TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

... konulu sunumlar: "TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları"— Sunum transkripti:

1 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları
SES OLAYLARI

2 Sesli Harfler (Ünlüler)
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Sesli Harfler (Ünlüler) a, e, ı, i, o, ö, u, ü

3 ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI 1) Kalınlık-İncelik Uyumu 2) Ünlü Daralması 3) Ünlü Türemesi 4) Ünlü Düşmesi 5) Ulama 6) Kaynaşma

4 Kalınlık - İncelik Uyumu
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Kalınlık - İncelik Uyumu Kalınlık-incelik uyumuna göre Türkçe sözcüklerde ünlülerin ya tamamı kalın ya da tamamı ince olmalıdır. Kalın Ünlüler İnce Ünlüler a, ı, o, u e, i, ö, ü

5 Örnekler Korumasız : Tüm ünlüler kalındır.
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Örnekler Korumasız : Tüm ünlüler kalındır. Kalınlık-incelik uyumuna uyar. Ödevimiz : Tüm ünlüler incedir. Kalınlık-incelik uyumuna uyar. Kalemlik : İlk hecedeki ünlü kalın, diğerleri incedir. Kalınlık-incelik uyumuna uymaz.

6 Kalınlık-İncelik Uyumu Aranmayan Sözcükler
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Kalınlık-İncelik Uyumu Aranmayan Sözcükler • Tek heceli sözcükler: Boş, kaç, sev… • Birleşik sözcükler: Hanımeli, pazartesi… • Yabancı dilden dilimize geçmiş sözcükler: Makine, sinema…

7 Kalınlık-İncelik Uyumuna Uymayan Sözcükler
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Kalınlık-İncelik Uyumuna Uymayan Sözcükler • Zaman içinde değişen bazı Türkçe sözcükler: Alma/elma, kardaş/kardeş… • “-yor, -ken, -ki, -leyin, -imtrak, -imsi, -daş, -gil ”ekleri alan bazı sözcükler: Geliyor, koşarken…

8 Dilimizde “a, e” ile biten fiiller, “yor” eki aldığı zaman
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Ünlü Daralması Dilimizde “a, e” ile biten fiiller, “yor” eki aldığı zaman “ı, i, u, ü” ye dönüşür.

9 Söyle Oyna Başla Dinle – yor : Söylüyor Oynuyor Başlıyor Dinliyor
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Örnekler Söyle Oyna Başla Dinle – yor : Söylüyor Oynuyor Başlıyor Dinliyor

10 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları
Kaynaştırma harfi olan “y” nin “demek, yemek” fiillerinde daraltıcı özelliği vardır.

11 de - y - en : “deyen” değil “diyen” yazılır.
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Örnekler de - y - en : “deyen” değil “diyen” yazılır. ye - y - ecek : “yeyecek” değil “yiyecek” yazılır.

12 ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI Kalınlık-İncelik Uyumu Ünlü Daralması