1 BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI T.C. Yükseköğretim Kurulu Projenin ülkemizdeki; Akademik Organizasyonu için Yükseköğretim Kurulu’na, Finansal Destekleri.

... konulu sunumlar: "1 BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI T.C. Yükseköğretim Kurulu Projenin ülkemizdeki; Akademik Organizasyonu için Yükseköğretim Kurulu’na, Finansal Destekleri."— Sunum transkripti:

1 1 BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI T.C. Yükseköğretim Kurulu Projenin ülkemizdeki; Akademik Organizasyonu için Yükseköğretim Kurulu’na, Finansal Destekleri için Avrupa Komisyonu’na Finansal Organizasyonu için Ulusal Ajans’a teşekkür ederiz. Süheyda ATALAY Yusuf ATICI Naci CANGÜL Kerim EDİNSEL Yusuf Ziya ERDİL Nejat ERK Tamer GÖK Fatma Çiğdem GÜLDÜR Nezih GÜVEN Mete KURTOĞLU Hasan MANDAL Selda ÖNDEROĞLU Lerzan ÖZKALE H. Güçlü YAVUZCAN (Öğrenci Temsilcisi)

2 2 ÖRNEK OLAY 1 Ana Menü

3 3

4 4 Öğrencinin mesleğini seçerken, İşverenin işe alırken, Öğrenim çıktılarına dayalı yeterliliklerin tanımlanmış olduğu, Ulusal ve uluslararası programlarla uyumlu ve tanınırlılığı olan, İç ve dış kalite süreçleri ile desteklenen bir yükseköğretim sistemine sahip olunmasıyla çözülebilecektir. Örnek olayda ortaya çıkan sorunlar;

5 5 BOLOGNA SÜRECİ Avrupa Yükseköğretim Reformu Eğitim-öğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu,kolay anlaşılır ve ulusal ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek, Bilgi toplumuna uygun insan gücü yetiştirmek, Mezunlara daha fazla istihdam yaratabilmek, Dinamik ve rekabet gücü yüksek ekonomiye sahip olmak,

6 6 BOLOGNA SÜRECİ Tarihçe Bologna Deklarasyonu, 1999 (29 ülke) Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye’nin girişi) Berlin Bildirgesi, 2003 Bergen Bildirgesi, 2005 (Yüksek Öğretimde Yeterlilikler Çerçevesi) Londra Bildirgesi, 2007 (47 ülke)

7 7 1.Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi Kademeler arası geçiş Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 2.Kalite güvencesi Avrupa ilke ve standartları ile uyumlu Ulusal Kalite Güvence Sistemi Öğrenci Katılımı Uluslararası Katılım 3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması Diploma eki Lisbon Tanıma Sözleşmesi AKTS 4. Yaşam Boyu Öğrenme Tecrübeye dayalı yeterliliklerin tanınması 5. Ortak Dereceler Ortak derecelerin oluşturulması ve tanınması Bologna 1999 Londra 2007 BOLOGNA SÜRECİ ÇALIŞMA KONULARI

8 8 KALİTE GÜVENCESİORTA (2.00)ÇOK İYİ (4.00) AYA ile uyumlu Ulusal Kalite SistemiORTA (2)MÜKEMMEL (5) Kullanılan Ölçütler ve Dış Değerlendirme SistemiORTA (2)ÇOK İYİ (4) Öğrencilerin KatılımıORTA (2)ÇOK İYİ (4) Uluslar arası KatılımORTA (2)İYİ (3) DERECE SİSTEMİMÜKEMMEL (4.67)ÇOK İYİ (4.33) İkili Sistemin Uygulama DüzeyiMÜKEMMEL (5) 1 den 2’ ye GeçişÇOK İYİ (4)MÜKEMMEL (5) İkili Sistemei Kayıtlı Öğrenci OranıMÜKEMMEL (5)- Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi-İYİ (3) DİPLOMA VE EĞİTİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİÇOK İYİ (3.67)ÇOK İYİ (4.33) Diploma EkiÇOK İYİ (4) Lizbon Tanıma KonvansiyonuİYİ (3)ÇOK İYİ (4) AKTSÇOK İYİ (4)MÜKEMMEL (5) YAŞAM BOYU ÖĞRENİMİYİ (3.00) Deneyime Dayalı Yeterliliklerin Tanınması-İYİ (3) ORTAK DERECELERMÜKEMMEL (5.00) Ortak derecelerin Oluşturulması ve Tanınması-MÜKEMMEL (5) GENEL ORTALAMAİYİ (3,45)ÇOK İYİ (4.13) TÜRKİYE’NİN BOLOGNA KARNESİ BERGEN-2005LONDRA-2007

9 9 T.C. Yükseköğretim Kurulu YÜKSEKÖĞETİM YETERLİLİKLERİ AKTS VE AKADEMİK TANINMA YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ ÖĞRENCİLER VE SOSYAL BOYUT

10 10 Yükseköğretim Yeterlilikleri Doç. Dr. Yusuf Ziya ERDİL, Muğla Üniversitesi Prof. Dr. Nezih GÜVEN, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Hasan MANDAL, Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Selda ÖNDEROĞLU, Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Lerzan ÖZKALE, İstanbul Teknik Üniversitesi Ana Menü

11 11 Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Sektörel Yeterlilikler Program ve Ders Çıktıları Öğrenim Çıktıları Yetkinlikler

12 12 Yeterlilik: Bir eğitim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceği,neleri yapabileceği ve nelere yetkin olacağının tanımıdır. Yeterlilikler çerçevesi bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır. AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ

13 13 Yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak (saydamlık), Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma) Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik) AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ

14 14 1. Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi (The overarching framework for qualifications of the EHEA) “QF - EHEA”: Bologna Süreci-Bergen Kararı 2. Yaşam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (European Qualifications Framework for Lifelong Learning) “EQF-LLL”: Avrupa Komisyonu Taslağı İki çerçevenin yaklaşımı benzerdir. AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (Şemsiye Çerçeve)

15 15 EQF Kademe 1 EQF Kademe 2 EQF Kademe 3 EQF Kademe 4 EQF Kademe 5 EQF Kademe 6 EQF Kademe 7 EQF Kademe 8 Kısa Kademe (Önlisans) Birinci Kademe (Lisans) İkinci Kademe (Yüksek Lisans) Üçüncü Kademe (Doktora) QF-EHEA EQF-LLL AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ 120 180-240 90-120 ??? Yükseköğretim Kademeleri İlk Ve Orta Öğretim Kademeleri AKTS

16 16 Kademeler Diploma Profil Seviye Tanımlayıcıları Öğrenim Çıktıları Öğrenim Yükü Krediler(AKTS) Yeterlilikler Çerçevesi Ana Unsurları: YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Amaçlar: Şeffaflık, Tanınma, Hareketlilik KALİTE GÜVENCESİ AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ

17 17 Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Sektörel Yeterlilikler Program ve Ders Çıktıları Öğrenim Çıktıları Yetkinlikler

18 18 ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ NEDİR? Ülkelerin toplumsal, kültürel ve ekonomik gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içeren, Yükseköğretim kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen, Ulusal ve Uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen derecelerin verilebileceği bir sistem.

19 19 ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ NEDEN? Uluslararası alanda o ülkenin yüksek öğretim sisteminin –şeffaflığı –tanınması –öğrenenler ve mezunlarının hareketliliği için bir araçtır. Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi, o ülke yükseköğretim kurumlarının uluslararası çekiciliğini artıracaktır.

20 20 EQF Kademe 1 EQF Kademe 2 EQF Kademe 3 EQF Kademe 4 EQF Kademe 5 EQF Kademe 6 EQF Kademe 7 EQF Kademe 8 Ülke A Ülke B Yeterlilik ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİNİN İLİŞKİLENDİRİLMESİ

21 21 Yeterliliklerin hedef ve seviyeleri öğrenim çıktıları ile ifade edilmeli. Paydaşlar için fayda ve roller gösterilmeli. Müfredat geliştirmeye yardımcı olmalı. Erişim ve sosyal kapsamın geniş tutulması sağlanmalı. Toplumun değişen dünyada değişen ihtiyaçları karşılanmalı. Uluslararası alanda da anlaşılır olmalıdır. ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Hazırlanırken nelere dikkat edilmeli?

22 22 ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Hazırlama Süreci Sürecin organizasyonu Taslak metnin hazırlanması Paydaşlarla tartışma ve nihai metnin oluşturulması Ulusal otorite onayı Uygulama ile ilgili hazırlık süreci, idari yapılanma, ilgili yasal düzenlemeler ve akreditasyon Eğitim-öğretim programları seviyesinde uygulama

23 23 ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Türkiye’deki Gelişmeler: Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu YÖK bünyesinde kuruldu (26 Mayıs 2006). “Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi“ taslağı hazırlandı. Yükseköğretimin paydaşlarından görüş alma-yükseköğretim kurumları ulusal öğrenci konseyi, işverenler-iş dünyası, mezunlar, sendikalar …. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile uyumlu Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi’nin ulusal otorite tarafından onaylanması Bu çerçeveye uygun olarak Sektörel Yeterliliklerin belirlenmesi Üniversitelerde öğretim programlarının öğrenim çıktılarına göre yeniden gözden geçirilmesi Belirlenmiş olan Çerçevenin işleyiş ve etkinliğinin Ulusal Kalite Güvence Sistemi ile desteklenmesi.

24 24 1.Genel veya mesleki orta öğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan ve orta öğretim düzeyi üzerindeki dersler ile uygulama araç ve gereçleri ile desteklenen bir alandaki bilgi ve becerilere sahip olmak ve o alandaki temel kavramları kavradığını göstermek 2.Alanında tanımı iyi yapılmış problemlerin çözümü için gerekli olan verileri tanımlama, toplama ve kullanmayı etkin bir biçimde yapabilmek; pratik uygulamalarda gereken teorik bilgileri, el ve/veya düşünsel becerileri kullanabildiğini göstermek. 3.Alanı ile ilgili tasarımları ve uygulamaları çalışma arkadaşlarına, üstlerine ve hizmet verdiği kişi ve gruplara açık bir biçimde anlatabilmek ve takım çalışması yapabilmek 4.Alanında bağımsız olarak öğrenmeyi ve öğrendiklerini uygulayabildiğini göstermek. ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ ÖN LİSANS

25 25 5.Alanı ile ilgili çalışmalarda öngörülmeyen durumlarla ilgili sorunları belirleme ve çözüm arama yeteneğini kazandığını göstermek 6.Sorumluluğu altında çalışanların performanslarını objektif olarak değerlendirmek ve denetlemek 7.Alanında yeterli olacak düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak (“European Language Portfolio Global Scale”, Level A2) 8.Temel bilgisayar kullanımı bilgisi ile birlikte, mesleğinin gerektirdiği yazılım ve donanımı kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Basic Level) 9.Alanı ile ilgili konularda, sosyal sorumluluk, etik değerler ve sosyal güvenlik hakları bilgisi ve bilincine sahip olmak, 10.Alanı ile ilgili konularda, iş güvenliği, işçi sağlığı ve çevre koruma bilgisi ve bilincine sahip olmak ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ ÖN LİSANS

26 26 1.Ortaöğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan, alanındaki en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olmak, bunları kullanabilmek 2.Alanındaki kavramları, fikirleri ve verileri, bilimsel yöntemlerle değerlendirmek, karmaşık problem ve konuları belirlemek ve analiz edebilmek, tartışmalar yapabilmek, kanıta ve araştırmalara dayalı öneriler geliştirebilmek 3.Uzman ya da uzman olmayan dinleyici gruplarını, alanı ile ilgili konularda bilgilendirmek, onlara düşüncelerini problemleri ve çözüm yöntemlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilmek 4.Öğrenmeyi öğrenme becerileri ve eleştirel düşünceyle, ileri düzey çalışmaları bağımsız olarak yürütebileceğini gösterebilmek ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ LİSANS

27 27 5.Alanındaki uygulamalarda karşılaşabileceği öngörülemeyen karmaşık durumlarda sorumluluk alarak çözüm üretebilmek 6.Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri planlayıp yönetebilmek 7.Alanındaki bilgileri takip edip kullanabilecek ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak. (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B1) 8.Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Advanced Level) ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ LİSANS

28 28 9.Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetme yeterliliğine sahip olmak 10.Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında bilimsel, sosyal ve etik değerleri gözetme bilgi ve bilincine sahip olmak 11.İş güvenliği, işçi sağlığı, sosyal güvenlik hakları, kalite kontrol ve yönetimi ile çevre koruma konularında yeterli bilgi ve bilince sahip olmak ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ LİSANS

29 29 1.Lisans derecesi yeterlilikleri üzerine kurulan, aynı ya da farklı bir alandaki bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşabilme, bilgiyi değerlendirme, yorumlama ve uygulama yapabilmek 2.Alanındaki sınırlı ya da eksik verileri kullanarak bilimsel yöntemlerle bilgiyi geliştirebilmek, bilimsel, toplumsal ve etik sorumluluk ile kullanabilmek 3.Alanındaki bir problemi, bağımsız olarak kurgulamak, çözüm yöntemi geliştirmek, çözmek, sonuçları değerlendirmek ve gerektiğinde uygulayabilmek 4.Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, alanındaki ve dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli bir şekilde aktarabilmek 5.Alanındaki uygulamalarda karşılaşacağı öngörülmeyen karmaşık durumlarda, yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilmek ve sorumluluk alarak çözüm üretebilmek ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEK LİSANS

30 30 6.Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilmek ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilmek 7.En az bir yabancı dilde sözlü ve yazılı iletişim yeteneğine sahip olmak (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B2) 8. Alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek ve geliştirebilmek 9.Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında bilimsel, sosyal ve etik değerleri gözeterek bu değerleri öğretebilmek ve denetlemek 10.Alanında özümsedikleri bilgiyi ve problem çözme yeteneklerini, disiplinler arası çalışmalarda uygulayabilmek. ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEK LİSANS

31 31 1.Genellikle yüksek lisans yeterliliklerine dayalı bir alanda bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte, özgün bir konuda bilimsel saygınlık içinde bağımsız olarak araştırma sürecini algılayabilmek, tasarlayabilmek, uygulayabilmek ve sonuçlandırabilmek 2.Bir alanda en yeni bilgilere sistematik bir yaklaşımla sahip olmak ve kavramanın yanında, bu alanla ilgili araştırmalarda, yöntem ve becerilerde üst düzeyde ustalık kazanmak 3.Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştiren ya da bilinen bir yöntemi, bir alana uygulayan özgün bir çalışmanın en az bir bölümünü, ulusal ve/veya uluslararası hakemli saygın dergilerde yayınlayıp, alanındaki bilginin sınırlarını genişleterek bilime katkıda bulunmak ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ DOKTORA

32 32 4. Yeni ve karmaşık fikirlerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilmek 5. En az bir yabancı dilde, ileri düzeyde yazılı sözlü ve görsel iletişim kurabilmek ve tartışabilmek (“European Language Portfolio Global Scale”, Level C1) 6. Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, bilgi toplumu olma sürecine katkıda bulunmak ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ DOKTORA

33 33 Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Sektörel Yeterlilikler Program ve Ders Çıktıları Öğrenim Çıktıları Yetkinlikler

34 34 ÖĞRENİM ÇIKTILARI (Learning Outcomes) Öğrenim çıktıları, öğrenim sürecinin tamamlanmasının ardından, başarılı olmuş bir öğrencinin ne bileceğini, ne anlayabileceğini ne yapabileceğini ifade eden yetkinliklerdir. Öğrenim çıktıları, öğretenin amacından ziyade öğrenenin başarısı ile ilgilidir. Bu nedenle dersin amaçları ile öğrenim çıktıları aynı değildir.

35 35 ÖĞRENİM ÇIKTILARI Öğrenim çıktıları, öğrencinin ne öğrenmesinin beklendiğidir. Dolayısıyla, öğrenci merkezli bir sistemdir. Öğrenim çıktıları öğretmekten öğrenmeye bir anlayış değişikliğidir. Öğrenim çıktıları akademisyenler tarafından belirlenir ve yetkinliklerle ifade edilir. Yetkinlikler bilgi, anlama ve becerilerin dinamik bir kombinasyonudur. Yetkinlikler öğrencilerce edinilir. Yetkinlikler öğrenim çıktılarının gerektirdiğinden daha yüksek seviyede geliştirilebilir. Öğrenim çıktıları gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır.

36 36 ÖĞRENİM ÇIKTILARI Yükseköğretim kurumu: Eğitim/öğretim programı tasarımı (ünite/modül) ve geliştirilmesi, Ulusal seviye: Ulusal yeterlilik çerçevesinin oluşturulması, tanınması ve kalite güvencesi, Uluslararası seviye: Tanınma, şeffaflık (karşılaştırılabilen ve uygunluğu yapılabilen dereceler) Üç farklı seviyede kullanılabilir:

37 37 Avrupa’da Yüksek Öğretim Yapılarının Ayarlanması (Tuning Projesi) ‘Tuning Educational Structures in Europe’ 2000’de başladı gelişerek devam ediyor…. Projenin amacı: Değişik disiplinlerde, lisans ve yüksek lisans programları için - genel ve - ilgili alana özgün yetkinliklerin belirlenmesi. Projenin İlkesi: Ülkelerdeki farklı eğitim yapıları ve programların çeşitliliği ve otonomileri göz önüne alınarak uyumlu hale getirilmesi.

38 38 Program Tasarımı ve Planlaması İçin Tuning Yaklaşımı Tuning Yaklaşımının Özellikleri: Öğrenci merkezli, öğrenim çıktıları odaklı müfredat hazırlanması. Akademik ve mesleki profillerin tanımlanması. Öğrenim çıktılarının tanımlanması. Genel ve alana özel yetkinliklere odaklanılması ve bunların belirlenmesi.

39 39 Program Tasarımı ve Planlaması İçin Bir Yöntem Program (Müfredat) Tasarımında Basamaklar: Sosyal ihtiyaçların belirlenmesi, paydaşlar, kaynak sorunu, Akademik ve profesyonel profillerin tanımlanması, Programın amaç ve öğrenim çıktılarının belirlenmesi, Genel ve alana özel yetkinliklerin belirlenmesi, Müfredata dönüştürülmesi (içerik ve yapının oluşturulması), Belirlenen program öğrenim çıktılarını sağlayacak derslerin oluşturulması, Öğretme-öğrenme-değerlendirme yönteminin belirlenmesi Program Kalite Güvenceleri: Gözlem, değerlendirme ve güncelleme prosedürlerini kurma ve geliştirme

40 40 SONUÇ Öğrenci Merkezli Eğitim son yıllarda Bologna Sürecinde ortaya çıkan en önemli gelişmelerden birisidir. Üniversitelerin Oluşturulacak Ulusal Yeterlilikler çerçevesi-sektörel Yeterliliklere göre tüm programları için “program çıktıları”nı tanımlamaları gerekecektir. Bunun için her bir ders için “öğrenim çıktıları” belirlenmelidir. Bürokratik bir işlem gibi görünse de, bu bütün üniversitelerin ev ödevidir.

41 TEŞEKKÜR EDERİZ Ana Menü http://bologna.yok.gov.tr

42 42 Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) ve Akademik Tanınma Prof. Dr. Süheyda ATALAY, Ege Üniversitesi Prof. Dr. Naci CANGÜL, Uludağ Üniversitesi Arş. Gör. Mete KURTOĞLU, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Öğrenci Temsilcisi Ana Menü

43 43 ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ NQF Sektörel Yeterlilikler Kademeler için genel seviye tanımlayıcıları 2007 yılı sonunda tamamlanacak 2009 yılı sonu itibariyle Mühendislik ve Eğitim fakültelerinde 2008 yılı ortasında tamamlanacak. Lisans derecesi ile mezun olan bir ….. mühendisinin sahip olması gereken yeterlilikler AKADEMİK TANINMA

44 44 PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Amaç: Bu bölümden mezun olanların sahip olması beklenen yeterliliklerin ulusal ve sektörel yeterlilikler doğrultusunda belirlenmesi İŞ PAKETİ 1: Program Eğitim Amaçlarının Belirlenmesi Dış Paydaş Görüşleri Mezunlar, işverenler, Meslek Odası Temsilcileri, Danışma Kurulu İç Paydaş Görüşleri Öğretim Üye/Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenciler Bölüm öngörü ve özgörevi (Üniversite öngörü ve özgörevi dikkate alınarak)

45 45 İŞ PAKETİ 2: Program (Disiplin) Çıktılarının Belirlenmesi (Kurum misyonuna ve akreditasyon ölçütlerine uygun, sürekli iyileştirme için ölçülüp değerlendirilebilen) Nasıl bir mezun? Hangi Yetkinlikler ve Beceriler (Competences and Skills) in kazandırılmış olması bekleniyor ? Girdiler Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Sektörel Yeterlilikler Eğitim Amaçları PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

46 46 Örnek: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Program Çıktıları PÇ1. Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini B mühendisliği problemlerine uygulama becerisi PÇ2. B mühendisliği ve ilgili alanlarda mühendislik problemlerini tanımlama,modelleme ve çözme becerisi PÇ3. Tanımlanmış bir hedef doğrultusunda bir süreci çözümleme ve tasarlama becerisi PÇ4. Küresel ve toplumsal çerçevede mühendislik çözümlerinin özellikle sağlık, güvenlik ve çevre konularına etkilerinin göz önünde tutularak kapsamlı bir eğitim verilmesi PÇ5. Verilerin çözümlenmesi, deney yapma ve tasarlama, sonuçları yorumlama becerisi PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

47 47 Örnek: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Program Çıktıları PÇ6. Mühendislik uygulamaları için gerekli çağdaş teknikleri ve hesaplama araçlarını kullanabilme becerisi PÇ7. Disiplin içi ve disiplinler arası takım çalışması yapabilme becerisi PÇ8. Bağımsız davranma, inisiyatif kullanma ve yaratıcılık becerisi PÇ9. Yaşam boyu öğrenme davranışını kazanma PÇ10. Sözlü ve yazılı iletişim becerileri PÇ11. Mesleki ve etik sorumluluk anlayışı PÇ12. Ulusal ve uluslararası çağdaş sorunlar hakkında bilgi sahibi olmak PÇ13. Kalite konularında bilgi sahibi olmak PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

48 48 İŞ PAKETİ 3: Ders Planı’nın Oluşturulması Program çıktılarını sağlayacak ders planı (Curriculum Design) Derslerin 4 yıla (8 yarıyıla) yerleştirilmesi 30 AKTS/yarıyıl 60 AKTS/yıl Toplam 240 AKTS PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

49 49 1.Yıl Örnek: A Mühendisliği Bölümü Ders Planı 1. Yarıyıl 2. Yarıyıl AKTS ? Toplam 30 AKTS ? Toplam 30 2.Yıl 1. Yarıyıl 2. Yarıyıl AKTS ? Toplam 30 AKTS ? Toplam 30 Calculus II Physics Chemistry II Computer Programming Chemistry Laboratory Technical Communication Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Türk Dili Differential Equations Chemical Process Calculations Organic Chemistry Molecular Transport Thermodynamic Engineering Graphics Practical Training Numerical Analysis Fluid Mechanics Physical Chemistry Chemical Engineering Thermodynamics Materials Science Conceptual Design I Practical Training PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR? Calculus I Engineering Mechanics Chemistry I Computer (Basic Skills in Computer) Orientation to Chem.Eng. Strategies in Problem Solving Atatürk İlk. ve İnkılap T. Türk Dili

50 50 3.Yıl Örnek: A Mühendisliği Bölümü Ders Planı 1. Yarıyıl 2. Yarıyıl AKTS ? Toplam 30 AKTS ? Toplam 30 4.Yıl 1. Yarıyıl 2. Yarıyıl AKTS ? Toplam 30 AKTS ? Toplam 30 Transfer Processes II Transfer Processes III Chemical Engineering Thermodynamics Instrumental Analysis Operational Research Economics Practical Training Transfer Processes IV Chemical Engineering Economics Process Safety and Hazards Prevention Reaction Engineering Chemical Engineering Laboratory I Electrical Machinery Elective I Nontechnical Elective Practical Training Diploma Project Chemical Engineering Design Chemical Engineering Laboratory III Organic Technology Modelling and Simulation Elective II Elective III Nontechnical Elective Diploma Project Chemical Engineering Design Process Control Organic Technology Elective IV Elective V Nontechnical Elective PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

51 51 İŞ PAKETİ 4: Ders Amaç ve Hedefleri Öğrenme Sürecinde öğrencinin öğrenme çıktılarına dayalı öğreneceklerini ölçülebilir biçimde ifade eden geniş ve genel beyandır. PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

52 52 İŞ PAKETİ 5: Öğrenim Çıktıları Öğrenenin ne öğrenmesi gerektiğinin beklentisidir Çıktı Temelli Öğrenme (Output Based Learning) (Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan öğrenme) PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR? Ders A Program Çıktıları Öğrenim Çıktıları Ders B Ders CDers D Öğrenim Çıktıları

53 53 İŞ PAKETİ 6: AKTS Kredilerinin Belirlenmesi Öğrenci İş Yükü (Student Work Load) Bir dersin başarı ile tamamlanması için gerekli olan tüm eğitim faaliyetlerini (derse katılım, uygulamalara katılım, seminer, proje hazırlama, sınav, tüm bireysel çalışmalar, staj) için gerekli zamanı kapsar. AKTS Kredisi Derste hedeflenen öğrenim çıktılarını edinebilmek için öğrenenin harcadığı zamanı (iş yükünü) temel alarak belirlenen kredi Kısıtlayıcalar Akademik Takvim Uzunluğu 30 AKTS/yarıyıl 60 AKTS/yıl Optimizasyon PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

54 54 İŞ PAKETİ 7: İş Yükü Tahmini Anket: Öğretim Üyeleri 1.Dersinizde hangi yetkinlikleri kazandırmayı düşünüyorsunuz? 2.Dersinizin öğrenim çıktıları nelerdir? 3.Dersinizde hangi eğitim aktiviteleri mevcut? 4.Öğrenim çıktılarını nasıl ölçüp değerlendiriyorsunuz? 5.Bu öğrenim çıktılarını kazandırabilmek için tahmin edilen çalışma süresi nedir? PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

55 55 PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

56 56 PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

57 57 Örnek: Ders A Yetkinlikler: (Parantez içindeki sayılar öğrenim çıktılarını işaret etmektedir) 1.Öğrencilere çok kapsamlı bir akışkan bilgisini geniş bir bakış açısı ile kazandırmak(ÖÇ:1,3) 2.Akışkanlar mekaniği konuları ile ilgili son teknolojik gelişmeleri öğrenmelerini sağlamak(ÖÇ:3) 3.Öğrencilere denklik kavramını ve özel bir problemin çözümünde denklik kavramlarından hangisini ve/veya hangilerini (mekanik, momentum, kuvvet, kütle) seçmesi gerektiğine karar verebilme kriterlerini kazandırmak(ÖÇ:1,4,5) 4.Borularda, boru ağlarında ve serbest akımda akım parametrelerinin (sürtünme kayıpları, enerji gereksinimi, akış hızı) bulunabilmesi için gerekli hesaplama tekniklerini öğrenmelerini sağlamak(ÖÇ:6). 5.Öğrencilere bir süreç vererek borulama sistemi tasarımı yapma olanağı kazandırmak(ÖÇ:2-8) PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

58 58 Örnek Ders A: Öğrenim Çıktıları: (Parantez içindeki sayılar program çıktılarını işaret etmektedir) 1.Makro ölçekteki akışkanlar mekaniği ile moleküler dinamik arasında bir ilişki kurarak makro ölçekteki olayların temelini kavramayı başaracaklardır(PÇ:1,2,5,6) 2.Tasarım projelerinde gerekli olan fiziksel özelliklere ait verileri formüle edebileceklerdir(PÇ:1-3) 3.Teknolojik gelişmeler sonucunda ortaya çıkan polimerler, biyolojik akışkanlar ve emulsiyonlar gibi yeni akışkanların reolojik özelliklerini öğreneceklerdir(PÇ:1,2,5,6) 4.Genel denklik kavramında başlayarak süreçler için model denklikleri türetmeyi başaracaklardır (PÇ:1-3,5) 5.Mikro ve makro ölçekte akışkan akımını öğreneceklerdir(PÇ:1,2) 6.Analitik veya nümerik teknikler kullanarak akım problemlerini çözebileceklerdir(PÇ:1-3,5,6) 7.Verilen bir sistem için uygun pompayı ve diğer akışkan nakli için gerekli olan cihazları seçebileceklerdir(PÇ:2,4) 8.Verilen bir süreç için akım sistemini tasarlayabileceklerdir(PÇ:5,6,7,8,10) PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

59 59 Örnek Ders A: Eğitim Aktiviteleri: Ders anlatma, sınıfta problem çözdürme ve derste aktif katılımı ödüllendirme, haftalık ödev problemler vererek öğrencilerin yalnız başlarına veya grup halinde bu problemleri çözmeleri, akım sistemlerinin tasarımı ile ilgili rapor halinde sunulan bir adet dönem projesi, açık kitap arasınav(1) ve final sınavı Ölçme ve Değerlendirme: (Parantez içindeki sayılar ders öğrenim çıktılarını işaret etmektedir) 1.Açık kitap yazılı sınavlar(bir arasınav ve final sınavı) (ÖÇ:1-7) 2.Bir dönem projesi(ÖÇ:1-8) 3.Derste aktif katılımı ödüllendirme(ÖÇ:1-8) Tahmin Edilen Çalışma Süresi: 200 saat/yarıyıl PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

60 60 Örnek 2.Yıl, 2.Yarıyıl DersSaat/haftaTahmin Edilen İş Yükü (saat/yarıyıl) AKTS Kredisi A52007 B41756 C41506 D31205 E522004 F21002 Toplam2079530 Akademik Yıl: 34-40 hafta Haftalık Saat: 40-42 saat Yıllık Çalışma Saati:1360-1680 saat/yıl Ortalama Yıllık Çalışma Saati:(1360+1680)/2= 1520 saat/yıl AKTS kredisi başına düşen iş yükü: saat/AKTS2625 60AKTS/yı0 ıl1520saat/y -= PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

61 61 İŞ PAKETİ 8: Sürdürülebilir Gelişme ve Kalite Kültürü Öğrenci Anketleri İşveren Anketleri Mezun Anketleri AKTS DS Europass Öğrenim Çıktıları İş Yükü Tanınma Hareketlilik İstihdam Edilebilirlik PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?

62 62 AKTS (ECTS) Aynı Zamanda Kredi Biriktirme Sistemi Olabilir mi? Yaşam Boyu Öğrenme: Kişilerin yaşamları boyunca değişik yer ve zamanlarda aldıkları eğitimlerin de kredilendirilmesi Kredi birikiminin, kişilerin istihdamında ya da sonraki eğitim aşamalarına devamında da bir ölçüt olarak kullanılması

63 63 Lizbon Tanınma Sözleşmesi 1997 yılında hazırlanan bu sözleşmeye imza atan ülke sayısı 47’dir Türkiye’de 1 Mart 2007 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Sözleşmede yer alan tanınırlık konularından bazıları: Yükseköğretime geçiş yapmayı sağlayan niteliklerin tanınması Bir başka ülkede eğitimde geçirilen sürenin tanınması Yabancı bir ülkenin yüksek öğretim niteliklerinin tanınması İki veya daha fazla ülkede yürütülen ortak derecelerin tanınması

64 TEŞEKKÜR EDERİZ Ana Menü http://bologna.yok.gov.tr

65 65 Yükseköğretimde Kalite Güvencesi Prof. Dr. Tamer GÖK, Mersin Üniversitesi Prof. Dr. Nejat ERK, Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Kerim EDİNSEL, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Fatma Çiğdem GÜLDÜR, Gazi Üniversitesi Prof. Dr. H. Güçlü YAVUZCAN, Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Yusuf ATICI, Fırat Üniversitesi Ana Menü

66 66 1.Yüksek Öğretimde Kalite Güvencesi: Avrupa İlke ve Standartları 2.Ulusal Sistem ve YÖDEK 3.Kurumsal Değerlendirme 4.Stratejik Planlama 5.Hedeflerin, Performans Ölçütlerine Dönüştürülmesi 6.Öğrenci Katılımı ve Program Değerlendirme

67 67 BOLOGNA SÜRECİ VE YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ Avrupa Yükseköğretim ve Araştırma Alanı’nı oluşturmak için yapılacak reformları ifade eden Bologna Süreci’nin başlangıcından itibaren Sürecin başarı ile sürdürülebilmesi Lizbon hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi Uluslararası rekabetin oluşturulabilmesi için Yükseköğretimde Kalite Güvencesi ve bu alandaki Uluslararası İşbirliği, en önemli eylem konusu olarak öne çıkmış ve bu konuda eyleme dönüşen bir dizi somut adım atılmıştır.

68 68 BOLOGNA SÜRECİ VE YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ Avrupa Komisyonu’nun 4 basamaklı modeli (1998) Yükseköğretimde Avrupa Kalite Güvence Birliği’nin (ENQA) 2005 Raporu Yükseköğretimden sorumlu Avrupa Bakanlarının Bergen (2005) ve Londra (2007) toplantıları kararları Kalite Güvence Ajanslarının Tescil sistemimin kabulü ve uygulanması. SOMUT ADIMLAR:

69 YÜKSEKÖĞRETİMDE AVRUPA KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ 4 BASAMAKLI MODEL (Avrupa Komisyonu,1998) Kalite Güvencesi Konusunda bağımsız kuruluşların (ajansların) kurulması Kalite güvencesinde iç ve dış değerlendirme unsurlarının oluşturulması Konuyla ilgili paydaşların çalışmalara katılımı Sonuçların yayınlanması (raporlanması)

70 70 AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANINDA KALİTE GÜVENCESİ İÇİN STANDARTLAR VE TEMEL İLKELER (ENQA Raporu, Helsinki 2005) İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvence Ajansları İçin Avrupa Standartları 2 Kalite Güvencesi İçin Politika ve Prosedürler Program ve Kazanımların Onaylanması, İzlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi Öğrencilerin Değerlendirilmesi Öğretim Elemanının Kalite Güvencesi Öğrenme Kaynakları ve Öğrencilere Sağlanan Destek İletişim ve Bilgi Sistemleri Kamunun Bilgilendirilmesi İç Kalite Güvencesi Prosedürlerinin Kullanımı Dış Kalite Güvencesi Süreçlerinin Gelişimi Karar Kriterleri Amaca Uygun Süreçler Raporlama İzleme Prosedürleri Periyodik Gözden Geçirmeler Sistem Çapında Analizler Yükseköğretim İçin Dış Kalite Güvencesi Yöntemlerinin Kullanımı Resmi Statü Etkinlikler Kaynaklar Görev Bildirisi Bağımsızlık Kuruluşlar Tarafından Kullanılan Dış Kalite Güvencesi Kriterleri ve Süreçleri Güvenirlik Sağlama Yöntemleri

71 71 AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANINDA KALİTE GÜVENCESİ İÇİN STANDARTLAR VE TEMEL İLKELER (ENQA Raporundan Örnekler, Helsinki 2005) İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvence Ajansları İçin Avrupa Standartları 2 Kalite Güvencesi İçin Politika ve Prosedürler Kurumdaki öğretim ve araştırma ilişkisi Kalite ve standartlarla ilgili kurumun stratejisi Öğrencilerin kalite güvencesi süreçlerine katılımı Programların ve Kazanımların Onaylanması, İzlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi Şeffaf ve net olarak hedeflenmiş öğrenme çıktılarının geliştirilmesi ve yayınlanması Öğretim programı ve program tasarımı ve içeriğine özen ve dikkat Programların, dış katılımcıları da kapsayan panellerle, düzenli aralıklarla gözden geçirilmesi Öğrencilerin kalite güvencesi etkinliklerine katılımı Öğrencilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Planlanan öğrenme çıktılarının ve diğer program hedeflerinin öğrencilerin başarısını ölçecek şekilde tasarlanmış olması Notlandırmada şeffaf ve yayınlanmış kriterler

72 72 Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin Uygulanması Kalite Güvence Ajanslarının tescilini oluşturacak bir birliğin oluşturulması (European Register for Quality Assurance Agencies) Kalite Güvence Ajansları için bir dış denetim sisteminin oluşturulması Yeterliliklerin anlaşılabilir olması ve uluslararası tanınabilirliğinin sağlanabilmesi için ulusal yeterlilik çerçevelerinin oluşturulması (National Qualification Framework) ve bunun Avrupa boyutunda ilişkilendirilmesi (Overarching of EQF) BERGEN – 2005: KALİTE GÜVENCESİ

73 73 Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin devamlılığı Kalite Güvencesinde Yükseköğretim Kurumlarının sorumluluğu Kalite Güvence Forumu’nun ve E4 Grubu çalışmalarının devamlılığı E4 Grubu tarafından önerilen Kalite Güvence Ajanslarının Tescil sistemimin kabulü ve geliştirilmesi Ulusal ve Avrupa Yeterlilikler çerçevesi ve kalite güvencesi ile ilişkilendirilmesine önemli vurgu LONDRA – 2007: KALİTE GÜVENCESİ

74 74 KALİTE GÜVENCE AJANSLARININ AVRUPA TESCİLİ Ulusal ve ENQA izlemeleri temel alınarak Kalite güvencesinde Avrupa Standart ve ilkeleri’ni yerine getiren ajanslar gibi Avrupa’da hizmette bulunan güvenilir ajanslara istemli olarak bilgi temin eden bir sistemin oluşturulması Öğrencilere, işverenlere, Yükseköğretim Kurumlarına, ülkelere ve QA ajanslarına hizmet verilmesi Yükseköğretim kurumları, öğrenciler, kalite güvence ajansları ve sosyal ortaklar gibi paydaşların sorumluluğunu taşıması Amaç:

75 75 TESCİL SÜRECİ QA Ajansları a)Ulusal İzleme b) Ulusal olmayan izleme ENQA Üyeliği Tescil KomitesiTescil = list

76 76 AVRUPA ÜLKELERİNDEKİ KALİTE GÜVENCE AJANSLARI 25 Ülkede, 71 Ajans 35 Ajans ENQA Tam Üyesi 9 Ajans ENQA Aday Üyesi 12 Ajans bağımsız değil YÖDEK Asosiye Üye-2007

77 AJANSLAR TARAFINDAN KULLANILAN KALİTE GÜVENCE YÖNTEMLERİ

78 78 KALİTE GÜVENCESİ ÜLKEMİZDEKİ DURUM Mevcut önemli birikim ABET (Accreditation Board for Eng. & Tech.) - 4 Üniversitemizde 42 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. MÜDEK (Mühendislik Değerlendirme Kurulu) - 6 Üniversitemizde 27 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon EUA (Avrupa Üniversiteler Birliği) - 15 Üniversitemiz Kurumsal Değerlendirme Sürecinden geçmiştir. Üniversitelerimizde Kalite konusunda yüksek seviyede bilinçlenme ve yapılan çalışmalar. Yeni Yönetmelik: “Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği” ( 20 Eylül 2005) Eğitim, araştırma ve İdari hizmetlerin değerlendirilmesi ve kalitesinin arttırılması Berlin Bildirisi ve ENQA (European Assoc. for QA in HE) prensipleri ile uyumlu Dış Değerlendirmeye açık. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu

79 79 Yükseköğretim Kurumlarında “Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme” Yönetmeliği 20 Eylül 2005 Yükseköğretim kurumlarının eğitim, öğretim ve araştırma faaliyetleri ile idari hizmetlerinin değerlendirilmesi, kalitelerinin geliştirilmesi, bağımsız "dış değerlendirme" süreciyle kalite düzeylerinin onaylanması ve tanınması konusundaki çalışmalara ilişkin esasları düzenlemektedir. KALİTE GÜVENCESİ ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER

80 80 İlgili yönetmelik çerçevesinde; Ulusal Boyutta: Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Komisyonu (YÖDEK) Yükseköğretim Kurumlarında: Yükseköğretim Kurumu Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Kurulları (ADEK) çalışmaların yürütülmesi ve koordinasyonundan sorumludur. KALİTE GÜVENCESİ ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER

81 81 Yükseköğretimde Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Ana Süreç Haritası Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Süreci Stratejik Planlama Süreci Kurumsal (Öz- ve Çevre-) Değerlendirme Süreci Periyodik İzleme ve İyileştirme Süreci Performans Göstergeleri Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Rehberi YÖDEK, Mayıs 2006 KALİTE GÜVENCESİ ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER

82 KALİTE GÜVENCESİ ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER

83 83 STRATEJİK PLANLAMA  Neredeyiz?  Nereye ulaşmak istiyoruz?  Gitmek istediğimiz yere ne zaman ve nasıl ulaşabiliriz?  Başarılarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?

84 84 STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ

85 85 STRATEJİK PLANLAMA YAKLAŞIMI

86 86 Stratejik Çıktılar Misyon Öğretim, araştırma, kamu hizmeti Üniversite Değerleri Ortak değerler ve paylaşılanlar Vizyon Varmak istediğimiz nokta Strateji Uygulama planımız Fakülte Planları Fakülte uygulamaları ve odaklanması Bölüm Planları Bölüm düzeyinde yapılması gerekenler Bireysel Hedefler Ben ne yapmalıyım? STRATEJİK PLANLAMA YAKLAŞIMI Misyonun Öngörülen Çıktılara Dönüştürülmesi Motivasyonu Olan ve Hazırlıklı Akademik ve İdari Kadrolar Etkin Süreç Mutlu Öğrenciler Mutlu Paydaşlar

87 87 ÖZDEĞERLENDİRME

88 ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI Öğrenci niteliğinde beklenen düzey; Akademik personel niteliğinde beklenen düzey; İdari personel niteliğinde beklenen düzey; Mali kaynakların yeterliliği Bilgi teknolojileri ve kaynaklarının yeterliliği; İş teknolojilerinin yeterliliği; Fiziksel olanakların yeterliliği; Temin edilen hizmetlerin yeterliliği; Sanayi ile ilişkilerin yeterliliği; Toplum ile ilişkilerin yeterliliği; Kamu kurum ve kuruluşları ile ilişkilerin yeterliliği; Mezunlar ile ilişkilerin yeterliliği; Çalışanlar ile ilgili ilişkilerin yeterliliği; Öğrenciler ile ilişkilerin yeterliliği; Yükseköğretim alanında ulusal ilişkilerin yeterliliği; Yükseköğretim alanında uluslararası ilişkilerin yeterliliği.

89 Öğrenci sayıları ve yeterliliği; Öğretim elemanı sayıları ve yeterliliği; İdari personel sayıları ve yeterliliği; Çalışanların yaş ortalamaları ve yeterliliği; Çalışanların kadın-erkek personel dağılımının değerlendirilmesi ve yeterliliği; Çalışanların kıdem ortalamaları ve yeterliliği; Akademik personelin ortalama ünvan düzeyi ; İdari personelin eğitim düzeyi; Akademik birimlerin ve bu birimlerdeki programların sayıları ve yeterliliği; Kurumun ağırlıklı akademik alanı/alanları ve yeterliliği; Kurumun fiziksel büyüklüğü, altyapısı ve yeterliliği; ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

90 Programların ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu; Programların eğitim hedeflerinin yeterliliği; Programların kapsamı ve niteliklerinin yeterliliği; Programların anlaşılabilirliği ve ve hedeflerinin açıklığı; Programların bütünlüğünün ve devamlılığının yeterliliği; Programların çıktılarının yeterliliği; Program kaynaklarının yeterliliği; Programların diğer programlarla ilişkilerinin yeterliliği; Öğrencilere sunulan rehberlik/danışmanlık hizmetlerinin yeterliliği; Engelli öğrencilere sunulan eğitim hizmetlerinin yeterliliği; Öğrenci değerlendirme prosedür ve araçlarının yeterliliği; Yeni öğrencileri programlara hazırlama prosedür ve uygulamalarının yeterliliği; Eğitimin etkinliğini artıracak eğitsel destek hizmetlerinin yeterliliği; Programların ilgili ulusal ve uluslararası programlarla uyumundaki yeterliliği; ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

91 AR-GE çalışmalarının ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu; AR-GE olanak ve kaynaklarının yeterliliği; AR-GE çalışmalarının yeterliliği; AR-GE önceliklerinin belirginliği; AR-GE çalışmalarının bütünlüğü ve devamlılığı; AR-GE çalışmalarının disiplinler arası yapılabilmesindeki yeterlilik; Uluslararası AR-GE çalışmalarının yeterliliği; AR-GE özendiren ve destekleyen araçların yeterliliği; AR-GE faaliyetlerinin önceliklere uygunluğu; AR-GE çalışmalarının hedeflerine ulaşıp ulaşmadığının yeterliliği; AR-GE çalışmaları ile eğim-öğretim faaliyetleri arasındaki ilişkinin yeterliliği; AR-GE sonuçlarının duyurulması ve paylaşılması ile ilgili araç, ortam ve mekanizmaların yeterliliği; AR-GE çalışmalarının oluşturulmasında ve yürütülmesinde paydaşlarla kurulan yapısal ilişkilerin yeterliliği; AR-GE sonuçlarının topluma faydaya dönüşmesindeki yeterliliği; AR-GE sonuçlarının kuruma/birime fayda olarak dönmesindeki yeterlilik. ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

92 U&H faaliyetlerinin ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu; U&H faaliyetlerinin olanak ve kaynaklarının yeterliliği; U&H faaliyetleri düzeylerinin yeterliliği; U&H faaliyetlerinin önceliklerinin belirginliği; U&H faaliyetlerinin disiplinler arası yapılabilmesindeki yeterliliği; Uluslararası U&H faaliyetlerinin yeterliliği; U&H faaliyetlerini özendiren ve destekleyen araçların yeterliliği; U&H faaliyetlerinin hedeflerine ulaşıp ulaşmadığının yeterliliği; Eğitim-Öğretim ile U&H faaliyetleri arasındaki ilişkinin yeterliliği; AR-GE çalışmaları ile U&H faaliyetleri arasındaki ilişkinin yeterliliği; U&H faaliyetlerinin sonuçlarının duyurulması ve paylaşılması ile ilgili araç, ortam ve mekanizmaların yeterliliği; U&H faaliyetlerinin oluşturulmasında ve yürütülmesinde paydaşlarla kurulan yapısal ilişkilerin yeterliliği; Yaşam Boyu Eğitim faaliyetlerinin yeterliliği; Topluma yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetlerinin yeterliliği; Topluma yönelik sanatsal, kültürel ve sportif faaliyetlerin yeterliliği; U&H faaliyetlerinin topluma faydaya dönüşmesindeki yeterlilik; U&H faaliyetlerinin kuruma/birime fayda olarak dönmesindeki yeterlilik. ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

93 Personel işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği; İdari işler ile ilgili hizmetlerin yeterliliği; Bütçe ile ilgili süreç ve hizmetlerin yeterliliği; Öğrencilerin akademik işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği; Kütüphane ve dokümantasyon işleri ilgili hizmetlerin yeterliliği; Yapı ve çevre işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği; Teknik destek işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği; Bilgi işlem ve haberleşme desteğinin yeterliliği; Hukuk destek hizmetlerinin yeterliliği; Basın ve halkla İlişkiler hizmetlerinin yeterliliği; Sağlık hizmetlerinin yeterliliği; Kültür ve sosyal hizmetlerin yeterliliği; Spor ile ilgili hizmetlerin yeterliliği; Burs olanak ve hizmetlerinin yeterliliği; Yurt olanak ve hizmetlerin yeterliliği; Öğrenci bilim, kültür ve sanat toplulukları etkinliklerinin yeterliliği; Uluslararası ofislerin hizmetlerinin yeterliliği; Öğrenci kariyer planlama hizmetlerinin yeterliliği; Staj destek hizmetlerinin yeterliliği; Öğrenci konseylerine sağlanan hizmetlerin yeterliliği, Üniversite adaylarına yönelik tanıtım çalışmalarını yeterliliği. ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

94 Organizasyonel yapının yeterliliği; Görev ve sorumluluk tanımlarının açıklığı; Görev yetkilerinin yeterliliği; Stratejilerin varlığı ve yeterliliği; Karar verme süreçlerinin yeterliliği; İş süreçlerinin (akademik ve idari) yeterliliği; Stratejik planlama ve izleme süreçlerinin yeterliliği; Kalite geliştirme süreçlerinin yeterliliği; Bilgi yönetimi süreçlerinin yeterliliği; İnsan kaynakları süreçlerinin yeterliliği; Finans kaynakları süreçlerinin yeterliliği, Öğrenci katılım süreçlerinin yeterliliği, E&Ö, AR-GE, U&H süreçleri ile ilgili etik standartların yeterliliği. ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

95 Ortak kültür ve değerlerin paylaşımındaki yeterlilik; Akademik personelin memnuniyetinin yeterliliği; İdari personelin memnuniyetinin yeterliliği; Öğrenci memnuniyetinin yeterliliği; Liderlik yaklaşımlarının yeterliliği; Yönetici yaklaşımlarının yeterliliği; Akademik personelin idari ve yönetsel özelliklerinin yeterliliği; İdari personelin özelliklerinin yeterliliği; Çalışanlar arasındaki iş birliği ortamının yeterliliği; İş arkadaşlığı ve sosyal ortamın yeterliliği ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

96 Kurumsal niteliklerle ilgili gelişmelerin yeterliliği; Öğrencilerle ilgili sonuçların yeterliliği; AR-GE ile ilgili sonuçların yeterliliği; U&H faaliyetleri ile ilgili sonuçların yeterliliği; Yönetsel faaliyetler ile ilgili sonuçların yeterliliği; İdari faaliyetler ile ilgili sonuçların yeterliliği; Toplum hizmetleri ile ilgili sonuçların yeterliliği. ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

97 Evrensel yükseköğretim kurumu olma misyonuna uygunluğu; Türk yükseköğretim kurumu olma misyonuna uygunluğu; Kendi misyonuna uygunluğu; ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI

98 PERFORMANS GÖSTERGELERİ NOGÖSTERGEÖLÇME YÖNTEMİBİRİMİ 1Önlisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği Orta öğretim başarı puanlarının ortalamasıMutlak sayı 2Lisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği 1.SAY, SÖZ, EA, DİL Puanlarının Ortalamaları 2.(İlk %10’luk ÖSS puan diliminden giren ÖS /Toplam giren ÖS)x100 1.Mutlak Sayı 2.Yüzde 3Yüksek lisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği [(LES puanlarının yüz üzerinden ortalaması)+ (Lisans mezuniyet notlarının yüz üzerinden ortalaması)] / 2 Yüzde 4Doktora…………………………………………………………………………….………. …………..………….. 75Hizmet verilen kurum dışı toplum kesimlerinin memnuniyeti AnketYüzde 76Yükseköğretim Misyonunu Başarma Performansı Düzeyi AnketYüzde

99 99 Yükseköğretim kurumları özdeğerlendirme çalışmalarını Ocak ve Şubat aylarında gerçekleştirilecek ve “Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Raporları”nı Mart ayında YÖDEK’e, YÖDEK “Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Raporu”nu Nisan ayı sonunda Yükseköğretim Üst Kuruluşları (YÖK ve ÜAK)’na sunacaklardır. ÖZDEĞERLENDİRME SONUÇLARI

100 100 YÖDEK’in görevlerini daha etkin ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi için, Komisyon’un bütçe ve kadro ile desteklenerek, bu alandaki düzenlemelerden sorumlu tüzel bir yapıya kavuşması sağlanmalıdır. İlgili yönetmelik, ilke ve standartlar çerçevesinde yükseköğretim kurumlarının kurumsal bazda dış değerlendirilmelerini gerçekleştirecek bağımsız bir kurum/kurumların sürekli ve uluslararası standartlarda benimsenen bir örgütsel yapı içerisinde oluşturulması/oluşturulmaları gerekmektedir. Bu oluşumun “ulusal bir kalite ajansı” olarak yapılandırılması düşünülebileceği gibi özel kurum veya kuruluşların da bu alanda faaliyet göstermeleri teşvik edilebilir. Birim/alt birim veya program bazında dış değerlendirme yapabilecek Mühendislik Değerlendirme Kurulu (MÜDEK) gibi kuruluşların oluşumunu, diğer bilim/meslek alanlarında da teşvik etmek ve bu kurum/kuruluşların çalışmalarını, tüzel bir yapı içerisinde yürütebilmeleri sağlanmalıdır. Bu kapsamda oluşturulacak kurum/kuruluşların günümüzde giderek önem kazanan “ yeterliliklerin çerçevelendirilmesi - (qualification framework)” çalışmalarında özellikle bilim ve meslek alanlarındaki çıktıların dış kalite güvencesi konusunda önemli işlevleri olacağı göz önünde bulundurularak yapılandırılmaları teşvik edilmelidir. HEDEFLER

101 TEŞEKKÜR EDERİZ Ana Menü http://bologna.yok.gov.tr

102 ÖĞRENCİLER VE SOSYAL BOYUT Ana Menü

103 103 BOLOGNA SÜRECİ VE ÖĞRENCİLER ÖĞRENCİ MERKEZLİ SİSTEM SOSYAL BOYUT –Öğrenci Katılımı –Hareketlilik AKADEMİK TANINMA

104 104 BOLOGNA SÜRECİ: HEDEFLER  Eğitim-öğretim sistemlerini kolay anlaşılır ve birbiri ile uyumlu hale koymak  Bilgi toplumuna uygun insan gücü yetiştirmek  Mezunlara daha fazla istihdam yaratabilmek  Dinamik ve rekabet gücü yüksek ekonomiye sahip olmak  Demokratik, katılımcı, adil ve rekabetçi bilgi toplumunun yaratılması

105 105 ÖĞRENCİ MERKEZLİ SİSTEM 1 dönem = 30 AKTS 1 AKTS = 25-30 saat ÖĞRENİM GİRDİLERİÖĞRENİM ÇIKTILARI AKTS: Avrupa Kredi Transfer ve Biriktirme Sistemi: DERS SAATİÖĞRENCİ İŞ YÜKÜ

106 106 AKTS (ECTS) Kredileri Nasıl Belirlenir? (dersler veya modüller) Her hangi bir Öğrencinin ne kadarlık çalışmasını gerektirir (Student Workload) Kredinin belirlenmesi Ne anlatacağımıza değil, ne kazandırmayı hedeflediğimize odaklı bilgi. Beceri ve yetkinlik oluşturduğu öğrenim çıktılarını elde edebilmek için gerekli işyüküne dayanan bir sistem oluşturulması.

107 BOLOGNA SÜRECİ: SOSYAL BOYUT Yüksek Öğrenimin Sosyo-ekonomik Boyutları Öğrenciler Sürecin Neresindeler?

108 108 BOLOGNA SÜRECİ: SOSYAL BOYUT Bologna Bildirisi (1999)Değinilmiyor Prag Bildirisi (2001) İlk defa “Sosyal Boyut” kavramı kullanılması (ESIB) Kamu sorumluluğu Öğrenci katılımı Berlin Bildirisi (2003) Sistematik vurgu var Eşitsizliklerin giderilmesi Sosyal Bütünleşme Bergen Bildirisi (2005) Sürecin temel öğelerindendir Hükümetlerin sorumluluğu Londra Bildirisi (2007) Eşit fırsata dayalı katılım Ulusal Strateji ve Politika raporları

109 109 SOSYAL BOYUT: EUROSTUDENT III PROJESİ 22 ülkenin katıldığı bir proje Türkiye 2006-2008 dönemine dahil Yükseköğretimdeki öğrencilerin sosyal ve ekonomik profillerinin çıkarılması Hedef: 1. Ulusal profil 2. Ülkelerarası karşılaştırmalı veri www.his.de/eurostudent

110 110 ÖĞRENCİ KATILIMI “eşit paydaş”Karar süreçlerinde (Kurumsal- Ulusal- Avrupa) öğrencilerin “eşit paydaş” olarak yer alması Şeffaflık ve katılımcı demokrasi Türkiye: Ulusal Öğrenci Konseyi (2005) Avrupa: ESU (European Students Union - www.esu.org)

111 111 ÖĞRENCİ KONSEYLERİ Ekonomik ve siyasi bağımsızlık Öğrenci haklarının savunulması Öğrencilerin bilgilendirilmesi Öğrencilerle yetkililer ve diğer paydaşlar arasında iletişimin sağlanması Demokrasi ve şeffaflık kültürü Öğrenci yetki ve sorumluluğu

112 112 HAREKETLİLİK Akademik Tanınma –(Ders saydırma, not dönüştürme) Yeterli Hibe Sağlanması Vize Sorunu (Bergen, 2005) Kalite: Bologna sürecinin uygulanması

113 113 HAREKETLİLİK ERASMUS PROGRAMI Erasmus Üniversite Beyannamesi: 84 Üniversite Öğrenci/Öğretim elemanı hareketliliği Erasmus 2007-08: (Planlanan) Giden öğrenci sayısı : 6000 Giden öğretim elemanı: 2500 Staj ve Personel Hareketliliği dahil oldu

114 114 SOSYAL BOYUTUN SÜRECE KATKILARI Her düzeyde eşit fırsata dayalı katılım (Kredi-burs olanakları) Uygun çalışma ve yaşam koşulları sağlanması (Yurt- yemek vb.) Hareketliliğin önündeki engellerin kaldırılması Öğrencilerin “eşit paydaş” olarak karar süreçlerinde yer alması Demokratik, katılımcı, adil ve rekabetçi bilgi toplumunun yaratılması

115 115 AKADEMİK TANINMA AKTS DİPLOMA EKİ –Uluslararası Saydamlık İçerik: 1.Kişinin kimliği 2.Kazanılan Yeterlik 3.Kazanılan Yeterliliğin düzeyi 4.Kazanılan Yeterliliğin içeriği 5.Kazanılan Yeterliliğin sonucu 6.Kazanılan Yeterliliğin işlevi 7.Ek bilgiler 8.Diploma Ekinin resmî tasdiki 9.Ulusal yükseköğrenim sistemi hakkında bilgi

116 116 BOLOGNA SÜRECİNİN ÖĞRENCİLERE SUNDUĞU FIRSATLAR İstihdam edilebilirlik Akademik tanınma Karar alma süreçlerinde eşit paydaşlar olarak yer alma Üye ülkelerdeki akademik ve kültürel ortamı tanıma Öğretilen değil; öğrenen birey olma

117 TEŞEKKÜR EDERİZ Ana Menü http://bologna.yok.gov.tr