ELEKTRONİK TİCARETTE ÖDEME SİSTEMLERİ

... konulu sunumlar: "ELEKTRONİK TİCARETTE ÖDEME SİSTEMLERİ"— Sunum transkripti:

1 ELEKTRONİK TİCARETTE ÖDEME SİSTEMLERİ
BTEP 301 – KONU 8

2 Giriş E-Ticaret yapılırken en önemli nokta, para ve mal arasındaki yer değişimi döngüsünün kontrol edilmesidir. E-Ticaret platformları, alıcı ve satıcı arasındaki bir buluşma noktası olurken, satın alınan hizmet veya mal, elektronik bir ortam ürünü , hizmet veya fiziksel bir ürün olabilmektedir. İnternet üzerinden ticaret yapan tarafların fiziksel olarak birbirlerinden uzak ve çoğu zaman farklı ülkelerde olmalarının yol açtığı güvensizlik, tarafların birbirlerinin kimliklerini ve yetkilerini kontrol etmekte yaşadığı zorluklar e-ticaretin gelişimini oldukça etkilemektedir.

3 Giriş Ancak teknolojinin hızlı gelişimi ve yaygınlaşması, mal/hizmet alım-satımında yeni olanaklar sunmuş ve tarafların standard ödeme sistemlerin dışına çıkarak yeni ödeme sistemleri kullanmaya başlamışlardır. Bankalar da gelişen teknolojiden etkilenerek, ödeme sistemlerinin ve araçlarının internette kullanılmasına olanak sağlamıştır. Müşterilerin hesaplarına giriş için yeni yöntemler geliştirmiştir.

4 Giriş Yeni elektronik ödeme mekanizmaları daha hızlı, düşük maliyetli ve güvenli çözümler getirmiştir. Yeni ödeme sistemlerini oluşturan ödeme araçları ve ödeme süreçleri ödeme döngüsünde bulunan bankalara, müşterilere ve üçüncü partilere önemli sorumluluklar yüklemektedir.

5 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Kredi Kartları Kredi kartının tüm dünyada standart bir ödeme altyapısına sahip olması ve kullanıcı kitlesinin genişliği Internet üzerinden yapılan alışverişlerde en çok kullanılan ödeme yöntemi (Türkiye'de tek yöntem) olmasını sağlamıştır. Kredi kartı hesabından ödeme tutarının online POS ile çekilmesi yoluyla gerçekleşir. Benzer şekilde, debit kart ile de ödeme vadesiz hesaplardan ödeme tutarı çekilerek ödeme yapılması söz konusudur. Ayrıca, sadece online alışverişlerde kullanılmak üzere üretilen sanal kredi kartları ile de ödeme yapılabilmektedir.

6 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Tercih edilmesinin nedeni, hem pratik hem de güvenilir bir üçüncü taraf, yani bankanın alışverişe ait kaydı tutabiliyor olmasıdır. Yasal bir kredi kartı işleminin gerçekleşebilmesi için VISA, Amex, Discover veya Mastercard tarafından izin verilmiş (sertifikasyonu yapılmış) bir finansal kuruluşunun aracı olması gereklidir. Değişik bankalara ait değişik kredi kartlarının yine değişik bankaların POS (Point of Sale) cihazlarında kullanılabilmesi için VISA, Amex, Discover ve Mastercard'ın ağlarından yararlanmak gerekmektedir. Bu ağlara giriş kapıları ise yine bankalardır .

7 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Alışveriş sırasında kredi kartı bilgilerinin üçüncü şahıslarca ele geçirilmesinin önlenmesi amacıyla bu bilgilerin şifrelenmesi esasına dayanan SSL ve SET protokolleri kullanılmakta, böylece alışveriş güvenliği kolaylıkla sağlanmaktadır.

8 Araştırma Sorusu Kredi kartları ile ödeme hizmeti veren 3 tane e-ticaret sitesi örneği veriniz. Site ismi ve ödeme sayfa resmini gösteriniz. Kredi kartı ile yapılan ödemelerin satıcı ve alıcıya sağladığı avantajlar ile dezavantajlardan bahsediniz.

9 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
EFT (Elektronik Fon Transferi)-Online Havale Elektronik fon transferi adı altında anılan EFT işlemi,kurumlar ve bireyler arası para alış verişini internet üzerinden gerçekleştirmenizi  sağlamaktadır. Dört unsuru bulunmaktadır:  Gönderen, banka, alıcının bankası ve alıcı. Bu bilgileri girdiğiniz andan itibaren paranız işleme alınıyor ve banka tarafından onay süreci başlıyor.

10 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
İlk olarak yatırdığınız miktar ve hesabınızın yeterliliği kontrol ediliyor eğer herhangi bir sorun yoksa onay veriliyor. Hesabınızda EFT ücreti muhakkak düşülüyor ancak bu bankaların belirlediği kendi ücretlendirme sistemleridir bazı bankalarda 1 lira olurken bazı bankalarda 3 lira olabilir.

11 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Havale işlemleri genel olarak hesaplar arası para gönderme işlemi olarak bilinir. EFT’de olduğu gibi farklı bir bankaya havale işlemi gerçekleştiremezsiniz. Havale işlemleri mektup, bilgisayar, banka yolu ile gerçekleştirilebilir. Havale işleminin gerçekleşmesi için hesap sahibinin onayı gereklidir bu onay bankaya ulaştığı andan itibaren işlem başlar. Havale tutarı bankadan bankaya göre farklılık göstermektedir.

12 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
EFT ve Havale Arasındaki Farklar Nelerdir? - EFT farklı banka hesaplarına para gönderimini sağlar ancak havalede aynı banka hesapları arasında bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz - EFT’nin onay süresi daha kısadır - EFT işlemi için sizden istenen bilgiler daha az ve kısadır, havalede bu işlem daha uzun sürer - EFT ücreti genellikle daha pahalıdır, havale ücreti ise daha ucuzdur.

13 Araştırma Sorusu Bankalar arası EFT ve online havale hizmetini sağlayan Türkiye ve Dünya şirketlerine 3 tane örnek veriniz. Şirketlerin verdikleri hizmetleri listeleyiniz. EFT ve online havalenin adım adım çalışma şeklinden bahsediniz.

14 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Doğrudan Borçlandırma Sistemi Bazı ülkelerde internet üzerinden doğrudan borçlandırma ile de ödeme yapılmaktadır. Ödeyen kişi hesap bilgilerini ödemenin yapılacağı bankaya veya ödeme yapılacak kişiye göndermekte ve ödeme alacaklı banka tarafından gelen istek üzerine kişinin hesabından havale yoluyla yapılmaktadır. Bazı ülkelerde fatura, vergi, maaş, emeklilik aylıkları ve periyodik ödemelerde doğrudan borçlandırma sistemi kullanılmaktadır. Sınır ötesi işlemlerde doğrudan borçlandırma ile ödeme yapılmamaktadır.

15 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Borç Kartları/Debit Cards Borç kartlarının internet üzerinden yapılan alışverişlerde kullanıldığı bazı Avrupa ülkeleri bulunmaktadır. Borç kartları doğrudan borçlandırma sistemi gibi işlemekte fakat doğrudan kartın kendisi kullanıldığından daha fazla güvenlik olanakları sunmaktadır. Kart sahibi bilgisayara bağlı bir kart okuyucu aracılığı ile kendi kimliğini doğrulamakta ve onay vermektedir. Günümüzde borç kart kullanımı da oldukça sınırlıdır.

16 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Elektronik Çek Elektronik çek, elektronik ticaret gerçekleştiren sitelerin ödemeleri çek olarak kabul etmelerini ve işleyebilmelerini sağlayan bir ödeme sistemidir. Elektronik çek, ABD'de Financial Services Technology Consortium ( tarafından SDML, Signed Document Markup Language, adı verilen bir işaretleme dili kullanılarak geliştirilmiştir.

17 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Elektronik çek sisteminde, ödemeler kredi kartı olmadan banka hesabı bilgilerinin gerekli olanlarının elektronik ticaret sitesine girilmesi yoluyla yapılır. Kullanıcı bir anlamda ticaret sitesine çek keserek ödeme yapmış olur. Bankadaki sistemler yapılan transferleri her gün temizleyerek bahsedilen hesapta alışverişin tamamlanması için gerekli şartların yeterli olup olmadığını kontrol ederler ve bu durumdan elektronik ticaret sitesini şifreli kanallarla haberdar ederler.

18 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Geleneksel Ödeme Araçları
Bu işlemler takas merkezi olarak adlandırılan finansal kurumlar tarafından da yürütülebilir. Kullanılması kolay bir sistem olmakla birlikte, daha yaygın kullanımı için gerekli sistemlerin finans sektörü tarafından kabul görmesi gereklidir. Bu hizmet Türkiye’de herhangi bir kuruluş tarafından henüz uygulamaya konulmamıştır.

19 Araştırma Sorusu Dünyada elektronik çek hizmeti veren bankalardan 3 tanesini listeleyiniz, elektronik çek hizmet sayfa resmini ekleyiniz. Elektronik çek’le ödeme kabul eden 3 tane e-ticaret sitesini, resimlerle örnek veriniz.

20 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Elektronik Para (e-para) Elektronik para Internet'te kullanılmak üzere geliştirilmiş para birimidir. Elektronik para günlük hayatta kullanılan mağaza çeklerinin Internet ortamındaki karşılığı olarak değerlendirilebilir. Bu sistemden yararlanmak isteyen kişilerin ilk olarak elektronik para hizmeti sunan şirketler tarafından geliştirilen özel yazılımlardan birini bilgisayarlarına yüklemeleri ve o şirketle çalışan bir bankada hesap açtırmaları gereklidir. Bundan sonra elektronik para ile anlaşmalı mağazaların sitelerinden veya kendisi gibi elektronik para yazılımını kullanan diğer taraflar ile sanal alışveriş yapabilirler.

21 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Elektronik para yazılımı, istenilen miktarda paranyn bir banka hesabından çekilerek, Internet üzerinden yapılacak harcamalarda kullanılmak üzere elektronik ortamda saklanmasını sağlar. Her elektronik paranın normal hayatta olduğu gibi bir seri numarası vardır. Internet üzerinden bir harcama yapıldığında belli seri numaralı elektronik paralar alışveriş yapanın bilgisayarından silinerek alışveriş yapılan bilgisayara geçirilir. Bu şekilde, para akışı aynen günlük hayatta olduğu gibi gerçekleştirilir.

22 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Türkiye'de bu sistem henüz uygulamaya geçmemiştir. Akbank’ın Boğaziçi Üniversitesi ve ODTÜ’de denemeye sunduğu ‘‘parakart’’ adlı elektronik para uygulaması Türkiye’de, deneme aşamasında olan, tek örnektir.

23 Araştırma Sorusu Dünyada ve varsa Türkiye’de e-para hizmeti veren bankalardan 3 tanesini listeleyiniz, e-para hizmet sayfa resmini ekleyiniz. E-para sisteminin kullanıldığı e-ticaret sitelerine 3 örnek veriniz, resimlerle ödeme sayfasını gösteriniz.

24 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Para Kartı/Cash Card/Scratch Kart Bu modelde kullanılan kartlar marketlerden satın alınmakta ve banka hesapları bu kartlar aracılığı ile fonlanmaktadır. Cash card uygulamalarında internetten kredi kartı numarasını, veya banka bilgilerini vermek istemeyenler için peşin kart olarak satılan bu kartlar kazıma şifreli kartlar olarak üretilir.  Kullanım alanları oldukça sınırlıdır. Telefon kontür yükleme kartları, çekiliş kartları, İnternet uygulamaları için sisteme giriş anahtar şifre kartları, kazı kazan şeklinde promasyon uygulamaları  şifreli hediye kartlar, bu tür kartlar ile yapılır.

25 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Aracı Kurumlar (PayPal )ile Yapılan Ödemeler İnternet üzerinde açılan sanal hesap cüzdanları arasında tek bir otoritenin denetimi altında para aktarımını sağlayan bir hizmetin markasıdır. Kredi kartı ya da banka hesap bilgileri bir kez girilerek PayPal hesabı açılır. Böylece, hesap bilgilerini alıcı veya satıcılarla paylaşılmadan online ödeme yapılmasını sağlar. PayPal ile alışveriş yapılırken, alıcılar nasıl ödeme yapmak istediklerini seçer (kredi kartı, nakit), PayPal parayı transfer eder, daha sonra satıcılar paralarını bankalarına aktarırlar.

26 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları

27 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Paypal’a üye olurken size ilk olarak paypalı ne amaçla kullanmak istediğiniz sorulur. Bunlar kişisel, premier ve iş hesaplarıdır. Kişisel hesap standard alıcılar için, Premier hesap online satış yapan kişiler için , İş hesabıda kurum ve kuruluşlar için idealdir. Amacınızı belirttikten sonra sizden standart bir üye kayıt formu gibi bir formda ad soyad, adres, e-posta, Paypal şifre ve diğer iletişim bilgileri istenir.

28 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Üyeliğimizi tamamladıktan sonra sırada paypal hesabınız ile kredi kartınızın ilişkilendirmesi vardır. Güvenlik nedeniyle size tavsiye edilen kredi kartınıza ek olarak sanal bir kredi kartı oluşturmadır. Normal kredi kartının tüm özelliklerine sahip olan sanal kredi kartının en önemli özelliği kullanabilir bakiyesinin geçici olarak istediğiniz miktarda yükseltilebilir olmasıdır. Alış-veriş sonrası kalan bakiyeniz esas kredi kartınıza aktarılarak sıfırlanır ve sanal kart bilgileriniz çalınsa bile hesabınızdan çekilebilecek bakiyeniz olmadığından mağduriyet yaşamazsınız.

29 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Paypal bilgi formundan bir bölüm

30 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Mobil Ödeme GSM operatörlerinin sanal cüzdanları tutan otorite olarak kullanıldığı ödeme şeklidir. Ödeme tutarı, cep telefonu faturasına yansıtılır. Düşük miktardaki ödemelerin cep telefonu üzerinden yapılması ve ödeme tutarının cep telefonu faturasına yansıtılması ile gerçekleştirilir. Böylece kredi kartı ya da banka hesap bilgisi kullanılmadan online alışveriş yapılabilir. Mobil alışveriş yapılırken, web üzerinden telefon numarası girilerek (ödeme SMS ile onaylanır) ya da SMS gönderilerek ödeme yapılabilir .

31 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Mobil ödeme sistemi

32 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Müşteriler tarafından satın alınacak ürün belirlenir. Satın alma ekranına GSM numarasını yazarak işlemi başlatır. GSM numarasına gelen mesaja onay vererek cepten ödemeyi onaylar ve tahsilata engel bir durum olmadığı takdirde tahsilat işlemi gerçekleşir.

33 Araştırma Sorusu Türkiye’de ve ülkemizde bulunan GSM operatörlerinden hangisi/leri mobil ödeme hizmeti veriyorlar? Hizmetten yararlanma adımlarını anlatınız. Mobil ödemenin yapılabileceği e-ticaret sitelerine 2 tane örnek veriniz, resimlerle destekleyerek.

34 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Smart Card/ Akıllı Kart Smart Card, üzerinde ya da içinde silikon mikroçip bulunan, çok çeşitli türde veriyi saklayabilen ve işleyebilen, plastik karttır. Smart Card, özel bir okuyucu cihaz ile kullanılır. Bu cihaz, hem kart üzerindeki bilgileri okuyabilir, hem de bilgileri güncelleştirebilir. Bazı smart card modellerinde, kart, okuyucu ile fiziksel temas gerektirmeksizin, belirlenen bir mesafeden okunabilir.

35 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Veri değişimi doğrudan, banka ile temasa geçmeden gerçekleşir. Telefon ve park yeri otomatlarında, süper marketlerde ve diğer günlük küçük meblağların harcandığı yerlerde kullanımı uygundur. Türkiyede bu sisteme geçmiş Garanti bankasının Bonus Card’ı örnek verebiliriz.

36 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Uluslararası Güvenlik Platformu (3D Secure) Sanal platformlarda ödeme sistemlerinde güvenliği artırma amacıyla çeşitli uygulamalar geliştirilmektedir.  Bunların en yenilerden birisi 3D Secure olarak isimlendirilen Visa, Amex, Discover ve MasterCard ödeme sistemlerinin uygulamaya koyduğu Ulusal Güvenlik Platformu'dur.  Siteden alışveriş yaparken kartı kullanan kişinin gerçekten kartın sahibi olup olmadığını anlamak amacıyla kullanılmaktadır.

37 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Sitede ödeme işlemi sırasında sadece kişinin kendisinin bildiği dört haneli şifre (pin numarasını) ve yine kendisinin belirlediği güvenlik sorusunun yer aldığı pop-up ekran alışveriş sitesi tarafından değil doğrudan bankanın kendi sisteminden kullanıcıya sunduğu bir hizmettir.

38 Elektronik Ödemelerde Kullanılan Yeni Ödeme Araçları
Diğer Ödeme Araçları Escrip: Bağış ödemeleri gibi bazı özel düşük miktarlı ödemeler için kurulmuş bir sistem. IPIN: Internet harcamalarını ISS faturalarına yansıtan bir sistem. PCPay: Smart Card bazlı bir sistem. ECharge My Phone: Telefon faturası ile entegre edilmiş bir sistem. First Virtual: Ödemeleri üçüncü bir kuruluşun toplayıp, ilgili taraflara dağıtımını yaptığı bir sistem.

39 Elektronik Ticarette Ödeme Sistemleri
Hangi ödeme sistemi olursa olsun, her bilgi güvenlik sistemi şu 5 ilkeyi desteklemelidir: Kimlik Gerçeklik Doğrulama Gizlilik Ödenmeme ve kabul edilmeme durumunun olmaması.