1 “Türk Vergi Sisteminin Yatırım Bankacılığının Gelişmesi ve Büyümenin Finansmanına Olan Etkileri" Sunuş: Mustafa Uysal.

... konulu sunumlar: "1 “Türk Vergi Sisteminin Yatırım Bankacılığının Gelişmesi ve Büyümenin Finansmanına Olan Etkileri" Sunuş: Mustafa Uysal."— Sunum transkripti:

1 1 “Türk Vergi Sisteminin Yatırım Bankacılığının Gelişmesi ve Büyümenin Finansmanına Olan Etkileri" Sunuş: Mustafa Uysal

2 2 MALİ SEKTÖR Para Piyasası: Kısa vadeli araçların kullanıldığı piyasa Sermaye Piyasası: Uzun vadeli araçların kullanıldığı piyasa

3 3 SERMAYE PİYASASININ ÖNEMİ Makroekonomik büyümenin temelini reel sektör yatırımları oluşturmaktadır. Uzun vadede geri dönüşü olan yatırımların finansmanı için ancak sermaye piyasalarından sağlanabilen kaynakların da uzun vadeli olması yatırım risklerini ve kırılganlığı azaltmaktadır.

4 4 SERMAYE PİYASASININ İŞLEVLERİ Küçük yatırımlarla büyük yatırımların finanse edilebilmesi, Yatırımlardan elde edilen katma değerin geniş kitlelerle paylaşılması, Sermayenin tabana yayılması ve gelir dağılımına olumlu katkı yapılması, Piyasa ekonomisi kültürünün yaygınlaşmasının sağlanması.

5 5 YATIRIM BANKACILIĞI Sermaye piyasası araçlarını kullanarak sermaye piyasasının işlevlerini yerine getiren bir finansal aracılık türüdür. İki ana gruba ayrılır: 1- Kurumsal Finansman 2- Varlık Yönetimi Faaliyetleri

6 6 Kurumsal Finansman  Menkul Kıymet İhraçları  Şirket Satın Alma ve Birleşme  Finansal Ortaklıklar  Diğer Danışmanlık Faaliyetleri

7 7 Varlık Yönetimi Faaliyetleri Kurumsal Yatırımcılar olarak adlandırılırlar  Menkul Kıymet Yatırım Fonları  Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları  Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları  Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları

8 8 YATIRIM BANKACILIĞININ VERGİLENDİRME BOYUTU

9 9 Sermaye Piyasasının gelimesine paralel olarak, 1980’li yıllardan bu yana Vergi yasalarında yapılan düzenlemelerle yatırım bankacılığının gelişmesi yönünde önemli adımlar atılmıştır.

10 10 Vergi yasalarındaki düzenlemelerin ortak karakteri İstikrarlı olmaması Geleceğe dönük uzun dönemli beklentileri karşılamaması Karmaşık olması Piyasa araçları ve mükellef grupları arasında vergileme eşitliğinin olmaması Vergi kolaylıklarının piyasa araçları ve mükellefler üzerindeki etkilerinin ölçülememiş olması

11 11 01.01.2006 yılından itibaren yeni vergi sistemine geçiş Mali araçlar arasındaki vergi eşitliği sağlanmış Dar mükellef ve tam mükellefler arasındaki farklılıklar ortadan kaldırılmış Beyan esası yerine kaynakta kesinti ile sistem basitleştirilmiş, istisna ve beyan eşikleri kaldırılmıştır. Düzenleme her nekadar geçici 67.madde ile 10 yıl için öngörülmüş olmakla beraber, zaman içerisinde kalıcı şekilde düzenlenecektir.

12 12 Menkul Kıymet İhraçları Hisse senedi ihraçları  Bireysel portföyden yapılanlar (GVK.Mük.80)  İki yıl tutulma şartı  Kurumsal portföyden yapılanlar (KVK ??)  İki yıl tutulma şartı  Sermaye artırımı şeklinde yapılanlar  Emilsiyon primi vergi dışı  Hisse senedine dönüştürülebilir tahvil  Herhangibir düzenleme mevcut değil

13 13 Mevcut Uygulama: Borsada işlem görüp 3 aydan daha az süre ile elde tutulan hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazancın iktisap bedelinin aylık tefe oranında artırılması suretiyle hesaplanan tutarın 12 milyar TL.den az olması(bu tutar2004 yılı için) halinde beyanname verilmemektedir. GERÇEK KİŞİLERİN HİSSE SENEDİ ALIM-SATIM KAZANÇLARI

14 14 Yeni Uygulama 01.01.2006: GVK da mükerrer 80 inci maddesinde yapılan değişiklikle, 1.1.2006 tarihinden itibaren, İvasız olarak iktisap edilenlerin yanı sıra,tam mükellef kurumlara ait olan hisse senetlerinin iki yıldan fazla süre ile elde tutulması şartı ile, daha sonraki dönemlerde söz konusu hisse senetlerinin satışında ortaya çıkan kazançlar. Değer artışı kazancı olarak vergilendirilmeyecektir. GERÇEK KİŞİLERİN HİSSE SENEDİ ALIM-SATIM KAZANÇLARI

15 15 1984 yılından itibaren geçici maddelerle uygulanan gayrimenkul ve iştirak hissesi satış kazançları istisnası, firmaların mali yapılarının güçlendirilmesi amacıyla, anılan Kanununun 31 inci maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesine (12) numaralı bent eklenmek suretiyle kalıcı olarak düzenlenmiştir. Yapılan Düzenleme ile tam ve dar mükellef kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışından doğan ve sermayeye eklenmesine karar verilen kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. KURUMLARDA GAYRİMENKUL İŞTİRAK HİSSELERİNİN SATILMASI

16 16 HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIKLAR, KURUMLAR VERGİSİ ve KAR PAYLARI ÜZERİNDEN TEVKİF EDİLEN GELİR VERGİSİ Mevcut Durum  Halka açık anonim ortaklıkların kurum kazançları üzerindeki vergi yükü ile halka açık olmayan anonim ortaklıkların kurum kazançları üzerindeki vergi yükü arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır.  Halka açık anonim ortaklıkların Kurumlar vergisi açısından teşvik edilmemiştir.  Ülkemizdeki Kurumlar Vergisi oranı %30 ´dur.(2004 yılı %33) -4842 sayılı Kanunun 24/04/2003 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte, halka-açık halka kapalı anonim şirket ayrımı kaldırılmış ve 2003/6577 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “dağıtılan kar payları” üzerinden %10 stopaj uygulanmasına başlanmıştır.

17 17 Kurumlar Vergisinin yüksek olması;  Vergiden Kaçınma eğiliminin artmasına,  Sermaye çıkışına,  Yabancı doğrudan yatırımların azalmasına. Neden olmaktadır.  Bu olumsuzlukların engellenmesi amacıyla AB ülkelerinde Kurumlar Vergisi oranlarında1980´ ler den itibaren artan oranlarda indirime gidilmektedir.  AB ülkelerinde ortalama kurumlar vergisi oranı  1999 yılında(ort.) %32,4  2002 yılında(ort.) %29,3 KURUMLAR VERGİSİNDE DÜNYADAKİ EĞİLİMLER

18 18 Seçilmiş Ülkelerde Kurumlar Vergisi Oranı(%)

19 19  Gayrimenkul iştirak hisselerinin satışında vergi istisnası (KVK ??? KDV ???)  Şirket birleşmelerinde birleşme priminin vergi dışı tutulması (KVK ??? KDV ???)  Şirket bölünmelerinde vergi istisnası (KVK ??? KDV ???)  Damga Vergisi karşısındaki durum (???) Şirket Satınalma, Birleşme ve Bölünmeleri

20 20 Borç senedi ihraçları  Devlet tahvilleri  Özel sektör tahvilleri  Hazine bonoları  Finansman bonoları  Varlığa dayalı menkul kıymetler  İpoteğe dayalı menkul kıymetler Menkul Kıymet İhraçları

21 21 ÖZEL SEKTÖR BORÇLANMA SENETLERİ Mevcut Durum  Özel sektör borçlanma araçları için stopaj oranı :%10  Kamu borçlanma araçları için stopaj oranı :%0 Özel sektör tahvilleri ve VDMK’lar %0,6 oranında damga vergisine tabidirler. Sonuç Özel sektör borçlanma senetlerinin kamu borçlanma senetleri ile rekabet edebilirliğini azaltmakta ve özel sektör borçlanma araçları sermaye piyasalarından dışlanmaktadır

22 22 ÖZEL SEKTÖR BORÇLANMA SENETLERİ Yeni Uygulama 01.01.2006: 5281 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, özel sektör borçlanma senetleri aleyhinde oluşan stopaj farklılığı ortadan kalkmış bulunmaktadır. Fakat damga vergisi farkı devam etmektedir.

23 23 MENKUL KIYMET YATIRIM FONLARI (MKYF) ve MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIKLARI (MKYO) Mevcut Durum (Kurumlar Vergisi) Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları kurumlar vergisi mükellefidirler. Ancak, Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre -A Tipi (en az %25´i hisse senetlerinde oluşan) menkul kıymetler yatırım fonları (döviz yatırım fonları hariç) ile aynı nitelikteki menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, -B Tipi MKYF ve MKYO’nın portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

24 24 MENKUL KIYMET YATIRIM FONLARI (MKYF) ve MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIKLARI (MKYO) Mevcut Durum (Stopaj Uygulaması) MKYO ve MKYF’nun portföy işletmeciliğinden elde ettikleri kazançlara fon bünyesinde uygulanan stopaj oranları: A Tipinde:%0 B Tipinde:%10 Gelir Vergisi Kanununun Geçici 55 inci maddesine göre MKYF katılım belgeleri kar payları için 31/12/2005 tarihine kadar beyanname verilmeyecek, başka gelirler nedeniyle beyanname verilse bile bu unsur beyannameye dahil edilmeyecektir.

25 25 MENKUL KIYMET YATIRIM FONLARI (MKYF) ve MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIKLARI (MKYO) Yeni Uygulama 5281 Sayılı Kanunla yapılan değişikliklere göre ; Borsa yatırım fonları hariç tüm yatırım ortaklıkları ve yatırım fonlarının kurumlar vergisinden istisna edilmiş olan portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, dağıtılsın dağıtılmasın, yatırım fonları ve ortaklıkları bünyesinde %15 oranında stopaja tabi tutulacaktır. Yatırım fonu ve ortaklıkları bünyesinde yapılacak olan stopaj kesintisi nedeniyle; yatırım fonlarının (borsa yatırım fonları hariç) katılma belgelerinin ilgili fona iadesi, menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin alım satım kazançları, 01/01/2006 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacak yeni vergileme sisteminde istisna kapsamında olacaktır.

26 26 GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIKLARI (GYO) Mevcut Durum Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının portföyleri için yapılan gayrimenkul alım ve satım işlemleri, %18 oranında Katma Değer vergisine tabidir, Portföylerindeki gayrimenkuller satışa konu oluncaya kadar ödedikleri katma değer vergisini mahsup edememekte olup, İlave bir finansman yüküne uzunca bir süre katlanmaktadırlar, Alım satım işlemleri ekspertiz şirketleri tarafından belirlenen piyasa değerleri üzerinden yapıldığından tapu harçları da önemli bir maliyet unsuru haline gelmektedir. Sonuç: Kayıt dışı işlemlerin yoğun olduğu gayrimenkul piyasasında, Sermaye Piyasası Kurulu denetimindeki gayrimenkul yatırım ortaklıklarının bu vergilere tabi olması haksız rekabete yol açmaktadır.

27 27 GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIKLARI (GSYO) (GSYO), Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı olan girişim şirketlerine yatırım yaparlar, belirli bir süre sonunda nitelikli yatırımcılara tahsisli satış yapmak ya da halka açılmak suretiyle finansman sağlamaya yönelik olarak faaliyet gösterirler. GSYO’ların gelirleri Kururlar Vergisinden istisna edilmiştir.

28 28 GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIKLARI (GSYO) İÇİN ÖNERİLER GSYO’dan kar payı elde eden kurumların iştirak kazancı istisnasından yararlandırılması, Türk sermaye piyasalarına yatırım yapan yatırımcıların ellerindeki GSYO hisse senetlerinin alım-satımından doğan değer artış kazançlarının vergileme dışında tutulması, GSYO’nın bazı iştiraklerindeki zararlarının, karlı iştiraklerindeki kurum kazancının tespitinde dikkate alınması, GSYO’ların iştirak ettiği teknoloji ağırlıklı girişim şirketlerine kurumlar vergisi istisnası getirilmesi.

29 29 VADELİ İŞLEMLER PİYASASINDA RİSK DAĞITICI ÜRÜNLER

30 30 İPOTEĞE DAYALI MENKUL KIYMET SPK Kanunu’na yapılacak eklemelerle; Konut finansmanından kaynaklanan rehinle temin edilmiş alacakların takibinde alacaklı rehinin paraya çevrilmesi veya haciz yolları ile takibi yapılabilecek Bankalar, ÖFK’lar, İpotek Finansmanı kuruluşları, finansal kiralama şirketleri ve tüketici finansman şirketlerince “Konut Finansmanı Fonu” kurulabilecek. Bu fon, konut alımı, yenilenmesi için kredi kullanımı amacı ile toplanan paralarla, belge sahipleri hesabına inançlı mülkiyet esaslarına göre oluşturulan mal varlığıdır

31 31 DAMGA VERGİSİ KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİK 5035 Sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile kredi işlemlerinin maliyetlerinin azaltılması hedefi doğrultusunda herhangi bir kredi ayırımına gidilmeksizin, bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılan tüm krediler ile ilgili düzenlenen kağıtlar ve bu kağıtlar üzerine konulan şerhler istisna kapsamına alınmıştır.  Bankalarla yatırımcılar arasında kredili menkul kıymet işlemine yönelik olarak düzenlenecek sözleşmeler damga vergisinden istisna olacaktır.  Buna karşılık aynı amaçla aracı kurumlar ile yatırımcılar arasında düzenlenecek sözleşmeler damga vergisine tabi olacaktır.

32 32 YENİ UYGULAMANIN İYİLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK ÖNERİLER 01.01.2006’da uygulamaya geçilecek sistemle beraber; Vergi kesinti oranı %15’e düşürülmelidir. Hisse senedi alım satımlarında üç aylık dönemlerdeki zararların ileriye dönük mahsup imkanı ve iade sistemini de içerecek hale getirilmelidir. Birden çok aracı kurumda yapılan işlemlerin konsolide olarak kar ve zararlarının beyanı sağlanmalıdır. Aracı kuruluşların ve merkezi kayıt kuruluşunun sistem alt yapısı uygulamaya imkan verecek hale getirilmelidir. Uygulamaya yönelik tebliğler en geç yıl ortası geçirilmeden yayınlanmalıdır.