1.Ünite Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim

... konulu sunumlar: "1.Ünite Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim"— Sunum transkripti:

1 1.Ünite Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim
Canlılar Neden Beslenir Konu dk Besinlerin İçerikleri ve Görevleri Konu dk Dengeli ve Sağlıklı Beslenme Konu 3 80dk Besin ve Teknoloji Konu dk Besinlerin Sindirimi Konu dk Dişlerimiz ve Görevleri Konu dk Diş Sağlığı ve Bakımı Konu dk Boşaltım Konu dk Sağlığa Zararlı Maddeler Konu dk

2 Ünite için yapılabilecek ön çalışmalar;
1-Sigaranın zararlarını anlatan afiş tasarlanabilir. 2-Alkolün zararlarını anlatan hikaye ve resim yaptırılabilir. 3-Diş sağlığının korunmasının önemi ile ilgili proje hazırlanabilir. 4-Bir insan modeli yapılıp beslenme ve boşaltımın nasıl olduğu gösterilebilir. 5-Çeşitli besin resimlerinden afiş çalışması yapılabilir.Besin gruplandırılması 6-Sağlıksız beslenmenin sonucunda ortaya çıkabilecek problemlerle ilgili proje çalışması yapılabilir. 7-Öğrenciler 1 haftalık sabah,öğle ve akşam yedikleri ile ilgili bir çizelge hazırlattırılıp o çizelgeye göre aldıkları besinler sınıflandırılabilir. 8-Dengeli beslenme ile ilgili yemek listeleri çıkarttırılabilir. 9-Sandviç hazırlatıp reklamı yaptırılabilir. 10-Böbrek maketi yapıp boşaltım gösterilebilir.

3 CANLILAR NEDEN BESLENİR?
(80 dk) * Aşağıdaki soruları cevaplayalım. 1- Günde kaç öğün yemek yemeliyiz? Niçin? 2- Uzun süre yemek yemezsek kendimizi nasıl hissederiz? 3- Dengeli beslenme ne demektir? Niçin tek çeşit değil çeşitli yiyeceklerden de beslenmemiz gerekir? 4- Pazardan ve manavdan alınan yiyecekler yıkanmadan yenebilir mi? Neden? Zararları neler olabilir?

4 Canlılar neden beslenir?
Geçtiğimiz sene canlıların, cansızlardan farklarını şöyle sıralamıştık: hareket beslenme boşaltım solunum tepki verme üreme vb… Canlılar ilk doğduklarında küçüktürler. Ama zamanla büyüyüp kocaman olurlar. *Bir insan ilk doğduğunda yaklaşık 3 kg ve 55 cm uzunluğunda iken Şu an siz kaç kg. ve boyunuz kaç cm dir? *Yavru panda ilk doğduğunda bir muzdan daha hafifken büyüdüğünde 160 kg civarında oluyor. *Bir tavuk yumruğumuz büyüklüğünde bir yumurta iken zamanla kocaman oluyor. *Sizce bir fil ilk doğduğunda 4-5 ton ağırlığında olabilir mi?

5 Görüldüğü gibi canlılar dünyaya geldikleri gibi kalmazlar,
büyürler.Canlılar büyümek için beslenirler. Alınan besinlerin bir kısmı canlının yapısına katılır ve kemiklerimiz, kaslarımız gelişir.Böylece büyümüş oluruz. Soru:Besinlerin bir kısmı ile büyüyorsak,kalan kısmı ne işe yarar? İnsanlar belli bir yaşa geldiklerinde artık büyümezler. O halde canlılar sadece büyümek için beslenmezler. Besleniriz çünkü:.. koşarız uyuruz okuruz çalışırız düşünürüz yürürüz otururuz konuşuruz Resim yaparız vb…………

6 Peki insanlar besinlerini nereden alırlar?
Yakıtı biten taksi ne yapar? A-Benzin alır. B- Durur. Peki insanlar besinlerini nereden alırlar? A- Bitkisel besinler B- Hayvansal besinler

7 BESİN İÇERİKLERİ VE GÖREVLERİ (80+80 dk)
Besinleri içeriklerine göre şu gruplara ayırabiliriz. 1-Karbonhidratlar 2-Proteinler 3-Yağlar 4-Vitaminler 5-Su 6-Mineraller NOT:Yiyecekler birden fazla besin maddesi içerirler.Bu nedenle en fazla hangi besin maddesinin içeriği varsa o gruba dahil edilir.Örneğin patateste vitamin, mineral ve karbonhidrat vardır.En fazla da karbonhidrat olduğu için bu gruba dahil edilir.

8 1-KARBONHİDRATLAR *Karbonhidratlar temel besin maddelerimizdir.
*Vücudumuzun asıl enerji kaynağıdırlar. *Özellikle bitkisel gıdalarda çok bulunur. Ör: makarna,pilav,ekmek mısır,buğday,pirinç,arpa,yulaf,patates, şeker kamışı… Ayrıca bal, süt ve meyvelerde de bulunur. Not:Lifli besinler karbonhidrat bakımından zengindir ve sindirimi kolaylaştırır.

9 2-PROTEİNLER *Zaman zaman düşüp bir yerlerimiz yaralanır.Bir süre sonra bu yaralar iyileşir.Bütün bunları vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yapan proteinlerdir.(Zeka gelişiminde de önemlidir) *Büyüme,gelişme,yaraların iyileşmesi,vücudun mikroplara karşı direnci için proteinlere gerek vardır.(ONARICI) *Proteinler vücudumuzda kas ve kemiklerin yapısına girer.(YAPIM) Ör: et,süt,yumurta,peynir,yoğurt ve balık (hayvansal besinlerden) buğday,arpa,çavdar,yulaf,kuru fasulye,nohut,mercimek,bezelye vb… Ayrıca kuru yemişlerde de bulunur. SORU:Büyüme ve gelişme döneminde yeteri kadar protein almazsak neler olabilir?

10 3-YAĞLAR *Karbonhidratlardan elde edilen enerji yetersiz kaldığında yağlar enerji sağlar. *Sağlıklı bir yaşam için yağlar çok fazla tüketilmemelidir. Fazla yağlı besinler tüketilirse bu yağlar vücutta depo edilir. NOT:Gereğinden fazla tüketilen karbonhidratlarda yağa dönüşüp vücutta depo edilir.Bu da ŞİŞMANLIĞA neden olur. Yağlar karbonhidratlardan daha fazla enerjiye sahiptir. Zeytin,fındık,ceviz,ayçiçeği,mısır,yer fıstığı,susam,soya bitkileri… Balık,süt,peynir,tereyağı,kaymak,et ve et ürünleri …

11 SORU:İhtiyacımız olan enerjiyi hangi besin gruplarından
alırız? Bu besinlerden fazla alırsak ne olur?

12 Aşağıdaki yiyecekleri besin grupları ile eşleyiniz.
Zeytin, Ayçiçeği,susam Tereyağı,fıstık, badem Buğday, mısır,pirinç,arpa, yulaf Et,süt. Yumurta,peynir, Mercimek,nohut, Kuru fasulye Balık,süt Peynir,kaymak, Meyve, Kepekli ekmek, Sebze, PROTEİNLER KARBONHİDRATLAR YAĞLAR

13 AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARI DOLDURUNUZ
Vücudumuz ihtiyaç duyduğu enerjiyi ilk önce ……………………… ….….bu yetersiz olursa ……………………………karşılar. ……………………………….vücudumuzda kas ve kemiklerin yapısına girerek ………………..görevini;yaralarımızı iyileştirerek ………………. görevini gerçekleştirir.

14 Pek çok vitamin çeşidi vardır.
4-VİTAMİNLER *Öncelikli görevi DÜZENLEYİCİ dirler *Vücudun direncini arttırırlar.Hastalıklardan korurlar. *Büyüme ve gelişmemizde diğer besinlerle birlikte görev yapar. Pek çok vitamin çeşidi vardır. VİTAMİNLER A B C K E D

15 Yağda çözünür Ben A vitaminiyim.
Beni yemezseniz; gece körlüğü,deride kuruma ve pullanma kemik ve diş gelişiminde problemler yaşarsınız Yumurta,süt,karaciğer,böbrek,buğday,mantar,taze fasulye, baklagiller,domates,havuç,kereviz,fıstık,ceviz,avokado NOT: A-D-E-K vitaminleri yağda çözündükleri için karaciğerde depo edilebilirler.Bu nedenle eksiklikleri geç fark edilir.

16 Yağda çözünür Ben D vitaminiyim.
D vitaminin ön maddesi besinlerle alınır.Daha sonra Güneş Işınları (ultraviyole) ile “D” vitamine dönüşür. Kemikler için gerekli olan kalsiyum ve fosforun kemiklere depo edilmesini sağlar. Balık yağı ile alınabilir.

17 Yağda çözünür Ben E vitaminiyim.
Kalp ve damar hastalıkları,kısırlık,karaciğer rahatsızlıkları görülür. Günlük yiyeceklerde bolca bulunduğundan eksikliği fazla görülmez.

18 Yağda çözünür Ben K vitaminiyim.
Kanın pıhtılaşmasında görev yapar.Eksikliğinde kan pıhtılaşmaz. Kırmızı et,yeşil sebzeler,domates,karaciğer,mısır,muz,şeftali, çilek,pirinç NOT:K vitamini vücudumuzdaki mikroskobik canlılar tarafından da üretilir

19 Suda çözünür Ben C vitaminiyim.
Diş eti kanamaları,yaralarda geç iyileşme,eklemlerde şişlik ve ağrılar görülür. Turunçgiller,domates,çilek,maydanoz,lahana,patates,koyu yeşil yapraklı bitkiler,kuşburnu,böğürtlen, B grubu ve C vitaminleri suda çözündükleri için fazlası idrarla dışarı atılır.Bu nedenle her gün alınması gerekir. Eskiden denizciler SKORBİT denilen hastalığa yakalanırlardı.Nedeni ise taze sebze ve meyve tüketmedikleri için alamadıklar “C” vitaminiydi.

20 Suda çözünür Ben B vitaminiyim.
Kansızlık,yorgunluk,deride yaralar görülür. Tahıl,tahıl ürünleri,yumurta,süt ve süt ürünleri,kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunur. B grubu vitaminler B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12 vitaminlerinden oluşur

21 SU Canlıların yaşam faaliyetlerini sürdürebilmeleri için suya ihtiyaç duyarlar. *Bir insan gün yemek yemeden yaşayabilir.Fakat susuzluğa birkaç gün dayanabilir.

22 SU *İnsan vücudunun yaklaşık %70 i sudur.
*Vücut için gerekli su, günlük çalışmamıza göre değişir.Her gün1,5-2 L su tüketmeliyiz. Yediğimiz meyve ve sebzelerden de su alırız. *Su vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. *Mineraller vücutta düzenleyici olarak görev yapar.Yediğimiz içtiğimiz her şeyde mineral bulunur.

23 Besinlerin vücutta yaptıkları görevler
Besin Çeşitleri Karbonhidratlar Proteinler Yağlar Vitaminler Su ve Mineraller Öncelikli Görevleri Enerji verici Yapıcı ,Onarıcı Düzenleyici

24 Fazla yiyecek tüketmek sağlıklı mıdır?
BESİNLER VE DENGELİ BESLENME Fazla yiyecek tüketmek sağlıklı mıdır? Düzenli yada dengeli beslenmek ne demektir?

25 Dengeli beslenmeye DİYET adı da verilir.
Yeterli ve dengeli beslenme ne demektir? Cevap:Her öğünde değişik besin gruplarından günlük enerjimizi karşılayacak miktarda beslenilmesine denir. Dengeli beslenmeye DİYET adı da verilir. Dengeli beslenmek için vitamin ve mineraller az,karbonhidrat, yağ ve proteinler fazla alınmalıdır.Ayrıca günlük su gereksinimimiz için 8 bardak su içilmelidir.

26 Sağlıklı ve dengeli beslenmek için zararlı yiyecek ve içeceklerden de uzak durmalıyız.
Çocuklar hızla büyüdükleri için protein ve karbonhidratlara olan ihtiyaçları yetişkinlerden daha fazladır.

27 Besin Ve Teknoloji Marketten besin maddeleri alırken nelere dikkat etmeliyiz? Neden? Besinlerde hazır gıdalar mı evde yapılan gıdaları mı tercih etmeliyiz? Uzay filmlerinde insanlar tabletlerle (hap) besleniyorlar.Böyle bir şey olabilir mi?

28 Hazır gıdalar. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte gıda maddelerinde de artış meydana gelmiştir. Meyveli yoğurt, puding, hazır çorba, şekerleme, ketçap vb… Bu maddeler günümüzde bol miktarda tüketilmektedir.Çünkü gıdaların içine katkı maddeleri katılmaktadır.Bu şekilde çocukların ve gençlerin ilgisini daha fazla çekmektedir.Bu katkı maddeleri gıdaların doğal hallerini boza bilir ve sağlık sorunları meydana getirebilir. Bu nedenle hazır gıda maddeleri alırken çok dikkatli olmalıyız. İçine katılan katkı maddelerine bakılmalı,son kullanma tarihine dikkat edilmeli, TSE belgesi olup olmadığı kontrol edilmelidir.

29 BESİNLERİN SİNDİRİMİ Besinlerin taşınması:
Yaşamımızı devam ettirebilmek için enerjiye ihtiyacımız var. Bunun için vücudumuzun bütün yapılarına besinlerin dağıtılması gereklidir. Bu dağıtma işini KAN yapar.Yediğimiz besinler kana karışır. Yediklerimizin küçük parçalara ayrılıp vücudumuza dağılmasına sindirim diyoruz.Sindirim iki ucu açık kanal gibidir. Ağızda başlar anüste son bulur.Bu kanal boyunca sindirime yardımcı yapı ve organlar bulunur.

30 Dişler yiyecekleri parçalar,öğütür. Dil lokmayı yutağa iter.
AĞIZ Dişler yiyecekleri parçalar,öğütür. Dil lokmayı yutağa iter. YUTAK Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar. MİDE Besinleri depolar, küçük parçalara ayırıp çorba kıvamına getirip ince bağırsağa yollar. YEMEK BORUSU Yutak ile mide arasında yiyeceklerin geçişini sağlar. İNCE BAĞIRSAK Besinler emilecek hale gelir.Kana geçer. Kalan kısım kalın bağırsağa gider. KALIN BAĞIRSAK Buraya gelen posa içinde sıvı ve mineraller kalır, bunlar emilir. Geriye kalan maddeler vücuttan atılır.

31 DİŞLERİMİZ VE GÖREVLERİ
Ağaç tutkalı ve un getirtilip diş modelleri yaptırılabilir. Ağzımızdaki dişler şekil bakımından birbirinden farklıdır. Besinleri ısırmak, koparmak ve çiğnemek için dişlerimizi kullanırız.

32 Şekil ve görevleri bakımından dişler
KESİCİ KÖPEK Yirmi Yaş Dişleri 18-22 yaşları arasında çıkarlar. Akıl dişi de denir. 4/2 tanedirler. AZI Hem alt hem üst çenede 8/2 er tane bulunur.Yiyecekleri ısırmaya ve koparmaya yarar. 4/2 tanedirler. Sivri uçludurlar. Yiyecekleri kopartırlar. Küçük ve büyük azı olarak adlandırılırlar. Tam 16/2 tane azı dişi vardır. Yiyecekleri ufalar ve öğütürler.

33 Dişlerimizi nasıl fırçalamalıyız?
Diş Sağlığı ve Bakımı Diş sağlığımıza dikkat etmeliyiz.Aksi halde birçok sağlık problemi ile karşılaşırız.Başta sindirim problemleri gelir. Diş sağlığı için özellikle A,C,D vitaminleri ,süt ve ürünleri, taze meyveler bolca tüketilmelidir. Elma,havuç gibi yiyecekleri dişlerimizle kopartarak dişlerimizi kuvvetlendirmeliyiz. Sert kabuklu yiyeceklerle dişerimize zarar vermemeliyiz. Yemeklerden sonra dişlerimizi fırçalamalıyız. Yılda iki kez diş doktoruna gitmeliyiz. Dişlerimizi nasıl fırçalamalıyız?

34 BOŞALTIM Soru:Kanımızda niçin maddeler bulunur?
Canlıların ortak özelliklerinden bir tanesi de BOŞALTIM dır. 1-Yediklerimizin ve içtiklerimizin hepsi vücutta mı kalır? 2-Boşaltım yapmasaydık neler olabilirdi? Vücutta meydana gelen atık maddelerin ve ihtiyaç fazlası suyun vücuttan dışarıya atılmasına BOŞALTIM diyebiliriz Soru:Kanımızda niçin maddeler bulunur?

35 Boşaltım işini yapan yapı ve organlar vardır.
Böbrek sağlığımız çok önemlidir. Çünkü kandaki atık maddelerin temizleme işini yaparlar. Yoksa vücut yaşamını yitirebilir. Bu nedenle günde 2 L su tüketilmeli, tuzlu ve acılı yiyeceklerden kaçınılmalı, ayakların üşümemesine dikkat edilmeli. BÖBREKLER Omurgamızın iki yanında bel hizasında bulunur.Kanı temizlemekle görevlidir.Kuru fasulyeye benzer. İDRAR KANALI İdrarı böbrekten idrar kesesine taşımakla görevlidir. İDRAR KESESİ İdrarın toplandığı kısımdır. İDRAR BORUSU İdrarın vücuttan dışarı atıldığı kısa borudur.

36 Boşaltım Sindirim sonucu Bazı zararlı atık oluşan katı atık
maddeler sindirim kanalının çıkışı olan anüsten atılır. Bazı zararlı atık maddeler terleme yolu ile vücuttan atılır. Diğer atık madde olan karbondioksit, akciğerler yolu ile vücuttan atılır. Kandaki atık maddelerde böbreklerde temizlenip idrar borusu ile dışarı atılır.

37 SAĞLIĞA ZARARLI ALIŞKANLIKLAR
Sağlığa zararlı alışkanlıklar nelerdir? uyuşturucu Alkol sigara CEVAP 14612 YTL HİÇ DÜŞÜNDÜNÜZ MÜ? Günde 4 ytl sigaraya para veren bir kişi 10 yılda ne kadar para vermiş olur?

38 Sağlıklı yaşam için düzenli spor yapmalıyız.