DİYABETİ TANIYALIM İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ

... konulu sunumlar: "DİYABETİ TANIYALIM İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ"— Sunum transkripti:

1 DİYABETİ TANIYALIM İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ

2

3 Diyabet, vücutta pankreas bezinin az veya hiç çalışmaması,etkisiz olması sonucunda kan şekerinin yüksekliği ile seyreden bir hastalıktır. Pankreas, midenin hemen arkasında yer alan yaprak şeklinde bir organımızdır. Görevi insülin üretmek ve gerektiğinde bu insülini kana vermektir. İnsülin, kandaki şeker düzeyini düşüren bir maddedir.Bunu şekerin hücrelere girmesini sağlayarak gerçekleştirir. Hücrelere giren şeker yakıt olarak kullanılır ve gerekli enerjiyi sağlar. İnsülin olmazsa emilen şeker hücre içine alınıp kullanılamaz ve kan şekeri yükselir.

4 DİYABETİN BELİRTİLERİ
Sık idrara çıkma Çok su içme Çok yeme Kilo kaybı- obezite Kusma Baş dönmesi Çarpıntı Bulanık görme Duyu kaybı-şuur bulanıklığı Ağızda aseton kokusu Kaşıntı

5 DİYABET TANISI NASIL KONULUR?
HbA1C ≥ % 6.5; veya Açlık kan şekeri ≥ 126 mg/dL 2. saat kan şekeri ≥ 200 mg/dL Klasik Belirtiler + Rastgele kan şekeri ≥ 200 mg/dL Diyabet tanı kriteleri

6 DİYABET TİPLERİ TİP 1 DİYABET TİP 2 DİYABET GEBELİK DİYABETİ
DİĞER TİPLER (Pankreas Hastalıkları,endokrin Hastalıkları, İlaçlar Ve Kimyasal Maddeler)

7 TİP1 ve TİP 2 DİYABET NEDİR?
TİP 1 DİYABET : İnsülin salgısı hiç yoksa ya da yok denecek kadar azdır. Genellikle çocukları ve gençleri etkiler TİP 2 DİYABET: İnsülin miktarı veya etkisi yetersizdir. Genellikle orta yaş ve üstündekileri etkiler. Diyabet vakalarının % 90-95’ini Tip 2 Diyabet oluşturmaktadır. İnsülin midenin arkasındaki pankreas bezinde ki beta hücrelerinden salgılanır. Diyabetin oluşmasında en önemli neden beta hücrelerinin harabiyetidir.

8 TİP 1 DİYABET NEDİR ?? İNSÜLİN HORMONLARININ EKSİKLİĞİ SONUCU ORTAYA ÇIKAN TİP 1 DİYABET, SIKLIKLA ÇOCUKLUK VE GENÇLİK YAŞLARINDA ORTAYA ÇIKAR.

9

10 TİP 1 DİYABET NEDEN OLUR ? Oto-immunite (vücudun kendi hücrelerine karşı savaşması) Genetik Çevresel faktörler (örn:geçirilen viral enf.)

11 TİP 2 DİYABET Ensık görülen diyabet tipidir.(%90)
Genellikle 40 yaşın üzerinde ve obez kişilerde görülür. Açlık, susuzluk hissinin artması,sık idrara çıkma,bulanık görme,yorgunluk hissi, ciltteki yaraların geç iyileşmesi, sık enfeksiyona yakalanma belirtileridir. HARUN AKTAŞ Trabzon

12 TİP 2 DİYABET RİSK FAKTÖRLERİ
Yakın aile bireylerinde diyabet öyküsü olması Kalp damar hastalığı öyküsü olması Obezite (şişmanlık) Hipertansiyon Kanda yağların yüksekliği Düşük ve ölü doğum yapanlar İri bebek (4kg’dan fazla) doğuranlar Gebelik diyabeti geçirenler 45 yaş üstü kişiler

13 DİYABETTE İDEAL HEDEFLER
HbA1C < % 6.5 AKŞ <120 mg/dl TKŞ <140 mg/dl KAN BASINCI <130/80 mm/Hg LDL <100 mg/dl HDL >50 mg/dl Trigliserit <150 mg/dl Kolestrol <200 mg/dl

14 Tansiyon ve Kilo takibi Diş sağlığı taramaları
DİYABETTE RUTİN TAKİPLER 3 ayda bir HbA1c Kan yağları Tansiyon ve Kilo takibi Göz dibi muayenesi Nörolojik muayene Ayak bakımı Kan şekeri takibi Kanser taramaları Diş sağlığı taramaları Aşılama 6 ayda bir 24 saat idrar Diyabetik hastalar yılda bir kez grip aşısı, 5 yılda bir ise pnömokok aşısı olmalıdır.

15 DİYABET KONTROLÜ Eğitim Fiziksel aktivite Beslenme tedavisi
İnsülin preparatları ve/veya ilaç

16 DİYABET VE İNSÜLİN ENJEKSİYONU

17 KAN ŞEKERİ ÖLÇÜMÜNÜN ÖNEMİ
Çoklu insülin tedavisi alan bir diyabetli de günde 3-4 kez açlık tokluk ve gerekli görüldüğü (hipoglisemi durumunda,egzersiz öncesi ve akut bir hastalık) durumlarında kan glukoz takibi yapılmadır. Tip 1 Ve Tip 2 Diyabette Kan Şekeri Ölçümü tedavinin bütüncül bir parçasıdır

18 İnsülin enjektörleri ve iğne uçları tek kullanımlıktır.
Her enjeksiyon sonrasında iğne ucu değiştirilmelidir! 1. kullanım 2. kullanım 3. kullanım 4. kullanım

19 DİYABETİN AKUT KOMPLİKASYONLARI
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ

20 HİPOGLİSEMİ (KAN ŞEKERİ DÜŞÜKLÜĞÜ)
Kan şekerinin 70 mg/dl altına düşmesidir. Hemen müdahale edilmesi gereken acil bir durumdur.

21 HİPOGLİSEMİ BELİRTİLERİ
Soğuk terleme Halsizlik El ve Ayakta Titreme Açlık hissi Baş Dönmesi Baş ağrısı Baygınlık hissi Sinirlilik Solukluk Konsantrasyon kaybı Çarpıntı

22 HİPOGLİSEMİ NEDENLERİ
Gereğinden fazla insülin veya kan şekeri düşürücü ilaç almak İnsülin enjeksiyonu veya ilacı aldıktan sonra yemeği geciktirmek Öğünü az almak veya öğün atlamak Çok fazla alkol kullanmak Her zamankinden fazla egzersiz yapmak İshal, kusma HİPOGLİSEMİYE neden olabilir.

23 HİPOGLİSEMİ TEDAVİSİ Hipoglisemi şüphesinde kan şeker ölçüm sonucuna göre, ölçme imkanı yoksa belirtilere göre hemen müdahale edilir. Bilinci açık hastada kan şekeri 70 mg altında ise 15 gr basit karbonhidrat yani 3-4 adet kesme şeker veya bir bardak meyve suyu (tercihen vişne suyu) verilir. Hareket etmeden ve başka bir besin almadan 10-15 dakika beklenir. 15 dakika sonra tekrar kan şekeri ölçülür.

24 ASLA YAPMAYIN ! Hipoglisemi tedavisi için çikolata, pasta, dondurma,kek gibi şekerli besinler seçilmemelidir. Bu besinlerde bulunan protein ve yağ kan şekerinin hızlıca yükselmesini önleyerek hipoglisemi tablosunun ağırlaşmasına neden olacağından tercih edilmemelidir. Kan şekeriniz aniden düştüğünde hipoglisemiyi kontrol altına alamadığınızda bilinç kaybı gelişebilir!!!

25 ASLA YAPMAYIN ! Bilinç kaybı geliştiğinde ağızdan bir şey verilmemeli, yakınınız tarafından glukagon enjeksiyonu yapılmalıdır. GLUKAGON etkisi dakika içinde başlayan tek kullanımlık, insülin gibi buzdolabında saklanan ve kullanımı konusunda yakınlarınızın eğitim alması gereken ilaçtır. Glukagon enjeksiyonuna rağmen kendinize gelmezseniz hastaneye götürülmeniz gerekmektedir!!! Acilen 112 aranmalıdır.

26 HİPOGLİSEMİYİ ÖNLEMEK İÇİN ALINACAK TEDBİRLER
Yanınızda kesme şeker veya meyve suyu (vişne suyu) bulundurun. Ailenizi ve çevrenizdeki kişileri hipoglisemi belirtileri ve tedavisi konusunda bilgilendirin. Hipoglisemide acil önlemleri içeren diyabet kimlik kartı edinin ve her zaman yanınızda taşıyın . İlaçlarınızı düzenli ve gereken dozlarda alın. Kan şekerinizi düzenli ölçüp, öğünlerinizi aksatmayın. Alkolden kaçının. Uzun süreli yolculuklarda araba kullanmayın, kan şekerinizin düştüğünü hissettiğinizde aracı durdurup öncelikle hipoglisemiyi tedavi edin.

27 HİPERGLİSEMİ (KAN ŞEKERİ YÜKSEKLİĞİ)
Kandaki şekerin hücrelere girişini sağlayacak yeterli insülin olmadığında ortaya çıkar. Kan şeker düzeyinin 180mg/dl ve üzerinde olmasıdır.

28 HİPERGLİSEMİ BELİRTİLERİ
Aşırı susama ve su içme, Aşırı acıkma ve yemek yeme, Sık idrara çıkma, Gece idrara kalkma, Bulanık görme, Daha fazla halsizlik,yorgunluk ve uyku hali, Ciltte kuruma, Bacaklarda kramp, Yaraların geç iyileşmesi.

29 HİPERGLİSEMİ NEDENLERİ
Çok fazla yemek yemek,diyeti bozmak Kan şekerini düşüren tablet veya insülini almamak veya yetersiz almak Nezle,grip vb hastalık geçiriyor olmak Bozuk ya da tarihi geçmiş insülin kullanmak Aile içi çatışmalar,okul veya arkadaş problemleri gibi duygusal nedenler Her zamankinden az egzersiz yapmak Belirli ilaç tedavilerini (kortizol vb) kullanmak Hipertrofik (sert,şiş) bölgeye insülin yapmak

30 Kan şekeri 300 mg/dl nin üstünde ise idrarda glukoz ve keton baktırılmalı
Kan şekeri düşmüyor, sürekli yükseliyorsa mutlaka hastaneye başvurulmalıdır

31 HİPERGLİSEMİ TEDAVİSİ
Hipergliseminin nedeni araştırılmalı Daha sık kan şekeri ölçülmeli Mide bulantısı yoksa bol sıvı tüketilmeli İstirahat edilmeli Beslenme tedavisine uyum ve kullanılan ilaçlar tekrar gözden geçirilmeli

32 KOMA BELİRTİLERİ Oldukça yüksek kan şekeri Karın ağrısı,Kusma Hızlı nefes alma Nefeste çürük meyve kokusu Şiddetli ağız kuruluğu Aşırı yorgunluk ve uyku hali ŞİKAYETLERİNİZ OLDUĞUNDA ZAMAN KAYBETMEDEN DOKTORUNUZA VEYA HASTANEYE BAŞVURUNUZ !!!

33 BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ
DİYABETİN KRONİK KOMPLİKASYONLARI BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ

34 Diyabetin Kronik Komplikasyonları Kalp Damar Hastalıkları Sinir hasarı
Böbrek Yetmezliği Diyabetik Ayak Yaraları Görme Kaybı

35 AKUT VE KRONİK KOMPLİKASYONLARDAN NASIL KORUNMALIYIZ?
Kan şekeri kontrolü önemlidir. Tansiyon kontrol altına alınmalıdır. Günlük ayna yardımı ile ayak muayenesi yapılmalıdır. Haftada 5 defa en az 30 dk yürüyüş yapılmalıdır. Sağlıklı beslenmeye dikkat edilmelidir. Rutin kan tetkikleri yaptırılmalıdır. Göz muayenesi aksatılmamalıdır. Günde 2-3 litre su içilmelidir. Ağız bakımına önem verilmelidir.

36 Diyabetlilerin ayakları neden tehlike altında?
Ağrı ve sıcaklık hissi azalmıştır Kan dolaşımı bozulmuştur Yaralar zor iyileşir Tüm bunlardan dolayı diyabetli bireylerin ayak bakımlarına özen göstermeleri çok önemlidir.

37 DİYABETLİ BİREY AYAKLARINA NASIL BAKIM YAPMALI?
Her gün ayaklarınızı ılık su ile iyice yıkayıp kurulayınız. Parmak aralarını iyice kurulamaya dikkat ediniz, parmak araları dışında tüm ayağınızı kremleyiniz. Ayakkabısız yada terliksiz evde, bahçede dolaşmayınız. Ayakkabılarınızı çorapsız giymeyiniz. Yün pamuk çorap seçiniz. Çorap lastiklerinizin dar olmamasına ve burunlarının dikişsiz olmasına özen gösteriniz.

38 AYAĞINIZIN ALTINI VE TOPUĞUNUZU GÖREMİYORSANIZ AYNA YARDIMI İLE KOLAYCA YAPABİLİRSİNİZ

39 Tırnaklarınızı düz ve cilt hizasından kesiniz, derin kesmeyiniz.

40 DİKKAT!!! Yanıklardan kaçınmak için;
ayaklarınız üşüdüğünde ısıtıcılara, sıcak suya temas ettirmeyiniz.

41 NASIL AYAKKABI SEÇMELİYİM?
Ayağınızı sıkmayan, Burunları geniş, Kalın tabanlı Bağcıklı ayakkabı tercih ediniz. Parmak arası terlikler giyinmeyiniz!!!

42 DİYABET NASIL TEDAVİ EDİLİR???

43 DİYABETİN TEDAVİSİ

44 SAĞLIKLI BESLENME YENİLEN BESİNLERİN ÖZELLİKLE KARBONHİDRAT İÇEREN BESİNLERİN VÜCUDUN İHTİYACINDAN FAZLA TÜKETİLMESİ KAN ŞEKERİ SEVİYELERİNİ YÜKSELTİR. KAN ŞEKERİ KONTROLÜNÜN SAĞLANMASINDA DİYABETLİ BİREYE ÖZGÜ BESLENME TEDAVİSİNİN VERİLMESİ ÖNEMLİDİR. DİYABETLİ KİŞİLERLE DİĞER KİŞİLERİN BESİNLERE OLAN GEREKSİNİMİ AYNIDIR. HER İNSANIN ENERJİ, KARBONHDİRAT, PROTEİN, YAĞ, LİF, VİTAMİN, MİNERAL GEREKSİNİMİ VARDIR. BİR KİŞİDE DİYABETİN OLMASI BU GEREKSİNİMLERDEN BİRİNİ VEYA BİRKAÇINI AZALTMASI VEYA ARTTIRMASI ANLAMINA GELMEZ.

45

46 EGZERSİZ EGZERSİZ,VÜCUDUNUZUN GLUKOZU ETKİLİ BİR ŞEKİLDE KULLANMASINI VE KAN ŞEKERİ KONTROLÜNÜ SAĞLAR. AYRICA, ŞİŞMAN, TİP 2 DİYABETLİ KİŞİLERİN KİLO KAYBETMESİNE YARDIMCI OLUR.

47

48 BÜTÜN BUNLAR BİRAZ ÇABA VE, İYİ BİR DESTEK
İLE ELDE EDİLEBİLİR. TEŞEKKÜRLER;)