Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004

... konulu sunumlar: "Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004"— Sunum transkripti:

1 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004
TÜRK HİPERTANSİYON PREVALANS ÇALIŞMASI Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

2 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
TÜRK HİPERTANSİYON PREVALANS ÇALIŞMASI Prof. Dr. Oktay KARATAN Prof. Dr. Çetin TURGAN Prof. Dr. Şükrü SİNDEL Prof. Dr. Bülent ERBAY Prof. Dr. Enver HASANOĞLU Prof. Dr. Şali ÇAĞLAR Doç. Dr. Bülent ALTUN Doç. Dr. Mustafa ARICI Doç. Dr. Gökhan NERGİZOĞLU Doç. Dr. Ülver DERİCİ Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

3 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Sunuş Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Hipertansiyon, dünyada ve ülkemizde sıklığı giderek artan oldukça önemli bir sağlık sorunudur. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği tarafından 2003 yılı içerisinde, yalnız Derneğin özkaynakları kullanılarak gerçekleştirilen “Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması”, hipertansiyon alanında eksikliği uzun süredir hissedilen güncel bilgileri ülke insanının kullanımına sunmaktadır. Çağdaş bilimin ölçütlerine uyularak gerçekleştirilen ve ülkemizin tüm bölgelerini temsil eden bu çalışmada, daha önce yapılan prevalans çalışmalarından farklı olarak “hipertansiyonu olan bireylerde böbrek hasarının incelenmesi” konusu ilk kez ele alınmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği bu verileri sizlerle paylaşırken, bir yandan ülkemizde hipertansiyon konusunda bilinç ve bilgi birikiminin artmasını, öte yandan klinik uygulamalarda ve halk sağlığını koruma yaklaşımlarında çabaların artmasını amaçlamaktadır. Bu verilerin Türk bilimine ve dolayısıyla Türk insanının sağlıklı yaşama çabasına katkıda bulunması en büyük arzumuzdur. Saygılarımızla, Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

4 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
AMAÇ Türkiye’de erişkinlerde hipertansiyon prevelansının saptanması Hipertansiyona eşlik eden risk faktörlerinin ve hedef organ (böbrek) hasarı prevelanslarının saptanması Bu çalışma, ülkemizde yapılan diğer hipertansiyon çalışmalarıyla kıyaslandığında hedef organ olarak böbrek hasarını değerlendiren ilk çalışma özelliğine sahiptir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

5 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Yöntem Çift tabaka rasgele küme örneklem yöntemi kullanılarak çalışma yapılmıştır. Birinci tabaka: 7 coğrafi bölge İkinci tabaka: Kent ve kırsal yerleşim Çalışma, klinik araştırmalarda uyulması gereken tüm etik kurallara uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

6 Çalışmaya Alınma Kriterleri
18 yaşın üstünde olmak Sözel olur vermek T.C vatandaşı olmak Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

7 Çalışma Dışı Bırakılma Kriterleri
Anketin yapıldığı hanede ziyaretçi olarak bulunmak Anket sorularını yanıtlayamayacak düzeyde kognitif bozukluğu olmak Hamile olmak Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

8 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Coğrafi Bölgeler Çalışmada, her coğrafi bölgenin eşit temsil edilebilmesi iiçin son nüfus sayımı dikkate alınarak orantılı bir örnekleme yapılmasına özen gösterilmiştir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

9 Bölgelerin Örneklem Büyüklüğündeki Dağılımı
Bölgelerin örneklem büyüklüğü içindeki payı, Türkiye nüfusuna orantılıdır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

10 Çalışma Kapsamındaki 26 İlin Dağılımı
Orantılı bir örnekleme ile 26 il ve kırsal alanı, çalışma kapsamına alınmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

11 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Yerleşim Yeri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

12 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Cinsiyet Rastgele ev ziyaretleri şeklinde yapılan çalışmada, evde çoğunlukla kadınlara rastlanıldığından kadın oranı yüksek görünmektedir. Değerlendirme yapılırken cinsiyete göre düzeltme yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

13 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Yaş Prevalansın düşük beklendiği yaş gruplarında denek sayısı daha fazla, prevalansın yüksek beklendiği yaş gruplarında denek sayısı daha düşük tutulmuştur. Değerlendirme yapılırken yaşa göre düzeltme yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

14 Kan Basıncı Ölçüm Sayısı
Toplam Erkek Kadın KB ölçüm sayısı Sayı Yüzde 2 105 2.1 45 2.2 60 3 4152 84.6 1735 85.9 2417 83.6 4 653 13.3 239 11.8 414 14.3 4910 100.0 2019 2891 Deneklerin kan basıncı usulune uygun olarak en az 2, çoğunlukla 3 veya 4 kez ölçülmüştür Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

15 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Yaş & Sistolik KB Deneklerin sistolik kan basıncında yaşla beraber artma görülmektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

16 Sistolik Kan Basıncı Kategorileri
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

17 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Yaş & Diastolik KB Deneklerin diastolik kan basıncında da yaşla beraber artma olmaktadır. İleri yaş grubunda ise diastolik kan basıncında bir düşme olduğu fark edilmektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

18 Diyastolik Kan Basıncı Kategorileri
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

19 Yaş Gruplarında Sistolik Kan Basıncı
Erkek-Kadın Karşılaştırılması: Genel: Kadınlarda daha yüksek 18-29 yaş aralığı: Erkeklerde daha yüksek 30-39 yaş aralığı: Anlamlı fark yok 40-79 yaş aralığı: Kadınlarda daha yüksek  80 yaş: Anlamlı bir fark yok Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

20 Yaş Gruplarında Diastolik Kan Basıncı
Erkek-Kadın Karşılaştırılması: Genel: Kadınlarda daha yüksek 18-29 yaş aralığı: Erkeklerde daha yüksek 30-39 yaş aralığı: Anlamlı fark yok 40-79 yaş aralığı: Kadınlarda daha yüksek  80 yaş: Anlamlı bir fark yok Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

21 Kadınlarda Sistolik Kan Basıncı
Menapoza girmiş kadınlarda sistolik KB, menapoza girmemiş kadınlarda göre 5-10 mmHg daha yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

22 Kadınlarda Diastolik Kan Basıncı
Menapoza girmiş kadınlarda diastolik KB, menapoza girmemiş kadınlarda göre 3-5 mmHg daha yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

23 WHO/ISH Ve ESH Sınıflandırmasına Göre Tüm Grupta Kan Basıncı Dağılımı
Optimal KB: <120/80 mmHg Normal KB: /80-84 mmHg Yüksek Normal KB: /85-89 mmHg Evre 1 HT: /90-99 mmHg Evre 2 HT: / mmHg Evre 3 HT:  180/110 mmHg Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

24 JNC-7 Sınıflandırmasına Göre Tüm Grupta Kan Basıncı Dağılımı
Normal KB: <120/80 mmHg Prehipertansiyon: /80-89 mmHg Evre 1 HT: /90-99 mmHg Evre 2 HT:  160/100 mmHg Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

25 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Hipertansiyon Tanısı Çalışma sırasında KB140/90 mmHg saptanan, veya KB normal olsa bile antihipertansif ilaç kullanan veya daha önce bir hekim tarafından KB en az 140/90 mmHg saptanan deneklere hipertansiyon tanısı konmuştur. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

26 Hipertansiyon Prevalansı
Bu çalışmada, Türkiye’de 18 yaş üstü erişkinlerde hipertansiyon prevalansı % 31.8 olarak saptanmıştır. Bu prevalansa göre ülkemizde 15 milyon civarında hipertansif birey olduğu söylenebilir. Hipertansiyon prevalansı kadınlarda erkeklerden anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

27 Yerleşim Yerlerine Göre Hipertansiyon Prevalansı
Kırsal yerleşim alanlarında hipertansiyon prevalansı, kentsel yerleşim alanlarına göre biraz daha yüksek olmasına karşın, aradaki fark anlamlı bulunmamıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

28 Yerleşim Yerlerine ve Cinsiyete Göre Hipertansiyon Prevalansı
Hem kentsel, hem de kırsal yerleşim yerlerinde hipertansiyon prevalansı, kadınlarda erkeklerden anlamlı oranda yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

29 Yaş Gruplarında Hipertansiyon Prevalansı
Yaşla beraber hipertansiyon prevalansında önemli bir artış olmaktadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

30 Yaş Gruplarında Hipertansiyon Prevalansı
Erkek-Kadın Karşılaştırılması: Genel: Kadınlarda daha yüksek 18-29 yaş aralığı: Erkeklerde daha yüksek 30-39 yaş aralığı: Anlamlı fark yok 40-79 yaş aralığı: Kadınlarda daha yüksek  80 yaş: Anlamlı bir fark yok Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

31 Orta Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı
Bu yaş grubunda, ülkemizde mevcut 21 milyon vatandaşımızın 9 milyonunun hipertansif olduğu görülmektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

32 Orta Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

33 Geriatrik Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

34 Geriatrik Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

35 Coğrafi Bölgelerde Hipertansiyon Prevalansları
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

36 Coğrafi Bölgelerde Hipertansiyon Prevalansları
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

37 İzole Sistolik Hipertansiyon
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

38 Yaş Gruplarında İzole Sistolik Hipertansiyon Prevalansı
İzole sistolik hipertansiyon prevalansı yaşla birlikte artış göstermektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

39 Hipertansiyonun Farkında Olanlar
Ülkemizde mevcut 15 milyon civarında hipertansif bireyin sadece 6 milyonunun hipertansiyonun farkında olduğu söylenebilir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

40 Antihipertansif İlaç Alanlar
Hipertansif bireylerin üçte birinden azı antihipertansif ilaç kullanmaktadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

41 Kontrol Altında Hipertansiyon
Antihipertansif ilaç kullananların beşte birinde, ülkede var olan tüm hipertansiflerin ise yalnız %8‘inde hipertansiyon kontrol altındadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

42 Hipertansiflerde Kan Basıncı Dağılımı
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

43 Normotansiflerde Kan Basıncı Dağılımı
Kan basıncı 140/90 mmHg’nın altınbda olan deneklerin çoğunda kan basıncı prehipertansif düzeydedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

44 Hipertansiflerde Böbrek Hasarı
Serum kreatinin düzeyleri Kreatinin klerensi Mikroalbuminüri Kan ve idrar örnekleri vermeyi kontrol eden hipertansif hastaların 800’ünde böbrek hasarını saptamaya yönelik laboratuvar testleri yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

45 Hipertansiflerde Serum Kreatinin Yüksekliği
Sereum kreatinin değeri erkeklerde ≥ 1.3 mg/dl, kadınlarda ≥ 1.23 mg/dl olduğunda yüksek kabul edilmiştir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

46 Kreatinin Klerensi (Cockcroft-Gault Formülü)
Kreatinin Klerensi (ml/dak) = [140-Yaş] x Vücut Ağırlığı (kg) 72 x Serum Kreatinini (mg/dl) Kadınlarda bulunan değer 0.85 ile çarpılmalıdır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

47 Kreatinin Klerensi (Cockcroft-Gault Formülü)
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

48 Glomerüler Filtrasyon Değeri (MDRD Formülü )
MDRD formülüne göre tahmin edilen glomerüler filtrasyon değeri eGFR (ml/dak) = 1.86 x (Serum Kreatinini) x (Yaş) x (0.742 Kadın) Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

49 Glomerüler Filtrasyon Değeri (MDRD Formülü )
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

50 Hipertansiflerde Mikroalbuminüri
Spot idrar örneğinde albumin/kreatinin oranına göre: Mikroalbuminüri = Erkek: mg/gr Kadın: mg/gr Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

51 Açlık Kan Şekerlerine göre Mikroalbuminüri
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

52 Serum Kreatinin Düzeylerine göre Mikroalbuminüri
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

53 Hipertansiyona Eşlik Eden Risk Faktörleri
Beden kitle indeksi Açlık kan şekeri Lipid profili Total kolesterol LDL kolesterol HDL kolesterol Trigliserid Tüm deneklerde beden kitle indeksi, kan örneği vermeyi kabul eden hipertansif hastaların 800’ünde açlık kan şekeri ve lipid profili çalışılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

54 Beden Kitle İndeksi (BMI)
Tüm deneklerin % 25’inde obesite (BMI ≥ 30 kg/m2) saptanmıştır. Beden kitle indeksi, kadınlarda erkeklerden daha yüksek bulunmaktadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

55 Yaş Gruplarında Beden Kitle İndeksi
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

56 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Beden Kitle İndeksi Beden kitle indeksi hipertansif bireylerde normotansif bireylere göre anlamlı olarak yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

57 Beden Kitle İndeksi ve Hipertansiyon Sıklığı
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

58 Hipertansiflerde Diabetes Mellitus
Değerlendirme anamneze göre yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

59 Hipertansiflerde Açlık Kan Şekeri Yüksekliği
Açlık kan şekeri yüksekliği: ≥ 126 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

60 Hipertansiflerde Açlık Kan Şekeri Yüksekliği
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

61 Hipertansiflerde Total Kolesterol Yüksekliği
Total kolesterol yüksekliği: ≥200 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

62 Hipertansiflerde Total Kolesterol Kategorileri
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

63 Hipertansiflerde LDL Kolesterol Yüksekliği
LDL kolesterol yüksekliği: ≥ 130 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

64 Hipertansiflerde LDL Kolesterol Kategorileri
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

65 Hipertansiflerde HDL Kolesterol Düşüklüğü
Erkek <= 40 mg/dl Kadın <= 48 mg/dl HDL kolesterol düşüklüğü: Erkekte:  40 mg/dl Kadında:  48 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

66 Hipertansiflerde Trigliserid Yüksekliği
Trigliserit yüksekliği: ≥ 200 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

67 Hipertansiflerde Trigliserid Kategorileri
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

68 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Sonuç ve Öneriler Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması, ülkemizde erişkin nüfusta yaklaşık 15 milyon hipertansif birey olduğunu, bunların yalnız % 40’ının kan basıncı yüksekliğinin farkında olduğunu ve yalnız % 31’inin antihipertansif tedavi aldığını göstermiştir. Kan basıncıkontrolü, tüm hipertansiflerde % 8, kan basıncı yüksekliğinin farkında olan ve tedavi alanlarda ise % 20 olarak bulunmuştur. Hipertansiyonun bu denli yüksek prevalansı, düşük farkında olma ve kontrol edilme oranları yanında normotansif bireylerin % 63’ü de (yaklaşık 21 milyon kişi) prehipertansif aralıktadır. Bu çalışma hipertansiyon ve ilişkili riskler açısından da önemli veriler sağlamıştır. Vücut kitle indeksi ile hipertansiyon prevalansı arasındaki ilişki, hipertansif bireylerde diyabet ve hiperlipidemi sorunlarının sıklığı dikkat çekicidir. Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması, hipertansif bireylerin önemli bir kısmında renal fonksiyon kaybı ve mikroalbuminüri varlığını göstermiştir. Bu veriler, hipertansiyona ilişkin ülke çapında bilgilendirme, tanı ve tedavi programlarının ivedilikle yaygınlaştırılmasının ve uygulanmasının önemine bir kez daha dikkat çekmektedir. Saygılarımızla, Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği