KAN GRUPLARI, KAN ÜRÜNLERİ VE KAN TRANSFÜZYONLARI

... konulu sunumlar: "KAN GRUPLARI, KAN ÜRÜNLERİ VE KAN TRANSFÜZYONLARI"— Sunum transkripti:

1 KAN GRUPLARI, KAN ÜRÜNLERİ VE KAN TRANSFÜZYONLARI
Yrd. Doç. Dr. Ferim Günenç DEÜTF- Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD

2 TARİHÇE 1628 “İngiliz doktor William Harvey tarafından kan dolaşımının keşfi 1665 “ ilk kan transfüzyonu, köpekten köpeğe, 1667, koyundan insana, hastaların ölmesi ile transfüzyona 150 yıl ara 1795 “ ilk homolog kan transfüzyonu” Philedelphia

3 TARİHÇE “ Avusturyalı doktor Karl Landsteiner tarafından kan gruplarının keşfi (ABO)” 1932 “İlk kan bankası kuruluşu” “Rh kan grubu keşfi” 1943 “ACD (Asit Sitrat Dekstroz) bileşimi kullanılarak kan ürünlerinin daha uzun süre saklanılması

4 Kan Grupları Transfüzyon pratiğinde kan grubu sistemleri
Eritrositlerde bulunan antijen çeşidine göre kan grupları belirlenir A B O sistemi Rh Sistemi Diğer kan grupları Kell, Lutheran, Lewis, Kidd, Dufy Sık transfüzyon alanlarda

5 A B O Sistemi özellikleri
Hücresel özellikler A antijeni B antijeni Serum özellikleri Anti-A Anti-B

6 ABO kan grubu sistemine göre antijen- antikor özellikleri
              Grup                             Antijen                      Antikor                                                (Eritrositte)                 (Serumda)                   A                                      A                        Anti-B                   B                                      B                        Anti-A                 AB                                A ve B                       Yok                   O                                     Yok          Anti-A ve Anti-B

7 Kan grubu sistemlerinin serum özellikleri
Doğal antikorlar Bulunmayan antijene karşı gelişirler ABO sistemindeki Anti-A ve Anti-B Ig M yapısındadırlar

8 Kan grubu sistemlerinin serum özellikleri
İmmün antikorlar İmmünizasyonla gelişirler ( hatalı transfüzyon, gebelik ) Anti-D antikorları, Soğuk antikorlar Çoğunluğu Ig G dir

9 Rh sistemi Gen özellikleri Kromozomda bir gen lojunda D, d C, c E, e
Rh antijenlerini kodlarlar Rh antijenleri eritrosit duvarındadır

10 Rh sistemi D pozitifler Rh pozitiftir
D negatifler E veya C özelliği varsa Rh pozitiftirler Rh negatiflere kan veremezler Gerçek Rh (-) in gen yapısı dd cc ee ’dir

11 Transfüzyon öncesinde neler yapılır ?
Serolojik testler (Hepatit, SY, HIV) Serolojik Uygunluk Testleri (Cross Match) Hasta serumunda Torba kan ( Donör ) serumunda İmmün antikorların varlığı araştırılır

12 Kan Ürünlerinin Depolanması
Asit (A)-Sitrat ©-Dekstroz (D) (ACD) gün Sitrat ©-Fosfat (P) -Dekstroz (D) (CPD) gün CPDA-1 ( glukoz oranı artırılmış) gün SAG-M (Salin-Adenin-Glukoz-Mannitol) gün Heparin ( Açık kalp cerrahisi - sitratın Ca bağlama etkisi görülmez ) saat

13 Kan Ürünlerinin Depolanması
Sitrat : Ca ++ 'u bağlar, pıhtılaşmayı önler Dekstroz : Eritrositler için enerji kaynağıdır Fosfat : 2-3-DPG enzimini daha iyi korur Adenin : ATP sentezini sağlar

14 DEPO KANDA OLUŞAN DEĞİŞİKLİKLER
2-3 DPG  Hb’in O2 affinitesinde  Doku oksijenasyonu  Eritrositlerden K+ kaybı Hiperkalemi Plazma amonyak  Ensefalopati pCO2  pH  Metabolik asidoz Mikroagregatlar  Pulmoner hasar Trombositler, FV, FVIII  Koagülopati

15 KAN BİLEŞENLERİ VE TRANSFÜZYON
Kan her biri farklı fonksiyonlara sahip özel hücreler barındıran canlı bir dokudur Kan transfüzyonu özel bir doku transplantasyonu Modern transfüzyonun amacı belirlenen eksikliklerin tanımlanıp yerine konmasıdır

16 Kan Transfüzyonu Allojenik (Homolog) kan transfüzyonu  Aynı türün bireyleri arasında uygulanan transfüzyon Otolog kan transfüzyonu  Hastanın kendi kanının transfüzyonu

17 KAN BİLEŞENLERİ VE TRANSFÜZYON
Modern kan bankacılığında temel olan hastaya ‘ kan bileşenlerinin’verilmesidir Tam kan santrüfüj edilerek bileşenlerine ayrılır Aferez tekniği (apheresis= ayırmak): Kanın bir komponenti alınıp geri kalanı donöre verilir Kanın bileşenleri: - Eritrosit - Trombosit - Lökosit süspansiyonları - Taze plazma - Kriyopresipitat

18 TAM KAN VE ENDİKASYONLARI
Eritrosit ve plazma hacminin birlikte azaldığı kanamalarda kullanılır 450 ml kan ve 63 ml antikoagülan + koruyucu En önemli endikasyon; Aktif olarak kanayan ve total kan hacimlerinin %25 inden fazlasını kaybeden hastalar Bir ünite tam kan, kanaması devam etmeyen hastada Htc’i %3, Hb’i 1 gr/dL artırır

19 Acil kan transfüzyonunun en sık nedenleri Travma ve Cerrahi girişimler

20

21 Akut kanama sebepleri Gastrointestinal sistem Travma
Özofagus varisleri Ülser kanaması Gastrit/özofajit Mallory Weiss yırtığı Damar anomalileri Kadın hastalıkları Vajinal kanamalar (plasenta previa, Ca, metroraji) Dış gebelik rüptürü Over kisti yırtılması Vasküler Anevrizmalar Aort Diseksiyonları AV malformasyonlar Travma Solid Organ yaralanmaları Akciğer yaralanması Miyokard rüptürü Büyük damar yaralanmaları Periton arkasına kanama Kemik kırıkları Kafatası yaralanmaları Burun kanamaları

22 “TAZE TAM KAN” 24 saatten daha kısa süre beklemiş kandır
Sterilize edilemez, verici tarama yöntemleri ile her zaman belirlenemeyen enfeksiyon riski taşır

23 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU (ES)
Plazması alınarak eritrositten zengin hale getirilmiş kan dır Htc: % 65-70, volüm 300 ml dir, 154 ml eritrosit 1 Ü ES - Htc’ i % 3 arttırır Semptomatik anemi, doku oksijenizasyonunun sağlanmasının gerektiği ciddi kan kayıplarında kullanılır Klinik durum, yandaş hastalıkla birlikte Hb değeri değerlendirilerek transfüzyon yapılır Hb 10 gr/dL üzerinde trans gereksizdir 6gr/dL↓→ mutlaka uygulanır 6-10 gr/dl → kliniğe göre karar

24 YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Kan plazmasında bulunan, allerjik ve anaflaktik transfüzyon reaksiyonundan sorumlu proteinlerden arındırılmış ES dir Endikasyonlar * otoimmun hemolitik anemi * paroksismal nokturnal hemoglobinüri * lökosit ve plazma proteinlerine bağlı reaksiyonlar * transplantasyon yapılacak hastalar

25 Lökositten fakir eritrosit süspansiyonu
Lökositler febril atakların en sık sebebidir Önceden transfüzyon ve/veya geçirilmiş gebeliği olan alıcıda, lökosit ve trombositlere karşı antikor gelişmesi halinde, Nonhemolitik febril reaksiyonları önlemek, alloimmünizasyonu önlemek veya geciktirmek, CMV enfeksiyonu geçişini azaltmak amacıyla kullanılır

26 Trombosit Süspansiyonu
RANDOM Tam kandan elde edilir Volüm: 200 ml Trombosit sayısını: /mm3 ↑ Tedavi dozu: 4-6 Ü (erişkin) 1Ü/ 10 kg (çocuk) AFEREZ 6-8 random üniteye eşit Volüm: ml Trombosit sayısını : /mm3 ↑ Tedavi dozu: 1 Ü

27 Trombosit Transfüzyonu Endikasyonları
/mm3 , Spontan hemoraji riski (+) < /mm3 ,cerrahi veya invaziv girişimlerde risk (+) , kanama riskine dikkat > , nadiren endike

28 Taze Donmuş Plazma (TDP)
İçerisinde, koagülasyon faktörlerini özellikle Faktör V ve VIII, albumin ve globulin içerir Eritrosit, trombosit ve lökosit içermez Tam kan en geç 6-8 saat içinde satrüfüj edilerek plazması ayrılır - 25 C0 de 1-5 yıl saklanabilir

29 TDP Endikasyonları Kanıtlanmış faktör eksiklikleri olan ve aktif kanamalı hastalarda uygulanır Warfarin tedavisinin acilen geri döndürülmesi Uzamış PT (>1.5 kat) ve PTT durumunda mikrovasküler kanamanın düzeltilmesi Trombotik Trombositopenik Purpura Antitrombin III replasmanı

30 Kriyopresipitat TDP eritildikten sonra santrifüj edildiğinde dipte kalan çökeltidir Bir ünite TDP 2- 4 mg fibrinojen mg/ Ü F VIII ve Von Willebrand Faktör F- XIII Fibronektin içerir Çözündükten sonra 6 saat içinde 200ml/h hızda verilmelidir

31 Kriyopresipitat Endikasyonları
Fibrinojen konsantrasyonu mg/dL ise ve aşırı mikrovasküler kanama varsa Masif transfüzyonda mikrovasküler kanama varsa ve fibrinojen düzeyi ölçülemiyorsa Konjenital fibrinojen eks ( Von Willebrand)

32 Diğer ürünler Faktör-VIII konsantresi Faktör-XI konsantresi
Antitrombin-III Albumin ve plazma protein preparatları Granülosit süspansiyonu

33 Kabul Edilebilir Minimal Hb Düzeyleri
Önceleri kritik Hb düzeyi < 10 g/dL Son yayınlarda kritik Hb düzeyi < 6 g/dL olarak belirtilmiş (yandaş sorun olmayan erişkin hasta) Bu Hb düzeyinde hastanın hemodinamisi stabil ve O2 sunumunun bozulduğuna ait bir bulgu yoksa transfüzyon yapılmayabilir

34 Tehlikeli Oksijenizasyon Belirtileri
Normovolemi ve optimal anestezi derinliğine rağmen hipotansiyon ve taşikardi gözlenmesi O2 tüketiminin %50’den fazla artışı Miks venöz O2 basıncının ( PvO2) ; <25 mmHg olması (normal ~ 40mmHg)

35 Kan Transfüzyonu Öncesinde
Torba kanın grubu, Hastanın kan grubu, Torba ve belgelerdeki numaraların uyumluluğu, İsim, doğum tarihi, Cross-Match tarihinin geçerliliği, Kanın son kullanım tarihi

36 Tranfüzyonda önemli noktalar
Hastanın yazılı oluru alınmalıdır Yatak başında, torbadaki kan veya kan ürününün etiketinde yazılı ABO ve Rh grubu ile hastanınkinin aynı olup olmadığı ve son kullanma tarihi kontrol edilmelidir Hastada hipotermi oluşmasını önlemek amacıyla kan transfüzyonundan önce ısıtılmalıdır (özel cihazlarla, 38 C’yi geçmeyecek şekilde) Transfüzyon için büyükçe (18 veya 16 G) IV kateter uygundur

37 Tranfüzyonda önemli noktalar
Kan ve kan ürünleri filtre ( mikron) kullanılarak infüze edilmelidir. Lökosit azaltma filtreleri ise özel durumlarda kullanılır Kan ile birlikte verilebilecek en uygun solüsyon %0.9’ luk NaCL’dür Hipotonik %5 Dekstroz solüsyonları hemolize, Laktatlı Ringer gibi Ca++ içeren solüsyonlar pıhtı oluşumuna yol açabileceğinden kullanılmamalıdır Kan ve kan ürünlerine hiç bir ilaç eklenmemelidir

38 Tranfüzyonda önemli noktalar
Transfüzyona hemen başlanamayacak ise kan 30 dk içinde buzdolabına geri gönderilmelidir Açılmış ise oda havasında 4 saat içinde verilmelidir (Bakteriyel çoğalma riski) Kan ayrı bir İV girişten filtreli set ile verilmelidir İlk 30 dakika hasta çok yakın izlenir

39 Kan volümünün hesaplanması
Erişkinler Kadın: 75 mL/kg Erkek: 77 mL/kg Çocuk ve Bebekler mL/kg

40 Akut hemorajik hastalarda organizma hesaplanan kan hacminin %30 kaybından sonrasını tolere edemezken, %70 e kadar eritrosit kaybını tolere edebilir Bu nedenle kanamalı hastaların tedavisinde öncelikle,  volüm kayıpları (kan volümünün % unun kaybı) kristaloidler ve plazma genişleticilerle yerine konulmalı Kanama hala devam ediyor ise kan transfüzyonuna başlanmalıdır

41 Total kan hacminin kaybı, %60 a ulaştığı zaman kristaloidler, plazma genişleticiler ve kana ilaveten TDP, %100 ulaştığı zaman ise trombosit ilave edilmelidir Transfüzyon endikasyonu koyarken kardiyovasküler sistem ve solunum sistemi hastalarının eritrosit kaybına toleranslarının daha az olduğu unutulmamalıdır Çocuklarda total kan hacminin  % kaybından sonra kan transfüzyonuna başlanabilir

42 Özetle, kan transfüzyonunda tedaviye başlama kriterleri kabaca hemoglobin miktarı üzerinden olmaktadır Bilinen sağlık sorunu olmayanlarda normovolemi sağlamak kaydıyla Hb miktarı 7 g/dl rahatlıkla tolere edilebilirken Koroner arter hastalığı ve serebrovasküler yetersizliği olan hastalarda bu sınır 10g/dl olarak tanımlanmaktadır

43 TRANSFÜZYON KOMPLİKASYONLARI
Kan ve kan bileşenlerinin infüzyonuna bağlı oluşan her türlü yan etki ‘ transfüzyon reaksiyonu’ olarak adlandırılır Transfüzyon reaksiyonları gelişme süresine göre ‘erken’ ve ‘geç’ reaksiyonlar Oluş mekanizmasına göre ‘immünolojik’ ve ‘immünolojik olmayan’ reaksiyonlar olarak ikiye ayrılır

44 İMMÜNOLOJİK Geç Hemolitik Reaksiyon
Akut Hemolitik Reaksiyon Geç Hemolitik Reaksiyon Febril Nonhemolitik Transfüzyon Reaksiyonu Alloimmünizasyon Ürtiker ve Anaflaktik Reaksiyonlar Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı (TRALI) Post Transfüzyonel Purpura Graft Versus Host Hastalığı (GVHH)

45 İMMÜNOLOJİK OLMAYAN Dolaşım Yüklenmesi
Transfüzyona Bağlı Hemosiderozis Mikroagregatlar ve Pulmoner Emboli Soğuğa Bağlı Trombopati Viral Ve Bakteriyel Bulaşma

46 ERKEN GEÇ Akut hemolitik reaksiyon Febril reaksiyon
Ürtikeryal-allerjik reaksiyon Anafilaktik reaksiyon Dolaşım yüklenmesi Mekanik hemoliz Hava embolisi Geç hemolitik reaksiyon Alloimmünizasyon Posttransfüzyonel purpura GVHH Bakteriyel viral bulaşma Hemosideroz

47 AKUT HEMOLİTİK REAKSİYON
Genellikle ABO uygunsuz kan transfüzyonu ile gelişir. Alıcıda verici eritrositlerine karşı hazır antikor bulunması gerekir En tehlikeli transfüzyon reaksiyonudur ve sıklıkla ölümcüldür. Mortalite ve morbidite verilen kan miktarı ile orantılıdır. Sıklığı 1/25000 10-15 ml kan verilmesi reaksiyon için yeterlidir İntravasküler hemoliz gelişir

48 AKUT HEMOLİTİK REAKSİYON
İlk bulgular ateş, titreme, sırt ağrısı, hipotansiyon, ve sonrasında hemoglobinüridir Anestezi altındaki hastalarda hipotansiyon, taşikardi, hemoglobinüri ve sızıntı tarzında kanamalardır Kural olarak transfüzyondan hemen sonra ortaya çıkan tüm reaksiyonlar aksi ispatlanana kadar hemolitik reaksiyondur.!!!

49 AKUT HEMOLİTİK REAKSİYON - TEDAVİ
Transfüzyon durdurulur İdrar çıkışı ml/sa arasında tutulur ( sıvı replasmanı, mannitol veya furasemid ) İdrar alkalileştirilir mEq / 70 kg bikarbonat İdrar ve plazma Hg konsantrasyonları, Trombosit, PT, PTT, serum fibrinojen düzeyleri kontrol edilir Hipotansiyon önlenir

50 GEÇ HEMOLİTİK REAKSİYON
Transfüzyonu takiben 2-21 gün sonra gelişir Hafif semptomatik veya asemptomatik Önceki kan transfüzyonları veya gebelik ile eritrosit antijenlerine hassaslaşmış alıcılarda Dikkat çekici bulgu hemoglobin düzeyinde geç dönemde görülen azalmadır

51 GEÇ HEMOLİTİK REAKSİYON
Ekstravasküler Hemolizis (RES) Rh sistemi (non-D antijenleri) Kell, Duffy, Kidd antijenleri Genellikle ılımlı seyreder Hemoglobin yıkımına bağlı bilirübin artar Destekleyici tedavi uygulanır

52 FEBRİL NON-HEMOLİTİK TRANSFÜZYON REAKSİYONU
Lökosit veya trombosit sensitizasyonu sonucu oluşur Tüm t. reaksiyonların % 43-75 Lökositi azaltılmış eritrosit süs ile oran ↓ Ateş, titreme, başağrısı, halsizlik, bulantı, kusma, göğüs ağrısı veya sırt ağrısı eşlik edebilir Antipiretikler ile tedavi edilir

53 ALLOİMMÜNİZASYON   Allojenik kan transfüzyonu sonucunda hastalar, eritrosit, lenfosit, granülosit ve trombosit yüzey antijenlerine veya plazma proteinlerine karşı antikor oluştururlar Bu sonraki transfüzyonlarda sorun olabilir

54 ALLERJİK REAKSİYONLAR
Transfüzyonların %1-2’sinde oluşur Transfüze edilen plazma proteinlerine karşı hastanın sensitizasyonu sonucu oluşur Belirtiler ürtiker, eritem, ve kaşıntı şeklindedir Tedavi: Antihistaminikler

55 ANAFLAKTİK REAKSİYONLAR
Nadir, ancak yaşamı tehdit eden bir komplikasyondur Bir kaç mL kan transfüzyonundan sonra oluşabilir. IgA eksikliği olan anti-IgA antikorları taşıyan hastalara IgA içeren kanın transfüzyonu sonucu oluşur Anaflaktik reaksiyon tedavisi uygulanır

56 AKUT AKCİĞER HASARI (TRALI)
Transfüzyon başladıktan sonraki ilk 4 saatte ortaya çıkar Ateş, hipotansiyon, taşipne, dispne ve grafide diffüz pulmoner infiltratlar saptanır Etyolojide lökosit antikorları var Tedavi semptomatik

57 TRALI (Transfusion related acute lung injury)

58 POST TRANSFÜZYONEL PURPURA
Transfüzyondan 1 hafta sonra trombositopeni ve buna bağlı purpuralarla karekterize tablodur Trombosit antijeni negatif kişilerde duyarlılaşma sonrası oluşan antikorların, donör trombositlerini parçalaması sonucu oluşur Reaksiyon genellikle hafif ve kendini sınırlayıcıdır Tedavi; Kortikosteroidler, IVIG

59 GRAFT-VERSUS-HOST HASTALIĞI
Kan ve kan ürünleri içindeki canlı lenfositlerce oluşturulur Ciddi immün yetmezliği olan hastalarda transfüze edilen lenfositler çoğalır ve ateş, karaciğer disfonksiyonu, döküntüler, diyare ve kemik iliği hipoplazisi ile karakterize sendroma neden olurlar, %90 fataldir Önlem  Kan ve kan ürünlerinin ışınlanması

60 TRANSFÜZYONLA OLUŞABİLECEK ENFEKSİYONLAR
VİRAL PARAZİTİK Hepatitler Malarya AİDS(HIV 1-2) Toksoplazma HTLV Chagas hastalığı CMV BAKTERİYEL EBV Sifiliz Parvo B Bruselloz Salmonelloz Yersinioz Riketsiyozlar

61 MASİF TRANSFÜZYON Hastanın kan volümünün replasmanı / 24 saat
   Hastanın kan volümünün %50’inden fazlasının transfüzyonu / 3 saat Yetişkinlerde 150 mL/dk’dan daha fazla kan kaybı

62 MASİF TRANSFÜZYON KOMPLİKASYONLARI
Trombositopeni Koagülopati   Hipotermi   Asit-baz dengesizliği   Hb-oksijen affinitesinde    Sitrat toksisitesi   Hiperkalemi   Pulmoner komplikasyonlar

63 Komplikasyonlardan kaçınmak ve Güvenli kan kullanımı için
Doğru Hasta (Kime?) Doğru Endikasyon (Ne için, ne?) Doğru Kan (Testleri uygun) Doğru Uygulama (Sıcaklık, filtre) Etkinliğin değerlendirilmesi