Yanıtlayın! (hatırlatma)

... konulu sunumlar: "Yanıtlayın! (hatırlatma)"— Sunum transkripti:

1 Yanıtlayın! (hatırlatma)
“Dizinler”, “özler” ya da “bibliyografyalar” özellikle basılı olarak yayımlandıkları dönemlerde neden süreli yayın sınıfında değerlendiriliyordu? Bilimsel bir dergi olan Bilgi Dünyası hangi kaynaklar tarafından dizinleniyor? Bilgi Dünyası dergisinin bir veya daha fazla dizin aracılığı ile taranıyor olması ne anlama geliyor? - “Dizinler”, “özler” ya da “bibliyografyalar” özellikle basılı olarak yayımlandıkları dönemlerde neden süreli yayın sınıfında değerlendiriliyordu? - Bilimsel bir dergi olan Bilgi Dünyası hangi kaynaklar tarafından dizinleniyor? Bilgi Dünyası dergisinin bir veya daha fazla dizin aracılığı ile taranıyor olması ne anlama geliyor?

2 BİLGİ MERKEZLERİNİN BAKIŞ AÇISINA GÖRE BİLGİ KAYNAĞI ÇEŞİTLERİ
Geçen hafta=> Bilgi kaynaklarının “paketlenme” biçimleri: Erişim özellikleri İçerik özellikleri Kaydedildiği ortam Yayımlanma biçimleri Üretici Zaman BBY153 Bilgi Kaynakları (2012)

3 Bilgi merkezleri açısından bilgi kaynakları..
Bilgi merkezlerinin temel işlevleri: Seçim Bilgi merkezleri, bilgi kaynaklarını kullanıcılarının ihtiyaçlarını gözeterek seçer. Gruplandırma Bu kaynakların türlerine göre gruplandırılması kullanıcı bakış açısı ile kıyaslandığında biraz daha teknik bir iştir. Bilgi merkezleri genellikle kaynaklarını bu kaynakların içerdikleri bilginin yönlendirici niteliği, fiziksel biçimleri ya da kullanım amaçlarına göre gruplandırır. Bilgi merkezlerinin temel işlevleri: Seçim Bilgi merkezleri, bilgi kaynaklarını kullanıcılarının ihtiyaçlarını gözeterek seçer. Gruplandırma Bu kaynakların türlerine göre gruplandırılması kullanıcı bakış açısı ile kıyaslandığında biraz daha teknik bir iştir. Bilgi merkezleri genellikle kaynaklarını bu kaynakların içerdikleri bilginin yönlendirici niteliği, fiziksel biçimleri ya da kullanım amaçlarına göre gruplandırır. 3

4 ..Bilgi merkezleri açısından bilgi kaynakları..
İçerikleri açısından Biçimleri açısından Kullanım amaçları açısından gruplandırılabilir… İçerikleri açısından Biçimleri açısından Kullanım amaçları açısından gruplandırılabilir…

5 ..Bilgi merkezleri açısından bilgi kaynakları..
İçerikleri açısından Birincil kaynaklar Arşiv belgeleri Kitap, monograf Süreli yayınlar Resmi yayınlar Teknik yayınlar .. İkincil kaynaklar Birincil kaynaklara erişimi sağlar. Bilginin kendisini içermez, düzenleme, eriştirme ve yönlendirme amacı taşırlar. İçerikleri açısından Birincil kaynaklar Arşiv belgeleri Kitap, monograf Süreli yayınlar Resmi yayınlar Teknik yayınlar .. İkincil kaynaklar Birincil kaynaklara erişimi sağlar. Bilginin kendisini içermez, düzenleme, eriştirme ve yönlendirme amacı taşırlar.

6 ..Bilgi merkezleri açısından bilgi kaynakları..
Biçimleri açısından Yazılı/Basılı kaynaklar Mikroformlar Grafik kaynaklar Görsel-işitsel kaynaklar Elektronik kaynaklar Biçimleri açısından Yazılı/Basılı kaynaklar Mikroformlar Grafik kaynaklar Görsel-işitsel kaynaklar Elektronik kaynaklar

7 ..Bilgi merkezleri açısından bilgi kaynakları..
Kullanım amaçları açısından Danışma kaynakları Danışma kaynağı sınıfına girmeyen diğer tüm bilgi kaynakları → Kullanım amaçları açısından Danışma kaynakları Danışma kaynağı sınıfına girmeyen diğer tüm bilgi kaynakları →

8 Danışma kaynakları dışında kalan bilgi kaynakları

9 Kitaplar, monograflar Kitap (tanım): Kitap (tanım):
Ciltli ve ciltsiz olarak bir araya getirilmiş, basılı veya yazılı kâğıt yaprakların bütünü (Türk Dil Kurumu) Süreli olmayan (belirli aralıklarla sürekli yayımlanmayan), kapak sayfaları hariç en az 49 sayfadan oluşan, bir ülkede yayımlanıp halka sunulan, basılı kaynaklar (UNESCO). Kitap (tanım): Ciltli ve ciltsiz olarak bir araya getirilmiş, basılı veya yazılı kâğıt yaprakların bütünü (Türk Dil Kurumu) Süreli olmayan (belirli aralıklarla sürekli yayımlanmayan), kapak sayfaları hariç en az 49 sayfadan oluşan, bir ülkede yayımlanıp halka sunulan, basılı kaynaklar (UNESCO).

10 Kitaplar, monograflar Kitap (özellikler): Kitap (özellikler):
Kitapların içinde bulunan bilgi metin, grafik ve/veya sayısal olabilir, Bir veya daha fazla yazar tarafından yazılabilir. Yazarlar tüzel kişilik de olabilir. Konuları hayal ürünü (kurmaca) ya da gerçeklere dayalı olabilir. Kitap (özellikler): Kitapların içinde bulunan bilgi metin, grafik ve/veya sayısal olabilir, Bir veya daha fazla yazar tarafından yazılabilir. Yazarlar tüzel kişilik de olabilir. Konuları hayal ürünü (kurmaca) ya da gerçeklere dayalı olabilir.

11 Kitaplar, monograflar Monograf: Monograf:
Genelde tek bir başlıkta ve belirli bir konuda yazılır Ele aldığı konuyu sistematik bir biçimde bütünüyle işler Tek veya birden fazla yazarı olabilir (tüzel kişiler de yazar olabilir) Farklı yazarların çalışmaları editör ya da editör grubu tarafından derlenerek bir monograf oluşturulabilir Genelde bilimsel içerikli yayınlardır Monograf: Genelde tek bir başlıkta ve belirli bir konuda yazılır Ele aldığı konuyu sistematik bir biçimde bütünüyle işler Tek veya birden fazla yazarı olabilir (tüzel kişiler de yazar olabilir) Farklı yazarların çalışmaları editör ya da editör grubu tarafından derlenerek bir monograf oluşturulabilir Genelde bilimsel içerikli yayınlardır

12 Kitaplar, monograflar Kitaplar ve monograflar basılı ve/veya elektronik olabilirler. Kitaplar ve monograflar deneme ya da makale türündeki farklı yazıların bir araya toplanması ile de oluşabilir. → Kitaplar ve monograflar basılı ve/veya elektronik olabilirler. Kitaplar ve monograflar deneme ya da makale türündeki farklı yazıların bir araya toplanması ile de oluşabilir. →

13 Bir yazara ait farklı denemelerden oluşan bir kitap..
Bir yazara ait denemelerden oluşan kitap.

14 ..Bir yazara ait farklı denemelerden oluşan bir kitap
Bir yazara ait denemelerden oluşan kitap.

15 Farklı yazarların belirli bir konuda yaptıkları çeşitli çalışmalardan (makalelerden) derlenmiş bir monograf.. Farklı yazarların belirli bir konuda yaptıkları çeşitli çalışmalardan (makalelerden) derlenmiş bir monograf..

16 ..Farklı yazarların belirli bir konuda yaptıkları çeşitli çalışmalardan (makalelerden) derlenmiş bir monograf ..Farklı yazarların belirli bir konuda yaptıkları çeşitli çalışmalardan (makalelerden) derlenmiş bir monograf

17 Süreli yayınlar (dergiler)
Tanım Düzenli aralıklarla ya da (günlük, haftalık, aylık, yıllık, yılda 2/3/4/5/6 kere, vb.) Önceden belirlenmiş zamanlarda yayımlanması beklenen, (yıldönümleri, bayramlar, her ayın ikinci perşembesi, vb.) Belirli bir konuyu ya da belirli bir alanda farklı konuları makaleler biçiminde içinde barındıran, Teorik olarak sonsuza kadar sürmesi beklenen yayınlardır. Tanım Düzenli aralıklarla ya da (günlük, haftalık, aylık, yıllık, yılda 2/3/4/5/6 kere, vb.) Önceden belirlenmiş zamanlarda yayımlanması beklenen, (yıldönümleri, bayramlar, her ayın ikinci perşembesi, vb.) Belirli bir konuyu ya da belirli bir alanda farklı konuları makaleler biçiminde içinde barındıran, Teorik olarak sonsuza kadar sürmesi beklenen yayınlardır.

18 .. Süreli yayınlar (dergiler)
Özellikleri Süreli yayınlardaki makaleler genelde bir editör grubunun ya da değerlendirme (hakem) kurulunun değerlendirmesinden geçer. Editör grubu süreli yayında yayımlanacak metin ya da makalelerin dilbilim ve mantıksal açıdan değerlendirmesini yapar, süreli yayın hakemli bir bilimsel dergi ise hakemlere gönderir geri bildirimleri yazarlara iletir çalışmanın yayımlanıp yayımlanmayacağı konusunu (geri bildirimleri de dikkate alarak) değerlendirir. Hakemler genelde bilimsel/akademik dergilerde yayımlanacak yazıların bilimsel nitelik taşıyıp taşımadığını olmadığını, konuyu doğru şekilde ele alıp almadığını değerlendirir, önerilerde ve eleştirilerde bulunur ve yayımlanıp yayımlanamayacağına dair görüş belirtir. Hakemli süreli yayınlara yazarlar tarafından gönderilen makaleler en az iki hakem ve derginin editör grubu tarafından değerlendirilerek yayına kabul edilir. Belirli bir konuda ya da alandaki en güncel (kitap ve monograflara kıyasla) çalışmaları içerir. Hakem denetiminden geçmesi ve güncel olması özellikleri nedeniyle bilimsel çalışmalar üretilirken sıklıkla hakemli süreli yayınlarda yayımlanan makalelerden yararlanılır. Özellikleri Süreli yayınlardaki makaleler genelde bir editör grubunun ya da değerlendirme (hakem) kurulunun değerlendirmesinden geçer. Editör grubu süreli yayında yayımlanacak metin ya da makalelerin dilbilim ve mantıksal açıdan değerlendirmesini yapar, süreli yayın hakemli bir bilimsel dergi ise hakemlere gönderir geri bildirimleri yazarlara iletir çalışmanın yayımlanıp yayımlanmayacağı konusunu (geri bildirimleri de dikkate alarak) değerlendirir. Hakemler genelde bilimsel/akademik dergilerde yayımlanacak yazıların bilimsel nitelik taşıyıp taşımadığını olmadığını, konuyu doğru şekilde ele alıp almadığını değerlendirir, önerilerde ve eleştirilerde bulunur ve yayımlanıp yayımlanamayacağına dair görüş belirtir. Hakemli süreli yayınlara yazarlar tarafından gönderilen makaleler en az iki hakem ve derginin editör grubu tarafından değerlendirilerek yayına kabul edilir. Belirli bir konuda ya da alandaki en güncel (kitap ve monograflara kıyasla) çalışmaları içerir. Hakem denetiminden geçmesi ve güncel olması özellikleri nedeniyle bilimsel çalışmalar üretilirken sıklıkla hakemli süreli yayınlarda yayımlanan makalelerden yararlanılır.

19 ..Süreli yayınlar (dergiler)
Türleri Bilimsel ve/veya profesyonel içerikli dergiler, Popüler magazinler, Gazeteler, Ticari magazinler, Bültenler, .. Türleri Bilimsel ve/veya profesyonel içerikli dergiler, Popüler magazinler, Gazeteler, Ticari magazinler, Bültenler, ..

20 .. Süreli yayınlar (dergiler)
Süreli yayınlar elektronik ve/veya basılı olabilir. Elektronik ortamdaki dergileri bir araya getiren, yani tarayan (dizinleyen) veri tabanları aracılığı ile bu kaynakların kullanımı kolaylaşır. Çoğu bilimsel derginin içeriklerine tam metin olarak veri tabanları aracılığı ile erişilmektedir. Dergilerin içeriklerine ulaşmamızı sağlayan bu veri tabanları kütüphanelerin abone olması sayesinde araştırmacılara ve bilgi hizmetlerinden sorumlu uzmanlara ulaşmaktadır. Uluslararası platformda yayımlanan bir çok süreli yayın hakkındaki her türlü bilgiye “Ulrich’s Global Serials Directory” adlı kaynak aracılığı ile ulaşılabilir ( ? Süreli yayınlar elektronik ve/veya basılı olabilir. Elektronik ortamdaki dergileri bir araya getiren, yani tarayan (dizinleyen) veri tabanları aracılığı ile bu kaynakların kullanımı kolaylaşır. Çoğu bilimsel derginin içeriklerine tam metin olarak veri tabanları aracılığı ile erişilmektedir. Dergilerin içeriklerine ulaşmamızı sağlayan bu veri tabanları kütüphanelerin abone olması sayesinde araştırmacılara ve bilgi hizmetlerinden sorumlu uzmanlara ulaşmaktadır. Uluslararası platformda yayımlanan bir çok süreli yayın hakkındaki her türlü bilgiye “Ulrich’s Global Serials Directory” adlı kaynak aracılığı ile ulaşılabilir ( ?

21 .. Süreli yayınlar (dergiler)
Ulrich’s Global Serials Directory dünyada yayımlanan dergilerin önemli bir kısmının detaylı künyesini veren bir rehberdir. Bir derginin belirli bir süre yayımlandıktan sonra yayınına son verilmiş olup olmadığı (örneğin yalnızca yılları arasında yayımlanmış bir dergi), Derginin çıkış aralığının (sıklığının) ne olduğu Derginin yayıncısına ait iletişim bilgileri Derginin hakemli olup olmadığı Derginin hangi veri tabanlarında DİZİNLENDİĞİ Derginin elektronik mi basılı mı yoksa her iki türlü de yayımlanıp yayımlanmadığı gibi çok çeşitli bilgilere bu kaynak aracılığı ile ulaşmak mümkündür. Örnek → Derginin basılı olması veri tabanlarında dizinlenemeyeceği anlamına mı gelir? Ulrich’s Global Serials Directory dünyada yayımlanan dergilerin önemli bir kısmının detaylı künyesini veren bir rehberdir. Bir derginin belirli bir süre yayımlandıktan sonra yayınına son verilmiş olup olmadığı (örneğin yalnızca yılları arasında yayımlanmış bir dergi), Derginin çıkış aralığının (sıklığının) ne olduğu Derginin yayıncısına ait iletişim bilgileri Derginin hakemli olup olmadığı Derginin hangi veri tabanlarında DİZİNLENDİĞİ Derginin elektronik mi basılı mı yoksa her iki türlü de yayımlanıp yayımlanmadığı gibi çok çeşitli bilgilere bu kaynak aracılığı ile ulaşmak mümkündür. Örnek →

22

23 Advances in Clinical Rehabilitation adlı derginin hangi yıldan beri yayımlandığını, hala devam edip etmediğini, derginin çıkış aralığını (aylık, haftalık, 4 ayda bir, vs..?) öğrenelim…

24

25 Dergiye ait standart, tekil tanımlama numarası Arama yaptığımızda aradığımız spesifik dergi yerine bir sürü sonuç gelirse ne yapmalıyız? -ISSN ! Dergi 1990 yılından beri yayımlanmıyor, yayımlandığı dönemde çıkış aralığı düzensizmiş

26 .. Süreli yayınlar (dergiler)
Bilgi merkezleri abone oldukları süreli yayınlara aboneliklerini çeşitli sebeplerle kesebilir ya da ara verebilir. Bir başka deyişle, bilgi merkezleri bir derginin tam koleksiyonuna her zaman sahip olamayabilir. Örnek → Bilgi merkezleri abone oldukları süreli yayınlara aboneliklerini çeşitli sebeplerle kesebilir ya da ara verebilir. Bir başka deyişle, bilgi merkezleri bir derginin tam koleksiyonuna her zaman sahip olamayabilir. Örnek →

27 H.Ü. Kütüphanelerinde aboneliği kesilmiş bir basılı dergi örneği
Kütüphanede “Science and society” adlı derginin basılı versiyonu var mı diye bakıyoruz.

28 H.Ü. Kütüphanelerinde aboneliği kesilmiş bir basılı dergi örneği
Derginin basılı versiyonu kütüphaneye en son 2006 yılında gelmiş. Bu derginin basılı versiyonunun yayın hayatına devam edip etmediğini nereden ve nasıl öğrenebiliriz?

29 Süreli yayınlar (e-dergiler)..
Elektronik dergi? Basılı bir derginin aynı zamanda Internet ortamından erişilen versiyonu da olabilir. Basılı versiyonu bulunmayan, tamamen Internet ortamında yayımlanan süreli yayınlar da vardır. E-dergilere abonelik yolu ile erişilebilir ya da açık (serbest/ücretsiz) erişimli olabilir. Elektronik dergiler kendilerine ait bir web sitesi üzerinden (abonelikle veya açık erişimli olarak) yayımlanabilir. Özellikle bilimsel dergilerin elektronik versiyonları veri tabanları kapsamında yer alıyorsa (dizinleniyorsa) bu dergilerin içeriğine (makalelerin tam metinlerine) o veri tabanları üzerinden elektronik olarak erişmek de mümkün olabilir. Elektronik dergi? - Basılı bir derginin aynı zamanda Internet ortamından erişilen versiyonu da olabilir. - Basılı versiyonu bulunmayan, tamamen Internet ortamında yayımlanan süreli yayınlar da vardır. - E-dergilere abonelik yolu ile erişilebilir ya da açık (serbest/ücretsiz) erişimli olabilir. - E-dergiler kendilerine ait bir web sitesi üzerinden (abonelikle veya açık erişimli olarak) yayımlanabilir. - Özellikle bilimsel dergilerin elektronik versiyonları veri tabanları kapsamında yer alıyorsa (dizinleniyorsa) bu dergilerin içeriğine (makalelerin tam metinlerine) o veri tabanları üzerinden elektronik olarak erişmek de mümkün olabilir.

30 .. Süreli yayınlar (e-dergiler)
Elektronik dergilerin avantajları Bilgi merkezleri elektronik dergilere abone olduklarında kullanıcılarına zaman, mekan ve kişilerden bağımsız olarak abone olunan dergilerin içeriğine tam metin erişim olanağı sunarlar. Aynı anda birden fazla kişi bu kaynaklardan ev ya da ofis ortamında yararlanabilir. Tam metin arama (full text search) özellikleri sayesinde aranılan konu ile ilgili birçok kaynağa daha hızlı şekilde erişilebilir. Günceldir. Özellikle bilimsel dergilerin basılı olanlarında dergilerin baskıya hazırlanması ve basım süreci uzun sürdüğünden bir makalenin yayımlanması 6 ay-1 yıl sürebilir. Oysa elektronik versiyonları bugünün tarihinden daha ileri sayıları bile elektronik ortamda tam metin olarak kullanıcılara sunabilir (örneğin 2011 yılı Kasım ayında olmamıza rağmen birçok derginin elektronik versiyonunda 2011 Aralık hatta 2012 Ocak sayısına erişme imkanımız olabilir). Bu durum, elektronik dergilerin güncelliği ve bilgiyi ilgilenen kişilere daha hızlı yayması açısından önemlidir. Elektronik dergilerin avantajları -Bilgi merkezleri elektronik dergilere abone olduklarında kullanıcılarına zaman, mekan ve kişilerden bağımsız olarak abone olunan dergilerin içeriğine tam metin erişim olanağı sunarlar. -Aynı anda birden fazla kişi bu kaynaklardan ev ya da ofis ortamında yararlanabilir. -Tam metin arama (full text search) özellikleri sayesinde aranılan konu ile ilgili birçok kaynağa daha hızlı şekilde erişilebilir. -Günceldir. Özellikle bilimsel dergilerin basılı olanlarında dergilerin baskıya hazırlanması ve basım süreci uzun sürdüğünden bir makalenin yayımlanması 6 ay-1 yıl sürebilir. Oysa elektronik versiyonları bugünün tarihinden daha ileri sayıları bile elektronik ortamda tam metin olarak kullanıcılara sunabilir (örneğin 2011 yılı Kasım ayında olmamıza rağmen birçok derginin elektronik versiyonunda 2011 Aralık hatta 2012 Ocak sayısına erişme imkanımız olabilir). Bu durum, elektronik dergilerin güncelliği ve bilgiyi ilgilenen kişilere daha hızlı yayması açısından önemlidir.

31 Derginin elektronik versiyonunun en son hangi sayısı yayımlanmış?
Bazı dergiler yeni sayısı henüz baskıya hazırlanırken elektronik ortamda bir iki sayı önden gidebilirler. “Information Sciences” adlı derginin elektronik versiyonuna abone olup olmadığımıza bakalım. H.Ü. Kütüphaneleri elektronik dergi tarama linki: (ana sayfa)→ DERGİLER

32 Derginin elektronik versiyonunun en son hangi sayısı yayımlanmış?
Yaptığımız arama sonucuna göre, Information Sciences adlı derginin (elektronik versiyonunun) 1997den günümüze kadar olan sayılarına ScienceDirect veri tabanı aracılığı ile erişebiliyoruz (yani kütüphane bu veri tabanına, dolayısı ile aradığımız dergiye abone).

33

34 .. Danışma kaynakları dışında kalan bilgi kaynakları (devam)
Kitaplar/monograflar Süreli yayınlar Devlet yayınları (kanun, yasa ve yönetmelikler, tutanaklar, resmi gazete, ..) Teknik (Gri) Yayınlar (patentler, standartlar, tezler, raporlar, ..) Grafik kaynaklar (harita, plan, afiş, ..) Basılı olmayan kaynaklar Görsel-işitsel (video, ses, resimden oluşan kaynaklar, heykeller, modeller, ..) Mikroformlar (mikrofilm, mikrofiş) Elektronik kaynaklar/Internet aracılığı ile erişilen kaynaklar Yukarıdaki kaynak türlerinin hemen hepsine elektronik olarak Internet aracılığı ile erişebiliriz. Kitaplar/monograflar Süreli yayınlar Devlet yayınları (kanun, yasa ve yönetmelikler, tutanaklar, resmi gazete, ..) Teknik (Gri) Yayınlar (patentler, standartlar, tezler, raporlar, ..) Grafik kaynaklar (harita, plan, afiş, ..) Basılı olmayan kaynaklar Görsel-işitsel (video, ses, resimden oluşan kaynaklar, heykeller, modeller, ..) Mikroformlar (mikrofilm, mikrofiş) Elektronik kaynaklar/Internet aracılığı ile erişilen kaynaklar Yukarıdaki kaynak türlerinin hemen hepsine elektronik olarak Internet aracılığı ile erişebiliriz.

35 Basılı kaynak / Elektronik kaynak
Basılı kaynaklar çoğu insan için daha tanıdık. Kullanımı daha kolay. Tek gereken biraz ışık ve okur-yazar olmak! Buna rağmen basılı kaynaklar sınırlı sayıda üretildiklerinden her istenildiğinde erişilemeyebilir. Örneğin bir kütüphanede bir kişinin kullandığı ya da ödünç aldığı kaynak o kişi iade edene kadar bir başkası tarafından kullanılamaz (ikinci bir kopyasının genelde olmadığı düşünülürse…). Basılı kaynaklar çoğu insan için daha tanıdık. Kullanımı daha kolay. Tek gereken biraz ışık ve okur-yazar olmak! Buna rağmen basılı kaynaklar sınırlı sayıda üretildiklerinden her istenildiğinde erişilemeyebilir. Örneğin bir kütüphanede bir kişinin kullandığı ya da ödünç aldığı kaynak o kişi iade edene kadar bir başkası tarafından kullanılamaz (ikinci bir kopyasının genelde olmadığı düşünülürse…).

36 Elektronik kaynaklar (Özellikler)
Elektronik kaynak: Bilginin daha hızlı yayılmasını sağlar, daha güncel bilgiye ulaşmak mümkün olur, bilginin yer aldığı kaynağın içeriğine erişim kolaylaşır. Örneğin renk kalitesi yüksek binlerce resmi bilgisayarımızda saklayıp istediğimiz şekilde düzenleyerek kullanabilir, istediğimiz her yere taşıyabilir ya da gönderebiliriz. Elektronik bir kitap ya da dergiyi aynı anda yüzlerce kişi okuyabilir ya da daha sonra okumak üzere bilgisayarına indirebilir. Zamandan ve mekândan bağımsız olarak kişiler elektronik ortamdaki bilgiye istediklerinde ulaşma şansına sahip olabilirler. Tam metin arama imkânı sayesinde elektronik kaynakların çoğunda yazar-eser adı, anahtar sözcük gibi kısıtlı sayıda erişim noktası kullanmak yerine tam metin arama yapmak mümkün olabilir. Elektronik kaynak: Bilginin daha hızlı yayılmasını sağlar, daha güncel bilgiye ulaşmak mümkün olur, bilginin yer aldığı kaynağın içeriğine erişim kolaylaşır. Örneğin renk kalitesi yüksek binlerce resmi bilgisayarımızda saklayıp istediğimiz şekilde düzenleyerek kullanabilir, istediğimiz her yere taşıyabilir ya da gönderebiliriz. Elektronik bir kitap ya da dergiyi aynı anda yüzlerce kişi okuyabilir ya da daha sonra okumak üzere bilgisayarına indirebilir. Zamandan ve mekândan bağımsız olarak kişiler elektronik ortamdaki bilgiye istediklerinde ulaşma şansına sahip olabilirler. Tam metin arama imkânı sayesinde elektronik kaynakların çoğunda yazar-eser adı, anahtar sözcük gibi kısıtlı sayıda erişim noktası kullanmak yerine tam metin arama yapmak mümkün olabilir.

37 ..Elektronik kaynaklar (Özellikler)
Sayısız avantajına rağmen elektronik ortam da zaman zaman zorlayıcı olabilir. Örneğin bir kaynağı kullanmak için özel bir cihaz, yazılım ya da donanım edinmek ya da bunları kullanmayı öğrenmek zorunda kalabiliriz. Elektronik kaynaklar (e-kitaplar, e-dergiler, veri tabanları) genelde kütüphaneler tarafından satın alınır ya da abonelik yolu ile sağlanır ve özellikle abonelik gerektiren veri tabanları çok pahalı kaynaklardır. Günümüzde elektronik kaynaklara çoğunlukla Internet aracılığıyla erişilebilmektedir. Sayısız avantajına rağmen elektronik ortam da zaman zaman zorlayıcı olabilir. Örneğin bir kaynağı kullanmak için özel bir cihaz, yazılım ya da donanım edinmek ya da bunları kullanmayı öğrenmek zorunda kalabiliriz. Elektronik kaynaklar (e-kitaplar, e- dergiler, veri tabanları) genelde kütüphaneler tarafından satın alınır ya da abonelik yolu ile sağlanır ve özellikle abonelik gerektiren veri tabanları çok pahalı kaynaklardır. Günümüzde elektronik kaynaklara çoğunlukla Internet aracılığıyla erişilebilmektedir.

38 Internet’ten bilgi kaynaklarına erişim
Abonelik Genelde kütüphane ve bilgi merkezleri abone olarak elektronik kaynakları Internet üzerinden sağlarlar. Kaynağa ait bibliyografik bilgiler çoğu zaman herkes tarafından görüntülenebilir fakat tam metin erişim ancak kütüphane aracılığı ile olur. Örnek: Veri tabanları Açık erişim Kaynağın ve bilginin tamamı Internet üzerinden herkesçe görüntülenebilir ve bilginin kendisine (içeriğe) serbestçe ulaşılabilir. Orijinal olarak basılı ya da elektronik ortamda üretilmiş ve çoğunlukla web siteleri ya da açık erişim arşivleri aracılığı ile erişilen kaynaklar (özellikle açık erişim dergi ve makaleler). Örnek: Bazı dergiler, makaleler, ansiklopediler, sözlükler, vb. Açık erişimli dergi: Bilgi Dünyası dergisi Açık erişimli dergi veri tabanı: Directory of open access journals H.Ü. Kütüphaneleri’nin derlediği serbest erişimli e-kaynaklar → Abonelik Genelde kütüphane ve bilgi merkezleri abone olarak elektronik kaynakları Internet üzerinden sağlarlar. Kaynağa ait bibliyografik bilgiler çoğu zaman herkes tarafından görüntülenebilir fakat tam metin erişim ancak kütüphane aracılığı ile olur. Örnek: Veri tabanları Açık erişim Kaynağın ve bilginin tamamı Internet üzerinden herkesçe görüntülenebilir ve bilginin kendisine (içeriğe) serbestçe ulaşılabilir. Orijinal olarak basılı ya da elektronik ortamda üretilmiş ve çoğunlukla web siteleri ya da açık erişim arşivleri aracılığı ile erişilen kaynaklar (özellikle açık erişim dergi ve makaleler). Örnek: Bazı dergiler, makaleler, ansiklopediler, sözlükler, vb. Açık erişimli dergi: Bilgi Dünyası dergisi Açık erişimli dergi veri tabanı: Directory of open access journals H.Ü. Kütüphaneleri’nin derlediği serbest erişimli e-kaynaklar →

39 Ana Sayfa → Araştırmanız İçin → Serbest Erişimli E-Kaynaklar
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından seçilen “açık erişim” e-kaynaklar. Ana Sayfa → Araştırmanız İçin → Serbest Erişimli E-Kaynaklar

40 H.Ü. Kütüphaneleri tarafından seçilen “açık erişim” e-kaynaklar.
Ana Sayfa → Araştırmanız İçin → Serbest Erişimli E-Kaynaklar → Kaynak Türüne Göre Serbest Erişimli E-Kaynaklar

41 Metin, 12 punto, Times New Roman yazı formatı ile hazırlanmalıdır.
Ödevler; MS Word formatında tek aralıklı yazılmalı ve 500 kelimeden az, 1500 kelimeden fazla olmamalıdır. Metin, 12 punto, Times New Roman yazı formatı ile hazırlanmalıdır. Metin yukarıda belirtilen formatta hazırlandıktan sonra egitim.bilgiyonetimi.net adresindeki BBY 153 dersi altında tanımlanmış haftaya yüklenmelidir. İnceleyin H.Ü. Kütüphanelerinin seçtiği açık erişimli kaynakları inceleyin. Ne tür kaynaklar var? Açık erişimli bir dergiden tam metin bir makaleye erişin. Konu “coğrafi bilgi sistemleri” (geographic information systems) olsun. H.Ü. Kütüphanelerinin abone olduğu elektronik kaynaklardan “kütüphaneler ve telif hakları” (libraries and copyright) konusunda tam metin bir makale bulun. Türkçe ve İngilizce makalelere ulaşmak arasında erişim zorluğu açısından nasıl bir fark var? Bu konuda Türkçe bir makale arasanız nereye başvurmalısınız? Ulrichsweb’i kullanarak sosyal bilimler (social sciences) alanında hangi dergiler olduğuna bir göz atın. Nasıl arama yaptınız? - H.Ü. Kütüphanelerinin seçtiği açık erişimli kaynakları inceleyin. Ne tür kaynaklar var? - Açık erişimli bir dergiden tam metin bir makaleye erişin. Konu “coğrafi bilgi sistemleri” (geographic information systems) olsun. - H.Ü. Kütüphanelerinin abone olduğu elektronik kaynaklardan “kütüphaneler ve telif hakları” (libraries and copyright) konusunda tam metin bir makale bulun. Türkçe ve İngilizce makalelere ulaşmak arasında erişim zorluğu açısından nasıl bir fark var? Bu konuda Türkçe bir makale arasanız nereye başvurmalısınız? - Ulrichsweb’i kullanarak sosyal bilimler (social sciences) alanında hangi dergiler olduğuna bir göz atın. Nasıl arama yaptınız?

42 Kaynaklar ve okuma listesi:
California State Library.(2000). Information what is it? RPCC Library. (2006). Information: Types, Scope, and Formats. Ulrich’s Periodicals Directory. (Çevrimiçi) Olşen, Şemsa. (1999). Internet Üzerindeki Bilgi Kaynaklarının Seçimi ve Değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 13 (3): (Nasıl erişeceğinizi siz biliyorsunuz;) Al, Umut ve Al, Pınar. (2003). Elektronik Bilgi Kaynaklarının Seçimi. Bilgi Dünyası, 4 (1): (Nasıl erişeceğinizi siz biliyorsunuz;) Tonta, Yaşar. (1996). Internet, Elektronik Kütüphaneler ve Bilgi Erişim. Türk Kütüphaneciliği, 10 (3): (Nasıl erişeceğinizi siz biliyorsunuz;)