Gelişme Ekonomisi.

... konulu sunumlar: "Gelişme Ekonomisi."— Sunum transkripti:

1 Gelişme Ekonomisi

2 Nüfus ve İnsan Kaynakları

3 Nüfus

4 Malthus’un nüfus teorisi
Marksist düşünürler Keynesyenler

5 Thomas Robert MALTHUS (1766-1834)
1789 yılında büyük yankılar uyandıran “Nüfus Artışı Hakkındaki Araştırması” yayınlandı

6 Malthus’a göre, toprak sınırlı bir faktördür ancak insanlar kendilerine herhangi bir sınır koymaksızın çoğalabilmektedirler. Bilinen Malthusyen anlatımla ifade edecek olursak, insanların ihtiyacı olan gıda maddelerinin arzı aritmetik olarak artarken (yani 1, 2, 3... şeklinde), nüfus geometrik olarak artmaktadır (yani 1, 2, 4, 8....şeklinde). İnsanlar/Toplumlar nüfustaki bu artışı kontrol altına almazlarsa, açlık, kıtlık veya salgın hastalık gibi nedenlerle, nüfusun zorla kontrol altına alınması söz konusu olacaktır.

7 Marksist düşünürler... “ nüfus sorunu diye bir sorunun varlığı aslında, başka bir problemin yansımasıdır; sermaye birikimindeki yetersizlikten dolayı emek talebi sınırlanacak, bu da emek fazlasının ortaya çıkmasına neden olacaktır. İşte, nüfus baskısı olarak ortaya çıkan bu emek fazlasıdır.....”

8 Keynesyen yaklaşım... “..nüfus artışı aslında kalkınmaya olumlu yansır” örneğin Hansen, “... artan nüfus sayesinde piyasanın sürekli genişleyeceği ümidi, girişimcileri son derece sevindiriyordu. Nüfusun artması dolayısıyla, gayet saçma keşiflere bile geniş yatırımlar yapılıyordu..” diyor.

9 Çeşitli Ülkelere Göre Nüfus Artış Hızı, %
ABD İsrail Slovenya Macaristan BAE 1.0 2.3 0.4 - 0.1 7.2 0.9 1.6 - 0.1 - 0.3 2.7 Norveç Pakistan Uganda Madagaskar Rwanda 0.5 2.9 3.3 2.5 2.0 3.7 2.1 Nijerya Malawi Etiyopya Ekvator Türkiye 3.1 2.8 2.2 1.4 1.2

10 Ülkelere Göre Nüfus Artış Hızı (%)

11 Dünyada Nüfus Yoğunluğu

12 Ele Alacağımız Başlıca Modeller
Demografik Geçiş Modeli Düşük Düzeyde Denge Tuzağı Modeli

13 Demografik Geçiş Modeli

14 Demografik Geçiş Modeli
Modern zamanlar öncesi aşama Kentleşme/Sanayileşme aşaması Olgun sanayileşme aşaması Sanayileşme sonrası aşama

15 Demografik Geçiş Modeli Aşamalara Göre Nüfus Piramitleri

16 Düşük Düzeyde Denge Tuzağı Modeli (Nelson Modeli)
Ekonominin büyüyebilmesi için, gelir artış hızının, nüfusun ulaşabileceği en yüksek artış hızının üstüne çıkabilmesi gerekir. Model temel olarak, i. gelirdeki değişmeleri, ii. net sermaye oluşumunu ve iii. nüfus artışını açıklamaya çalışır.

17 Düşük Düzeyde Denge Tuzağı Modeli
Nüfus ve Büyüme Arasındaki Çoklu Denge

18 Düşük Düzeyde Denge Tuzağı Modeli
Düşük Düzeyde Denge Tuzağı ve Take-Off

19 Dünyanın En Yüksek Doğum ve Ölüm Oranına Sahip Ülkeler, 2005
Nüfustaki Hızlı Büyümenin Nedenleri Dünyanın En Yüksek Doğum ve Ölüm Oranına Sahip Ülkeler, 2005 (1000 kişi başına) Nijer Malawi Sierra-Leone Nijerya Afganistan Doğum Oranı 56 50 47 43 48 Ölüm Oranı 22 19 24 Sahra-Altı Afrika Pakistan Brezilya Türkiye Kanada 41 34 21 10 17 7 ABD G.Kore Litvanya Macaristan Almanya 14 9 8 5 12 13

20 Dünyada Nüfus Açısından 10 Büyük Ülke, 2005
(milyon) 1. Çin 1,304 6. Pakistan 162 2. Hindistan 1,104 7. Bangladeş 144 3. ABD 296 8. Rusya 143 4. Endonezya 222 9. Nijerya 132 5. Brezilya 184 10. Japonya 128

21 Dünya Nüfusunun Genel Seyri (milyar)
1000 1250 1500 1750 1800 1900 1920 0.30 0.31 0.40 0.50 0.79 0.98 1.65 1.86 1940 1980 1990 2005 2020 2030 2040 2050 2.30 4.44 5.27 6.47 7.57 8.19 8.70 9.07 Farklı Doğum Oranlarına Göre Dünya Nüfusu Tahminleri (milyar) 2010 2020 2030 2040 2050 Düşük Doğum Oranı 6.78 7.28 7.62 7.75 7.68 Orta Doğum Oranı 6.84 7.57 8.20 8.70 9.07 Yüksek Doğum Oranı 6.90 7.87 8.78 9.71 10.64 Sabit Doğum Oranı 6.88 7.82 8.85 10.0 11.65 Bazı Ülkelerin 2050 Yılına ait Nüfus Tahminleri (000) Bangladeş Çin Etiyopya Endonezya Brezilya 242,917 1,392,307 170,190 284,640 253,105 Hindistan Meksika Japonya ABD Türkiye 1,592,704 139,015 112,198 394,976 101,208

22 Hızlı Nüfus Artışının Ekonomik Kalkınma Açısından Sorunları

23 Hızlı nüfus artışının ekonomik kalkınmayı yavaşlatmasının üç temel nedeni vardır:
Bugünkü yüksek tüketimi ile gelecekte yüksek tüketim yapmak için gerekli yatırım arasındaki zor olan seçimi daha da şiddetlendirir. Nüfuslarının büyük bir kısmını hala tarımda istihdam eden/ikamet ettiren pek çok ülke nüfusundaki olağanüstü büyüme, kıt doğal kaynaklarla bunları kullanacak insanlar arasındaki dengeyi tehdit eder. Nüfustaki büyüme, gerekli ekonomik ve sosyal değişimin gerçekleşmesini zorlaştırır.

24 Kadın Ayrımcılığı ve Ekonomik Kalkınma

25 Kadın Emeğiyle İlgili KuramsalYaklaşımlar
Modernizasyon yaklaşımı Liberal feminist yaklaşım Bağımlılık yaklaşımı Sosyalist feminist yaklaşım

26 Modernizasyon yaklaşımı...
Toplumun modernleşmesi kadınlar üzerindeki geleneksel sınırları kaldıracaktır... Liberal feminist yaklaşım... Modernizasyon yaklaşımı eleştirilerek, kalkınmanın kadının durumunu düzeltmediği noktasından hareket eder. Kadınların varolan kalkınma süreci içerisine daha çok entegre edilmesi gerektiğinin altını çizer Bağımlılık yaklaşımı... Liberal feministlerde olduğu gibi, kalkınmanın kadını marjinalleştirdiği fikrini savunur. Kadının konumu içinde bulunduğu ülkenin dünya kapitalist sistemi ile ne denli bağlantılı olduğuyla ilgilidir. Sosyalist feminist yaklaşım... Ataerkillik ile üretim formatları arasında bağ kurar

27 Bölgelere Göre Kadın Emeğinin Toplam İstihdamdaki Payı (%)
1980 1990 2000 2004 Uzak Doğu Asya ve Pasifik 43 44 Avrupa ve Orta Avrupa 47 46 45 Orta Doğu ve Kuzey Afrika 20 23 26 27 Güney Asya 33 31 29 Sahra-altı Afrika 42 Dünya 39 40

28 Dünyanın dört bir tarafında kadınların tarımsal üretime olan katkıları aratarak devam etmektedir. Kadın emeği bazı ülkelerde, özellikle ihracata yönelik faaliyetlerde bulunan sektörlerde toplam emeğin yüğzde 70-90’ını oluşturmuştur.

29

30 Kırsal ya da kentsel olsun, kadınlar çoğu zaman daha yüksek istihdam düzeylerine rağmen, daha düşük ücretlerle güvencesiz bir şekilde , kimi zaman evde ve işyerlerinde çeşitli ve farklı baskı ve tacizlerle mücadele ederek yaşamlarına devam etmektedirler

31 Kadın Ayrımcılığının Ölçülmesi
Kadın ayrımcılığının ölçülmesinde dört temel ölçüm kullanılmaktadır: Eğitim: Orta dereceli okul eğitimine başlama (ya da kayıt olabilme ve mezun olma oranı; Sağlık: Genellikle ortalama beklenen yaş ile ölçülmeye çalışılmaktadır; Toplumda ve evlilikte kadının ekonomik ve hukuki eşitliği; Kadının topluma katılım gücünü ortaya koyabilmesi, örneğin yerel ve ulusal meclislerdeki kadın temsilci sayısı, kadınların oy hakları ile ilgili hak ve yükümlülükler

32 Cinsiyet Ayrımcılığı Endeksi

33 Ekonomik Kalkınmanın Anahtarlarından Biri: Sağlıklı Toplum
Daha sağlıklı toplum daha yüksek emek verimliliği anlamında... 1993 Dünya Bankası Raporuna göre, “... AGÜ’lerdeki elverişsiz sağlık koşulları, gelişmiş ülkelerdeki ile kıyaslandığında, 1000 kişi başına günlük iki veya üç katı daha fazla iş günü kaybına yol açıyor...” Örneğin, Hindistan’daki 645 bin cüzamlı hastanın deformasyonunun iyileştirilmesi sonucu, bu kişilerin çalışabildikleri gün sayısının arttığı, bunun da Hindistan’ın GSMH rakamlarına 130 milyon $ ek gelir olarak yansıdığı belirtilmektedir. Bu rakam Hindista^n’ın o yıl aldığı dış yardım miktarının yüzde 10’una eşittir.

34 Afrika’da Açlık ve Yetersiz Beslenme

35 Seçilmiş Bazı Ülkelerde Çocuk Ölümleri, 2006
(1000 yeni doğan içinden) ABD Bangladeş Fransa Hindistan Kenya İsveç 6.4 60.8 4.2 54.6 59.3 2.8 Japonya Mozambik Norveç Nijerya Pakistan 3.2 129.2 3.7 97.1 70.5

36 Gelişmekte Olan Ülkelerin Sağlık Alanında
Karşılaştığı Başlıca Problemler Kaynak dağılımındaki yetersizlikler Eşitsizlik Etkinsizlik Artan maliyetler

37 Seçilmiş Ülkelerde Sağlık Harcamalarının
GSYİH’daki Payı, 2003 (%) ABD 15.2 Hindistan 4.8 Afganistan 6.5 İsveç 9.4 Almanya 11.1 İsviçre 11.5 Bangladeş 3.4 İtalya 8.4 Belçika Nijerya 5.0 Endonezya 3.1 Norveç 10.3 Fransa 10.1 Pakistan 2.4 Filipinler 3.2 Türkiye 7.6

38 Eğitim ve Ekonomik Kalkınma
Emeğin niceliksel kapasitesinin artırılması için yapılan faaliyetler Sağlık hizmetleri Meslek-içi eğitim Resmi olarak organize edilmiş ilköğretim ve daha yüksek öğretim Firmaların kendi meslek-içi eğitimleri dışında organize edilmiş olan yetişkin eğitim programları Değişen iş yaşamı ile ilgili olanaklar karşısında kişilerin ve ailelerinin uyum sağlayabilmeleri adına düzenlenen eğitim faaliyetleri

39