Kilis Rehberlik ve Araştırma Merkezi

... konulu sunumlar: "Kilis Rehberlik ve Araştırma Merkezi"— Sunum transkripti:

1 Kilis Rehberlik ve Araştırma Merkezi
MADDE BAĞIMLILIĞI Kilis Rehberlik ve Araştırma Merkezi

2 İçerik Madde Bağımlılığı Nedir? Bağımlılığın Oluşumu
Dünya Sağlık Örgütü’nün Bağımlılık Kriterleri Başlama Nedenleri Kişinin Madde Kullandığını Nasıl Anlarız? Sigara Alkol Uyuşturucu

3 Madde Bağımlılığı Nedir?
Bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen madde alımının devam etmesi; bırakma isteğine rağmen bırakılamaması, aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının artırılması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur.

4 Bağımlılığın Oluşumu İlk temas (Deneme):madde denenmek için kullanılır, özenti önemli rol oynar. Kullanım ve hücresel düzeyde değişme (Zaman zaman kullanım): madde zaman zaman kullanılır, kişiye zararı yok gibidir, bağımlı olmadan da kullanılabildiği düşünülür. Az miktarda, keyif amacı ile alınan maddeler gittikçe kişi için önem kazanmaya başlar.

5 Psikolojik ve Biyolojik Bağımlılık (Sürekli kullanım): Ne bulunursa kullanılır,düzenli kullanım zamanla bağımlılığa kayar, sosyal ilişkiler maddeyi alabilecek şekilde ayarlanır, gittikçe maddeyi elde etmek ve kullanmak için daha fazla zaman harcanır, kişinin tüm kapasitesi düşer. Madde kullanmaya devam edilir. Bağımlılık nedeniyle maddeyi almak zorunda hissedilir, maddeyi arama davranışının yoğunluğu artar. Kullanım süreci içinde zamanla tolerans gelişir. Yani kişi maddeyi gittikçe artan miktarlarda kullanmak zorunda kalır.

6 Kişi sürekli olarak aynı maddeyi kullanmaya yönelir.
Kişide kullandığı maddeyi azalttığı , alamadığı ya da kullanmadığı zamanlarda yoksunluk (eksiklik/kesilme) belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler (titreme, huzursuzluk, hayal görme vb.) her maddeye göre değişir. Yoksunluk belirtilerini yatıştırmak için tekrar madde almak zorunda kalır.Bu bir kısır döngü sürecine dönüşür..

7 Dünya Sağlık Örgütü’nün Bağımlılık Kriterleri
Maddenin etkisinin azalması ve istenen etkiyi elde etmek için alınan madde miktarının arttırılması, Madde alımı azaldığında ya da kesildiğinde maddeye özgü yoksunluk belirtilerinin (gerginlik, stres, titreme…) ortaya çıkması, Madde kullanımı üzerinde denetimin yitimi; Maddenin niyetlenilenden daha çok miktarlarda ve daha uzun sürelerle alınması, başlayınca durduramama, Maddeyi azaltma ya da bırakma isteği ve çabalarına karşın bırakamama,

8 Dünya Sağlık Örgütü’nün Bağımlılık Kriterleri
Madde kullanımı ile ilgili etkinliklere (maddeyi bulmak için, madde kullanırken ve madde etkisi altında) çok zaman ayırma, Sosyal, mesleki yükümlülüklere, başka etkinliklere zaman ayıramama ya da az zaman ayırma, sorumlulukları ihmal etme, aksatma Sosyal ve yasal sorunların, bedensel ve ruhsal sağlık sorunlarının varlığına karşın madde kullanımını sürdürme.

9 Başlama Nedenleri Merak Arkadaş baskısı
Sorunlarına çözüm aramak ve uzaklaşmak Farklı gözükmek Beğeni toplamak Bir gruba ait olmak Eğlenmek, Ailevi sorunlar, Özellikle risk grubundaki bireylerin sürekli takip edilip bilgilendirilmesi, tüm bireyler için önleyici çalışmaların yapılması hayati önem taşımaktadır..

10 Kişinin Madde Kullandığını Nasıl Anlarız?
Giysilerde ve nefeste maddenin kokusu, El, yüz ve giysilerde boya ve lekeler, Kendisine gösterdiği özenin azalması, Yeme alışkanlığının bozulması, zayıflama, Bulantı, kusma, terleme, gözlerde kanlanma Kas ve eklem ağrıları, kramplar, Ciltte renk değişiklikleri, iğne izleri, Hâlsizlik, yorgunluk, dikkat eksikliği,

11 Kişinin Madde Kullandığını Nasıl Anlarız?
Huzursuzluk, sıkıntı hissi, depresyon, Odasında yalnız kalmayı tercih etme, Evde daha az vakit geçirme, Arkadaş çevresinin değişmesi, Daha fazla para harcama, Okul ve iş yaşamında başarısızlık, Bazen neşeli, sakin, bazen öfkeli olma, Sinirlilik, Aile ile ilişkilerinin azalması, Yasa dışı davranışlarda bulunma...

12 Sigara… Sigara, bütün bitkisinin kurutulmuş olan yapraklarından hazırlanır. Sigara bağımlılığına neden olan kimyasal madde nikotindir. Sigaradan ilk nefesin çekilmesi ile nikotin, birkaç saniyede beyine ulaşarak bazı merkezleri uyarmak suretiyle etkisini gösterir. Buna bağlı olarak, bağımsızların ilk nefesten sonra bir rahatlama, endişe ve sıkıntıların hafiflemesi ve zihnin daha hızlı çalışması gibi algıları olur. Ancak bu durum tahmin edinilenin aksine sigaranın yarattığı bir rahatlama olmayıp, çoğu kez yoksunluk hisseden kişinin vücudunun aradığı maddeye kavuşması ile duyduğu iyilik hissidir.

13 Başlama Nedenleri Selçuk Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada sigaraya başlama nedenleri incelenmiştir, sonucunda şu veriler elde edilmiştir; %37.6’sı sıkıntıyı gidermek, %31’i arkadaş etkisi, %13.7’si merak sonucu, %76’sı sosyal ortama uymak, diğerleri zevk alma, toplum kurallarına karşı çıkma, aile büyüklerine özenti ve zorlu ekonomik nedenler...

14 SİGARANIN İÇİNDEKİ MADDELER
Sigara yaklaşık 4000 kimyasal madde içermektedir. Bunlardan 40 tanesinin kansere neden olduğu kesinleşmiştir. Kimyasal Maddelerden bazıları şöyledir; Karbon monoksit: Egzoz gazı Arsenik: Zehir imalatı Metanol: Roket gazı DDT: Böcek ilacı Kadmiyum: Araba aküsü Bütan gazı: Tüp ve çakmak gazı Aseton: Kimyasal sökücü Naftalin: Güve ilacı Amonyak: Kimyasal temizleyici Nikotin : Bağımlılık yapan bir uyuşturucu çeşidi..

15 Önümüzdeki 20 yıl içinde sigara;
AIDS, Tüberküloz, Trafik kazaları, Anne ölümleri, İntihar, Cinayetlerin toplamından daha fazla insan öldürecektir!!!

16 SİGARANIN SAĞLIĞA ETKİLERİ
Organlar Etkileri Sindirim sistemi Mide kanseri, mide ülseri Kemikler Kemiklerde erime Damarlar Damarlarda tıkanma Cilt Ciltte kırışıklıklar Eller Parmaklarda sararma Üreme sistemi Kanser, çocuk sahibi olamama, çocuk düşürme, sağlıksız bebek doğurma, cinsel güç kaybı

17 SİGARANIN SAĞLIĞA ETKİLERİ
Organlar Etkileri Akciğerler(video) Öksürük, balgam, nefes darlığı, kanser Kalp Damarlarda tıkanma, kalp krizi Ağız-Boğaz Tat almama, ağız kokusu, dişlerde sararma, boğaz kanseri, boğaz iltihabı Burun Koku almada azalma

18 SİGARA; Akciğer Kanserlerinden % 95 (Ağız, dil, yutak, gırtlak, tükürük bezi, diş eti, Akciğer, bronş, Yemek borusu, mide, karaciğer, pankreas, bağırsak, anüs, Böbrek, mesane, rahim ağzı, Kan kanserleri), Akciğer Hastalıklarından % 82 (Akciğer fonksiyonlarını bozulması, Akciğer gelişiminin bozulması, Öksürük, balgam, hırıltılı solunum, nefes darlığı, Fiziksel performans yetersizliği,) (video) Kalp-Damar Hastalıklarından %21 (Hipertansiyon, Kolesterol yüksekliği, Felç, Damar tıkanıklıkları, Kalp krizi, kalp yetmezliği, Kalp ritim problemleri) Felçlerden % 18, oranında sorumludur.

19 Dünya Sağlık Örgütü’ne göre;
Dünyada en büyük sağlık sorunu sigaradır. Önlenebilir en önemli hastalık ve ölüm etkeni sigaradır. Dünyada her yıl 4 milyon insan sigaradan hayatını kaybetmektedir. Eğer gerekli önlemler alınmazsa bu sayı önümüzdeki 20 yılda 10 milyona ulaşacaktır. Her yıl ülkemizde insanımızı erken yaşlarda sigaraya kurban vermekteyiz. (video) Eğer önlem alınmaz ise bu sayı önümüzdeki 20 yılda 250 bine çıkacaktır.

20 Pasif İçicilik Pasif içicilerin % 25’ inde akciğer kanseri görülür.
Başkalarının sigara dumanını solumaktır.. Pasif içicilerin % 25’ inde akciğer kanseri görülür. Sigara içtiği için ölen her 9 kişi, içmediği halde dumanını soluyan 1 kişinin de ölümüne neden olmaktadır.

21 Sigara İçen Annelerin Çocuklarında;
Büyüme gelişme geriliği, Ateşli havale, Davranış bozukluğu, Alerjik hastalıklar, Akciğer gelişme bozukluğu, Solunumsal Enfeksiyonlar, Astım, Kronik bronşit, Akciğer kanseri, gelişme riski artmaktadır.

22 Bırakmak İçin Neler Yapabiliriz?
Sigara içme dürtüsüyle baş etmenizde yardımcı olacak 7 temel beceri vardır; Baştan çıkarıcılara hazırlıklı olun. Kendinizi kandırdığınız noktalara dikkat edin. Niçin bıraktığınızı düşünün. İçmediğiniz için kendinizi ödüllendirin Olumsuz düşünceler zihninize üşüştüğünde Olumlu düşünceler geliştirin ve olumlu düşünün Gevşeme tekniklerini uygulayın Sosyal destek bulun

23 ayrıca.. * Tıbbi ve psikolojik destek alın..
Kesin karar vererek herhangi bir gün seçerek bırakın... Sigara içen arkadaş ve çevreden uzaklaşın. Sigara içme isteği uyandıran yiyecek ve içeceklerden uzak durun. Yanınızda sigarayı hatırlatacak eşya taşımayın. Sizi strese sokacak konu ve tartışmalardan uzak durun. Mümkünse birkaç arkadaşla grup halinde bırakın ve bu savaşta mistik ve manevi duygularınızı da devreye sokun. * Tıbbi ve psikolojik destek alın..

24 Son Sigaranızdan... 20 Dakika Sonra Kan basıncınız düzelir, Kalp atışlarınız normale döner, El ve ayak ısınız normale döner. 8 Saat Sonra Kanınızdaki nikotin ve karbon monoksit düzeyi yarıya düşer, Kanınızdaki oksijen seviyesi normale döner. 24 Saat Sonra Karbon monoksit vücudunuzdan tamamen atılır, Akciğerleriniz sigaranın neden olduğu mukusu temizlemeye başlar, Kalp krizi riskiniz azalmaya başlar. 48 Saat Sonra Vücudunuzdaki nikotin tamamen temizlenir, Koku ve tat duyularınızda artış kaydedilir. 72 Saat Sonra Nefes almanız kolaylaşır, Enerji seviyeniz yükselir.

25 2-12 Hafta Sonra Kan dolaşımınız daha sağlıklı gerçekleşmeye başlar, Akciğer fonksiyonunuz %30 oranında artar, Yürüme ve koşmanız kolaylaşır. 3-9 Ay Sonra Öksürük ve göğüsteki hırıltılarınız azalır, Nefes alma sorunlarınız iyileşmeye başlar, Akciğerlerinizin enfeksiyona karşı direnci artar. 1 Yıl Sonra Kalp hastalığı riski, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yaklaşık yarısına iner. 5 Yıl Sonra Ağız ve gırtlak kanserinden ölme riskiniz yarı yarıya azalır. 10 Yıl Sonra Akciğer kanserine yakalanma riskiniz, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yarısına gelir. Kalp hastalığı riskiniz hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye gelir. . 15 Yıl Sonra Felç geçirme ve kalp krizi riskiniz hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye gelir.

26 Sigara sonucunda… video

27 KENDİNİ KANDIRMANIN EN SIK KULLANILAN YOLLARI…

28 Sigaranın Faydaları  Sigara içeni köpek ısırmaz; çünkü yanında baston taşır. Evine hırsız girmez; çünkü sabahlara kadar öksürür. Üzerine sinek konmaz; çünkü buram buram nikotin kokar. Fazla yorulmaz; çünkü yorulunca tıkanacağını bilir. Yürümek için zorlanmaz; çünkü tekerlekli iskemlede gezdirilir. İhtiyarlamaz; çünkü genç yaşlarda sevdiklerine kavuşur. Yüzlerine renk gelir; çünkü dişleri ve bıyıkları sapsarı olur. Vücutları bir kuş gibi hafifler; çünkü ileri dönemdeki dolaşım bozukluğundan ötürü önce parmakları, sonra da el ve ayakları kesilir.

29 Alkol… Alkollü içkiler, mayalanmış şekerli besinlerden elde edilen aklı, şuuru etkilemek suretiyle sarhoşluk veren maddelerdir. Alkol Bağımlılığı: Bireyin beden ve ruh sağlığını, aile içi ilişkilerini, sosyal durumunu ve iş uyumunu bozacak derecede sık ve fazla alkol alması, aynı etkiyi elde edebilmek için gittikçe artan miktarlarda alkol alma ve alkol alma isteğini durduramamasıdır.

30 Alkol kullanımına bağlı sorunlar çağımızın en önemli sorunlarından biri olmuştur. Alkolizm, sağlık sorunları, trafik kazaları, intihar, suça yönelme, aile parçalanması, ekonomik sorunlar, iş yaşamının bozulması, gibi pek çok boyutu olan önemli bir biyopsikosoyal (biyolojik- psikolojik-sosyal) sorundur…

31 Alkolün Sağlığa Etkileri
Kan dolaşım düzenini bozar. Karaciğer hücrelerinde yağlanma meydana gelir, siroz hastalığına sebep olur. Böbrek iltihabına, idrarda şeker oluşmasına yol açar. Mideyi bozar, ağrı yapar, gastrit ve ülsere sebep olur. Bağırsak çalışma düzeni bozulur. İnsan,irade ve dengesini kaybeder. Beyni uyuşturur, yürümekte zorluk çekilir, kol ve bacak çekilmelerine, yüz ifadesinde bozukluklara sebebiyet verir. Heyecan, telaş, korku, sinir buhranları ve kıskançlık, çeşitli ruhî bozukluklara yol açar. El titremeleri, tikler, felçler ortaya çıkar.

32 Alkol kullananların ve alkol kullanmaya bağlı problemlerin oranı ülkemizde maalesef her geçen gün artmaktadır..

33 Gebelikte Alkol Kullanımı
Annenin aldığı alkol, direkt bebeğin kanına da geçer. Düşüklere, anne karnında bebek ölümlerine ve ölü doğumlara neden olur. Bebeğin organlarında hasar ve zekâ geriliğine Büyüme, konuşma bozukluklarına, Bedensel yetersizliğe, anormalliklere, Eklem ve kaburga problemlerine, Kalp hastalıklarına neden olur.

34 Alkol sonucunda.. Eğitim ve öğretim hayatında başarısızlıklar,
Aile sorunları, Çocuklarla iletişimin bozulması, Fiziksel sağlık sorunları, Ruhsal sağlık sorunları, Cinsel sorunlar; uyku sorunları, İş hayatında sorunlar, Ekonomik sorunlar, Yasal sorunlar vb. ortaya çıkar.. ***Bireyin hayatındaki tüm alanlarda ortaya çıkan sorunlar ve işlevselliğinin tükenmesi..

35 Uyuşturucu.. Beyin ve akıl sağlığının en büyük düşmanıdır. Bağımlılarda beliren ilk olgu; akıl ve sinir hastalıklarıdır. Kullanan kişide fiziksel ve ruhsal bağımlılığa yol açar. Ayrıca bu maddeler kişisel ve toplumsal yönden ekonomik ve sosyal çöküntü oluştururlar.

36 Fiziki etkileri.. Beyin ve Merkezi Sinir sisteminde: Sigaradan itibaren bütün uyuşturucuların en büyük zararı ve tahribatı beyin ve merkezi sinir sistemi üzerindedir. Bu sebeple aklı ve iradeyi işlemez hale getirir. Kişiyi dengeden, normal yaşam ve davranışlardan uzaklaştırır. Beyin ve akıl sağlığının en büyük düşmanı uyuşturuculardır. Bağımlılarda beliren ilk olgu; akıl ve sinir hastalıklarıdır. Zihinsel yetersizlik, erken bunama, şuur kaybı, uykusuzluk, felçler, hezeyan (sayıklama, saçmalama, akıl dışı davranışlar ) halüsinasyonlar (vehim, hayal görme, işitme vs. ), zeka ve hafıza kayıpları. En kısa ifade ile: Akıl hastalıkları, zihni ve ruhi karmaşa ve kaoslar .

37 Sindirim Sisteminde: Bulantı, kusma, karın ağrıları, kabızlık, ishal, mide ve bağırsak spazmları, kanama ve yaraları, gastrit, ülser vs. Karaciğer ve Böbreklerde: Bu zehirlerin organizmadan atılmasında en ağır görev bu organlara düşmekte olup, karaciğer ve böbreklerde büyük arıza ve tıkanmalara, karaciğerde yetersizlik, yağlanma ,sertleşme (siroz)... Böbreklerde büyük tahribat, albümin, kan ve idrar çoğalması, tıkanmalar ,ağır böbrek hastalıklarına yol açmaktadır..

38 Gözlerde: Işık ve mesafede uyumsuzluk, şaşılık, gece körlüğü, göz bebeği büyümesi, küçülmesi, göz felci bilinen sonuçlardır. Solunum Sisteminde:       Nefes darlığı, öksürük, boğulma hissi, bu yolla kalp sıkışmaları, solunum felçleri ve ölümler bilinen olaylardır. Kan organlarında:        Kan ,insan hayatının en önemli organı olup, uyuşturucudan büyük zarar görür. Kansızlık, kan zehirlenmeleri, kan hücrelerinde şekil ve miktar değişiklikleri, kanın korkulu arızası olan pıhtılaşma ve kangrenler başlıca arızalardır.

39 Sosyal bir varlık olan insanın çevresi ile uyum içinde olması, akıl ve zihin sağlığı ile mümkündür. Bu sebeple akli ve zihni hayatın en büyük düşmanı olan uyuşturucular, insanın uyum gücünü zaafa ve iflasa götürmekle onu aileden, toplumdan ve çevresinden kopararak, yalnızlığa, bunalıma ve hemen ardından da sorumsuz, bir hayata mahkum eder. Bağımlıyı yaşayan bir ölü haline getirir. İntiharların, cinayetlerin, her türlü gasp ve anarşinin temelinde uyuşturucu vardır. Ayrıca AİDS, frengi, verem, kanser, kangren ve benzeri bir çok ölümcül hastalığın yayılmasında da en büyük fail uyuşturucular ve bağımlılarıdır.

40 20 yaşında bir gencin ölümünün ardından günlüğünden çıkan şiir… Uyuşturucu madde kullanan kişiler tedavi olabilir. Özellikle tedavi ilkelerini yerine getiren kişilerde uyuşturucu maddeyi bırakma oranı çok yüksektir..

41 Danışma hizmetleri (1. basamak sağlık hizmetleri), Tıbbi tedavi ,
Madde Bağımlılığı Tedavisinin Genel İlkeleri Koruma ve önleme, Danışma hizmetleri (1. basamak sağlık hizmetleri), Tıbbi tedavi , Sağlık Bakanlığı-AMATEM’ler (Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi), Üniversitelere bağlı Bağımlılık Merkezleri, Özel Bağımlılık Merkezleri Rehabilitasyon: - Tıbbi - Sosyal

42 Sonuç Olarak.. Alkol ve madde bağımlılığı fiziksel, ruhsal ve sosyal zararları ile bireye, hastalıklar nedeniyle topluma, ekonomiye ve ülke kalkınmasına olumsuz etkileri olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu nedenle sigara, alkol ve uyuşturucuya başlamadan alınacak koruyucu önlemler, kişisel ve toplumsal sorumluluklarımız arasındadır!!!

43 teşekkür ederiz… Kilis Rehberlik ve Araştırma Merkezi..