeyi taahüt ettikleri sermaye miktarıyla sınırlı olan şirketlerdir. Ortaklardan birinin ayrılmasıyla ortaklık bozulmaz. Paylar başkasına satılabilir veya devredilebilir.

20 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri ANONİM ŞİRKET LİMİTED ŞİRKET SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET

21 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri A. ANONİM ŞİRKET Ticari bir işletmeyi bir ticaret ünvanı altında işletmek için kurulan, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu tutulan şirket türüdür. En az 5 kişi ve ,00 TL sermaye ile Ani ve Tedrici olarak iki şekilde kurulur. Aile Anonim Şirketleri Halka Açık Anonim Şirketler

22 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri A. ANONİM ŞİRKET 1. Aile Anonim Şirketleri (Halka Kapalı Anonim Şirket): Ortak sayısı 250 kişiyi geçmeyen hisse senetleri halka arz edilmemiş olan veya arz edilmemiş sayılan şirkettir. 2. Halka Açık Anonim Şirketler: Hisse senetleri halka arz edilmiş olan veya ortak sayısının 250 kişiyi geçtiği belirlenip, hisse senetleri halka arz edilmiş sayılan şirkettir.

23 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri A. ANONİM ŞİRKETİ TEMEL UNSURLARI: • En az beş gerçek veya tüzel kişi ortağın bir araya gelmesi • Belirli bir iktisadi amaç ile uğraşmak için kurulmuş olması • Bir ticari işletme kurulması • Sermayesi eşit paylara bölünmüş olmalıdır • Ortakların, paylara bölünmüş sermayeyi kabul etmiş olmaları • Bir ticari unvana sahip olmasıdır. • Şirketin temel sermayesi belli olmalı ve bu miktarın en az tutarı ,00 TL olmalıdır.

24 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri A. ANONİM ŞİRKETİ Anonim şirketler ani ve tedrici olmak üzere iki şekilde kurulabilirler. Ani kuruluşta ortaklar şirket sermayesinin tümünü öder veya 1/4'ünü üç gün gerisini de bir yıl içinde belli bir takvimde ödemeyi taahhüt ederler. Tedrici kuruluşta ortakların sermayesinin şirket sermayesinin tümünü karşılamaya yetmediği durumlarda, kurucu ortaklar şirket sermayesinin bir kısmını ödemeyi taahhüt ederler, geri kalan kısım için de halka başvururlar.

25 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri B. LİMİTED ŞİRKET İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret ünvanı altında kurulan ve ortaklarının sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlı olan, esas sermayesi belirlenmiş şirketlere, Limited şirket denir. Limited şirketler, asgari 5.000,00 TL sermaye ile ve en az 2 kişi en çok 50 kişi ile kurulabilir.

26 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri B. LİMİTED ŞİRKET ÖZELLİKLERİ • En az iki gerçek veya tüzel kişi ortak • Belirli bir iktisadi amaç ile uğraşmak • Ortakların, paylara bölünmüş sermayeye katılmayı kabul etmeleri gereklidir. • Bir ticari ünvana sahip olmalı ve ünvanında şirketin Limited olduğu belirtilmelidir.

27 2. Şİrketler (Ortaklıklar)
2.2. Ticaret Şirketi Sermaye Şirketleri C. SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET Sermayesi anonim şirket gibi paylara bölünmüş şirket.

28 3. Kooperatif İşletmeleri ve Hukuksal Yapısı
Kooperatifler, demokratik işletme kuruluşlarıdır Amaç: Verimli çalışmak, ortak ihtiyaçlarını karşılamak, emek ve ürünleri değerlendirmektir En az 7 kurucu olması gerekir Tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır Birbirlerine meslek, sanat, toplumsal çıkar bağları olan grupların kendi aralarında kurdukları kuruluşlardır

29 3. Kooperatif İşletmeleri ve Hukuksal Yapısı
Kooperatifler, ortakların belirli ekonomik çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, işbirliği ve dayanışma yoluyla sağlayıp, sürdürmek amacıyla kurulmaktadırlar. Kooperatifler 3 sınıfa ayrılır: Üretim Kooperatifleri Tüketim Kooperatifleri Kredi Kooperatifleri

30 1. Ürettim kooperatifleri
Aynı ürünleri üretmek ya da ortakların ürettikleri hammaddeleri kullanmak, ürünlerini gerçek değerleri ile satmak amacı ile kurulurlar.  Tarım ürünleri kooperatifleri  Sanayi ürünleri kooperatifleri  Satın alma kooperatifleri

31 2. Tüketim kooperatifleri
Ortaklarının ihtiyaç duydukları tüketim mallarını en iyi kalitede ve ucuz fiyata sağlamak amacıyla kurulurlar.

32 3. Kredi kooperatifleri Ortaklarına kredi vermek ya da kredi bulmak amacı ile kurulurlar.  Tarım Kredi Kooperatifleri,  Şehir Kredi Kooperatifleri,  Kefalet Kooperatifleri,

33 Kooperatiflerin kuruluşu için gerekli aşamalar:
Dilekçe İlgili Bakanlıkça onaylanmış 1 adet kooperatif ana sözleşmes Kurucu ortakların fotoğraflı nüfus örneği Kurucu ortaklara ait ikametgâh belgesi Ticaret Sicili Tüzüğünün 29. maddesine göre hazırlanmış taahhütname Kooperatif unvanı altında hazırlanmış imza beyannamesi (noter onaylı aslı) Bakanlık izin yazısı aslı ve ana sözleşme özeti

34 Kooperatif ilkeleri Kooperatiflerin kuruluşu, amaçları ve özelliklerine egemen olan bazı ilkeler vardır. Söz konusu ilkeleri aşağıdaki gibi açıklayabiliriz: a. Serbest katılım ilkesi. b. Demokratik yönetim ilkesi c. İşletme fazlasının, işlem oranında dağıtılması ilkesi. d. Sermayeye sınırlı faiz verilmesi ilkesi. e. Kooperatif eğitiminin geliştirilmesi ilkesi. f. Kooperatifler arası işbirliği ilkesi.

35 KAMU İŞLETMELERİ Sermayesinin tamımı veya çoğunluğu devlete ait olan işletmelere kamu işletmeleri denir. Kamu işletmeleri hem ekonomik nedenlerle hem de ekonomik olmayan (hizmet) nedenlerle kurulabilir Kamu kurumlan çeşitli nedenlerle ve farklı alanlarda faaliyet gösteren işletmeler kurar. Bunlar KİT, Belediye İktisadi Teşekkülleri, İktisadi Devler Teşekkülleri veya Döner Sermaye İşletmeleri olabilir. Kamu işletmelerinde toplumsal fayda esas alınmaktadır. Demiryolu, deniz¬yolu, havayolu, posta, elektrik kurumu, gibi işletmeleri buna örnektir.

36 KAMU İŞLETMELERİ 1. Özel Bütçeli Devlet Teşebbüsleri
Bu işletmeler, kendi özel kanunlarına göre kurulup işletilirler. Özerk ve tüzel kişiliği olan işletmelerdir. Başbakanlık Yüksek Denetleme kurulunun denetime bağlı oldukları için, Kamu İktisadi Teşebbüsü sayılırlar. Maden Tetkik Arama Enstitüsü, İller Bankası, Sosyal Sigortalar Kurumu, Milli Piyango İdaresi bu gruba girerler.

37 KAMU İŞLETMELERİ 2. Döner Sermayeli İşletmeleri
Genel bütçeli kuruluşlara veya katma bütçeli kuruluşlara bağlı olan ve ticari usullere göre çalışan özel bir işletme biçimidir. Bunlar sağlık, sanayi, ticaret ve benzeri alanlarda faaliyette bulunurlar. Döner sermayelerin çoğu üniversiteler tarafında kurulmuştur. Bu kuruluşlar, belirli ücret karşılığında hizmet sunarlar Elde edilen gelirlerin bir bölümü araç-gereç ve malzeme alımı için döner sermaye işletmesine ayrıldıktan sonra kalan kısım kurum mensupları arasında dağıtılır.

38 KAMU İŞLETMELERİ 3. Yerel Yönetimlere Bağlı İşletmeler
İl Özel idarelerine, belediyelere ve köy idarelerine bağlı olarak işletme kurulup işletilebilir. Yerel yönetimlere bağlı işletmeler, kamu hizmeti görmek için mahalli idareler tarafından kurulurlar.

39 KAMU İŞLETMELERİ 4. Kamu İktisadi Teşebbüsleri
Kamu fonlarını kullanarak iktisadi alanda ticari esaslara göre mal ve hizmet üretmek ve pazarlamak üzere kurulmuş teşebbüslerdir. Devletin ekonomiye müdahalesi olarak ortaya çıkan KİT'lerin kuruluş nedenleri:  Özel girişimin yetersizliği.  Özel tekellerin oluşmasını engellemek  Makro ekonomik hedefleri gerçekleştirmek  Teknik yetersizlik  Devlete gelir sağlamak.