MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA

... konulu sunumlar: "MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA"— Sunum transkripti:

1 MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA

2 Meyve ağaçlarının içsel özellikleri
Meyve ağaçlarında dallar,gözler ve köklerde üretilen zıt etkili uyartıcı ve engelleyici olmak üzere iki grup büyümeyi düzenleyici vardır. Uyarıcı etkide bulunanlar; -Çiçek açılımı ve meyve tutumunun sağlanması -Normal meyve dökümleri -Sürgün gelişimi çeliklerin köklenmesi -Partenokarp meyve oluşumu -Ağaçların kış dinlenmesine sokmak

3 Önleyici etkide bulunanlar;
Meyve ağaçlarında genelde gözlemlediğimiz fizyolojik olayları sınırlandırır veya tamamen engeller. Uyarıcı ve önleyici büyüme düzenleyicileri arasında miktar bakımından ters orantı vardır. OKSİNLER:Büyüme noktalarında oluşur.Kök ucuna karbhdr.ile taşınır.Büyümeyi düzenlerler. GİBERELLİNLER:Köklerde üretilirler. Meristem Ve genç dokularda üretilenlerde köke taşınır. Daha sonra sürgüne taşınır.Büyümeyi düzenlerler. SİTOKİNİNLER:Köklerde oluşur.Tomurcuk ve

4 Saydığımız bu oluşumlar bitki organlarında oluşur
Kambiyum hücre bölünmesini hızlandırır.Oksinlerin neden olduğu tepe tomurcuğu üstünlüğünü ortadan kaldırır. ABSİZİK ASİT:Yapraklarda kloroplastlarda üretilir Hücre geçirgenliğini artırır.Hücre bölünmesini veya büyümesini yavaşlatır.Kış dinlenmesine girip çıkmasını sağlar ETİLEN:Bir gazdır.Bitki hücrelerince üretilir.Öteki büyümeyi düzenleyicilerin dokulara uygulanınca miktarı artar. Saydığımız bu oluşumlar bitki organlarında oluşur

5 Budama tanımlamaları Budama bir ağaç kesme sanatıdır.
Meyve ağaçlannın düzgün ve kuvvetli bir taç oluşturmalarını, verim çağlarında uzun zaman kalmalarını ve kuvvetten düşmeye başlamış olan ağaçları yeniden kuvvetlendirilerek bir süre daha yüksek kaliteli meyve vermelerini sağlamaktır. Meyve ağaçlarında üretimi artırmak, ağacın ömrünü uzatmak ve kuvvetli bir taç oluşturmaktır Budama estetiklik yönüyle sanatsal uygulama, bitki fizyolojisi yönüyle de teknik bir uygulamadır.

6 Budanan ve budanmayan meyve ağaçların karşılaştırılması
Budanmayan ağaçlar İlk yıllarda -çiçek açarlar -meyve verirler İleriki yıllarda -meyveler küçülür. -renk ve gösteriş azalır -periyodisite görülür. -ağaç başına verim az. -ağaç şemsiyeye benzer. Budanan ağaçlar İlk yıllarda -gençlik kısırlığı dönemi İleriki yıllarda -verim ve kalite artar. -Ekonomik öneme haizdirler -Varsa peryodisite özelliği azalır. -ağaç düzgün - dengeli bir şekilde olurlar.

7 Budanmayan meyve ağaçlarının fizyolojik ömrü uzun, ekonomik ömürleri kısadır.
Budama yapılmış Budama yapılmamış.

8 Budamayla ulaşmak istenen durum
Meyve ağaçlarının düzgün ve kuvvetli bir taç oluşturmalarını, Verim çağlarında uzun zaman kalmalarını Kuvvetten düşmeye başlamış ağaçları yeniden kuvvetlendirerek bir süre daha yüksek kaliteli meyve vermelerini; Sağlamak zorundayız.

9 Terbiye ne demektir? Ağacın büyüme yönünü, ağaç tacının şekillendirilmesini ve gelişimini sağlayan işlemler bütünüdür. Budamalarla ulaşılan bir sistemdir. Terbiye, kış dönemi ilk bahar yaz terbiyesi ve budamasını içine alan bir işlemdir.

10 Budamada Kullanılan El Aletleri
Budama Makasları Dal kesme makasları Testere Motorlu Testere

11 Budamada Kullanılan Makineler

12 Budama Araçlarının Dezenfeksiyonu
Budamada kullandığımız makaslar, testereler gibi aletler bir bahçeden diğerine geçerken veya hastalıklı olduğundan şüphelendiğimiz ağaçların budanmasından sonra temizlenmelidir.Özellikle dal kanseri taşınır. %10-20 Çamaşır suyu %80-90 Su

13 Budamanın Amaçları

14  Meyve ağaçlarında, Fizyolojik Denge yi en kısa zamanda oluşturmak ve korumak
Fizyolojik denge C/N Oranıyla ifade edilmek- tedir. Gençlik dönemde C/N<1 Verim döneminde C/N=1 Yaşlılık döneminde C/N>1 Taç = Kök Dengesi

15 Gençlik kısırlığı devresinin kısa olması amacıyla şu uygulamalar yapılır:
» Kök kesmek, » Fidanları azotlu gübrelerle dengeli gübrelemek, » Zayıf anaç kullanmak, » Işık yoğunluğunu arttırmak için düzenli bir taç oluşturmak, » Asimilasyon yüzeyini arttırmak için dalları uzun bırakmak, » Kuvvetli dalların gövde ile yaptıkları açıları genişletmek, » Fazla dalların bir kısmını seyreltmek. » Verime yatmamış genç ağaçlarda yapılan sert budamalar, çiçek gözü teşekkülünü engellediği için gençlik kısırlığı devresinin uzamasına neden olur.

16 Yaşlı ağaçlarda da fizyolojik denge generatif büyüme lehine bozulur.
Bu durumda da aşağıdaki uygulamalar yapılır: » Dalları daha kısa kesmek, » Daha önceden eğilmiş bükülmüş dalların bir kısmını çıkarmak, » Açıları genişletilmiş dalların açılarını düzeltmek, » Fazlaca meyve dalı seyreltmesi yapmak, » Ağaçları azotlu gübrelerle gübrelemek

17 Gövde üzerinde düzenli ve dengeli bir taç oluşumu sağlamak
Gövde üzerinde düzenli ve dengeli bir taç oluşumu sağlamak.Bunu ana dal sayısı ve dağılışı düzenleyerek yapabiliriz.

18 3Meyve ağaçlarının kültürel uygulamalarının daha kolay gerektiği şekilde yapılmasını sağlamak.
4Kurumuş, hastalıklı, ekolojik ve mekanik etkilerle zararlanmış, kırılmış ve birbiri üzerine binmiş ya da dar açılı dalları kesmek 5Karbon asimilasyonunu artırmak ağacın iç kısımlarına ışığın girişini ve yaprak yüzeyini artırmak.

19  Periyodisiteyi önlemek ve her yıl düzenli ürün almak
Aşırı meyve yükü, ağaçtaki karbonhidratların çoğunu meyveler alacağı için, ağaçtaki karbonhidrat azalır ve sonraki yıl meyve gözü oluşumu ve verim azalır, periyodisite oluşur, periyodisite gösteren türlerde ise teşvik etmiş olur. - Tam periyodisite, - Kısmi periyodisite, - Ağaç ve dal periyodisitesi.

20 Odun dallarını keserek meyve dalları bırakmak suretiyle ağaçlar verime yönlendirilir ve Periyodisiteyi kısmen önler. Çok ürün yılında bitki besin elementlerinin aşırı tüketilmesi ve ağaçların yorgun düşmesinden dolayı, bir sonraki yıl verim azalır. Bu durumda çok verim olan yıl sulama, gübreleme, mücadele bakım işlemlerini iyi yapmak gerekir. Yorgun düşen ağaçların hastalık ve zararlılara dayanımı da azalır.

21  Meyve kalitesini iyileştirmek
- Güneşlenmeyi artırma ile; renklenme ve kuru maddeyi artırır. - Meyve tutumu kontrol altına alınır, meyve iriliği sağlanır.

22 8.  Ağaçlar meyveye yattığı zaman, kırılmadan meyveyi taşıyacak, kuvvetli gelişen ve geniş açı yapan dallar oluşturmak

23 9.  Ağaca iyi bir şekil vermek
10.  Yaşlanmış ağaçlarda yeni dal ve sürgünler oluşturarak gençleştirmek ve uzun süre verim çağında tutmak

24 Budamanın fizyolojik Temel
Prensipleri

25 1. Terbiye sistemine fidan dikimi ile başlanmalı,
İstenmeyen sürgünler daha küçükken yaz döneminde kaldırılmalıdır.

26 2. Şekillendirme devresinde budama işlemleri odun dallarına uygulanmalı, zorunlu olmadıkça meyve dallarına dokunulmamalıdır.

27 Böylece meyve ağaçlarına iyi bir şekil verileceği gibi erken meyveye yatması sağlanır.
Aksi işlemlerde ise düzensiz şekillenmelere ve ağaçlarını gençlik kısırlığı döneminin uzamasına neden olunur.

28 3. Budanacak olan ağaç toplu incelenmeli ve her dal ayrı ayrı ele alınmalıdır.
4. Kirazlarda, bakteriyel dal kanseri riski olan yerlerde budama hasattan sonra, riskin az olduğu Ağustos ayında yapmalıdır. Bu hastalık etmeninin en faal olduğu dönem ilkbahar ve sonbahardır, ağaçlara yara yerlerinden giriş yapar.

29 5. Gövde üzerinde tacı oluşturan ana dallar eşit kuvvette olmalı ve merkezi eksen etrafında eşit açılarla dağıtılmalıdır.

30 Ana dallar arasında gelişme bakımından düzensizlikler varsa;
1. Kuvvetli dallar üzerindeki meyveler bırakılarak zayıf dallardaki meyveler seyreltilmeli, 2. Kuvvetli dallar üzerinde fazla dal bırakılarak besin maddelerinin bir noktaya akmasına engel olunmalı, zayıf dallarda dal seyreltmesi yapılarak besin maddesi akışları büyüme noktalarına yönlendirilmelidir. 3. Kuvvetli gelişen dalların açıları genişletilmeli, zayıf gelişen dallar daraltılmalıdır.

31 Dal Açılarının Genişletilmesi
6. Ana dalların gövde ile yaptıkları açılar 45 ile 60 o olmalıdır. Dar açılı olan dalların direnci zayıf olduğu için çabuk kırılır. Dal Açılarının Genişletilmesi

32 Şayet açı 45’den az olursa birleşme noktasında odunlaşma yetersiz olur
Şayet açı 45’den az olursa birleşme noktasında odunlaşma yetersiz olur.Dal açıları aşağıdadır.

33

34

35

36  Ne kadar dik büyüme o kadar az ve geç meyvelenme, kuvvetli sürgün

37  Ne kadar yayvan büyüme o kadar erken ve çok meyvelenme, zayıf sürgün

38 7. Yardımcı dal oluşumuna özen göstermelidir.
Yardımcı dallar meyve oluşumuna yardım eder Ana dallar üzerindeki yardımcı dallar mümkün olduğu kadar eşit uzaklıkta ve aynı yönde bırakılmalıdır. Ana dallar ile yardımcı dallar arasında vegetatif gelişme bakımından rekabet olmamalıdır. Yardımcı dallar ana dallar ile 45o ’lik açı yapmalıdır

39  Şekil bakımından düzenli gelişmeleri için yardımcı dallar, ana dalların büyüme noktasından cm ileride seçilmelidir.  Ana dallar ile yardımcı dallar arasında 45o lik açı olmasına dikkat etmek gerekir.

40 8. - Dalları kısa kesmek vegetatif gelişmeyi teşvik eder.
- Hiç kesmemek ya da uzun bırakmak generatif faaliyetleri teşvik eder. - Meyve ağaçlarında vegatatif gelişme meyve ağaçlarının büyüme noktalarında (uç kısım) olmaktadır.

41 9. Aynı noktadan yan yana büyüyen aynı kuvvette dalların gelişmesine izin verilmemeli, geniş açılı dal bırakılarak dar açılı dal çıkarılmalıdır. Aynı noktadan çıkan dallardan, geniş açılı çıkan dal az, dar açılı çıkan dal daha fazla büyür.

42 10. Budamada meyve tür ve çeşitleri ayrı ayrı incelenmelidir.

43 - Avrupa Grubu Erikler → Dik gelişir
Meyve ağaçlarında, tür ve çeşitler arasında gelişme, oluşturdukları dal ve dalcık sayıları ve çiçek tomurcuklarını oluşturdukları yerler bakımından farklılıklar bulunmaktadır. - Avrupa Grubu Erikler → Dik gelişir President, Stanley, Papaz, Can - Japon Grubu Erikler → Yayvan gelişir Santa Rosa, Formosa 43

44 11. Olgun ağaçlarda meyve dalı seyreltmesi yapmak iri ve kaliteli meyve almamızı sağlayacaktır.

45 12.Doruk dallı,goble ve piramit şekillerinde ana dallar arasında 120 ; palmetlerde 180 ;
ve değişik doruk dallı da ise 72 ‘lik bir açı bulunmaktadır. 13.Ekolojik faktörler dikkate alınarak gövdelerin toprak yüzeyinden yüksekliği, kurak bölgelerde cm; nemli bölgelerde 60-80cm olmalıdır.Yol kenarına dikilecek meyve ağaçların ise +20cm olur.

46 tespit edilse bile kesim hataları yapılmaktadır.
14. Bazen kesim noktaları doğru olarak tespit edilse bile kesim hataları yapılmaktadır. Kesimi, göze zarar vermeden yapmak önemlidir.

47 “Tırnak ” bırakmamalıdır.
15. Kesim noktasında “Tırnak ” bırakmamalıdır.

48 16. Budama bir ışık yönetimidir.
Budamada en önemli noktalardan biri de ağacın dengesini bozmadan iç kısımlara mümkün olduğu kadar fazla ışık girmesini sağlamaktır.

49 Güneşlenmenin Etkileri
Ağaç şekli, ağacın güneş ışığından faydalanmasını etkilemektedir. Güneşlenme, bir sonraki yılın çiçek tomurcuğu oluşumunu artırır. Meyvelerde iyi bir renk oluşumu sağlar. Kurutmalık çeşitlerde SÇKM’yi artırır. Çeşide has aroma üzerine etkilidir. Klorofil teşekkülü ve fotosentezin yapılmasını sağlar. 49

50 Sürgün ve yaprakların normal şekil, irilik ve kalınlıkta oluşmasını sağlar.
Ağacın iç kısımlarına güneş ile birlikte hava akımının sağlanması mantari hastalıkların oluşmasını engeller. Koni şeklindeki ağaçlar güneşten en iyi faydalanma sağlamaktadır. Ağacın tacı küçüldükçe ışıktan yararlanma artar.

51 17. Ağaçların taç oluşumunda
simetriye dikkat edilmelidir.

52 - Besin maddelerinin ağaçta düzenli dağılmaları,
- Meyvelerin gösterişli ve kaliteli olmaları, - Dalların ışıktan eşit şekilde yararlanabilmeleri - Kültürel işlemlerin kolaylıkla uygulanabilmesi 52

53 Ağacın yan dal oluşturmadığı durumlarda;
SİMETRİNİN OLUŞMADIĞI YA DA BOZULDUĞU HALLER Ağacın yan dal oluşturmadığı durumlarda;

54

55  Bir sürgünün herhangi bir nedenle çıkarılması gerekebilir
 Bir sürgünün herhangi bir nedenle çıkarılması gerekebilir. Aynı noktadan tekrar bir sürgün çıkması istendiği durumlarda “Üçgen kesim” uygulanmalıdır. Üçgen Kesim

56 56

57 18.Meyve ağaçlarının büyük dallarının çıkartılmalarına ilk önce dalın alt tarafından az
kesmekle başlamalı, sonra dal, dal yastığı korunacak şekilde üst kısımla kesim tamamlanır.

58 19.Bir yıllık dalın kesime karşı göstereceği
tepkiye etki eden faktörler: - Meyve ağaçlarının tür ve çeşidi, -Anacın kuvvetli veya zayıf oluşu, -Çevre koşulları -Toprak verimliliği - Meyve ağaçlarının yıllık dallarının kesim boyu Önemlidir Bir dalı hiç kesmemek-az kesmek – çok kesmek uygulamalarında o dalın büyüme ve gelişme kuvveti arasında bariz farklar gözlemlenir.

59 Üstten 1,2 100cm hiç kesilmemiş od. ve meyve dalı
Üstten 1,2 100cm hiç kesilmemiş od.ve meyve dalı.3,4 20cm kesilmiş odun ve meyve dalı, alttan 1,2 60 cm kesilmiş 3,4 90cm kesilmiş odun ve meyve dalları

60 20. Ağaçların şekillendirilme aşamasında sulama ve gübreleme bir plan dahilinde yapılırsa daha az budama gerekli olacaktır.

61 21. Budamada; İlk önce, geç çiçek açan meyve türleri budanmalı, daha sonra erken çiçek açan türler budanmalıdır. Yaşlı ağaçlar önce, genç ağaçlar sonra budanmalıdır.

62 Budama zamanı Budama zamanı neden önemlidir ? -Vegatatif ve genaratif gelişim üzerine etkilidir. -Kesime karşı göstereceği tepki -Verim durumu -Fizyolojik ve ekonomik ömrünü etkilemektedir. Budama; uygulama mevsimi bakımından: Kış zamanı budamaları Yaz zamanı budamaları

63 Kış aylarında yapılan hatalar veya eksiklik
Yaz aylarında, olası yaz budama hata ve eksiklikler kış budamalarında telafi edilebilir. Kış budama zamanı: Kışları çok sert geçmeyen yerlerde durgunluğa girdikten sonra en uygun budama zamanı kış aylarıdır.Kışı sert geçen yerde şiddetli donlar olumsuz etkiler. Sert çekirdekli meyvelerde zamk görülür.

64 Ayrıca kışı sert geçen yerlerde budamalarda dal
kırılmaları olur. Budamada fazla gecikilmemelidir.Gelişme periyodu başladıktan sonra yapılan budamalarda sürgün oluşumu ve ayrım periyodu gecikmektedir. Kış budamasının zamanı kadar şiddeti de önemlidir. Çünkü, şiddetli kış budamaları; -Meyve iriliğinin yanısıra meyvedeki N,K ve P miktarlarının artmasına -Ca ve Mg miktarını azaltıp depolanma ömürlerini azaltırlar.

65 -Meyve ağaçlarının bünyesindeki BDM (sitk.,gibb. ve oksin ) artırır.
-Kök sisteminin değişmemesinden dolayı transprasyon düzeyi azalır.Meyve,çiçek ve yapraklardaki su miktarını ve azot alımını artırarak meyve tutum yüzdesini yükseltir.

66 Yaz mevsimi boyunca meyve ağaçlarında
Yaz budama zamanı Yaz mevsimi boyunca meyve ağaçlarında sürgünlerde uç alma, seyreltme, bükme,eğme dalları birbirine yaklaştırma ve bağlama, açı genişletme ve daraltma gibi işlemlerin bütünüdür. Yaz budamasının sağladığı avantajları; -Meyvelerde daha iyi renk oluşur.Kalite artar. -Daha düzenli bir vegatatif gelişme olur. -Hasat ve diğer kültürel uygulamalar kolaylaşır.

67 Yaz budaması; Meyve ağaçlarının sürgünü odunlaşmağa başladığı zaman uygulaması başlar, haziran – temmuz - ağustos ve bazı durumlarda eylül sonuna kadar devam eder. Yaz budaması özellikle şekil budamasının tamamlanma sürecinde ve aşırı meyve yükü görüldüğü dönemlerde yapılmalıdır. Yaz budaması yaparken meyve / yaprak oranına dikkat edilmelidir.

68 Meyve ağaçlarında Gençleştirme Budaması
Verimden düşmüş   yaşlı ağaçlarda yeniden kuvvetli sürgünler oluşturarak yeni bir taç oluşturulmasına gençleştirme budaması denir. Gençleştirme budamasında önce kurumuş, sık ve birbiri üzerine gelen dallar çıkarılır. . Geri kalan dallarda da kısa budamalar yapılarak ağacın tacı küçültülmüş ve yeniden kuvvetli sürgün oluşumu sağlanmış olur.

69 İyi, kaliteli ve her yıl düzenli meyve elde etmek, ancak ağaç fizyolojik dengede olduğu zaman mümkündür. Yaşlı ağaçlarda diğer bakım tedbirleri yanında, ağaçta yapılacak kalın dal kesimleri yani gençleştirme budaması da ağacın verimini ve sürgün gelişmesini dengeler. Bazı meyve türleri çok kalın dal keserek ağacı gençleştirmeye karşı zamk çıkarma, kuruma gibi olumsuz tepki gösterirler

70 . Bu gruba giren erik, kiraz, vişne, kayısı, şeftali ve badem gibi meyve türlerinde geçleştirme budaması, daha genç ve ince dalları keserek yapılmalıdır. Elma, armut, zeytin, ayva ve turunçgiller gibi meyve türlerinde gençleştirme budaması başarıyla uygulanır.

71 Gençleştirme budaması sırasında bilmemiz gerekenler
budamanın şiddeti ve şekli ağacın gelişme gücünü, ağaçtan bir yıl önce alınan meyve miktarını, ağacın genaratif durumu Bunlara ilaveten; budayıcı ağacı iyi tanımalı ve onun kesime karşı göstereceği tepkiyi, dolayısıyla kesimin verime ve meyve kalitesine etkilerini iyi tahmin edebilmelidir.

72

73 Gençleştirme budaması yapılan ağaçların ana dalları ve gövdeleri üzerinde birçok obur dallar, kuvvetli sürgünler oluşur. Bunlardan yalnız yeni tacın oluşumu için gerekli olanlar bırakılır, diğerleri tamamen çıkartılır.

74 Bağlarda gençleştirme budaması
Omcaların zayıflama,yaşlanma hatalı budama, Donma,kuraklık,dolu,hastalık ve zararlılar yada mekanik etkilerle standart budamalarla tamir edilemeyecek ölçüde zarar görmüşse; kollar, gençleştirme budamasıyla kısaltılır. Gençleştirilecek kol üzerindeki son ürün budaması sırasında iki göz üzerinde budanır. Ertesi yıl söz konusu dal üzerinde, terbiye sisteminin gerektirdiği şekilde, kol oluşturmaya yönelik budamalara devam edilir.

75