- 11. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Yaşar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

... konulu sunumlar: "- 11. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Yaşar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü"— Sunum transkripti:

1 - 11. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Yaşar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Açık Erişim: Bilimsel İletişim ve Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Üzerine Etkileri

2 - 21. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Plan Bilimsel Yayıncılık Açık Erişim Türkiye’de Açık Erişim Sosyal Bilimlerde Açık Erişim Neler Yapılabilir?

3 - 31. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Bilimsel Dergi Sayısı 24.000 hakemli dergi Yılda 2,5 milyon makale Bilimsel dergiler pahalı Ekonomik model aboneliğe / kiralamaya (lisans) dayalı

4 - 41. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Kısır Döngü Bilimsel dergi fiyatlarının yükselmesi Bazı kütüphanelerin aboneliklerini yenileyememesi Yayıncıların kaybettikleri geliri mevcut abonelerden sağlamak için abonelik fiyatlarını yeniden yükseltmeleri Bazı kütüphanelerin aboneliklerini yenileyememesi Yayıncıların kaybettikleri geliri......

5 - 51. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Bilimsel Yayıncılıkta Rekabet Yok Yayınevleri kolayca tekel oluşturabiliyor Dergi fiyatları “esnek” değil Tetrahedron Letters –1974  200 USD –1997  7176 USD –2005  12.204 USD Kütüphaneler dergi bütçelerinin %30- %50’sini Elsevier dergilerine harcıyorlar

6 - 61. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Bazı yayıncıların fiyatlarını artırarak pazar paylarını artırma potansiyeli var! Kaynak: House of Commons Select Committee on Science & Technology Tenth Report, 2004

7 - 71. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Bilimsel Yayın Sürecinde Kamu Kaynaklarının Kullanımı Kamu kaynakları –Araştırma projeleri –Hakemlik yapan akademisyenlerin maaşları –Bilimsel yayınları alan kütüphaneler Üniversiteler aynı ürün için üç kez ödeme yapıyorlar “Başka hangi işte müşterilerden alınan mal gene aynı müşterilere müthiş fiyatlarla satılır ve kalite kontrolü de gene aynı müşteriler tarafından yapılır?” Kaynak: House of Commons Select Committee on Science & Technology Tenth Report, 2004

8 - 81. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Açık Erişim Tanımı “1. ücretsiz...[çevrimiçi, tam metin] erişim “2. [Açık erişim] eserin tam bir sürümü... açık erişime, sınırsız dağıtıma, birlikte çalışabilirliğe ve uzun dönemli arşivlemeye olanak sağlamak için... en azından bir çevrimiçi arşivde depolanır.” Kaynak: Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities http://www.zim.mpg.de/openaccess-berlin/berlindeclaration.html

9 - 91. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Açık Erişim Mantığı Bilimsel araştırma sonuçlarını yayınlamak Araştırmaların etkisini artırmak Kütüphanelerin daha fazla bilgiye erişimini sağlamak Kullanıcıların bilimsel bilgiye erişimini kolaylaştırmak Declaration of Institutioanl Commitment to open-access provision policy,, www.eprints.org

10 - 101. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Budapeşte Açık Erişim Girişimi Kendi kendine arşivleme –Araştırmacıların hakemli ticari dergilerde yayımlanmış makalelerini kendi web sitelerinde ya da ücretsiz elektronik arşivlerde depolayabilme ve bunları herkese Internet üzerinden ücretsiz olarak erişime açabilme hakkı Açık Erişim dergileri –Hakemlik ve yayın giderlerini karşılamak için farklı finansal modellerin uygulandığı elektronik dergiler Kaynak: Prosser, 2003

11 - 111. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Kendi Kendine Arşivleme Yayıncıların tutumu –Yayıncıların %92’si onaylıyor Yazarların tutumu –Ama toplam makalelerin %20’si herkese açık

12 - 121. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Yayıncıların Tutumu Kendi kendine arşivlemeye yeşil ışık yakan Dergiler % Yayıncılar % 8919(%100)107(%100) Henüz değil 695%8%834%32 Ön baskı 2470+%27 (= %92)7+%7 (= %69) Son baskı 5754%6566%62 yeşil ışık(%92) Yazar/kurum tarafından arşivlemeye (self-archiving) zaten yeşil ışık yakan dergilerin oranı artmaya devam ediyor (%92) Kaynak: Brody & Harnad, 2004

13 - 131. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Açık Erişim Araştırmanın Etkisini Artırıyor Açık Erişim makalelere daha fazla atıf yapılıyor Kaynak: Antelman (2004)

14 - 141. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Araştırma Etkisinin Artırılması Niçin Önemli? 2,7 milyar dolarİngiltere’nin bilimsel araştırmalara yaptığı yatırımın potansiyel getirisinden kaybı yılda yaklaşık 2,7 milyar dolar Bunun temel nedeni mevcut akademik yayın ortamının sınırlı olması ve araştırma bulgularına kolayca erişilememesi (Stevan Harnad) The UK is losing around £1.5 annually in the potential impact of its scientific research expenditure, according to one of the key figures in the global open 1.5 billion lost annually in potential return on British science access publishing movement. Professor Stevan Harnad, Moderator of the American Scientist Open Access Forum and Professor of Cognitive Science at the University of Southampton's School of Electronics and Computer Science, has calculated the potential return on the investment in scientific research findings that are being lost to the UK each year through the limitations of the current academic publishing environment. Kaynak: www.eprints.org

15 - 151. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Açık Erişim Dergileri Yüksek abonelik fiyatlarına tepki olarak gelişti Çeşitli konularda 2500 civarında açık erişim dergi var Hakemli dergilerin yaklaşık %10’u Erişim için abonelik gerekli değil Hakemlik ve yayın giderleri yazarlar / araştırmayı destekleyen kurumlar tarafından karşılanıyor

16 - 161. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Directory of Open Access Journals

17 - 171. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Kurumsal Arşivlerin Artışı Kaynak: EU Report, 2006, s. 63; http://ec.europa.eu/research/science-society/pdf/scientific-publication-study_en.pdf

18 - 181. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Açık Erişim Arşivleri (Kasım 2006) ABD (201) İngiltere (79) Almanya (68) Brezilya (45) Fransa (33) Kanada (32) Avustralya (29) İsveç (27) İtalya (25) Hindistan (23) Hollanda (21) Japonya (19) İspanya (18) Belçika (10) Türkiye 2... http://archives.eprints.org/eprints.php?action=browse#country

19 - 191. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Açık Arşivler Girişimi

20 - 201. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Directory of Open Access Repositories

21 - 211. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Arama Mekanizmaları: OAIster

22 - 221. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Açık Erişim Girişimleri ve Bildirgeleri Budapeşte Açık Erişim Girişimi - 2002 Bethesda Açık Erişim Yayıncılığı Bildirgesi - 2003 Berlin Bilgiye Açık Erişim Bildirgesi - 2003 BM Bilgi Toplumu Dünya Doruk Toplantısı (WSIS) Bildirgesi - 2003 OECD Kamu Destekli Araştırma Verilerine Erişim Bildirgesi - 2004 IFLA Açık Erişim Bildirgesi-2004

23 - 231. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Kamu Fonlarıyla Yapılan Araştırmaların Sonuçlarının Açık Erişim Arşivlenmesi ABD Temsilciler Meclisi önerisi - Yaz 2004 Birleşik Krallık Avam Kamarası Bilim ve Teknoloji Komitesi Raporu - Yaz 2004 Wellcome Trust Açık Erişim Zorunluluğu - 1 Ekim 2005 Federal Araştırmalara Kamunun Erişimi Yasası (FRPAA), 2006, ABD

24 - 241. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Avrupa Birliği ve Açık Erişim Kaynak: EU Report, 2006, s. 87; http://ec.europa.eu/research/science-society/pdf/scientific-publication-study_en.pdf

25 - 251. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Türkiye’de Açık Erişim “Türk Üniversiteleri Açık Erişimi ve Kurumsal Arşivlerin Kurulmasını Destekliyor” Devletçe, kamu fonları ile yürütülen araştırmaların sonuçlarının ve yapılan yayınların... ulusal veya kurumsal arşivler aracılığıyla açık erişime sunulması Üniversitelerde kurumsal arşivlerin kurulması ve geliştirilmesi Berlin Bildirgesi’nin ülkemizde de benimsenmesi. Akademik Bilişim ’05 ve ’06 ANKOS Açık Erişim ve Kurumsal Arşivler (AEKA) Çalışma Grubu ANKOS Açık Erişim Broşürü AEKA Danışma Kurulu

26 - 261. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara TÜBİTAK Dergileri

27 - 271. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara

28 - 281. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara

29 - 291. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara

30 - 301. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Türkiye’de Elektronik Dergiler

31 - 311. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Sosyal Bilimlerde Açık Erişim Research Papers in Economics (RePEc) Social Science Research Network (SSRN) Social Science Information Gateway (SOSIG) European Research Papers Archive (ERPA)

32 - 321. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Social Science Research Network

33 - 331. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Türkiye’de Elektronik Dergiler

34 - 341. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi

35 - 351. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara

36 - 361. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara TÜBİTAK Sosyal Bilimler Veri Tabanı

37 - 371. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara SBVT’de 88 dergi dizinleniyor

38 - 381. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Bazı Dergiler Açık Erişim

39 - 391. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara

40 - 401. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Sosyal Bilimlerde Kendi Kendine Arşivleme K. Antelman, Self-archiving practice and the influence of publisher policies in the social sciences, Learned Publishing, 19, 85-95, 2006. http://eprints.rclis.org/archive/00006023/01/antelman_self-archiving.pdf

41 - 411. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Sosyal Bilimler Farklı! Dergi fiyatları daha ucuz Dergi dışı yayınlar (kitap, monografi) yaygın (~%40) Makaleler yayıncıya bedava veriliyor, kitaplarsa telif karşılığı Araştırmalarda ulusal yönelimler ağırlıklı Sosyal bilimlerde daha az araştırma destekleniyor Kamu fonlarının kullanımı, vergi verenlerin ikinci kez araştırma sonuçları için ödeme yapmaması açısından önemli Fen bilimleri araştırmalarına kamudan gelen talep daha yüksek (fen bilimleri toplumsal yönden daha yararlı) Fen bilimlerine daha çok fon ayrılıyor Önbaskı değişimi fen bilimlerinde daha acil

42 - 421. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Sosyal Bilimlerde AE Niçin Yavaş Gelişiyor? Araştırmacılar arasında karşılıklı bağımlılık düzeyi düşük Ortak sorunları, hedefleri ve süreçleri saptamada görev belirsizlik derecesi yüksek –Karş. Yüksek enerji fiziği – Sosyal bilimler Entellektüel alanların toplumsal boyutları Birleşik/Ayrı disiplinler (karş. Ekonomi – Sosyoloji/Coğrafya) Kırsal/Kentsel disiplinler (karş. Ekonomi – Diğer 5 alan) K. Antelman, Self-archiving practice and the influence of publisher policies in the social sciences, Learned Publishing, 19, 85-95, 2006. http://eprints.rclis.org/archive/00006023/01/antelman_self-archiving.pdf

43 - 431. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Ya Kitaplar? Kitaplara tam metin erişim sağlamak görünürlüğü artırdığı için basılı kitap satışlarını da artırıyor (MIT Press, National Academies Press örnekleri) Daha fazla okuyucu Araştırma etkisinin artması

44 - 441. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Neler Yapılabilir? Açık Erişim  Görünürlük  Araştırma Etkisi  Daha çok araştırma desteği Araştırma raporlarını hızla web sayfalarına ya da kurumsal arşivlere konabilir Sorun “bilimsel iletişim süreci” ile ilgili Kamu kaynaklarıyla yapılan araştırma sonuçlarını (makaleler, tezler, vs.) herkesin erişimine açılabilir Açık Erişim araştırma desteğinin önkoşulu haline getirilebilir Uluslararası Açık Erişim bildirgelerini kurumsal düzeyde ve ülke düzeyinde desteklenebilir (örneğin, TÜBİTAK, TÜBA)

45 - 451. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Ne Yapılabilir? (devamla) Kendi kendine arşivleme desteklenebilir Hakemli Açık Erişim dergileri yayımlanabilir Açık erişim dergileri ve arşivleri standartlara göre (örneğin, OAI-PMH, OpenURL) hazırlanabilir Dergileri TÜBİTAK SBVT’de dizinlemek için açık erişim koşulu getirilebilir Hakemli olmayan diğer sosyal bilim dergileri de dizinlenebilir ve tam metinleri herkesin erişimine açılabilir Türkiye Kurumsal Arşivler hizmeti sunulabilir

46 - 461. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayıi 2-3 Kasım 2006, Ankara Yaşar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Açık Erişim: Bilimsel İletişim ve Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Üzerine Etkileri