TARİH ÖNCESİ VE İLKÇAĞ TIBBI

... konulu sunumlar: "TARİH ÖNCESİ VE İLKÇAĞ TIBBI"— Sunum transkripti:

1 TARİH ÖNCESİ VE İLKÇAĞ TIBBI
Yrd.Doç.Dr. Mehmet KARATAŞ Tıp Tarihi ve Etik AD

2 Bulgular İnsan mumyası İnsan iskeleti Heykeller Duvar/taş figürleri

3

4 ABD, Kifoz

5 Tavşan dudak/İnme

6 Fransa, MÖ

7 Bilim Dalları Arkeoloji Paleontoloji Paleopatoloji Fizik antropoloji

8 Bulgular Eski mısır mumyalarında tüberküloza ve parazitik enfestasyonlara ait bulgular Dişler ve kemiklerdeki bulgular; osteomiyelit kalıntıları, yanlış kırık kaynaması, travma, omurga tbc, kemik tm Dekalsifikasyon, kemik kalınlaşması, kemik büyümesi

9 ABD, Altın dişler

10 Bulgular Sifilize ait kemik deformiteleri
Kuzey bölgelerde raşitizm bulguları Safra/böbrek taşı, konjenital anomaliler Eski Mısır mumyalarında arterioskleroz, pnömoni, taş, parazit

11 Bulgular Yetersiz Tarih öncesi döneme ait bilgiler yeterli değil
MÖ 4000 yılı öncesine ait bulgu yok

12 İspanya, Anne karnında fetus

13 İspanya, Anne karnında fetus

14 Yaşam Süresi Kadınlar daha az yaşıyor (fazla doğum, az beslenme)
Erkekler daha çok yaşıyor

15 Çatalhöyük, MÖ

16 Aztek tanrıçası doğum yaparken

17 Tıbbi Uygulamaların Temeli
Hastalık yabancı bir gücün veya ruhun büyü ile vücudu kontrolü altına alması Doğaüstü güçler Din, büyü, tıbbi tedavi bir arada

18 ABD, Verrü (Siğil)

19 ABD, Fil hastalığı heykeli

20 Tarih Öncesi Dönem Tedavi Seçenekleri
Hastalıklarla büyü ile mücadele (Kötü ruhu teskin ya da kovma) Bitkilerle tedavi; ateş düşürücüler, idrar söktürücüler, ağrı kesiciler, yatıştırıcılar, uyarıcılar (kürar, afyon, kenevir, coca) Masaj Su buhar tedavisi Kraniyotomi, sünnet

21 Aztek buhar banyosu

22 Fransa’da neolitik döneme ait trepanasyon
Kötü ruhu kovmak Gerçek cerrahi bir müdahale

23 Fransa, Trepanasyon

24 ABD, Trepanasyon

25 Trepanasyon Avrupa Anadolu Kafkaslar İran, İsrail bölgesi
Kuzey Pasifik adaları Güney Amerika

26 Trepanasyon Aletleri Çakmaktaşı Volkanik obsidien Hayvan kemikleri

27 Tıbbi Uygulamalar Çeşitli danslar yapılıp kötü ruh kovulmaya ya da teskin edilmeye çalışılır Kötü ruhu kovmak için maske, hayvan postu, davul vb. kullanılır Emme (yılan ısırığı), şişe çekme, kan akıtma, tütsüleme Suçlu obje çıkarma (kızılderililer)

28 Tıbbi Uygulamalar Kanamayı durdurmak için turnike, baskı, dağlama
Amputasyon (daha çok adak için) Kemikten iğneler ile tendondan yaptıkları dikiş iplikleri ile sütur Çıkık redüksiyonu Kırık tedavisi (tahta askı, hayvan derisi)

29 Tıbbi Uygulamalar Sakatları öldürme/koruma
Akıl hastaları kötü ruh ifadesi olduğu için öldürülmüş/dışlanmış Yükleri hafiflesin diye yaşlıların öldürülmesi Eskimoların ana/babalarını buz üstünde bırakmaları

30 Tıp İnsanları Eskimo ve Sibiryalılarda akıl hastalığı şaman olmak için yeterli bir neden Hekimlik, atadan oğula geçer Kadın hekimler de var Hekim; kötü hava koşullarından, sürü kaybından, kötü hasattan ve her türlü felaketten korur Sosyal politik konum iyi Cerrahlar trepanasyon, kan akıtma, yara drenajı yapıp diğer tedavilere karışmazlar

31 Tıp İnsanları Amerika’da kızılderili hekim (uzman büyücüler; yılan ısırması, yaralanma, bitkisel tedavi) Kongo’da uzman büyücüler Sibiryalı şamanın davulu, şapkası, maskesi olup ruhlara aracılık eden, gelecekteki olayları tahmin eden, sihirli sözler söyleyen kişi

32 Konuyla İlgili SORU/CEVAP
Tarih öncesi dönemdeki tıbbi uygulamalara ait bulgular nereden elde edilmektedir? Cevap 1: Mumyalaşmış cesetler, insan iskeletleri, figürler, duvar resimleri, heykeller Soru 2: Tarih öncesi dönemde hastalıkların tedavisinde kullanılan yöntemler nelerdi? Cevap 2: Büyü, bitkiler, masaj, su buharı, kraniyotomi, sünnet

33 Kaynaklar A. Selim ATAY, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, çeviri
Tolga GÜVEN, Marmara Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik AD ders notları Ali Haydar BAYAT, Tıp Tarihi Emine ATABEK, Şefik GÖRKEY, Başlangıcından Rönesansa Kadar Tıp Tarihi Çağlar Boyu Tıp, Roche Yayınları