devam ettiği, son bulduğu alana olay yeri denir.

... konulu sunumlar: "devam ettiği, son bulduğu alana olay yeri denir."— Sunum transkripti:

1 OLAY YERİ: Kanunlarda suç olarak belirtilen fiil ve eylemlerin planlandığı, başladığı,
devam ettiği, son bulduğu alana olay yeri denir. OLAY YERİ: Mağdur; fail (şüpheli) ve suç delillerini barındıran dinamik alandır. OLAY YERİ: Olayın işleniş tarzının, mağdur ve suç sanıklarının ilişkisinin saptanabildiği dinamik bölgedir.

2

3 Adaletin sağlıklı işlemesini sağlayan en önemli faktör, işlenen suçtaki karanlık noktaların maddi suç delilleri ile aydınlatılması ve suç teşkil eden olayların çözülmesinde bilimsel yöntemlerin kullanılmasıdır. Ülkemizde davaların çok uzamasının ve sonuçlandırılamamasının nedenlerinden birisi de mahkemelere yeterli delil sunulamamasıdır. Birçok olayda dosyalarca mahkemeye veri sunulmakta ancak mahkemeler “Delil Yetersizliğinden Beraatına, Tahliyesine, Tutuksuz Yargılanmasına, Bir Sonraki Duruşmaya...” şeklinde kararlar vermektedir. Dolayısı ile kolluk birimlerinin hazırladığı dosyada mutlak surette maddi ipuçlarına yer vermesi artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu durum suçla mücadele eden birimlerin her zaman için suçlulardan bir adım daha önde olmasını zorunlu kılmıştır. Öte yandan suçla mücadelede bilimsel ve modern yöntemlerin kullanılması, sadece suçlulara ulaşma açısından değil, insan haklarının korunması ve adil bir yargılama açısından da büyük önem taşımaktadır. “Delilden Sanığa İlkesi” toplumda ve yargılama sistemi içerisinde yerleşmiş olması, hukuk devletinin önemli göstergelerinden biridir.

4 Günümüzde suçla mücadelede kullanılan metotlar Avrupa üyeliği çerçevesinde atılan adımlara önemli katkılar yapmaktadır. Bilindiği gibi artık suç soruşturmasında DNA, adli entomoloji, adli palinoloji, eşkal tespit sistemi, adli tıp ve patolojik bulgular, adli toprak analizi, arkeolojik incelemeler, kriminal analizler, suç analizi, suç ve suçlu profili çıkarma gibi modern bilim ve teknik metotlardan yararlanılmaktadır. Suçla mücadele yöntemlerinde elde edilen başarılar suçluluğun ortadan kalkması için yeterli olmamaktadır. Çünkü toplumda çok profesyonel suçlular vardır. Buda suçla mücadeleyi zorlaştırmaktadır. Öte yandan ceza yargılama sistemi içerisinde sürekli olarak “Sanık Haklarının İyileştirilmesi” ve “Savunma Hakkının Güçlendirilmesi” bir anlamda kolluk güçlerini alternatif tedbirler almaya zorlamaktadır. Örneğin eskiden “Şahit Varsa Tamam” anlayışı, “İtirafa Zorlama” gibi yöntemler büyük ölçüde geçerliliğini yitirmeye başlamıştır. Artık maddi suç delili olmadan bir şüpheliyi mahkemeye sevk etmek neredeyse imkansız olmuştur. Bu nedenle her adli vakada kolluk birimleri mutlak surette bir maddi delile ulaşmaya çalışmalıdır.

5 Suçun aydınlatılması ve suçluların tespitinde olay yerinin teknik ve bilimsel yönden incelenip suç delillerine ulaşılarak olayın çözümünün gerçekleştirilmesi vazgeçilmez bir ilkedir. Maddi suç delilleri suçluların aleyhine birer dilsiz tanıktırlar. İnsan tanıkların varlığı bile onları yok edemez. Zira insanlar tanıklıktan kaçabilirler ama maddi suç delilleri şahitlik yapmaktan kaçınmazlar. Ülkemizde laboratuar tekniği konusunda dünya ülkeleri ile yarışır düzeydedir. Ancak olay yeri güvenli bir biçimde korunamadığı takdirde, laboratuar incelemeleri sağlıklı yapılmayacaktır. Bu sebeple olay yeri incelemesi soruşturmanın ayrılmaz ve vazgeçilmez bir parçasıdır. Suç soruşturması, olay yerinden başlayarak mahkemeye kadar uzanan çok kompleks ve uzun bir süreçtir. “Delilden Sanığa İlkesinin” etkin kılınabilmesinin ilk adımı olay yerinin doğru korunmasıdır.

6 Suç Soruşturması Bağlamında Kolluk Görevlerinin İki Temel Görevi Vardır:
1. Önleme Görevi : Suç işlenmesinin önlenmesine yönelik “Önleyici ve Koruyucu Kolluk Hizmeti” 2. Adli Görev : Önleyici zabıta tedbirleri ile engel olunamaması sonucu işlenmiş bir suçla ilgili kanunlarla tevdi olunan yetkilerin kullanılmasıdır. Suç Öncesi Önleme görev Suç Sonrası Adli görev Örneğin; Bir suç işlenmeden önce, olay yerinin korunması önleme görevine girerken, bir suç sonrası aynı yerin korunması ve delillerin muhafaza edilmesi adli bir işleme dönüşmektedir. Bina girişlerinde kişilerin genel ve özel kollukça detektör cihazından geçirilmesi bir nevi önleme görevi, suç ve suç sanıkları ile bunlara ait delillerin araştırılması, tespiti, suç sanıklarının yakalanması ve adli mercilere teslimi safhalarında yaptığı çalışmaları kapsayan faaliyetler ise adli görevdir.

7 Mağdur, sanık ve olay yeri arasındaki ilişkilerin saptanması çalışmalarını kapsayan olay yeri incelemesi, adli görevin en önemli bölümünü oluşturur. Genellikle her suç, önceden belirlenemeyen unsurlarla işlenir. Ve özel mücadele gerektirir. Olayın faali, mağdur ve olay yerindeki çeşitli nesneler, fiziksel çevresi ile etkileşmede bulunur ve temas eder. Her temasta olay yerinde bir artık bırakır. Örneğin; bir aracın yayaya çarpması olay yeri incelemesinde “HER TEMAS BİR İZ BIRAKIR” prensibinden yararlanılır.

8 OLAY; Kanunlarda açıkça suç olarak belirtilen fiil ve hareketlerin belirli bir zaman ve mekanda gerçekleşmesidir. OLAYIN ÖZELLİKLERİ : - Dinamiktir. - Hareketlidir - Oluşan bir durum vardır. - Olağandışı bir durum söz konusudur. - Komplike ve karmaşık bir yapısı vardır. - Dikkat çekicidir. - Hayatın akışını etkileyen ve değiştiren bir durumdur. - Suç unsuru barındıran bir durum söz konusudur.

9 Olay yeri incelemesi açısından, meydana gelen olayın suç niteliği taşıması önemlidir. Bir fiilin suç kabul edilebilmesi için bir takım özellikleri bünyesinde bulundurması gerekir. Suçun temel dört unsuru vardır. SUÇUN UNSURLARI: 1- Kanuni Unsur: Meydana gelen fiil ve hareketin kanuni metin içerisinde yer alması, suç sayılması. 2- Maddi Unsur: Kanunda suç sayılan fiil ve hareketin yapılmış olması, 3- Manevi Unsur: Kasıt unsuru, failin bilerek ve isteyerek söz konusu fiili işlemiş olması, 4- Hukuka Aykırılık: Söz konusu suç fiilinin aynı zamanda hukuka aykırılık teşkil etmesi. Olay yeri incelemesi suç soruşturmasının ilk ve en önemli aşamasıdır. Burada yapılacak bir hata, örneğin delillerin kaybolması yada zarar görmesi, sonradan telafi edilemeyecek sonuçlar doğurur. Bu sebeple olay yerinin incelenmesinde belirli kurallara uyulması zorunludur. Bu kuralın ilki, büyüklüğü ve şekli ne olursa olsun olay yerinde gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasıdır. Gerektiği gibi korunmamış bir olay yerinde yapılacak çalışmalar, soruşturmanın akışını olumsuz etkiler. Herhangi bir olaya ait iz ve delil örnekleri: Kovanlar Kumaş lifi Çekirdek Kırık cam parçası Kan İzleri Fren İzleri Şüpheliye ait parmak izleri Kırık far parçaları Ayak İzleri Kundura Saç Saat vb. Kıl Bütün bunlar olaydan sonra arta kalan ve şüpheli ile olay arasında bağ kuran maddi delillerdir. Bu tip deliller şüphelinin aleyhine dilsiz birer tanıktır.

10 Olay Yeri İncelemesi: Suçun aydınlatılması amacıyla olay yerlerinde her türlü iz, eser, emare ve delil niteliği taşıyabilecek bulguların; çeşitli bilimsel, teknik ve metot kullanılarak araştırılması, elde edilen bulguların tespit edilmesi ve kayıt altına alınması (belgelenmesi) toplanması, muhafazası ve incelenmek üzere ilgili yerlere gönderilme işlemidir. Olay Yeri İncelemesi Üç Boyutludur. Yani Üç Unsurla İlgili İşlemleri İçerir. - Olay Yeri - Fail (sanık) - Mağdur (kurban) Olay yeri inceleme uzmanının amacı bu üç unsur arasındaki ilişkiyi saptayacak iz ve delilleri bulmaktır. Olay yeri incelemesi sadece delil araştırması işlemi değildir. Her şeyden önce bir “tespit ve belgeleme” işlemidir. Bu işlem olayın tekrar canlandırılması açısından özellikle son soruşturmada mahkeme heyeti için gerekli olacaktır. Olay yeri incelemesi ayrı zamanda “Bulunan Delillere El Konulması (Zapt)” işlemidir. Olay yeri incelemesinin duayeni Edmund LOCARD’ın değişim prensibi olay yerine yaklaşım felsefesini oluşturur. “Bir Ortamı Terk Eden Bir Kişinin Orada Bulunduğuna Dair İz Bırakmaması, Yada Üstünde O Ortamdan Birşeyler Alıp Götürmemesi Hemen Hemen İmkansızdır” diyerek bir araştırmacının inceleme öncesi sahip olması gereken anlayışı ortaya koymaktadır. Suç Soruşturması Mahkemeye kadarki safahat. Suç Kovuşturması Mahkeme safahatıdır.

11 OLAY YERİ İNCELEMENİN AMACI:
1- Olayın Tespiti: a- Suç olgusunun varlığını araştırma (suç mu? değil mi?) b- Öngörülen suçun oluşup oluşmadığını araştırma c- Olayın gerçek kahramanlarını ortaya koyma (gerçek suçlu ve mağduru tespit) 2- Olay Yerinin Tespiti, 3- Delillerin Tespiti, 4- Dokümantasyon ve belgeleme işlemi (tescil), 5- Olay, olay yeri, olayın faili ve mağdur arasındaki ilişkiyi saptama. ÖZET : Olay yeri incelemesinin amacı; olayın faili, mağdur ve olay yeri (mekan) arasındaki ilişkiyi saptayacak maddi ipuçları bulmaktır.

12 BULGU ve DELİL KAVRAMI Bulgu : Olay yeri incelemesi sırasında olay yeri-fail-mağdur ilişkisini ortaya koymak amacıyla suç mahallinde elde edilen her türlü materyale bulgu denir. Delil : Bir hukuki ihtilafı çözmeye, suç fiilini ispata, meydana gelen bir suçun aydınlatılması ve suç sanıklarının tespitine yarayan, ikamesi hukuk tarafından yasaklanmamış her türlü bulguya delil veya ispat vasıtaları denir. Her delil bir bulgudur ama her bulgu bir delil değildir.

13 Bulgu ile Delil arasındaki farklar:
a- Bulgu, işlenmemiş delil demektir. (Ham delildir.) b- Bulgu, “delil niteliği taşıyabilecek her türlü materyal, iz, eser, emare, bilgi, belge, beyan belirtidir.” c- Bulgu laboratuarlarda işlem görmemiş veya işlem görmüş ama mahkemece delil kabul edilmemiş materyaldir. d- Bulgu daha çok hazırlık tahkikatı (ilk soruşturma) ile ilgilidir. Delil ise yargılama safhası (kovuşturma) ile ilgilidir. e- Yargılama aşamasına kadar her türlü iz, eser, emare, belge, belirti birer bulgudur. Bir bulgunun “delil niteliği taşıyıp taşımadığı” usul açısından hakimin takdirine bırakılmıştır. f- Her delil bir bulgudur ama her bulgu bir delil değildir. 2001 yılında anayasanın 38. maddesine yapılan bir ilaveyle delillerin kanuni yollardan elde edilmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. Kanuna aykırı elde edilmiş bulgular, delil olarak kabul edilemez. Ayrıca CMK 217/2 maddesinde ise hakimin takdir edeceği delillerin hukuka uygun bir şekilde elde edilmesi gerektiğine vurgu yapılmıştır. Ayrıca CMK 206/2 maddesinin A bendinde ortaya koyulan delilin, kanuna aykırı olarak elde edilmesi durumunda red olunacağı belirtilmiştir. (Örneğin arama kararı olmadan bir şüphelinin evinde yapılan adli arama işleminde elde edilen suç aletleri delil niteliği kazanmamaktadır.)

14 DELİL ÇEŞİTLERİ 1- BEYAN DELİLLER: Açıklamalar, kişilerin bir konudaki sözlü izahları, bilgi sunmalarıdır. Burada beyan sahipleri, delilin kaynağıdır beyanları ise birer delildir. Kolluk için en önemli beyanlar, tanık, mağdur, müşteki ve sanık beyanlarıdır. 2- BELGE-VESİKA DELİLLER: Ceza hukukunda delil olarak kullanılan ve bir kısım fikri muhteviyatı içeren yazılı ve görsel türden ispat vasıtalarıdır. Bunlar; a- Yazılı nitelikte olanlar (CMK ): Senetler, sorgu ve ifade tutanakları, adli tabip raporları, bilirkişi, ekspertiz, raporları vb. belgeler bu kapsamda değerlendirilir. b- Şekil tespit eden belgeler: Plan, kroki, resimler, fotoğraf kayıt c- Ses ve görüntü içeren: Teyp, telefon, kamera, video bandı. 3- BELİRTİLER-İZLER (MADDİ DELİLLER) : Olay yerinde elde edilen her türlü iz, eser ve emarelerdir. Daha çok kriminalistik bilimini ilgilendirir. Parmak izi, ayak izi, balistik, kan damlası gibi.

15 MADDİ DELİL : İşlenen bir suçun yeniden canlandırılmasına, failin kimliğinin ve fail-mağdur-olay yeri arasındaki ilişkinin tespitine yarayacak, laboratuarda işlem gördükten sonra hazırlık tahkikatında yada mahkemede delil olarak kullanılabilecek, itiraf ve şahadet dışında kalan suç veya suç sanıklarıyla ilgili maddi (fiziki) bir yapıya sahip, dokunulabilen, canlı veya cansız herhangi bir nesne, iz yada bulguya maddi delil denir. MADDİ DELİL ÇEŞİTLERİ : 1- Biyolojik Deliller: Kan, kıl, tükürük, meni vb. 2- Kimyasal Deliller: Barut artıkları, boya, yangın artıkları, toksit maddeleri, uyuşturucu, ilaç vb. 3- Fiziksel Deliller: Bulgular, suç aleti, tabanca, kovan, bıçak vb. 4- İzler: Parmak izi, ayakkabı izi, diş izi vs.

16 DELİLLERİN FAYDALARI ŞUNLARDIR:
- İşlenmiş bir suçu ispat edebilir ve suçun anahtar unsurunu belirler, - Varsayılan bir suçun gerçekte var olup olmadığı hakkında bilgi verir. - Suçun işleniş şekli ve failin yaklaşım tarzı hakkında bilgi verir, - Mağdurun ve suça katılanların kimliğini belirler, - Sanığın suçsuzluğunu ispat edebilir., - Şüpheli-mağdur-olay yeri arasındaki ilişkiyi ortaya koyar, - Gerçek suçlunun tespitini sağlar, - Mağdurun masumiyetini güçlendirir, - Mağdurun ifadesini doğrulayabilir, - Şüpheli şahsın suçunu kabullenmesini ve itiraflarını sağlayabilir, - Görgü tanıkları beyanından daha güvenilirdir, - Hakim ve savcıların kararına yardımcı olur, - Adil ve hızlı bir yargılamaya olanak sağlar, - Adalete ve devlete olan güveni arttırır, - Kolluk birimlerine yapılan haksız ispatları bertaraf eder, - Seri işlenen suçlarda bir sonraki suça ait iz ve ipucu verir.

17 Olay yeri incelemesinin temel amacı, işlenen suçun aydınlatılmasına yardım edecek maddi suç delillerinin araştırılıp bulunması ve koruma altına alınmasıdır. Meydana gelen bir olay sonrasında maddi delillerin yanı sıra tanıklar, mağdur yada şüphelinin sözlü ifadeleri de alınır. Soruşturma sırasında önemli olan bu ifadeler, maddi suç delilleri ile desteklendiği müddetçe değer kazanır. OLAY YERİNDE SORUMLULUKLARI BULUNAN GÖREVLİLER: - İlk ekip - Soruşturma Ekibi - Olay Yeri İnceleme Ekibi

18 İlk Ekip : Adli olaya ilk müdahale eden ekiptir. İlk ekip kavramı çok geniştir. Çünkü bir suçun nerede ve nasıl işleneceğini kestirmek ve önceden öngörmek zordur. Dolayısıyla bazı olaylarda vatandaşlar dahi olaya müdahale etmiş olabilir. Örneğin; kapkaç yoluyla hırsızlık vakalarında vatandaşların olaya el koymaları gibi, CMK 90. mad. İşlenmekte olan bir suça kolluk kuvveti yanında vatandaşın dahi geçici olarak müdahale edebileceği ve suçluyu yakalayabileceği hususu düzenlenmiştir. Yani yasada belirtildiği üzere meşhut suç (suçüstü) kapsamına giren olaylarda vatandaş dahi suçluyu geçici olarak yakalama yetkisine sahiptir. Fakat burada ilk ekip olarak genel kolluk yada özel kolluk ekibi düşünülmelidir.

19 Soruşturma Ekibi : Suçluların kimliklerinin araştırılması, tespiti, faillerin yakalanması, Cumhuriyet Savcılığına ve mahkemeye çıkarılması gibi işlemleri takip eden ekiptir. Temelde hazırlık soruşturmasını sonuçlandıracak ekiptir. Yani olayın sorumlusudur Örneğin; bir terör olayında terörle mücadele birimine bağlı ekipler bu görevi üstlenecektir. Soruşturma ekibi olay yerinde tanıkların belirlenmesi, muhafaza altında tutulması, suç tanık, mağdur ve şüpheliler ile bilgisine ihtiyaç duyulan kişilerin ifadelerinin alınması, olay ile ilgili soruşturma dosyasının hazırlanması, şüpheliler ile ilgili gözetim izinlerinin ve sağlık raporlarının alınması, olay yeri incelemesi sırasında cumhuriyet savcısından gerekli konular ile ilgili izinlerin alınması gibi görevleri yerine getirir.

20 Olay Yeri İnceleme Ekibi:
Olay yerinde bulunabilecek maddi suç delillerini sistemli bir şekilde araştırmak, tespit etmek, belgelemek, usulüne uygun olarak bilimsel yöntemlerle toplamak ve incelenmek üzere ilgili yerlere göndermek işlemlerini yürüten ekiptir. - Delil araştırma, - Delil toplama, - Dokümantasyon işlemi olmak üzere temelde üç ana görevi yerine getirir. Delili toplama yetkisi de denilebilir. Özel eğitimden geçirilmiş uzman personelden oluşur. Bu ekipte bulunan uzmanlar kendi aralarında görev bölümü yaparlar. Bir ekip amiri yönetiminde hareket ederler. Ekip içerisinde fotoğrafçı, plan-kroki çizimcisi, delil araştırma ve toplama görevlisi, rapor ve dosyalama sorumlusu gibi görevliler bulunur. Olay yeri inceleme ekibi olay yerinin bilimsel ve teknik usullerle incelenmesinden sorumludur. Bu inceleme sonuçlarını rapor halinde ilgili birimlere ve Cumhuriyet savcılarına iletir.

21 Suç soruşturmasıyla ilgili olarak olay yerinde ilk ekip, soruşturma ekibi, olay yeri inceleme ekibi dışında; - Cumhuriyet Savcısı - Adli Tıp Hekimi - Acil Müdahale Ekibi’ de sorumluluk üstlenir. Cumhuriyet Savcısı: Meydana gelen adli bir olayın genel sorumlusu cumhuriyet savcısıdır. Suç soruşturmasının başıdır. Kamu adına hareket ederek suç nedeniyle bozulan kamu düzeninin sağlanmasına çalışır. İddia makamıdır. Bir suç işlendiğinde kamu davasının açılıp açılmamasına karar verir. Kamu davası açılmasına karar vermişse iddianamesini hazırlar ve ilgili mahkemeye sunar. Bu işlemlerde; genel kolluk kuvvetleri Cumhuriyet savcısının yardımcısı sıfatıyla yardım ve destek sağlar. Adli bir olayda hemen hareket geçerek ya re’sen gerekli tedbirleri alacak yada kolluk görevlileri vasıtasıyla delillerin kaybolmasını engelleyecek tedbirleri alacaktır. Bu yönüyle Cumhuriyet Savcısı bir adli olayın ilk derece sorumlusudur.

22 Adli Tıp Hekimi: Olay yerlerinde Cumhuriyet Savcısı nezaretinde, adli tabipler ölü şahısların vücudunda harici inceleme yaparlar. “Ölü muayenesi” veya “adli muayene” adı verilen bu işlem (CMK-86) adli tabipce yapılır. Genellikle şüpheli ölüm olaylarında başvurulur. Cesedin üzerindeki fiziki incelemeler yapılarak ölünün tıbbi kimliği, ölüm zamanı ve ölüm sebebi tayin edilmeye çalışılır. Dolayısıyla ölünün pozisyonu hiç değiştirilmez. Cumhuriyet Savcısının olay yerine gelmeden veya olay yeri inceleme ekibi çalışmasını tamamlamadan cesedin konumu ilk haliyle korunur. Acil Müdahale Ekibi: Genellikle Hızır acil servisleri olmak üzere olayın türüne göre arama-kurtarma timi, dalgıç timi, itfaiye ekibi gibi ekiplerden oluşur.

23 Olay Yeri Güvenliği ve Olay Yerinin Korunması :
Olay yeri incelemesinin ilk adımı, çapı, büyüklüğü ve etkileri ne olursa olsun bir suç sonrası olay yerinde gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasıdır. Gerektiği gibi korunmamış olay yerinde yapılacak inceleme ve araştırmalar, soruşturmanın ve yargılamanın seyrini olumsuz yönde etkileyeceği gibi işgücü ve zaman kaybına neden olur. Olay yeri incelemesindeki temel amaç işlenen suçun aydınlatılmasına yardım edecek maddi suç delillerinin araştırılıp bulunması ve koruma altına alınmasıdır. Meydana gelen bir olay sonrasında maddi delillerin yanı sıra tanıklar; mağdur yada şüphelinin sözlü ifadeleri de suç soruşturmasında önemli delillerden biridir. Ancak günümüzde bu tip beyan deliller, her ne surette olursa olsun maddi suç delilleri ile desteklenmediği müddetçe değer kazanamazlar. Olay yerini sadece bir kez koruma fırsatımız olduğunu unutmadan, doğru ve etkin bir koruma yapmadığımızda zamanı geri getiremeyeceğimizden, bu şansımızı iyi kullanmalıyız. Olay yerinde yapılacak en ufak hata belki de failin serbest bir şekilde aramızda dolaşmasına neden olacaktır. Olayın aydınlatılmasını sağlayacak tek bir kıl, çok küçük bir kan lekesi, bir sigara izmariti veya bir ayak izi iyi niyetli yada sorumsuz birileri tarafından farkında olmadan veya kasten yok edilebilir. Bu şekilde adaleti sağlamak ve korumakla görevli kişiler kendilerince küçük ancak adaletin tecellisi adına büyük bir hataya sebebiyet vererek bir suçlunun serbest, bir masumun ise demir parmaklıklar ardında yıllarını geçirmesine neden olabilir. Bu nedenle diyebiliriz ki ilk ekip olarak “olay yerlerinden maddi ipuçlarına, maddi ip uçlarından adalete uzanan yolda büyük bir sorumluluğun ilk ve en önemli adımını üstleniyoruz.

24 Olay Yerinde Genel Olarak Yapılması Gerekenler:
Olay yeri oldukça dinamik bir alandır ve bir çok etkileyeni vardır. Böyle bir ortamı korumak ve kontrol altında tutmak elbette kolay değildir. Bu nedenle olay yerine ulaştığınızda; - Olaya ve olay yerine hakim olmaya çalışın. - Olayın ne olduğunu tam olarak anlamaya çalışın. - Olayı derhal kolluk kuvvetine bildirin. - Yaralı varsa ambulans isteyin - Gördüklerinizi, irtibat kurduğunuz kişileri ve olayın tarafları ile ilgili bilgileri, olayın nasıl gerçekleştiğine dair tespitlerinizi mutlaka not edin. - Özellikle olay yerine kimlerin ve hangi sebeple girdiğini öğrenin ve isimlerini not edin. - Olayın sınırlarını ve etki alanını belirleyin ve derhal güvenlik şeridi çekin. - Olaya sizden önce müdahale edenlerle görüşün ve gerekiyorsa olay yerinden ayrılmalarına izin vermeyin. - Gerektiğinde destek ekip isteyin. - Olay yerinin sizin için yeterince güvenli olduğundan emin olun. - Hava koşullarını dikkate alın. - Olay yeri inceleme ekiplerinin gelmesini bekleyin. - Kalabalığı sakinleştirmeye çalışın. - Güvenlik tedbirlerinin her aşamasında hiçbir şekilde can güvenliğinizi tehlikeye atmayın! Önce sizin güvenliğiniz önemli.

25 Olay yerinin her yerinde ve aşamasında görev alan personel mağdurlara ilgi ve anlayışla yaklaşmalıdır. Bir suça maruz kalmanın kişilerde stres ve endişeye yol açacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle mağdurlarla iletişim esnasında kolluğun çok dikkatli olması gerekir. Bazen; hiçbir delil bulunamamış olabilir. Bu gibi durumlarda bile görevlinin iyi niyetli çabaları, mağdurların devlete güven duymasına ve olayın çözümleneceğine dair inançlarının artmasına neden olmaktadır. Kolluk birimlerinin olay yerinde koruyucu, şefkatli, olaya hakim ve kontrolör bir tavrının olması önemlidir. Bunun tam tersi durumlarda (aşırı sert, alaylı, kaba) olayın tarafları savunmaya geçer ve genel kolluğa yardımcı olmazlar.

26 Olay Yerini Etkileyen Faktörler:
- Hava koşulları, - Mağdur (suçtan zarar gören) ve mağdur yakınları, - Sanık (şüpheli) ve sanık yakınları, - Olayın faili ve ona yardım ve yatakçılık eden kişiler, - Basın mensupları, - Meraklı kalabalık ve ilgisiz kişiler, - Fırsatçılar (Hırsız, yankesici, dolandırıcı), - Görevli olmayan personel, - Uzman hataları, - Alınan yanlış önlemler

27 Olay Yerini Korunmasında Yapılan Hatalar
1- Olay yerinin yabancılardan, ilgisiz kişilerden korunamaması 2- İlk müdahalede olayın fiilen geçtiği, olayın yakın ve geniş çevresinin tam tespit edilemeyişi, olay tam olarak anlaşılmadan dar bir alanın koruma altına alınması 3- İlgisiz personelin olay yerine girmesi 4- Güvenlik şeridinin ihmal edilmesi 5- Özellikle patlama ve bomba olaylarında personelin dikkatsiz ve prosedüre aykırı davranışları (hiç müdahale etmeden güvenlik şeridini çekip, bomba imha uzmanını çağırmalı) 6- Olay yerine girildiği halde bunun ilgili ekiplere bildirilmemesi 7- Olay yerinde her şeyin delil olabileceğinin göz ardı edilmesi 8- Olay ile ilgili gözlem altına alınan şüpheliler hakkında inceleme ekibine bilgi verilmemesi 9- Olay yerinden sevk edilen yaralıların yerleri ve sağlık durumları hakkında bilgi

28 10- Acil müdahale ekiplerinin, delillerin korunması noktasında gerekli hassasiyeti
göstermemesi 11- Olay yerinin korunmasından sorumlu birim personelinin, alınacak önlemlerle ilgili yetersiz eğitilmesi ve bunun sonucu personelin yanlış koruma tedbirlerine başvurması. 12- Olay yerinde gereğinden fazla personelin bulunması ve dolaşması 13- Olay yerinde görevli personelin zamanla ilk günkü hassasiyetini ve duyarlılığını kaybetmesi, olaylara lakayt yaklaşması 14- Olay yerinin yakın-uzak, engebeli olması vb. durumlarda yerlerinin tespit edilemeyip korunamaması 15- Delillere dokunarak yerlerinin değişmesine, bozulmasına, kirlenmesine veya yok olmasına neden olunması. 16- Olay yerine dışarıdan iz, nesne veya maddelerin bırakılması 17- Uzman personel ve diğer personelin olay yerinde, kendi aralarında ve birbirleri ile iletişimsiz ve koordinesiz çalışmaları. 18- Olay yerine giren kişilerin ve olay yerindeki davranışların kayıt altına alınamaması. 19- Koruma tedbirlerine zamanından önce son verilmesi.

29 Olay Yerinde Özel Güvenlik Görevlisinin Yapması Gerekenler :
Olay Yerinde Bunları Yap; - Güvenlik Ve Sağlık Tedbirlerini Al. - Devam Eden Olaya Müdahale Et. - Olayı Derhal Genel Kolluğa Bildir. - Yaralıları Sağlık Kuruluşuna Sevk et. - Olayın Failini Yakala Ve Muhafaza Et. - Sanık Ve Tanıkları Belirle - Olay Yerini Şeritle Çevir. - Kapalı Alan İse Kapıyı Kilitli Tut. - Kalabalığı Uzaklaştır. - Desteğe İhtiyacın Varsa Yardımcı Ekip İste. - Olay Yerinden Ayrılan Mağdur Ve Şüphelilerin Kimlik Ve Eşkallerini Belirle. - Mağdur Ve Faillerin Nereye Gönderildiklerini Ve Kaçtıklarını Bildir. - Olay Yerinde Görev Alan Uzman Personelin Görevi Bitince Olay Yerinden Çıkmalarına Yardımcı Ol. (İlk Yardım Görevlisi, Bomba Uzmanı Vb.) - Olay Yerine Girmek Zorunda Kalırsan Mutlaka Eldiven Ve Galoş Giy. - Delillerin Yeri Değişmişse Uzman Ekibe Bilgi Ver. - Olay Yerinde Bulunan Kişileri Ve Yaptıklarını Kayıt Altına Al.

30 Olay Yerinde Bunları Yapma;
- Zorunluluk Dışında Olay Yerine Girme (Yaralılara ilk müdahalesinde) - Olay Yerine Görevli Personelin Haricinde Kimsenin Girmesine İzin Verme - Olay Yerinde Delillere Dokunma Ve Yerlerini Değiştirme - Basına Ve Meraklı Kalabalığa Bilgi Verme. - Heyecan-Korku Ve Telaş İçerisinde Olma. - Olay Yerindeki Taraflara Sert Ve Kaba Davranma - Olay Yerinde Bir Şey Yenilip İçilmesine İzin Verme - Taraflı Davranılıyor Hissi Oluşturma - Tutum Ve Davranışlarınla İkinci Bir Olaya Sebep Olma - Şüpheli İle Mağduru Aynı Mekanda Bulundurma - Şüpheliyi Daha Sonra Olay Yerine Götürme - Gereksiz Yorum Yapma - Olay Yerinde Sigara İçilmesine İzin Verme - Olay Yerindeki Kalabalığı Dikkatlice Ve Hissettirmeden Dinle. - Olay Yerindeki Tuvalet Ve Lavaboların Kullanılmasına Müsaade Etme - Olay Yerindeki Telefon, Havlu Vb. Eşyaları Kullandırma

31 2- Olay Yerinin Yakın Çevresinin Korunması
Kapalı Alanlarda; olayın fiilen işlendiği yer ile direkt bağlantısı olan hemen bitişik apartman dairesi, koridor, yangın merdiveni, giriş kapısı, bahçe ve bahçe kapısı vb. yerleri kapsar. Açık Alanlarda İse ; Suçun işlendiği yerin bitişindeki alanı yani yakın çevresini kapsar. Bu gibi yerler genelde failin / faillerin suç yerine girmesi ve çıkması için engel teşkil eden yerlerdir. Bu alanda da maddi suç delillerinin bulunma ihtimali çok yüksektir. Bu nedenle buraların da koruma altına alınması gerekir. Suçun işlendiği dinamik alanla birlikte gerekirse bu bölgede ikinci bir güvenlik şeridi ile çevrilmelidir. 3- Olay Yerinin Geniş Çevresinin Korunması Olay yerinin geniş çevresi işlenen suçun çeşidine göre çok değişiklikler gösterir. Örneğin bir cinayet vakasında sadece ev ve müştemilatı, bahçesi ve yol olmak üzere 50 m2 bir alan olabilirken, bir patlama olayında patlamanın şiddetine göre belki de 500 m2 bir alan olay yerinin geniş çevresini kapsar. Bu alanı tespit etmek ve korumak alan genişledikçe daha da zorlaşır. Bu durumlarda koruma yöntemleri daha kapsamlı ve sistemli olmalıdır. (Örneğin; Uğur Mumcu’ nun öldürülmesi)

32 Farklı Alanlarda Olay Yerinin Korunması
Kapalı Alanlar; İkamet ve işyerleri olarak kullanılan belirli alanla sınırlı kapalı mekanlardır. Bu tür olay yerleri içeriden olay yerine müdahale olmadığı durumlarda dışarıdan soyutlanarak girişler ilgisiz kişilerin girmesini engelleyecek şekilde kapatılarak koruma sağlanır. Tedbir olarak kapı ve pencereler kapatılarak tedbir alınabilir. Ancak bu durumun olay yeri inceleme uzmanlarına rapor edilmesi gerekir. Açık Alanlar; Bu alanların korunması için daha fazla personele ve dikkatli çalışmaya ihtiyaç vardır. Yağmur, rüzgar ve kar gibi hava koşulları ile ilgisiz kalabalık veya olayın tarafları gibi dış etkenler delillere en çok zarar veren unsurlardır. Bu nedenle korunacak alan hemen belirlenip, bu alana dışarıdan içeriye girilmesi önlenmelidir. Açık alanlarda meydana gelen olaylar neticesinde iz ve deliller genelde geniş bir alana yayılır. Bu nedenle olayın başladığı, devam ettiği, bittiği yerin çok geniş alanı kapsadığı durumlarda olay yeri derhal şeritle çevrilmelidir. Bu alanların birbirinden bağımsız olduğu durumlarda gerekli koruma tedbirlerinin alınabilmesi için her alana yeterli sayıda personel görevlendirilmelidir.

33 Islak ve Su Altındaki Alanlar:
Olay yerinin ve silah, oto gibi suç eşyasının ıslak veya su altında olduğu durumlarda, suç ve suç sonrası oluşan bulguların (ceset, suç aleti vb) inceleme ve koruma işlemleri spesifik özellik gösterir. Bu gibi durumlarda delillerin yüzeye çıkarılması, özelliklerini kaybetmesi için uygun koşullarda saklanması ve laboratuar ortamında incelenmesi başlı başına bir takım prosedürler gerektirir. Uygulamada delillerin su altından yüzeye çıkarılması “balık adam” denilen su altı timleri tarafından yerine getirilir. Bu süreç uzun zaman alabileceği için sabır ve titiz bir çalışma gerektirir. Bu sebeple bu personelin gerek zihinsel, gerekse fiziksel olarak son derece rahat olması gerekir. Olay Yerinin Korunma Süresi: Olay yeri, her türlü cisim, madde ve alan tespit edilip incelemenin sonuna kadar korunmalıdır. Olay yeri hakkında ilgili personel tarafından notlar alınır, fotoğraf-kamera çekimi yapılır. Kroki çizimi yapılır. Bulguların yerleri tespit edilerek, delillerin toplanması işlemleri tamamlanıncaya kadar olay yerinin korunmasına devam edilir. Bazı alanlarda özellikle kapalı ve dar olan yerlerde olay yeri mühürlenerek koruma altına alınır. Gece tamamlanamayan araştırmalarda arzu edilen netice alınmamışsa, inceleme gündüz tekrar incelenmek üzere olay yeri koruma altında tutulur. Bazen olay yerinin tamamı (araba vb.) veya bir parçası tekrar incelenmek üzere bulunduğu yerden taşınması gerekir. Bu durumlarda bunun gerçekleşmesi durumlarında da mutlaka olay yerinde koruma tedbirleri devam ettirilir. Özetle; olay yerinin korunması, olay yeri inceleme işlemlerinin tamamlanmasına kadar devem eder. Aynı mekanın tekrar incelenmesi gereken durumlarda da Cumhuriyet Savcısı ve olay yeri inceleme uzmanının kararı üzerine koruma tedbirleri devam ettirilir.

34 İLK EKİP ve SORUMLULUKLARI:
İlk ekip, adli olaya ilk müdahale eden ekiptir. Yani olayın ilk resmi görgü tanığıdır. Meydana gelen olay, görev ve uzmanlık alanına girmediği halde doğrudan ilgili olmayan kişi ve birim ekipleri olaylara müdahale etmek zorunda kalabilmektedir. Dolayısıyla suça ilk olarak müdahale edecek ve el koyacak kişi ve birim ekipleri olay yerinin korunması ve delil güvenliği konusunda yapılacakları iyi bilmelidir. İlk ekip karakol, asayiş, organize, terör, çevik kuvvet veya trafik ekibi olabileceği gibi olayın meydana geldiği yerde görev yapan özel güvenlik personeli de ilk ekip olabilecektir. Dolayısıyla, özel güvenlik personeli de olay yerinde alınacak güvenlik önlemleri, olay yeri ve delillerin koruma altına alınması, olaya müdahale ve yaklaşım tarzı gibi hususları iyi bilmelidir. Kolluk Kavramı a- Polis b- Jandarma c- Sahil Güvenlik d- Özel Kolluk Kuvvetini Kapsar (Özel Kolluk) Genel ve özel kolluk her halükarda ilk ekip olarak olaylara müdahil olmaktadır. Bu nedenle bu konuda asgari düzeyde bilgi sahibi olmalıdır.

35 İlk Ekibin Bilmesi Gereken Konular
İlk ekip suç soruşturmasının ilk ayağını oluşturduğu için alınacak koruma tedbirleri büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle olay yerinin korunması ve olay yerinde alınacak önlemler bütün güvenlik birimlerince iyi bilinmeli ve uygulanmalıdır. İlk Ekibin Bilmesi Gereken Hususlar Şunlardır: - Yetki ve sorumluluklarını iyi bilmelidir. - Olay yerinin korunması konusunda deneyimi olmasa da teorik olarak zihinsel anlamda kendisini hazırlamalıdır. - Bir olayda nelerin delil olabileceğini bilmelidir. - Delillerle ilgili alınacak koruma tedbirlerini bilmelidir. - Olaylara ilk müdahale prosedürü konusunda eğitilmiş olmalıdır. Ayrıca asgari seviyede ilk yardım bilgisine sahip olmalı. - İlk ekip için deneyim çok önemlidir. Dolayısıyla her olayı bir yük olarak değil, fırsat olarak algılamak gerekir. - Kişisel koruyucu sağlık önlemlerini iyi bilmelidir. (kendisi için) - İlk ekibin nelerle karşılaşacağını önceden kestirmek zordur. Olay yerine geldiğinde silahlı kişilerce kendisine ateş edilebilir. Bu sebeple kendisini, görevli bulunduğu mekanı ve orada bulunanları korumak için silahını kullanması gerekebilir. Bu nedenle iki ekip personeli silahını iyi kullanabilmelidir. Ve mevzuatı da iyi bilmelidir. - Şüpheli şahıslara yaklaşım stratejilerini iyi bilmelidir. Şüphelinin yakalanması sırasında zor kullanmanın derecesi nedir? Şüphelinin etkisiz hale getirilmesi, muhafaza altına alınması sırasında alınacak önlemler, güç kullanımı vs gibi konularda yetki aşımı olmaması için gerekli prosedür iyi takip edilmelidir. - Olay yerinde kalabalık bir grup olacaktır. Meraklı insanlar, ilgili ve ilgisiz kişiler deliller için birer tehdittir. Olay yerinin bu gruptan arındırılması gerekir.

36 İlk Ekibin Yapması Gerekenler:
- Devam etmekte olan olaya müdahale edilir ve kontrol altına alınır. Olaya her yönüyle hakım olunmalıdır. - Olay derhal genel kolluğa ihbar edilmelidir. ( ) - Şüpheli / şüpheliler yakalanarak muhafaza altına alınır. Olayın failleri kaçmışsa, eşkallerinde bedensel ve değişmez özelliklere dikkat edilir. (Örneğin, boy, kilo, yüz şekli vb.) - Olay yerinde yaralı varsa ambulans istenir, yaralılar hastaneye sevk edilir. - Olay birim amirine iletilir. - Kapalı veya tehlikeli yerlerde kalan kişiler derhal tahliye edilir. - Mutlak surette personelin ve çevredeki insanların can güvenliği ve sağlık emniyeti sağlanmalıdır. - Olay yeri en geniş hatlarıyla koruma altına alınır ve güvenlik şeridi çekilir. - Olayın görgü tanığı varsa muhafaza altına alınır. Soruşturma ekibi geldiğinde teslim edilir. - Hava şartları göz önünde bulundurulmalı, yağış, rüzgar, kar vb. ihtimali varsa delilleri korumak için önlemler alınmalıdır.

37 Olay yerindeki kan ve vücut sıvılarından uzak durulmalı ve (gaz ve patlayıcılar
dahil) koruyucu sağlık emniyet tedbirleri alınmalı. - Olay yerinin, çevre, halk ve personel açısından güvenli hale getirilmesi için ilgili birim ekiplerine haber verilir. (örneğin bomba imha uzmanı, itfaiye, doğalgaz müdahale ekibi) - Olay ile ilgili gelişmeler not edilir ve soruşturma ekibine iletilir. - Acil durumlar dışında olay yerine girilmez, girilirse aynı güzergah kullanılmalı (yaralı vb.) ve olay yeri inceleme birimine bildirilmeli - Meraklı kalabalık uzaklaştırılmalı, olay yerine görevliler dışında kimsenin girmesine izin verilmemeli. - Basına ve meraklı kalabalığa olayla ilgili bilgi verilmez. - Olayla ilgili görgü tanıkları varsa muhafaza altında tutulur. - Olay yerinden sevk edilen yaralıların bulundukları yer ve konumu ile sevk edildikleri hastahane hakkında bilgi edinilir. Genel kolluk birimi geldiğinde durum hakkında rapor verilir. - Olay yerine zorunlu olarak girenlerin (itfaiye, sağlık ekibi) kimlik bilgileri, giriş nedeni, giriş-çıkış zamanı gibi hususlar not edilir. - Özellikle olayın tarafları ile yapılan görüşmede olayla ilgili gereksiz yorum yapmaktan kaçınılmalıdır. - Güvenlik personeli heyecan, korku ve panik içerisinde olmamalıdır. - Olayda kullanıldığı şüphesi olan araçlar, bulundukları yerinden hareket ettirilmemeli, içi karıştırılmamalıdır. - Olay yerinde güvenlik koruması varsa kamera kayıtları muhafaza altına alınmalıdır. - Olayı soruşturmakla ve incelemekle görevli uzman ekibin gelmesi beklenmelidir. Bu ekiplere, ilk izlenimlerden itibaren gelişen hadiseler hakkında bilgi verilmelidir. - Şüpheli ve mağdur aynı mekanda bulundurulmamalıdır. Ve konuşmaları engellenmelidir.

38 Olay Yerinde Bulunabilecek Deliller:
Olay yerinde spesifik olarak, suçun türüne, işleniş şekline ve sebep sonuç ilişkisine göre çok farklı bulguya rastlamak mümkündür. Bu bağlamda olay yerinde elde edilen her şey delil olabilecektir. Araştırmacı veya soruşturmacı olayın gerçekleşme biçimine, fail-mağdur ilişkisine, olay yerinin durumuna göre hangi bulguların delil olabileceğini tahmin edebilmelidir. Delil araştırmada önemli olan, elde edilen delil ile suç, fail ve olay yeri arasında bağlantı kurulmasıdır. Bununla birlikte olay yerlerinde delillerin ne şekilde bulunabileceği ilgili uzmanların çeşitli gözlem ve deneyimlerinden yararlanılır. Delillerin Bulunabileceği Yerler : - Olayın gerçekleştiği dinamik alandan - Maktul veya mağdur üzerinden - Maktul veya mağdurun kullandığı yerlerden (işyeri, ikamet, araç) - Şüpheli üzerinden - Şüphelinin kullandığı yerlerden - Şüphelinin olay yerine geliş ve gidiş istikametlerinden - Olay ile ilgili daha sonra tespit edilecek diğer alanlardan ve kişilerden delil niteliği kazanabilecek bulgular elde edilebilir.

39 Bir Olayda Neler Delil Olabilir ?
- Suç sanıklarının veya mağdurun bedeninden düşebilen veya akabilen madde ve parçalar (kıl, kan, tırnak.gibi) - Suç sanıklarının veya mağdurun üzerinden düşebilen parçalar (düğme, mendil, kravat, not defteri) - Suç sanıklarına ait veya suçu işlemeye elverişli vasıtalar (ateşli veya ateşsiz silahlar, mermi çekirdeği, kovan, maymuncuk, kilit gibi) - Suç sanıklarının veya mağdurun ve ilgililerin mekan itibariyle bıraktıkları izler (parmak izi, ayak izi, diş izi, beden izi, boğuşma izleri) - Olayın aydınlatılmasına ve suç sanıklarının belirlenmesine yarayacak diğer hususlar. (suç unsuru taşıyan bildiri, broşür, kartvizit, ambalaj kağıdı, dergi, afiş, kitap vb) Maddi Deliller a- Biyolojik Deliller b- Kimyasal Deliller c- Fiziksel Deliller d- İz Deliller

40 a- Biyolojik Deliller:
DNA: Bir kişinin genetik bilgisinin tamamının yer aldığı temel yapıtaşıdır. DNA kanda, spermde, deri hücrelerinde, doku ve organlarda, kasta, beyinde, kemikte, tükürükte, terde, idrarda, tırnakta, dışkıda, saçta kısaca vücudun her yerinde bulunur ve tamamen aynı yapıya sahiptir. Yer yüzünde DNA’sı tamamen birbirinin aynısı olan iki kişi bulunmaz. Tek istisnası tek yumurta ikizleridir. Bu önemli karakteristik özelliği karşılaştırma yapıldığında ya o kişinin suç ile alakası olduğunu, yada ilgisi olmadığını kanıtlayabilir. Çıplak gözle görülemeyen bu deliller, bir hırsızlık olayının çözümünden tutunda bir cinsel saldırının veya öldürülen bir çocuğun katilini bulmada tek delil olabilir. DNA Nerelerde Bulunur (Neler Biyolojik Delildir) - Kan - Kıl - Tükürük - Burun akıntısı - Ter - Meni - İdrar - Vajinal svap, anal svap ve saldırgan üzerinden penis svabı alınır. - Doku parçası - Kemik - Tırnak - Dışkı - Kepek ve deri döküntüleri DİKKAT Biyolojik materyaller hepatit B yada AIDS hastalığına yol açan HİV gibi tehlikeli ve ölüme neden olabilecek virüsler içerebilirler. Kendi güvenliğiniz için kişisel güvenlik tedbirlerini almadan kesinlikle temas etmeyiniz.

41 b- Kimyasal Deliller - Patlayıcı maddeler - Boyalar - Lif, kumaş parçaları - Şişe, cam parçaları - Toprak numuneleri - Üzerinde mermi giriş deliği bulunan kumaşlar - Yanıcı ve yakıcı maddeler - Atış artıkları (barut artıkları, svaplar) - Narkotik ve uyuşturucu maddeler - İlaçlar - Toksik maddeler (zehir içeren) - Diğer kimyevi maddeler El svabı da bir kimyasal delildir. Bir kişinin ateşli silah kullanıp kullanmadığını tespit etmek amacıyla kişinin ellerinde atış artıkları araştırılır.

42 c- Fiziksel Deliller - Metaller - Toprak, bitki, yapı malzemeleri - Giyecekler, yatak malzemeleri, ayak giysileri - Kumaş lifleri - Belgeler, el yazıları, makine yazıları, imzalı kağıt vb. - Her türlü doküman - Her türlü teyp ve video kayıtları - Disket, cd, vcd, dvd, gibi elektronik cihazlar - Paralar - Yazım araçları - Ateşli ve ateşsiz silahlar - Silah, fişek ve mühimmatlar - Mermi, kovan ve çekirdekler - Cam ve cam kırıkları - Keser, balta, bıçak.

43 d- İz Deliller Olay Yerinde; (1) Zorlanmadan dolayı meydana gelen (2) Temastan doğan (3) İnsan vücudundan kaynaklanan izlerle karşılaşılabilir. - Parmak izi - Avuç içi - Ayak giysileri - Ayak izi - Diş izi - Alet izi - Tekerlek izi Sık rastlanan iz delillerdendir.

44 Parmak İzinin Özellikleri:
- Değişmez ve değiştirilemez - Benzemez ve benzetilemez - Tasnif edilebilir.

45 İlk Ekipte Bulunması Gereken Malzemeler
İlk ekipte koruma tedbirinin türüne göre değişik malzemelere ihtiyaç duyulabilir. Ancak genel bir sınıflandırma yapacak olursak aşağıdaki malzemelerin ilk ekipte hazır bulunması gerekir. - Güvenlik şeridi, bandı (olay yeri girilmez) - Bariyer kiti (Güvenlik şeridinin çekilmesine yarayacak ekipman, metal plakalar vs.) - Makas - Eldiven - Galoş, bone - İlk yardım çantası - El feneri veya projektör - El aletleri kiti - Kalem, not kağıdı - Tebeşir, çizim kalemi - Reflektör, ikaz işaretleri

46 İlk Ekibin Delillerle İlgili Alması Gereken Tedbirler
1- Olay yerinin ve delillerinin korunması, olayın meydana geldiği anda başladığı için ilk koruma tedbirleri büyük önem taşır. 2- Olayı derhal genel kolluğa bildirin. 3- Olay yerinin yeterince güvenli hale geldiğinden emin olun. 4- Olayın tam olarak ne olduğunu anlamaya çalışın. 5- Özellikle patlama olaylarında, ikinci bir patlama riski olabileceği için bomba uzmanı, veya ilgili uzman gelmeden olay yerine kesinlikle girmeyin. 6- Olay yerinde yangın çıkmışsa veya patlama olmuşsa binanın ve çatının çökme ihtimali bulunduğundan koruyucu malzeme olmadan (kask, kasket, miğfer vb.) kesinlikle bina içine girmeyin. İtfaiye çağırın. 7- Olay yerinde güvenlik şeridinin tam olarak çekildiğinden emin olun. 8- Olay yerinin sınırlarını tam olarak tespit edin, gerekiyorsa güvenlik hattını genişletin. 9- Olay yerinde kimsenin kalmamasına dikkat edin. 10- Bir olayda nelerin delil olduğunu hatırlayın. 11- Olayın faili (şüphelisi) varsa muhafaza altında tutun. Linç girişimine karşı önlem alın. Kargaşada delillerin zarar görmesine engel olun.

47 12- Hava koşullarına göre uygun koruma biçimi uygulayın.
13- Can güvenliğimiz asıldır. Kendi güvenliğinizi tehlikeye atmamak için çevre güvenliğini sağlayın. Gerekirse destek ekip isteyin. 14- Olayın şüphelisi elinizdeyse ateşli silah kullanılan olaylarda el svabı alınacağı için ellerin yıkatılmamasını sağlayın. 15- Olay, kapalı bir alanda gerçekleşmişse giriş-çıkış kapısını kapatarak koruma altına almanın en kolay ve güvenli koruma biçimi olduğunu unutmayın. 16- Delil bulunma ihtimali yüksek olduğundan giriş ve çıkış noktalarını koruma altına alın. 17- Delillerin yerlerinin hiçbir surette değiştirilmemesi asıldır. (Hava koşulu hariç) 18- Olayın meydana geldiği dinamik bölgeye ille de girilmesi gerekiyorsa kendinize tek ve güvenli bir giriş ve çıkış yolu oluşturun. 19- Kaybolmasından şüphe ettiğiniz delillerin yerlerini işaretleyin. 20- Olay yerinin güvenlik şeridi ile koruma altına alınma imkanı yoksa ve bazı delillerin (tabanca vs.) başkalarına zarar verebileceği düşünülüyorsa, silahın yerini ve pozisyonunu işaretleyin ve not alarak yerinden kaldırın. Kilitli çekmece- dolap gibi güvenli ve korumalı bir yere koyun. 21- Delillere dokunmayın. Zorunlu hallerde mutlaka eldiven kullanın.

48 22- Delillerle ilgili notlarınızı iyi alın ve inceleme ekibine verin.
23- Olay yerinde bulunan tabanca, kovan, mermi çekirdeği ve fişek gibi fiziksel delillerin korunması çok önemlidir. Yerlerini değiştirmeyin, ve bir araya toplamayın. 24- Olay yerinde herhangi bir şey yenilip içilmesine müsaade etmeyin. 25- Olay yerindeki telefonu kullanmayın. 26- Açık alanda meydana gelen ve ateşli silahın kullanıldığı bir olayda silah, kovan, mermi çekirdeği gibi bulgular kaldırıma, yola saçılmış olabilir. Trafik akışının kesilmesi gerekiyorsa emniyet ikaz levhaları konularak bir trafik ekibinden yardım isteyin. 27- Maktulün (ölen şahsın) bulunduğu konumun herhangi bir müdahale ile bozulmamasına dikkat edin. (Cesede dokunmayın) 28- Ateşli silah kullanılan tüm olaylarda mağdur-maktul, şüphelilerden ve olayla ilgisi bulunabilecek kişilerden el svabı alınır. Bu nedenle el svabı alınacak şahısların ellerinin birbirine temas etmesine, yıkanmasına engel olun. İhtiyaçlarının karşılanması (tuvalet) esnasında gerekirse ellerine poşet geçirilmelidir. 29- Olay yerinde bulunan ve güvenlik şeridini ihlal eden kişilerin kimliklerini kaydedin. 30- Uzman ekibin gelmesi zaman alacaksa (kırsalda) delillerin bozulmasından endişe ediliyorsa fotoğraf makinası ile olay yeri ve delilleri fotoğraflanır. 31- Olay yerinde delillerle ilgili yaptığınız her işlemi not edin. Gerekiyorsa bir tutanak hazırlayarak uzman ekibe verin.

49 OLAY YERİ İNCELEME TEKNİKLERİ
Karşılaşılan olayın özelliklerine göre, aşağıdaki inceleme tekniklerinden biri veya birkaçı kullanılabilir. 1. Bölge (Sektör) inceleme yöntemi : Genellikle kapalı alanların araştırılmasında kullanılır. Olay yeri, delillerin önemine ve bulundukları yerlere göre bölgelere ayrılır. Araştırma faaliyetleri bu bölgelerde sıra ile yürütülür. 2. Spiral (Dairevi) inceleme yöntemi : Bu inceleme şeklinde olay yerinin dış sınırları belirlendikten sonra herhangi bir noktadan incelemeye başlanır. Merkeze doğru daralan 1-1,5 metrelik daireler şeklinde hareket edilerek inceleme tamamlanır veya olay yerinin merkezi tespit edilerek araştırmaya buradan başlanır. Herhangi bir istikamette 1-1,5 metre genişliğinde daireler şeklinde hareket edilerek incelemeye devam edilir. Bu yöntem daha çok sınırları belirli ve küçük alanlarda uygulanır. (Açık alanlar) 3. Dilim (Şerit) inceleme yöntemi : Genel olarak açık arazide ve geniş bir alana yayılmış olay yerlerinin sistematik incelemesinde kullanılır. Ayrıca bölge inceleme yönteminde, bölümlerin araştırılmasında yardımcı yöntem olarak kullanılır. İncelenecek bölge, bir kişinin bir defada rahatlıkla araştırma yapabileceği, 1-1,5 metrelik şeritlere ayrılır. Araştırmacı olay yerinin bir ucundaki şeritten hareket eder, komşu şeritteki incelemesini bir öncekine göre ters yönde devam ettirerek bütün şeritlerin incelemesini yapar. 4. Izgara (Grit) inceleme yöntemi : Şerit inceleme yönteminin daha geliştirilmiş bir şeklidir. Olay yeri 1-1,5 metre genişliğinde yatay ve dikey şeritlere ayrılarak ilk aşamada, bir taraftaki şeritlerin incelemesi yapılır. Son şeritte 90 derecelik dönüş yapılır ve son şeritten başlayarak inceleme yönüne göre dik istikamette seçilmiş şeritlerin zincirleme incelemesi yapılır. Böylece her dilimden iki kez geçilerek önemli bir hususun gözden kaçması önlenmiş olur.