Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
1
Fiiller sorular
2
Anlattıkları şeylerin niteliğine göre fiiller, kılış fiilleri (almak, taşımak, kazmak... gibi), durum fiilleri (yatmak, susmak, durmak... gibi), oluş fiilleri (doymak, uzamak, kararmak... gibi) diye adlandırılır. Aşağıdakilerden hangisinde, yukarıda sözü edilen fiillerin tümü örneklendirilmektedir? A) delmek, dizmek, ezmek B) solmak, susmak, acımak C) ağlamak, oturmak, büyümek D) yolmak, kırmak, saçmak E) atmak, kalkmak, sararmak
3
Cevap e A seçeneğindeki bütün fiiller nesne aldığı için kılış bildirmektedir. B'de "susmak" iradeye bağlı gerçekleştiği için durum, "solmak ve acıkmak" irade dışında gerçekleştiği için oluş bildirmektedir. C'deki "ağlamak, oturmak" durum bildirmektedir, "büyümek" ise oluş bildirmektedir. D'deki bütün fiiller kılış bildirmektedir. E seçeneğinde ise "atmak" eylemi nesne aldığı için kılış; "kalkmak" eylemi iradeye bağlı gerçekleştiği için durum; "sararmak" nitelikte değişiklik anlattığı için oluş bildirmektedir.
4
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, fiile eklenen -mış, -miş, -muş eki cümleye "başkasından duyulma, aktarılma" anlamı katmaktadır? A) Az ışıkta okuyorsun gözlerin kanlanmış. B) Çok yorulmuşsun dinlenmen gerek. C) Soğuktan dudakların çatlamış; biraz krem sür. D) Ayşe dün sinemaya gitmiş; ama filmi beğenmemiş.
5
Cevap d -mış ekinin asıl işlevi "başkasından duyulma, aktarılma"dır. A'da gözün kanlanmış olduğuna, C'de dudakların çatlamış olduğuna bizzat şahit olunmuştur. B'de yorgunluk, kişinin halinden anlaşılmaktadır. Ancak D'de Ayşe'nin sinemaya gittiği başkasından duyulmuş, aktarılmıştır.
6
Aşağıdaki dizelerin hangisinde yüklem gereklilik kipindedir?
A) Çınar yeşili sundurmamda Bakmalıyım ayçiçeği tarlasına B) Akça kavaklar ıslanırken Örter bizi güz ananın yaprakları C) İşte duruyor bir çocuk Mürdüm eriği gözleriyle D) Bir yüce dağdan bir yüce dağa Dikmişim ışıklı direklerimi
7
Cevap a Gereklilik kipi, fiile eklenen "-malı, -meli" ekiyle çekimlenir. B seçeneğinde yüklem "örter" geniş zaman, C seçeneğinde yüklem "duruyor" şimdiki zaman, D seçeneğinde yüklem "dikmişim" duyulan geçmiş zaman ve E seçeneğinde yüklem "dizdim" görülen geçmiş zaman ile çekimlenmiş-tir. A seçeneğinde ise "bakmalıyım" gereklilik kipiyle çekimlenmiş yüklemdir.
8
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem, istek kipindedir?
A) Yarın sabah erken kalk. B) Ödevlerinizi zamanında yapınız. C) Bugün İngilizce çalışalım. D) Bu güzel havada biraz yürümeliyim.
9
Cevap c istek kipi, fiile "-a, -e" eki getirilerek çekimlenir. Buna göre, A seçeneğinde, "kalk", B seçeneğinde "yapınız", E seçeneğinde "gelsin" eylemleri emir kipiyle, D seçeneğinde "yürümeliyim" eylemi gereklilik kipiyle çekimlenmiştir. C seçeneğindeki "çalışalım" eylemi ise istek kipiyle çekimlenmiştir.
10
Aşağıdakilerin hangisinde eylemin kipinde bir anlam kayması olmuştur?
A) Pazar günü gelmeye çalışacağım. B) Sabahları erken kalkmayı seviyorum. C) Yağmur yağdığı için gelememiş. D) Söz verdi, yarın buraya uğrayacak.
11
Cevap b Bir kip ekinin kendi anlamının dışında, başka bir kip eki yerine kullanılmasına anlam kayması denir. Buna göre seçenekleri incelersek, A seçeneğinde "çalışacağım" eyleminde anlatış önce iş gelecekte olduğu için anlam kayması olmamıştır. C seçeneğinde, "gelememiş" eylemi duyulan geçmiş zamanla çekimlenmiş, iş de önceden ya- pıldığı için anlam kayması olmamış. D seçeneğinde, "uğrayacak" eyleminde konuşma önce iş sonra yapılacağı için anlam kayması olmamış. E seçeneğinde "vazgeçmişler" eylemi başkasından duyulmayı ifade etmektedir, anlam kayması olmamıştır. Ancak B seçeneğinde "seviyorum" eylemi şimdiki zamanla çekimlenmiş; fakat cümlede "her zaman" anlamı vardır. Yani şimdiki zaman, geniş zaman bildirecek şekilde kullanılmıştır. Buna da anlam kayması denir.
12
Eşyalar yerleştirilince, otobüse yolcular da bindi
Eşyalar yerleştirilince, otobüse yolcular da bindi. Şoför beklemeksizin kontağı açtı. O sırada otobüs yazıhanesinden biri fırladı. Otobüse koşuyordu; soluk soluğa yetişti. Önümüzdeki tek boş yere oturdu. Çevresindekileri selamladı. Otobüsteki herkesi tanıyordu anlaşılan. Bu parçada bileşik zamanlı kaç fiil vardır? A)1 B)2 C)3 D) 4
13
Cevap b Basit zamanlı bir fiile idi, ise, imiş ekeylemlerin-den biri getirilerek bileşik zamanlı fiil yapılır. Buna göre parçadaki çekimli fiiller: "bindi, açtı, fırladı, yetişti, oturdu, selamladı, koşuyordu ve tanıyor-du"dur. Bu fiillerden sadece "koşuyordu ve tanıyordu" bileşik zamanlıdır.
14
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "etmek" sözcüğü yardımcı eylem olarak kullanılmamıştır?
A) Bu konuda ona ancak sen yardım edebilirsin. B) Evde yoktuk; misafirlerimizi yolcu etmeye gitmiştik. C) Bu ödülü çoktan hak ettiğini o da biliyordu. D) Bu tablo sence on milyon lira eder mi?
15
Cevap d "Etmek" sözcüğü, cümlede kendinden önce gelen ad soylu bir sözcükle birleşerek bir anlam taşırsa bileşik eylem yapar. Ad soylu sözcükle ilgi kurmadan bir eylem bildirirse tek başına esas fiil olur. A'da "yardım etmek", B'de "yolcu etmek", C'de "hak etmek", E'de "rica etmek" eylemlerinde "etmek" bileşik eylem oluşturmuş ve yardımcı eylem olarak kullanılmıştır. Ancak D'de "değer, tutar" anlamında kullanıldığı için yardımcı eylem olarak kullanılmamıştır.
16
Anneleri yaramazlık yapan çocuklara söylendi
Anneleri yaramazlık yapan çocuklara söylendi. Bu cümlenin yüklemiyle aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi arasında çatı yönünden benzerlik vardır? A) Toplantıda önemli kararlar alındı. B) Bayram bu yıl daha coşkulu kutlandı. C) Okul arkadaşlarını karşısında görünce çok sevindi. D) Üyelere verilen kartların tümü yenilendi.
17
Cevap c Örnek cümledeki "söylendi" yüklemi, dönüşlü bir fiildir. Çünkü söyleme eylemini yapan "anneleri", bu eylemden etkilenen de yine "anneleri'dir. A, B, D ve E seçeneklerindeki "alındı, kutlandı, yenilendi ve okundu" yüklemleri edilgen çatılı fiillerdir. C seçeneğindeki "sevindi" fiili ise dönüşlüdür. Çünkü eylemi yapan ve eylemden etkilenen aynı kişidir.
18
Oyunda, üç arkadaşın 1980'den bugüne kadar gelen birlikteliği, zaman zaman mizahi, zaman zaman da hüzünlü bir dil kullanılarak anlatılıyor. Bu cümleyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) ilgeç vardır. B) Sıfat - fiil vardır. C) Yüklem, çatısı bakımından etkendir. D) Zarf tümlecinde ikileme yer almıştır.
19
"kadar" ilgeçtir. "gelen" sıfat - fiildir.
Cevap c "kadar" ilgeçtir. "gelen" sıfat - fiildir. Zarf tümlecinde "zaman zaman" ikilemeleri kullanılmıştır. "bir dil"deki "bir" sözcüğü, belgisiz sıfattır. "anlatılıyor" yüklemi etken çatılı değil, edilgen çatılıdır.
20
Aşağıdaki atasözlerinden hangisinin yüklemi geçişli bir fiildir?
A) Araba devrilince yol gösteren çok olur. B) Boş çuval ayakta durmaz. C) Kurunun yanında yaş da yanar. D) Gülü seven dikenine katlanır. E) Ayağını yorganına göre uzat.
21
Cevap e Verilen cümleler nesne - yüklem ilişkisi açısından incelendiğinde "olmak, durmak, yanmak, katlanmak" fiillerinin yüklem olarak kullanıldıkları görülür. Bu fiiller geçişsiz olduğundan nesne alamamışlardır. "E" seçeneğinde, yüklem olan fiil "uzatmaktır. Nesne alabilme özelliği olan bu fiil geçişlidir. Zaten cümlede "ayağını" nesnesi de kullanılmıştır.
22
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, çatı bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Seni darıltmak istemiyorum. B) Bu konuyu birlikte seçmiştik. C) Seni durakta çok bekledim. D) Onun için bu kadar üzülmemelisin.
23
Cevap d Fiiller çatı yönünden incelenirken hem özne -yüklem, hem de nesne - yüklem ilişkisine bakılır. Özne - yüklem ilişkisine göre incelediğimizde bütün sözcüklerin "etken" fiil olduğu, çatı farkı olmadığını görürüz. Oysa, nesne - yüklem ilişkisine göre incelediğimiz zaman "istemiyorum, seçmiştik, bekledim, alacağım" sözcüklerinin (fiillerinin) "neyi, kimi" sorularına cevap verdiklerini, yani "geçişlilik" özelliği yansıttıklarını görürüz. D seçe-neğindeki "üzülmemelisin" sözcüğü (fiili) bu sorulara cevap veremez; geçişsiz bir fiildir.
24
(I) Köşedeki masaya oturdu. (II) Eldivenlerini çıkarıp yanına koydu
(I) Köşedeki masaya oturdu. (II) Eldivenlerini çıkarıp yanına koydu. (III) Usulca çantasını açtı. (IV) Küçük el aynasını çıkardı. (V) Yüzünü uzun uzun inceledi. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsiz bir fiildir? A)l. B) II. C)lll. D) IV.
25
Cevap a "Koydu, açtı, çıkardı ve inceledi" yüklemleri "onu" nesnesini kabul edebilen geçişli fiillerdir. I. cümledeki "oturdu" fiili, "onu" nesnesini kabul edemeyen geçişsiz bir fiildir.
26
Bu cümlenin yüklemiyle aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi arasında çatı yönünden benzerlik vardır? A) Toplantıda önemli kararlar alındı. B) Bayram bu yıl daha coşkulu kutlandı. C) Okul arkadaşlarını karşısında görünce çok sevindi. D) Üyelere verilen kartların tümü yenilendi.
27
Cevap c Örnek cümledeki "söylendi" yüklemi, dönüşlü bir fiildir. Çünkü söyleme eylemini yapan "anneleri", bu eylemden etkilenen de yine "anneleri'dir. A, B, D ve E seçeneklerindeki "alındı, kutlandı, yenilendi ve okundu" yüklemleri edilgen çatılı fiillerdir. C seçeneğindeki "sevindi" fiili ise dönüşlüdür. Çünkü eylemi yapan ve eylemden etkilenen aynı kişidir.
Benzer bir sunumlar
© 2024 SlidePlayer.biz.tr Inc.
All rights reserved.