TÜTÜN KONTROLÜ Dr.Osman Örsel.

... konulu sunumlar: "TÜTÜN KONTROLÜ Dr.Osman Örsel."— Sunum transkripti:

1 TÜTÜN KONTROLÜ Dr.Osman Örsel

2 Neden tütün? Çünkü; tütün dumanı özellikle solunumsal olmak üzere önlenebilir ölüm nedenlerinin başında gelir.

3 Tütün Bağımlılığı Hastalık mıdır?
Nikotinin bağımlılık yaptığı bilimsel olarak kanıtlanmış ve bütün bilimsel çevrelerce kabul edilmiştir. Bu durum; Tütün satışının serbest bir pazarlama aracı olamayacağının ve sigara içiminin tüketicinin istemli kararı ile açıklanamayacağının göstergesidir.

4 Sigara içmek en önemli ve en tehlikeli halk sağlığı sorunudur
Yetişkin nüfusun yaklaşık üçte biri sigara içmektedir. Dünya genelinde 1.25 milyar kişi sigara içmektedir. 2025 yılında sigara içen kişi sayısının 1.6 milyar kişiye ulaşacağı tahmin edilmektedir. Sigara her 10 yetişkinden birinin ölümünden sorumludur. Sigara her yıl 4 milyon, her gün ise kişinin ölümünden sorumludur. Peki neden Sigara içmek Dünyanın ve Ülkemizin en önemli ve en tehlikeli halk sağlığı sorunudur? Çünkü bugün için Dünya genelinde 1 milyar 250 milyon kişinin sigara içtiği tahmin edilmektedir. Bu da halen dünya genelinde yaşayan 15 ve üstü yaş grubundaki kişilerin yaklaşık üçte birinin sigara içtiği anlamına gelir. Bugün için sigara her yıl 4 milyon, her gün ise kişinin ölümünden sorumludur.

5 Türkiye’de 1984 sonrası dönemde sigara tüketimi % 80 oranında artmıştır.
Tütün tüketimi, gelişmiş ülkelerde hızla düşerken, ne yazık ki, ülkemizde son 20 yılda % 80 oranında artmıştır. Bunun en büyük nedeni uluslararası tütün şirketlerinin gelişmekte olan ülkelerde uyguladıkları yeni pazar oluşturma stratejilerinin inkar edilmez başarısıdır. Oysa aynı dönemde ABD’de sigara tüketimi % 30 oranında azalmıştır.

6 Kurutulmuş tütün Büyük oranda karbohidratlar ve proteinlerden oluşur.
Alkaloidler: %0.5-5 >> %95’i nikotin Terpenler: %0.1-3 Polifenoller: % Karboksilik asitler: % Alkanlar: % Alkali nitratlar: %0.01-5 Aromatik hidrokarbonlar Aldehidler Ketonlar Aminler Nitriller N- ve O- heterosiklik bileşiklikler, Pestisidler 30’dan fazla metalik bileşik Processed, unadulterated tobacco contains at least 2,550 known compounds (Dube and Green 1982). The bulk of the dried tobacco consists of carbohydrates and proteins. Other important constituents are alkaloids (0.5 to 5 percent), with nicotine as the predominant compound (90 to 95 percent of total alkaloids), and terpenes (0.1 to 3 percent), polyphenols (0.5 to 4.5 percent), phytosterols (0.1 to 2.5 percent), carboxylic acids (0.1 to 0.7 percent), alkanes (0.1 to 0.4 percent), and alkali nitrates (0.01 to 5 percent). In addition, tobacco contains traces of aromatic hydrocarbons, aldehydes, ketones, amines, nitriles, N- and O-heterocyclic compounds, pesticides, and more than 30 metallic compounds (Wynder and Hoffmann 1967; US DHEW 1979). US. Surgeon General, 1989

7 Sigara Tütün Kağıt Filtre kısımları Katkılar
Ayrıca olasılıkla kalıntılar: Pestisid Fertilizer (gübre) Fumigants (buharla dezenfekte eden ajanlar) Fabrikasyon sırasında işlem ajanları ASH sources of information Updated February 2001

8 Ölçüm Laboratuarı

9 Sigaranın İçeriği ve Sağlık Etkileri
Sigara dumanı içinde bazıları farmakolojik olarak aktif, antijenik, sitotoksik, mutajenik ve karsinojenik olan 4000’den fazla madde içerir.

10 Kanserojen Maddenin tipi
Bu tip maddelerin sayısı Polisiklik aromatik hidrokarbonlar 10 Aza-arenes 3 N-nitrosaminler 7 Aromatik aminler Heterosiklik aromatik aminler 8 Aldehidler 2 Çeşitli organik maddeler 15 İnorganik bileşikler TOPLAM 55 Kaynak: SS Hecht. Tobacco smoke carcinogens and lung cancer. J Natl Cancer Inst; 1999; 91 (14):

11 EPİDEMİYOLOJİ Epidemiyologlar için sigara içimi insanların sağlık eğilimlerini belirlemede en önemli kriterdir. Sigara içimi toplumlarda çok büyük mortalite ve morbidite oranı oluşturur.

12 Dünya’da yaklaşık 1.1 milyar sigara bağımlısı (erişkin nüfusun üçte biri) vardır ve bunların %85’i gelişmekte olan ülkelerde yer alır.

13 Dünyada Tütünle İlişkili Ölümler
1990 yılında 3 milyon’ dur. 2020 yılında 8.4 milyon olacaktır !

14

15

16 Türkiye’de 1998 yılında kişi başına üretilen sigara sayısı 2394 adettir.

17

18

19

20 MEVCUT DURUM Üniversite öğrencileri arasında sigara içme oranı % 23 ile 48 arasında değişmektedir. Liselerde sigara içme oranı % 20.1’tir 7-13 yaş grubundaki ilkokul öğrencilerinin % 11.7’si sigara içmektedir. (erkeklerin % 13.9, kızların % 9,1’i) İlkokul öğrencilerinin % 95’i sigara markalarını tanımaktadırlar. Türkiye genelinde, üniversite öğrencileri arasında sigara içme oranı % 23 ile 48 arasında iken, lise öğrencilerinin % 20.1’i, 7-13 yaş grubundaki ilkokul öğrencilerinin % 11.7’si sigara içmektedir. İlkokul öğrencilerinin % 95’i de sigara markalarını tanımaktadırlar. Bununda en büyük nedeni dolaylı sigara reklamları televizyon programları ve gösterilerdir.

21 1988 Araştırması’na göre; 1993 Araştırmasına göre;
MEVCUT DURUM- TÜRKİYE 1988 Araştırması’na göre; erkeklerin % kadınların % Toplam nüfusun 43.6 % 1993 Araştırmasına göre; erkeklerin % kadınların % toplam nüfusun 33.6 %’sı sigara içmektedirler. Sigara içme yaygınlığı konusunda ülkemizi temsil eder nitelikteki iki araştırmadan, 1988 PİAR Araştırması’na göre; erkeklerin % 62.8’i, kadınların % 24.3’ü ve tüm toplumun % 43.6’sı, 1993 BİGTAŞ Araştırmasına göre; erkeklerin % 57.8’i, kadınların % 13.5’i ve tüm toplumun % 33.6’sı sigara içmektedirler.

22 Türk Hekimlerinin sigara içme prevalansı (1993):
erkeklerde %52 kadınlarda %42

23 Türkiye’de 15-18 yaş grubunda:
erkeklerde %23.1 kadınlarda %14.8

24 % 13-53 Sigara içme oranları kişilerin eğitim durumları ve statüleri yükseldikçe de hızla artmaktadır. Özellikle bayanlarda sigara içme oranları son yıllarda hızla artmakta olup, bayan sağlık personeli ve öğretmenlerde % 23-66,7’lik oranla erkeklerle aynı düzeye ulaşmıştır. Bu da eğitim ve sigarayı bırakma çabalarında zorluk yaratmaktadır. Kadınlarda sigara içme oranları Türkiye,

25 % Türkiye, bu sigara içme oranları ile Avrupa’da erkekler arasında en çok sigara içilen ülkeler arasındadır. Değişik gruplarda sigara içme oranları TÜRKİYE,

26 TÜRKİYE VE ABD’DE SİGARA TÜKETİMİ (MİLYAR/ADET)
Amerika Birleşik Devletleri’nde sigara tüketimi, 1981 yılından beri düşmektedir. Bu ülkede 1981’de 640 milyar sigaraya ulaşmış olan sigara tüketimi, 2000 yılında 430 milyar sigaradır. 1981’den 2000’e kadarki düşme oranı % 32,8’dir. ABD’nin toplam sigara tüketiminde önümüzdeki 10 yıl içinde % 25’lik bir azalma daha yaşanacaktır. Türkiye’de döneminde sigara tüketimi % 89 oranında artmıştır yılında dünyadaki sigaraların % 2’si, ve bölgemizdeki sigaraların % 14’ü ülkemizde içilmiştir.

27 Türkiye’de halen yılda, yaklaşık 2,72 milyar Dolar ekonomik kayıp olmakta ve 100 bin kişi sigara nedeniyle zamansız ölmektedir. Tütünün insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle ülkemizde halen yılda, 2,72 milyar Dolar ekonomik kayıp olmakta, bir günde 300, bir saatte 12 kişi olmak üzere, yaklaşık 100 bin kişi her yıl sigara nedeniyle erken ölmektedir.

28 KANADA

29 Türkiye’de1988 yılında yapılan geniş kapsamlı bir araştırmada 15 yaş üstü nüfusta sigara içme prevalansı %43 olarak saptanmıştır (erkeklerin %63’ü, kadınların %24’ü). yılları arasındaki bir araştırmada da 20 yaş üstü nüfusta erkekelrin %50.9’u, kadınların %10.9’ u içicidir.

30 AVUSTURALYA

31 Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkinlik Çalışması-2000 çalışmasında:
Sigara içiminin önlenmesi ile yılda ölümün engellenebileceği öngörülmüştür.

32 Sigara içimi–zaman ayarlı saatli bomba !..
Gelişmekte olan ülkeler 1. veya 2. safhadalar Gelişmiş ülkeler 3. veya 4. safhadalar Sigara içimi ile sağlık açısından zararlarının ortaya çıkması arasında uzun süre olduğundan, birçok gelişmekte olan ülke sigara nedeniyle meydana gelecek zararların farkında değillerdir. Gelecek 30 yılda mevcut sigara içme oranları devam ederse, gelişmekte olan ülkelerde her yıl 7 milyon kişi sigara içtiği için ölecektir. 40 70 60 50 30 20 10 80 90 100 Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 sigara içen Erkekler sigara içen Kadınlar % erkek ölümler % kadın ölümler Yıl % yetişkinlerde sigara içme oranları % sigara bağlı ölümler Sigara içimi ile sağlık açısından zararlarının ortaya çıkması arasında uzun süre olduğu için, birçok gelişmekte olan ülkede, kamuoyu sigara bağımlılığının ülkeye getireceği yükün farkında değildir.

33 Ekonomik Yük -I ABD Sigaraya bağlanabilen tıbbi giderler 50 milyr dolar İşgücü ve üretim kaybı ile 97 milyar dolar (kişi başı 373 dolar) Bu maliyetlerin sigara içenler tarafından vergi şeklinde karşılanabilmesi için her paket 4 dolar olmalıdır.

34 Ekonomik Yük -II 1- Dünya geneli yıllık sağlık zararı 200 milyar dolar. 2- Türkiye’de yılda 15 milyar dolar sigara veriliyor. 3- TC’de yıllık ekonomik zarar 2.72 milyar dolar (sağlık zararı)

35 Türkiye’de sigara içen 17 milyon kişiden 4 milyonu hayatından 7 yıl, 4 milyonu ise 22 yıl kaybederek ölecektir.

36 TÜTÜN KULLANIMI NASIL AZALIR
DAHA YÜKSEK SİGARA VERGİLERİ FİYAT DIŞI TEDBİRLER Tüketicinin daha iyi bilgilendirilmesi (Paket üzeri uyarılar, aleyhte reklam ve araştırma sonuçlarının duyurulması) Kapsamlı reklam ve promosyon yasağı Kamuya açık alanlarda ve işyerlerinde sigara yasağı SİGARAYI BIRAKMAYA YARDIM (NTR) peki TÜTÜN KULLANIMI NASIL AZALIR ve diğer ülkelerde ne tür önlemler alınıyor? Bunların en başında sigaraların reel fiyatlarını artırmak gelmektedir. Vergi yoluyla sigara fiyatlarını yükseltilmesi talebi azaltmaktadır. Sigara vergileri dolayısıyla fiyat arttıkça tüketim azalır, fiyattaki % 10’luk bir artış sigara tüketimini gelişmiş ülkelerde % 4, gelişmekte olan ülkelerde % 8 azaltmaktadır. Geliri daha düşük olanlar özellikle gençler fiyat artışlarına daha duyarlıdırlar. % 10’luk bir fiyat artışı gençler ve dar gelirli gruplarda sigara tüketimini % 10’dan fazla azaltmaktadır. Ayrıca gençlerin sigaraya başlamasını engellemektedir. Elektronik ve basılı medya aracılığı ile tütün hakkındaki bilgi ve araştırma ve sonuçlarını duyurmak, sigara reklam ve promosyon yasakları, uyarıcı etiketler ve kamu alanlarında sigara içimin kısıtlanması Bunlara ek olarak nikotin replasman tedavileri ve diğer tedavilerin ülkede var ve erişilebilir olması talebi azaltıcı diğer önlemlerdir.

37 HÜKÜMETLER NEDEN DEVREYE GİRİYOR
Çocukların sigara içmesine engel olma Sigara içmeyenleri dumanından koruma Erişkinlere bilinçli karar verecek seçenekleri sunma Sigarayı bırakmak isteyenlere destek HÜKÜMETLER NEDEN DEVREYE GİRİYOR Sigaraya başlama yaşı tüm ülkelerde hızla düşmekte ve gençlerin büyük çoğunluğu sigaranın oluşturduğu riskleri hafife almaktadırlar. En kötüsü dünya genelinde her gün 80 ila 100 bin genç sigaraya başlamaktadırlar. İçilen sigaraların dumanına maruz kalmak, sigaranın ucundan çıkan duman çok daha fazla zehirli olduğu için daha zararlıdır. Diğer taraftan çoğu erişkin evde ve çocuklarının yanında sigara içiyorlar. Bu çocuklar yılda paket sigarayı farkında olmadan içmektedirler. Sigara içenler genelde sigaraya başladıklarına pişmandırlar ve bu kişiler gelirlerinin büyük bir bölümünü sigaraya harcamaktadırlar. Sigara bağımlılık yaptığından bırakmak isteyenler sigarayı bırakamamaktadırlar ve yardıma ihtiyaçları vardır. Ancak bunların büyük bölümü, bırakabilmek için yardıma ihtiyaçları olduğunu bile bilmemektedirler.

38 Yararlanacak Hedef Gruplar
Müdahaleler Yararlanacak Hedef Gruplar İzlem ve İndikatörler Sigara ve diğer tütün ürünlerine yüksek vergileri konması Sigara içicileri Olası içiciler (gençler ve çocuklar) Sigara fiyatları Halka açık yerlerde ve çalışma ortamlarında sigara içiminin yasaklanması ve kısıtlamalar Sigara içmeyenlerin, sigara içenlerin dumanından korunması Pasif sigara içicileri Sigara içilmeyen halka açık mekanlar ve alanlar Tütün ürünleri, logoları ve isimlerinin reklamının kapsamlı olarak yasaklanması Sigara içenler ve muhtemel içecekler (özellikle gençler ve çocuklar) Sigaranın sosyal kabul edilebilirliği Kanunlar, düzenlemeler ve bunların kapsamı Tüketicilerin sigaranın zararları konusunda daha iyi bilgilendirilmeleri Sigara içenler ve muhtemel içecekler (özellikle gençler ve çocuklar) Sigaraya karşı davranışların ve sağlık riski bilgileri Tütün paketleri ve ürünleri üzerinde geniş ve direkt uyarı yazıları Sigara içenler Sigara paketleri üzerindeki uyarı yazıların kapladığı alan Sigarayı bırakmak isteyenlere yardım NRT erişim ve destek Sigarayı bırakanların sayısı Tütün kullanımına bağlı gelişen hastalıkların ve ölümlerin azaltılması için maliyet etkili müdahaleler

39 Fiyat Elastikiyeti Verileri, Türkiye Verileri
Kaynak: TEKEL, ve Dünya Bankası hesaplamaları Sigara fiyatları ile tüketim arasındaki ilişki reel fiyatlar sigara tüketimi de düşmektedir. Bu durum tüm ülkelerde aynıdır. YÜKSEK FİYAT ve VERGİ ORANLARI

40 SİGARA REKLAMLARININ VE PROMOSYONUN YASAKLANMASI
Kapsamlı reklam yasakları sigara tüketimini azaltıyor Yasak olan ve olmayan ülkelerdeki sigara tüketimleri (n=102 ülke) Ülkemizde olduğu gibi tüm ülkelerde kapsamlı sigara reklam yasakları tüketimi azaltmaktadır. Kaynak: Saffer, in Jha and Chaloupka (eds) 2000 SİGARA REKLAMLARININ VE PROMOSYONUN YASAKLANMASI

41 Tütün kontrolü ana başlıkları
1-Çocukların tütün bağımlısı olmalarının engellenmesi 2-Tütün kullanımı için engelleyici mali politikalar uygulayarak sektörün büyümesinden ve sigara fiyatlarından daha hızlı artan bir değerlendirme sistemi

42 3-Arttırılan vergilerden elde edilen paraların bir kısmını tütün kullanımını önlemeye ve sağlığı geliştirmeye yönelik etkinliklere ayrılması

43 4- Çevresel sigara dumanından istemsiz etkilenmenin önlenmesi
5- Sosyo-ekonomik, davranışsal ve bunun gibi tütün kullanmaya yönelik faktörlerin saptanarak ortadan kaldırılması

44 6) Direk ve dolaylı reklam, promosyon ve sponsorlukların ortadan kaldırılması
7) Tütün ürünlerinin kontrolü, çarpıcı sağlık uyarılarının paketlere konulması, reklam unsurlarından ambalajların arındırılması, tütün ürünlerinin ve dumanının toksik içeriklerinin limitlerinin belirlenerek paketler üzerinde zorunlu olarak belirtilmesi

45 8)Tütün üretimi ve fabrikasyonuna alternatif ürünlerin promosyonu ve desteklenmesi
9) Tütünle ilgili konuların etkin yönetimi, izlenmesi ve değerlendirilmesi

46 10) Tütün bağımlılığının tedavisinin yaygınlaştırılması ve iyi hekimlik pratiğinin bir parçası olarak algılanarak uygulanması 11) Tütün mücadelesinin sadece sağlık sektörü içinde değil bağlantılı olduğu bütün sektörler ile ilişkilendirilerek ele alınması

47 Türkiye’de tütün kontrolüne yönelik ilk önemli yasa 1996 yılında çıkarılan 4207 sayılı yasadır.
Satış için yaş sınırı, sigara reklamının yasaklanması, paketlere zararlı olduğuna dair ibare konulması, toplu yaşanan yerlerde içiminin yasaklanması, TV’de sigara karşıtı program yapılması gibi maddeler içerir.

48 TÜRKİYE’DE SİGARA TÜKETİMİ VE SİGARA İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI
1986 yılında tütün tekeline bir yasa ile son verilmiş, 1986 yılında devlete ait kurum ve kuruluşların yanı sıra radyo, televizyon yayınlarında sigara ve her çeşit tütün mamullerinin reklamı yasaklanmıştır. 1991 tarihinden itibaren sigara paketlerinin üzerinde “sağlığa zararlıdır” uyarısının yazılması zorunlu kılınmıştır. 1994 yılında iki uluslararası şirket sigara fabrikası yatırımlarını tamamlayarak, kendi imal ettikleri sigaraları kendi dağıtım şirketleri ile dağıtmaya başlamışlardır. döneminde yıllık sigara tüketimi artışı % 7.7’ye yükselmiştir. 1986 yılında ithal sigara tüketimini etkileyecek önemli bir gelişme daha olmuş, tütün tekeline bir yasa ile son verilmiş, tütün mamullerinin üretimine, dışalımına ve dış satışına ilişkin usul ve esasları belirleme görevi de Bakanlar Kurulu’na verilmiştir yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile, devlete ait kurum ve kuruluşların yanı sıra radyo, televizyon yayınlarında sigara ve her çeşit tütün mamullerinin reklamı yasaklanmıştır. 2 Mayıs 1991 tarihinde çıkartılan bir kararname ile yerli ve yabancı kişilere Türkiye’de tütün hazırlama ünitelerini de ihtiva eden entegre tesisler kurarak tütün mamullerini üretme hakkı verilmiştir tarihinden itibaren sigara paketlerinin üzerinde “sağlığa zararlıdır” uyarısının yazılması zorunlu kılınmıştır. Aynı dönemde ülkemizde büyük kapsamlı olmasa da tütün karşıtı çalışmalar başlatılmıştır. Bunların ilki, 1998 yılının Ocak ayında Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen, 7 ay süren “Sigaraya Karşı Mücadele Kampanyası”dır. Daha sonra 1990 yılında, bir grup milletvekili sigaranın zararlı etkilerinden toplumun korunması amacıyla TBMM Başkanlığı’na bir kanun teklifi vermişlerdir yılında Parlamento’da kabul edilen bu ilk tasarı 1991 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmamış ve yeniden görüşülmek üzere Meclis’e iade edilmiştir yılında iki uluslararası şirket sigara fabrikası yatırımlarını tamamlayarak, kendi imal ettikleri sigaraları kendi dağıtım şirketleri ile dağıtmaya başlamışlardır döneminde yıllık sigara tüketimi artışı % 7.7’ye yükselmiştir. Bunun nedeni uluslararası sigara firmalarının reklam ve promosyon faaliyetlerin artması ile sigara satışlarının her noktaya yayılmasıdır.

49 TÜRKİYE’DE SİGARA TÜKETİMİ VE SİGARA İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI
döneminde bin ton/yıl 1984 yılında TEKEL aracılığıyla Türkiye’de ilk kez Amerikan sigaralarının ithalatına ve satışına başlanmıştır. Sigara reklamları, gazeteler ve duvarlar özendirici sigara reklamları ile dolmuş, gençleri hedef alan sigara ikramı ve dağıtımı promosyonları başlamıştır. döneminde ortalama yılda % 3.3 oranında artmıştır. Peki ülkemizde neler yapıldı sigara tüketimini azaltmaya yönelik ne tür önlemler alındı ? Türkiye’de yıllık sigara tüketimi döneminde bin ton/yıl arasında sabit kalmıştır. Bu dönem Türkiye’de sigaranın sağlık zararları konusunda ilk yaygın çalışma dönemidir. Bu dönemde sigara pazarında imalatçı ve satıcı olarak sadece TEKEL, ürün olarak da sadece Türk harmanı sigaralar vardı. Sigaranın reklamı ve promosyonu yapılmamaktaydı döneminde ortalama yılda % 3.3 oranında artmıştır yılında TEKEL aracılığıyla Türkiye’de ilk kez Amerikan sigaralarının ithalatına ve satışına başlanmıştır. Yabancı sigara satışları ülkemiz için önemli bir gelişmeyi de beraberinde getirmiş ve ülkemizde çocuklara ve gençlere yönelik sigara tanıtım ve reklam çalışmaları da hızla başlamıştır. Bu dönemde yabancı markalı sigaraların yasal yollardan satışına başlanmıştır. Böylece daha önce sadece Türk harmanı sigaraların satıldığı ülkemizde, artık içe kolay çekilebilir, hızlı ve güçlü nikotin sağlayan Amerikan harmanı sigaralar satılmaya başlamıştır. Sigara reklamları başlamış, gazeteler ve duvarlar özendirici sigara reklamları ile dolmuş, gençleri hedef alan sigara ikramı ve dağıtımı promosyonları başlamıştır. Böylece pazara yeni ürünler ve ticari yaklaşımlar girmiştir. Sigaradan kar elde etmeyi düşünmeyen bir kamu kurumu sigara imalatının ve satışının tek sorumlusu iken bu tarihten sonra yüksek kar hedefiyle çalışan güçlü uluslararası şirketler devreye girmişlerdir.

50 TÜRKİYE’DE SİGARA TÜKETİMİ VE SİGARA İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI
1986 yılında tütün tekeline bir yasa ile son verilmiş, 1986 yılında devlete ait kurum ve kuruluşların yanı sıra radyo, televizyon yayınlarında sigara ve her çeşit tütün mamullerinin reklamı yasaklanmıştır. 1991 tarihinden itibaren sigara paketlerinin üzerinde “sağlığa zararlıdır” uyarısının yazılması zorunlu kılınmıştır. 1994 yılında iki uluslararası şirket sigara fabrikası yatırımlarını tamamlayarak, kendi imal ettikleri sigaraları kendi dağıtım şirketleri ile dağıtmaya başlamışlardır. döneminde yıllık sigara tüketimi artışı % 7.7’ye yükselmiştir. 1986 yılında ithal sigara tüketimini etkileyecek önemli bir gelişme daha olmuş, tütün tekeline bir yasa ile son verilmiş, tütün mamullerinin üretimine, dışalımına ve dış satışına ilişkin usul ve esasları belirleme görevi de Bakanlar Kurulu’na verilmiştir yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile, devlete ait kurum ve kuruluşların yanı sıra radyo, televizyon yayınlarında sigara ve her çeşit tütün mamullerinin reklamı yasaklanmıştır. 2 Mayıs 1991 tarihinde çıkartılan bir kararname ile yerli ve yabancı kişilere Türkiye’de tütün hazırlama ünitelerini de ihtiva eden entegre tesisler kurarak tütün mamullerini üretme hakkı verilmiştir tarihinden itibaren sigara paketlerinin üzerinde “sağlığa zararlıdır” uyarısının yazılması zorunlu kılınmıştır. Aynı dönemde ülkemizde büyük kapsamlı olmasa da tütün karşıtı çalışmalar başlatılmıştır. Bunların ilki, 1998 yılının Ocak ayında Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen, 7 ay süren “Sigaraya Karşı Mücadele Kampanyası”dır. Daha sonra 1990 yılında, bir grup milletvekili sigaranın zararlı etkilerinden toplumun korunması amacıyla TBMM Başkanlığı’na bir kanun teklifi vermişlerdir yılında Parlamento’da kabul edilen bu ilk tasarı 1991 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmamış ve yeniden görüşülmek üzere Meclis’e iade edilmiştir yılında iki uluslararası şirket sigara fabrikası yatırımlarını tamamlayarak, kendi imal ettikleri sigaraları kendi dağıtım şirketleri ile dağıtmaya başlamışlardır döneminde yıllık sigara tüketimi artışı % 7.7’ye yükselmiştir. Bunun nedeni uluslararası sigara firmalarının reklam ve promosyon faaliyetlerin artması ile sigara satışlarının her noktaya yayılmasıdır.

51 TÜRKİYE’DE SİGARA TÜKETİMİ VE SİGARA İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI
1991 yılından 1996 yılına kadar Meclis’te bekleyen “Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun”, 1996 yılında dönemin milletvekili Dr. A. Fevzi İnceöz başkanlığında bir grup milletvekilinin ve Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi’nin ısrarlı çalışmaları sonucu, 7 Kasım 1996 tarihinde kabul edilmiş, 26 Kasım 1996 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun”un etkisi ile sigara tüketim hızı 1998 yılında % 7.7’den % 2.8’e düşmüştür. Bu nedenle ülkemizde 1997 yılında yürürlüğe giren 4207 sayılı “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun”un getirdiği düzenlemeler tütünle mücadelede önemli bir dönüm noktası olmuştur. 1991 yılından 1996 yılına kadar Meclis’te bekleyen “Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun”, 1996 yılında dönemin milletvekili Dr. A. Fevzi İnceöz başkanlığında bir grup milletvekilinin ve Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi’nin ısrarlı çalışmaları sonucu, 7 Kasım 1996 tarihinde kabul edilmiş, 26 Kasım 1996 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir sayılı bu Kanun’da öngörülen bazı maddeler için tanınan bir yıllık süre, 26 Kasım 1997 tarihinde sona ermiş ve Kanun tamamıyla uygulamaya girmiştir. 4207 Sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesini takiben, Türkiye genelinde sigara karşıtı mücadeleye hız verilmiş ve kanunla getirilen yasakların takip ve kontrol edilmesi amacıyla çeşitli illerde bir takım çalışmalara başlanmıştır Kasım ayında çıkan “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun”un etkisi ile sigara tüketim hızı 1998 yılında % 7.7’den % 2.8’e düşmüştür. Bu nedenle ülkemizde 1997 yılında yürürlüğe giren 4207 sayılı “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun”un getirdiği düzenlemeler tütünle mücadelede önemli bir dönüm noktası olmuştur. Ayrıca Ülkemiz 1996 yılında çıkartılan 4207 sayılı “Tütün ve Tütün Mamullerinin Önlenmesine Dair Kanun”la, özellikle “Gençlere sigara satılması”, “Reklam Yasağı” gibi konularda bir çok gelişmiş ülkeye örnek teşkil etmiş ve toplumsal desteğin sağlanmasında çok önemli bir araç olmuştur.

52 TÜRKİYE’DE SİGARA TÜKETİMİ VE SİGARA İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI
Tütün ve Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurulu (TÜTÜN ÜST KURULU) Nisan 2002 Formula 1 araba yarışlarının düzenlenmesine yönelik faaliyetler ve Kanun teklifi Nisan 2002 “Uluslar arası Tütün Ekonomisi Semineri” Mayıs 2002 BIRAK- KAZAN KAMPANYASI 31 Mayıs 2002 TBMM SİGARA ÖZEL GÜNDEMİ ile toplandı Şubat 2003 Avrupa Birliği 2001/37/EC “Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarından Korunmaya Yönelik Üretim Şekline, Ambalajlanmasına ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

53 Fiyat dışı önlemleri kanun haline getirmek kadar, bunları uygulamaya koymakta önemlidir

54 Fiyat dışı önlemleri kanun haline getirmek kadar, bunları uygulamaya koymakta önemlidir

55 1,5 SAATLİK BİR “FORMULA 1 ARABA YARIŞI”NDA, ÇOCUKLAR VE GENÇLER EN AZ 45 DAKİKA SİGARA REKLAMLARINA MARUZ KALMAKTADIRLAR.*(Sağlık İçin Sigara Alarmı, 1(2):45.) Bu konuda özellikle çocuklara örnek olabilecek, toplumda lider konumunda bulunan sanatçılara, öğretmenlere, sağlık personeline ve din görevlilerine önemli görevler düşmektedirler. Bu kişilerin sigara ve zararları konusunda toplumu bilinçlendirmeleri ve özellikle film yapımcılarının senaryolarında sigara görünen sahneleri kullanmamaları çok önemlidir. Örneğin 1,5 saatlik bir Formula-1 araba yarışında çocuklar ve gençler en az 45 dakika sigara reklamlarına maruz kalmaktadırlar.

56 TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
FRAMEWORK CONVENTION ON TOBACCO CONTROL Çerçeve sözleşmesi, özel bazı konularda uluslararası kontrolü ve işbirliğini sağlamak için genel ilkeleri ortaya koyan ve yasal olarak bağlayıcılığı olan uluslararası anlaşmaya denir. Bir konunun daha özel yönlerini düzenlemek için ayrı ve daha detaylı yasal araçlar olan protokoller çerçeve sözleşmesine eklenebilir. Çerçeve sözleşmelerinin ve protokollerin, onaylayan taraflar üzerinde (yani imzaladıkları dokümanın kendilerini bağlamasını onaylayan devletler üzerinde) yasal bağlayıcılığı vardır. Çerçeve sözleşmeleri daha genel yükümlülükler içerirken protokollerde daha özel hükümler vardır. FCTC ve protokolleri uygulama yükümlülüğü devletlere ait olacaktır, ancak DSÖ bunu izleyip denetleyebilir. Diğer alanlardaki deneyimler göstermiştir ki uluslararası anlaşmalar önemli adımlar atılmasına ve görülür sonuçlar alınmasına yardımcı olmuştur. Örneğin, çevre alanında Viyana Sözleşmesi’nin eki olan Montreal Protokolü’nün bir sonucu olarak stratosferik ozon tabakasına zarar veren maddelerinin üretim ve tüketiminin son on yılda düştüğü gözlemlenmiştir. Aynı şekilde 1979 Uzun Menzilli Sınır Ötesi Hava Kirliliği (LRTAP) Sözleşmesi ve ekli protokolleri başarılı olmuş, çoğu çevre kirleticilerin seviyesinde bir azalmaya neden olmuştur.

57 “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi” DSÖ tarafından hazırlanmış, Türkiye’de 28 Nisan 2004 tarihinde imzalanmıştır. 38 madde içerir.

58 TÜTÜN KONTROL ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
FCTC Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) üye 170 devlet tarafından geliştirilmiş ve 22 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Asamblesi tarafından kabul edilmiştir. Eğer tüm üye devletlerin Parlamentoları tarafından kabul edilir ve başarılı bir şekilde uygulamaya geçerse, FCTC tamamen tütün kontrolüne adanmış ilk küresel anlaşma olacaktır. FCTC Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) üye 170 devlet tarafından geliştirilmiş ve 22 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Asamblesi tarafından kabul edilmiştir. Eğer tüm üye devletlerin Parlamentoları tarafından kabul edilir ve başarılı bir şekilde uygulamaya geçerse, FCTC tamamen tütün kontrolüne adanmış ilk küresel anlaşma olacaktır.

59 Tütün salgını uluslararası bir sorundur.
Tütün kullanımı salgını ile mücadelede uluslararası harekete birkaç nedenden dolayı ihtiyaç vardır: Tütün salgını uluslararası bir sorundur. Tütün endüstrisi global bir endüstridir. Tütün sorununa ilişkin bazı konular özellikle “sınır ötesi” bir nitelik taşır ve ancak etkin bir uluslararası işbirliği sayesinde başa çıkılabilir. Bu konular şunları içerir: Tütün endüstrisi pazarlama şirketleri, uydu yayınını da kullanarak, aynı anda bir çok değişik ülkeye yayılmıştır. Sigara kaçakçılığı tütün endüstrisi tarafından uluslararası düzeyde koordine edilmektedir ve birçok ülkede bu konuda operasyonlar yapılmaktadır. Dinamik bir uluslararası süreç, hükümetleri, ulusal düzeyde güçlü tütün kontrol politikaları uygulamaları konusunda teşvik edecektir. Tütün kullanımı salgını ile mücadelede uluslararası harekete birkaç nedenden dolayı ihtiyaç vardır: Tütün salgını uluslararası bir sorundur. Gelişmekte olan ülkeler gelecekte bunun yüküyle karşı karşıya kalacaklardır. Şu anda dünya çapında yılda 4 milyon kişi tütüne bağlı bir hastalıktan ölmektedir. Bugün için bu ölümlerde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında bir denge vardır. Ancak mevcut eğilim herhangi bir müdahale olmaksızın devam ederse, 2030 yılında ölüm oranı yılda 10 milyona çıkacaktır ve bu ölümlerin % 70’i gelişmekte olan ülkelerde görülecektir. Tütün endüstrisi global bir endüstridir. Avrupa ve Kuzey Amerika’da sigara karşıtı düzenlemelerin artışı, sigara içmenin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri konusundaki bilinçlenme daha çok bilinmesi ve satışların düşmesi, tütün üreten çok uluslu şirketlerin faaliyetlerini yeni pazarlar bulmak üzere gelişmekte olan ülkelere kaydırmasına neden olmuştur. Tütün sorununa ilişkin bazı konular özellikle “sınır ötesi” bir nitelik taşır ve ancak etkin bir uluslararası işbirliği sayesinde başa çıkılabilir. Bu konular şunları içerir: Tütün endüstrisi pazarlama şirketleri, uydu yayınını da kullanarak, aynı anda bir çok değişik ülkeye yayılmıştır. Sigara kaçakçılığı tütün endüstrisi tarafından uluslararası düzeyde koordine edilmektedir ve birçok ülkede bu konuda operasyonlar yapılmaktadır. Dinamik bir uluslararası süreç, hükümetleri, ulusal düzeyde güçlü tütün kontrol politikaları uygulamaları konusunda teşvik edecektir.

60 TÜTÜN KONTROL ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
Mayıs 1996’da, o zamanki DSÖ Genel Direktörü, tüm ülkeleri FCTC’ yi geliştirmeye çağırdı. 1998 yazında DSÖ’de Sözleşme’ye Sekreterya görevi yapacak bir birim kuruldu (Sigarasız Girişim). Mayıs 1999’da DSÖ, tüm üye ülkelere açık olan FCTC Çalışma Grubunu kurdu ve hazırlanacak Çerçeve Sözleşmesi’nin olası bileşenlerini ve muhtemel protokollerini hazırlama çalışmalarına başlandı. Çalışma Grubunun ilk toplantısı Ekim 1999’da, ikincisi Mart 2000’de Cenevre’de gerçekleşti. Çalışma Grubu çalışmasını Mayıs 2000’de DSÖ’ne sundu. Devletlerarası müzakereler Ekim 2000’de başladı. FCTC ve ilgili başlangıç protokollerinin DSÖ tarafından Mayıs 2003’te Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edildi. Başlangıcından beri 6 adet hükümetler arası müzakere organı toplantıları yapılı. En son Mart 2003 de kabul edildi. Müzakerelerde Sağlık Bakanlıkları, çoğu ülkelerde Dışişleri Bakanlıklarıyla beraber en önemli rolü oynayacaktır. Denizaşırı Kalkınma, Maliye, Ticaret, Tarım, Çevre, Çalışma, Adalet ve Eğitim Bakanlıkları da değişik zamanlarda müzakerelere katılabilirler.

61 FCTC uluslararası tütün kontrolünü ve mücadelesini nasıl geliştirecektir ?
Hükümetlere, ulusal tütün kontrol politikalarını güçlendirmeleri yolunda destek verilecektir. Devletlerin en iyi uygulama örnekleri ve bilimsel araştırmalara ulaşabilirliklerinin artırılması, Hükümetlerin, kendi önceliklerini de belirlemeleri konusunda motive edilmesi, Maliye ve Dışişleri Bakanlıkları tütün kontrolü sürecine dahil edilmeleri, FCTC ve protokollerinde yer alan özel yükümlülüklere ek olarak FCTC’nin geliştirilmesi süreci uluslararası tütün kontrolünün güçlenmesi konusunda çok önemli olabilir. Bu süreçte hükümetlere, ulusal tütün kontrol politikalarını güçlendirmeleri yolunda destek verilecektir. Bu da birkaç değişik şekilde gerçekleştirilebilir, örneğin: Devletlerin en iyi uygulama örnekleri ve bilimsel araştırmalara ulaşabilirliklerinin artırılması, Hükümetlerin, bu uluslararası sürece katılırken, bir yandan da kendi önceliklerini de belirlemeleri konusunda motive edilmesi, Maliye ve Dışişleri Bakanlıkları gibi güçlü bakanlıkların tütün kontrolü sürecine daha güçlü olarak dahil edilmeleri,

62 FCTC uluslararası tütün kontrolünü ve mücadelesini nasıl geliştirecektir
Uluslararası kamuoyunun çokuluslu tütün şirketlerinin uyguladığı taktik ve stratejiler konusunda bilinçlendirilmesi, Ulusal ve uluslararası düzeyde tütün kontrolü konusunda teknik ve mali desteğin harekete geçirilmesi, Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin tütün endüstrisiyle başa çıkabilmelerinin siyasi olarak kolaylaştırılması, Daha güçlü bir tütün kontrolü için sivil toplum örgütlerinin ve diğer hükümet dışı grupların harekete geçirilmesi. Uluslararası kamuoyunun çokuluslu tütün şirketlerinin uyguladığı taktik ve stratejiler konusunda bilinçlendirilmesi, Ulusal ve uluslararası düzeyde tütün kontrolü konusunda teknik ve mali desteğin harekete geçirilmesi, Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin tütün endüstrisiyle başa çıkabilmelerinin siyasi olarak kolaylaştırılması, Daha güçlü bir tütün kontrolü için sivil toplum örgütlerinin ve diğer hükümet dışı grupların harekete geçirilmesi.

63 DSÖ TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
Bu Konvansiyonun tarafları, Halk Sağlığını koruma haklarına öncelik vermeye niyetlidirler, Tütün salgınının yayılmasının mümkün olan en geniş uluslararası işbirliğini ve tüm ülkelerin etkili, uygun ve koordineli bir uluslararası yanıta katılımını gerektiren küresel bir problem olduğunun farkındadır, Uluslararası toplumun tütün tüketiminin ve tütün dumanına maruziyetin dünya çapında yıkıcı sağlık, sosyal, ekonomik ve çevresel sonuçları hakkındaki endişesini yansıtmaktadır, Bu Konvansiyonun tarafları, Halk Sağlığını koruma haklarına öncelik vermeye niyetlidirler, Tütün salgınının yayılmasının mümkün olan en geniş uluslararası işbirliğini ve tüm ülkelerin etkili, uygun ve koordineli bir uluslararası yanıta katılımını gerektiren küresel bir problem olduğunun farkındadır, Uluslararası toplumun tütün tüketiminin ve tütün dumanına maruziyetin dünya çapında yıkıcı sağlık, sosyal, ekonomik ve çevresel sonuçları hakkındaki endişesini yansıtmaktadır, Özellikle gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, sigara ve diğer tütün ürünlerinin tüketim ve üretimlerinde dünya çapında görülen artıştan ve bu durumun ulusal sağlık sistemlerine yüklediği külfetten ciddi olarak endişe duymaktadır, Bilimsel bulguların tartışmasız bir şekilde tütün tüketimi ve tütün dumanına maruziyetin ölüm, hastalık ve sakatlığa yol açtığını belirlediğinin ve sigara içimine ve diğer tütün kullanımlarına maruziyet ile tütün-ilişkili hastalıkların başlangıcı arasında bir zaman aralığı olduğunun bilincindedir,

64 DSÖ TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
Bu Konvansiyonun tarafları, Özellikle gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, sigara ve diğer tütün ürünlerinin tüketim ve üretimlerinde dünya çapında görülen artıştan ve bu durumun ulusal sağlık sistemlerine yüklediği külfetten ciddi olarak endişe duymaktadır, Bilimsel bulguların tartışmasız bir şekilde tütün tüketimi ve tütün dumanına maruziyetin ölüm, hastalık ve sakatlığa yol açtığını belirlediğinin ve sigara içimine ve diğer tütün kullanımlarına maruziyet ile tütün-ilişkili hastalıkların başlangıcı arasında bir zaman aralığı olduğunun bilincindedir, Özellikle gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, sigara ve diğer tütün ürünlerinin tüketim ve üretimlerinde dünya çapında görülen artıştan ve bu durumun ulusal sağlık sistemlerine yüklediği külfetten ciddi olarak endişe duymaktadır, Bilimsel bulguların tartışmasız bir şekilde tütün tüketimi ve tütün dumanına maruziyetin ölüm, hastalık ve sakatlığa yol açtığını belirlediğinin ve sigara içimine ve diğer tütün kullanımlarına maruziyet ile tütün-ilişkili hastalıkların başlangıcı arasında bir zaman aralığı olduğunun bilincindedir,

65 DSÖ TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
TÜTÜN TALEBİNİ AZALTMAYA YÖNELİK TEDBİRLER FİYAT VE VERGİ ÖNLEMLERİ FİYAT DIŞI ÖNLEMLER TÜTÜN DUMANINA MARUZİYETTEN KORUNMA TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN İÇERİĞİNİN DÜZENLENMESİ TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN PAKETLENMESİ VE ETİKETLENMESİ DÜŞÜK KATRAN LIGHT ULTRALIGHT SAĞLIK UYARILARI TÜTÜN REKLAMI VE PROMOSYONU (BİZ DAHA İLERİDEYİZ) EĞİTİM, KAMUOYUNUN BİLGİLENDİRİLMESİ Sigara içmeyenlerin, içenlerin oluşturduğu zararlı etkilerden korunmaları için ortak çevrelerin dumansız olmasını sağlayacak yasal düzenlemenin yapılması, çocuk ve gençlere sigara satışının yasaklanması, sigara reklamlarının sınırlandırılması/kaldırılmasına yönelik çalışmaların yapılması, sigara tüketiminin azaltılması amacı ile fiyat ve vergi politikalarının gözden geçirilerek fiyat düzenlemelerinin yapılması, kaçakçılık ile ilgili uluslararası işbirliğinin sağlanması, sigara paketlerinin üzerine yazılacak uyarı yazıları ve sigaranın içerdiği kanserojen maddelere getirilen sınırlamalar Sözleşme’nin toplum sağlığı açısından en çok fayda sağlayacak bölümleridir.

66 Ulusal Tütün Kontrol Programı (UTKP) TC Sağlık Bakanlığı tarafından Türk Toraks Derneğinin önemli katkılarıyla hazırlanmaktadır. UTKP’ de amaç 2010 yılına kadar ülkemizde 15 yaş üzerinde sigara içmeyen bireylerin oranını %80’nin üzerine çıkarmak ve 15 yaş altında yüzde yüze yakın olmasını sağlamaktır.

67 Tütün Kontrolünde Uzmanlık Derneklerinin Rolü
1- Bilimsel Dergilerde, toplantılarda, sürekli yayınlarda, eğitim programlarında, web sayfalarında tütünün hastalık ve risk faktörü olma özelliklerini vurgulayan mesajların canlı tutulmasıdır. 2- Ulusal tütün kontrol programı ve sigara bırakma tedavi rehberlerinin oluşturulması, bunların günlük hekimlerin uygulamalarında yer alması süreçlerinde etkin rol almasıdır.

68 3- Tütün kontrolü ve sigaranın bırakılması konusunda mezuniyet sonrası eğitim programları bütün üyelere ulaştırılabilmelidir. Eğitim kaynakları oluşturulmalı ve dağıtılmalıdır. 4- Tütün kontrolü ve sigara bırakma tedavisinin çekirdek eğitim müfredatlarında yer alması için üniversiteler ve diğer sağlık eğitimi veren kuruluşlar ile işbirliği yapılmalıdır.

69 5- Tütün kontrolü ve sigara bağımlılığının tanı ve tedavisine yönelik araştırmalar desteklenmelidir.

70 Sigaranın Bırakılması
Sigaranın bırakılma ve bırakılmış kalınmasında alınan tıbbi desteğin ve izlemin yoğunluğunun etkisi kanıtlanmıştır. Sigara bırakma konusunda verilen hizmet her sağ kalınan yaşam yılı başına edinilen kazanım hipertansiyon, hiperlipidemi, meme kanseri gibi diğer hastalıklara yönelik koruyucu hekimlik hizmetleri ile elde edinilen kazanımlardan 4 kez fazladır.

71 Sigara Bırakma Tedavileri
Kısa klinik görüşmeler: İstekli olgular 5R İsteksiz olgular 5R

72 1. SORUN: Muayeneye gelenler arasından sigara içenleri sistematik olarak belirleyin. Poliklinik düzeyinde her hastanın her muayeneye gelişinde sigara içme durumunun sorgulanmasını ve kaydedilmesini sağlayan bir sistem uygulayın. 2. ÖNERİN: Sigara içen her hastayı ısrarla bırakmaya teşvik edin. Sigara içen her hastayı açık, güçlü ve bireyselleştirilmiş önerilerle, bırakması konusunda teşvik edin. 3. DEĞERLENDİRİN: Hastanın sigarayı bırakma girişimine ne kadar istekli olduğunu belirleyin. Sigara içen her hastaya şu anda (örneğin bir ay içinde) sigarayı bırakma girişimi için istekli olup olmadığını sorun.

73 4. YARDIM EDİN:. Bırakma girişimindeki hastaya yardım edin
4. YARDIM EDİN: Bırakma girişimindeki hastaya yardım edin. Bir bırakma planı için hastaya yardımcı olun, pratik önerilerde bulunun, tedavi sırasında sosyal destek sağlayın, hastanın tedavi dışında sosyal destek elde etmesine yardımcı olun, gerekli olgulara bir ilaç tedavisi önerin, ek eğitim materyalleri sağlayın. 5. DÜZENLEYİN: Bir sonraki görüşmeyi planlayın. Bir sonraki görüşmeyi (telefonla ya da yüz yüze) planlayın.

74 Sigara Bırakmak İçin İsteksiz Olgularda 5R Stratejisi
A) Uygunluk (Relevelance) B)Riskler (Risks) C)Ödüller (Rewards) D)Engeller (Engeller) E)Tekrarlama (Repetition)

75 Yoğun Klinik Görüşmeler
Sigarayı bıraktırma konusunda eğitim almış kişilerce uygulanır Yazılı,görsel materyal sağlanabilir Görüşmeler bireysel veya grup görüşmeleri şeklinde uygulanabilir Telefon görüşmeleri etkilidir Destek ve davranış tedavileri;pratik öneriler (sorun çözme,beceri geliştirme) ile tedavi ve sonrasındaki sosyal desteği içermelidir.

76 Görüşmeler 4 veya daha fazla sayıda olmalı ,her biri 10 dakikadan daha uzun sürelerde yapılmalıdır
Görüşmelerin tedavi başlangıcından sonraki 15.gün,1,2,3,6,9,12. aylarda yapılması önerilir. Gerekli vakalarda birçok uzmanlık alanından destek alınmalıdır (psikiyatri,diyetisyenler gibi.)

77 Sigara Bırakılmasında Farmakoterapi
Farmakoterapi her sigara içicisine –kontrendikasyon yoksa- önerilmelidir. Farmakoterapiden amaç nikotin yoksunluğunu ve yoksunluk belirtilerini önlemektir. Bütün tedavi rehberlerinde iki grup farmakolojik tedavi yer alır ; nikotin yerine koyma tedavisi ve bupropion hydrocloride.

78 Nortrptyline ve Clonidin ile ilgili araştırmalar sürmektedir.
Akupunktur,elektropunktur,lüksopunktur gibi yöntemlerin bilimsel olarak kanıtlanmış değerleri yoktur.

79 TÜTÜN ENDÜSTRİSİ Dr.Osman Örsel Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Prof.Dr.Elif Dağlı’nın slayt arşivinden yararlanılmıştır)

80

81 Pazarı Ele Geçirme

82 Komşu ülkeye sigara fabrikası kur
Kaçakçılığı arttır Hükümeti fabrika kurmaya ikna et kaçakçılığı önlemek üzere Halkı ürününe alıştır Reklam kampanyası yap Kuvvetli ve saldırgan Tekel ve hükümetten bağımsızlık kazan Tekele ortak ol Veya dediklerini yaptır Tekelin özelleştirilmesi için basınç yap TEKELİ AL

83 1984 Philip Morris dökümanları:
Nikki Hauser Türkiye’ye gelir. Tarım ve Sağlık Bakanı ile görüşür, Dışişleri ilişkileri ile temas eder, Cenevre daimi temsilcisi ile görüşme ayarlar.

84 1984 Beşinci beş yıllık plan
“Yeni tip tütün tarımının desteklenmesi ve tütünde Tekel’in kaldırılmasını” önermiştir. 3 Mayıs 1990 : 2000 tondan fazla üretimi olan firmaların Tekel’in katılımı olmadan satış,fiyatlandırma ve dağıtım yetkisi vardır. Philsa Devlet planlama teşkilatına ’da başvurur. Başvuru tarihli bir resmi olmayan bir anlaşmaya atıf yapmaktadır.

85 Türkiye’deki tütün ihracat firmaları
Türk sigaralarında kullanılan tütün miktarı ve tipi Rapor tahmin edilen (1000 ton) Amerikan tütünü Türk tütünü Türkiye’ye sigara ithalatı (1000 ton) Türkiye’deki tütün ihracat firmaları

86 reklam

87 REKLAMLAR SİGARA TÜKETİMİNİ ARTTIRIR MI?
Sigara firmaları, reklamları, gençleri sigaraya çekebilmek, pazar payını arttırmak, sigara bırakmaya çalışanları vazgeçirmek, pazarlama konusundaki sınırlamaları etkisiz hale getirmek için kullanırlar.

88 SİGARA FİRMALARININ YENİ TAKTİĞİ
ÜRÜN YERLEŞTİRME

89 BU FİLMLER GÖSTERİME GİRMEDEN MİLYONLARCA DOLAR KAZANMIŞTI. SPIDERMAN
AUSTIN POWERS XXX IMSOMNIA SUM OF ALL FEARS JAMES BOND FİLMLERİ BU FİLMLER GÖSTERİME GİRMEDEN MİLYONLARCA DOLAR KAZANMIŞTI.

90 Sigara firmalarının yeni pazarlama taktiği olan “ürün yerleştirme” bir çok film yıldızı, pop şarkıcısı ve sahne sanatçısının ağzına sigara koymuştur.

91 Ürün yerleştirme, markalı bir ürünün
bir film, sahne eseri, konser, televizyon yapımı gibi bir programın içine ücret veya başka bir yarar karşılığında yerleştirilmesi demektir.

92 Saklı reklam için para almış bir ünlünün adı geçen ürünün firması ile ticari bağını açıkça ortaya koymadığı ve reklam ile program yapımcılığı arasındaki ayrımı bulanıklaştırdığı için tüketiciyi yanıltıcı niteliktedir

93 Tüketiciden bilgi sakladığı, tüketicinin muhtemel kararını etkileyebileceği ve davranış değişikliği yapabileceği için tüketici hakları açısından zedeleyicidir.

94 Ø      İçinde çocuk ve gençler için yapılmış filmler dahil, bugün gösterilen filmlerin üçte ikisinde sigara içimi yer almaktadır. Ø      yılları arasında filmlerde sigara kullanımı azalmışken 1990’lı yıllarda hızla artmıştır. Ø      Bugünkü film kahramanları gerçek hayattakinden 3-4 kat daha fazla sigara içmektedirler. Ø      Amerika Birleşik Devletlerinde yaşayan gençler haftada ortalama 3 film seyretmektedirler. Her filmde ortalama 5 sigara sahnesi bulunduğundan haftada 15 kez sigara içiminin reklam edilmesine maruz kalmaktadırlar. Ø      En beğendiği yıldızın sigara içmesi bir çocuğun sigara içme olasılığını ciddi olarak arttırmaktadır.

95 Ø       Amerikan Akciğer Derneğinin yılları arasında yaptığı bir çalışmada en yüksek gişe satışı yapan 500 film incelenmiş ve aşağıdaki sonuçlar bulunmuştur. : 1.      İncelenen filmlerin % 75’inde sigara içimi bulunmuş, bu sahnelerin çoğu kapalı alanlarda ve sigara içmeyenlerin yanında ceryan etmiş. 2.      Filmlerin % 43’ünde sigara içimi çekici, seksi, heyecanlı, güçlü, asi, ünlülerin yaptığı bir etkinlik olarak gösterilmiş. 3.      Internet film veri tabanına göre en fazla ücret alan film yıldızlarının % 59’u filmlerde sigara içmişler.

96 Film herhangi bir reklamdan daha iyi, çünkü
Yıl 1972 Productions Inc ( film ve TV yapımcısı bir firma) Başkanı açıklıyor Film herhangi bir reklamdan daha iyi, çünkü izleyiciler bir sponsor varlığından tamamen habersizler.

97 Brown and Williamson Sylvester Stallone ile anlaşma yaparak
1983 de en az 5 filmde sigara içmesi karşılığında dolar ödemiştir.

98 Bir çok araştırma sigara reklam harcamalarının artması ile sigara tüketiminin arttığını, sigara reklamlarının yasaklanması ile tüketimin düştüğünü göstermektedir.

99 Bu konuda yapılan 48 ayrı çalışmanın değerlendirilmesi ile birlikte, Amerika Birleşik Devletleri Tıp Enstitüsü Uzman raporu, Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü aynı görüşü desteklemişlerdir.

100 Reklam yasaklanması Direkt reklamlar Basın ve poster reklamları
Radyo,TV, sinema, video,odyoteyp, internet Sanatçı ve spor sponsorluğu Sinemalarda spotlar Bedava numune dağıtma Hediye kuponu dağıtma Satış noktası reklamları Halkla ilişkiler etkinlikleri

101 Dünya Bankası Önerilerilerine Göre Yapılması Gerekenler
Sigaranın zararlı etkilerine karşı önlemler alınmalı Reklam yasağı, gençlerin korunması, fiyat politikaları

102 TÜRKİYE SİGARA TÜKETİMİ MİLYAR ADET
78.938

103 Öğrencilerde Sigara İçme Sıklığı (Bilir, N., Güçiz, B., Yıldız, N.)
Grup Sayı Yıl Sigara içen (%) 7. Sınıf (12-13 yaş) 512 1453 1720 1996 1998 1999 3.5 2.0 0.8 10. Sınıf (15-16 yaş) 552 1317 1497 28.3 16.3 14.8

104 Gizli ve dolaylı reklamların devamı
Kanıtlar: 1) Türkiye Küresel Gençlik Tütün Araştırması ve International Research and Development Center Türkiye Gençlik Çalışması sonuçlarına göre: Gençlerin reklam gördüklerini belirtmeleri ve reklam gördüğünü söyleyenlerin daha çok sigara içtiğinin saptanması Gençlerin üçte birinin üzerinde sigara marka ve logosu olan eşantiyon eşyaya sahip olması

105 Kanıtlar: 2) Kurtlar vadisi, Hababam sınıfı ve GORA gibi filmlerde
çok sayıda sigara içme sahnesi (ÜRÜN YERLEŞTİRME) 3) Fiyat duyurularının gazetelerde tekrar eden günlerde yayınlanması 4) Gençler arasında beğenilen bazı şarkıcıların sahnede sigara içmesi, bazı bira şirketi tarafından desteklenen konserlerde bedava sigara dağıtımı (Gipsy King Konseri-Lütfi Kırdar Salonu) 5) Bazı Üniversitelerde bedava sigara dağıtımı (ODTÜ-Camel)

106 Philip Morris firmasının 1993 yılında yaptırdığı
pazar araştırmasının raporu Formula-1 yarışlarının Marlboro reklamı için nasıl yararlı olduğunu açıkça ortaya koyuyor

107 Döküman No:

108

109

110 Formula-1 Marlboro için bulunmaz bir pazarlama aracıdır
Reklam yasağı olan pazarlar için hayati önem taşır

111

112 4207 sayılı yasayı yok etme çalışmaları
Sigara endüstrisinin 4207 sayılı yasayı yok etme çalışmaları 1) Amerikan lobi heyetinin meclise getirilmesi 2) Anayasa mahkemesine başvuru 3) Spor Bakanına Formula-1 için başvuru 4) Turizm bakanına Formula-1 için başvuru 5) Adalet komisyonuna Formula-1 yarışlarının reklam dışı bırakılması başvurusu

113 Formula-1 Marlboro için bulunmaz bir pazarlama aracıdır
Reklam yasağı olan pazarlar için hayati önem taşır

114 Sigara reklamlarına hiç bir suretle
izin verilmemeli ve bu denetimler sigarayı üreten firmaların bulunduğu kurulların elinde olmamalı

115 Fiyat ve Vergi

116 Vergilendirme ile fiyatların arttırılması
Her yılki bütçede yıllık enflasyon ve gelir artışı üzerinde vergi artışı Vergi artışı bütün ürünlere aynı anda uygulanmalı

117

118

119 Philip Morris Tekel Sigaraları
arasındaki fiyat farkını % 30 oranında tutmak için plan yapar.

120 Sigara Vergileri ve Sağlık
Sigara fiyatlarının % 10 arttırılması tüketimi % 5 oranında azaltır. Sigara tüketiminin azalması daha az insanın hastalanması ve sağlık harcaması demektir. Dolayısıyla, sigara fiyatlarının artışı hem sağlığı korur hem de Devlet gelirlerini hala arttırır

121 Sigara vergilerinin arttırılması
halk sağlığı açısından yararlıdır. Hem sağlık hem maliye kazanır.

122 Ülkemizde sigara fiyatları ve
vergileri yeterince yüksek mi?

123

124 Reel Fiyat From a public health perspective, it is changes in real prices (adjusting for inflation) that affect consumption levels, rather than changes in nominal prices. In Turkey, real prices decreased from 1994 to 95, were stable (with price adjustments approximately keeping pace with the high inflation rate) from , and then increased between This softening of real cigarette prices in the years immediately after the entry of private producers would account for some of the increase in consumption from 94.6 billion sticks in 1994 to 96.5 billion sticks in However since real prices were stable between 1995 and 1999, other factors must be responsible for the increase in consumption during this period. When the real price increased in 1999, the increase in cigarette consumption stopped, and remained at 114 billion sticks in 2000 as well.

125 Sigara vergileri arttırılırsa
kaçakçılık artar mı?

126 Sigara şirketleri : Kaçakçılığın ülkeler arasındaki fiyat farklarından doğduğunu iddia eder. Hükümetlerin vergileri düşük tutmalarını isterler ve bu şekilde gelir kaybının engelleneceğini öne sürerler.

127 iddiaları doğru değildir.
Sigara şirketlerinin iddiaları doğru değildir. Sigara kaçakçılığı sigara fiyatlarının daha düşük olduğu ülkelerde daha fazla görülür.

128 Avrupa Birliğinde Sigara Fiyatları ve Kaçakçılık Oranı
(Kaynak: Avrupa Komisyonu 1997) Ülke Fiyat ( ABD Doları) Kaçakçılık Düzeyi İspanya yüksek Portekiz orta Yunanistan rta İtalya yüksek Lüksemburg orta Hollanda orta Avusturya yüksek Belçika orta Almanya yüksek Fransa düşük Finlandiya düşük Irlanda düşük İngiltere düşük Danimarka düşük İsveç düşük Norveç düşük

129

130 Sigara firmalarının ithalatı sıkı bir denetim altına alınmalı
Sigara fiyatları ve vergileri Devletin elinde ve Maliye Bakanlığı denetiminde olmalı

131 İnsani projeler

132 Sigara Endüstrisinin İnsani yardım ve Proje destekleri (!)
Sevda Cenap And Vakfı Konser destekleri Depremzedelere Chesterfield dağıtımı Zeugma ve arkeolojik kazı destekleri Bilim adamı ve proje destekleri Bağımsız veya Milli Eğitim Destekli Gençlik Projeleri

133 Philip Morris’in Tütün Kontrolu Çerçeve Sözleşmesi konusunda görüşleri

134 Namusları Üzerine Yemin Ediyorlar !!!!!!

135 Kanun yapımını etkileme

136 Ocak 1991 Sigara kanunu Turgut Özal tarafından veto edilir. Gerekçe: Ticaret özgürlüğüne aykırılık Gerekçe mektubu daha sonra Arjantin ve Mısır Cumhurbaşkanlarının aynı yasayı veto etmesi için kullanılır

137 1992 Philip Morris: Reklam Yasağı Önerisi: Philsa reklam yasağı içeren kanununun çıkmaması için eylem planı yapar. Cahit Düzel Adalet Komisyonu başkanını ziyaret edecektir.

138 Politika Sponsorluğu Yalancılara ne olur biliyor musun? Sigara
şirketlerinde işe mi alınırlar?

139

140 Sigara Şirketlerinin Kaliforniya Politik harcamaları
Seçim Miktar 7,645,519 Dolar ,662,674 Dolar

141 Philip Morris dökümanları 1994 bütçesi: “Sabancı’yı rahmetli Özal’la iyi ilişkileri olduğu için tutmuştuk. Şimdi odaklanmış hükümet ilişkilerimiz Sabancı’dan iyi”

142 Politikacıların Sigara Endüstrisi ile İlişkileri
Kültür Bakanlığının TBMM’ni PM’e tadil ettirmesi TEKEL’den sorumlu devlet bakanının akrabalarının PM ağında şirket sahibi olması Özelleştirmeden sorumlu devlet bakanının sigara firması gençlik programını desteklemesi Adalet, Gençlik-spor, İçişleri, Turizm bakanlığının Formula-1 yarışını reklam yasağı dışında tutulma konusunda görüş bildirmesi

143 Politika sponsorluğu açıklamak zorunlu hale getirilmelidir.

144 Yanlış Bilim Üretme

145 Avrupa’da “Bağımsız” Bilimsel Araştırma Desteği

146 Neden Bilim Desteği ? İyi ve değerli bilimin desteklenmesi “Sorumlu” bir endüstrinin doğal seçimi Bilim camiası İle teması sürdürmek ve böylelikle gerektiğinde uzman görüşü almak

147 Philip Morris Bilim desteği ya direkt Ya da indirekt üreticiler birliği aracılığıyla oluyor.

148 İSVİÇRE ARASI 8 ÜNİVERSİTE DESTEĞİ 257 MAKALE BASIMI

149

150

151 Özelleştirme

152 Özelleştirme avantaj ve dezavantajları
Yabancı yatırımı arttırır Devlet gelirini arttırır Diğer konulara kaynak aktarılabilir Hükümetin ambivalansı kalkar Kısa dönemde fiyatlar artabilir Daha cazip ürünler yapılabilir Dezavantaj: sağlık ve ekonomik yük artar Özel sektör hükümeti tütün kontrolu konusunda etkiler Kanunlarda kaçaklar bularak hareket eder. Saldırgan pazarlama, dağıtım ve promosyon Tüketim artabilir Tüketim küçük yaşa kayabilir Pros and Cons of Privatization on Public Health.  Pros Increases foreign investment Increases government revenues Funds can be reallocated to other good uses No conflict of interest for government (increasing cigarette production and reducing demand) In the short run, price may increase Products may be better than state products but quality improvement will depend on other factors such as tax structure. Cons: Health and economic burden may increase Private producers may: influence government’s decision on TC measures abuse TC measures using loopholes in the regulations Aggressive marketing, promotion, distribution, Smoking age is getting younger- early teens may raise consumption

153 Tüketim artar mı? Here is the another example: cigarette consumption has been increasing in Ukraine but there is a lot of smuggling of cheap non filter cigarettes into Ukraine. Perhaps without smuggling, there would have been even larger increases in consumption of privately produced cigarettes, but we cant know for sure.

154 Sigara Mücadelesi ve Türk Toraks Derneği
İnsan sağlığı için tütünle mücadele demek; -silah endüstrisi kadar güçlü ve arsız dünya devleri ile mücadele demektir, -madde bağımlılığı gibi bir hastalıkla; hastanın o madde sürekli elinin altındayken ve çevresel olarak maddeye maruz durumdayken kullanmamak için kendisiyle mücadele etmesi demektir…

155 Türk Toraks Derneği kuruluşundan bu yana sigara karşıtı politikaları ; devlet kuruluşları,medya,diğer sivil toplum ve hekim örgütleri ile bağlantı kurarak ve direk halk eğitim toplantıları ile kesintisiz olarak desteklemiştir. Hekimler ve halk için yüz binlerce sigara bırakma kitapçıkları,broşürler,afişler hazırlamış ve dağıtmıştır,sigara karşıtı mitingler-yürüyüşler düzenlemiştir.

156 Ulusal Tütün Kontrol Programı hazırlanmasında en çok üyesi davet edilen ve en aktif katkıda bulunan Türk sivil toplum örgütüdür.

157 Bu uzun sürecek ve zorlu mücadelede Türk Toraks Derneği hekimleri toplumun en duyarlı ve güçlü öncüleri olmaya devam edeceklerdir.