MESLEK ETİĞİ Prof. Dr. Tamer Akça.

... konulu sunumlar: "MESLEK ETİĞİ Prof. Dr. Tamer Akça."— Sunum transkripti:

1 MESLEK ETİĞİ Prof. Dr. Tamer Akça

2 Meslek Meslek Etiği

3 uğraş (Medeni Hukuk Terimleri Sözlüğü)
belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iş (Güncel Türkçe Sözlük) uğraş (Medeni Hukuk Terimleri Sözlüğü) bir kimsenin geçimini sağlamak için sürekli yaptığı; bilgi, eğitim veya yaratıcı güç gerektiren etkinlik (İktisat Terimleri Sözlüğü) Meslek Etiği

4 Etik Meslek Etiği

5 sözlük anlamı; töre bilimi, ahlak bilimi, ahlaki, ahlakla ilgili
bir tür ahlak felsefesi, insanını bütün davranış ve eylemlerinin temelini araştırır güncel tanım; eylemde bulunan ve davranan kişinin, aktarılan eylem kurallarını ve değer ölçülerini sorgulamadan uygulamayıp; aksine kavrayarak ve üzerinde düşünerek talep edilen iyiyi gerçekleştirmek için onları alışkanlığa dönüştürmesi Meslek Etiği

6 toplumsal yaşam ve iş hayatının işleyişi belirli kurallara bağlı
günümüzde bahsedilen ahlaki çözülmenin varlığında etik daha da önem taşımakta insan ilişkilerinin bulunduğu her yer ve durumda etik ilişkiler de ortaya çıkar Meslek Etiği

7 insanın doğru ile yanlışı ayırt ederken kullandığı kişisel kriterler
dürüstlük, doğruluk, sözünde durma, sadakat, adalet, başkalarına yardım etme, başkalarına saygı gösterme, sorumluluklarını yerine getirme, Meslek Etiği

8 insanın doğru ile yanlışı ayırt ederken kullandığı kişisel kriterler
yalan söylememe başkasının hakkını yememe karşısındakinin güç durumundan yararlanmama acısı olanın acısını paylaşma dayanışma bireylerin eşitliğinin kabul edilmesi kaynakların adil dağıtılması mükemmeliyeti arama vb etik değerlere saygılı olan toplumlar yasalara karşı da duyarlıdır Meslek Etiği

9 etik-ahlak ayırımı etik; doğru ve yanlış davranış teorisi
ahlak; onun pratiği ilkeler söz konusu ise; etik kavramı davranış söz konusu ise; ahlak kavramı bir kişinin belli bir durumda ifade etmek istediği değerler; etik bunu hayata geçirme tarzı; ahlak Meslek Etiği

10 etik değerlere uygun davranışların sonuçları
saygınlık kazanma güvenirlik iyi bir imaja sahip olma problem çözümünde yardım görme etik değerler özellikle sosyal çalkantı dönemlerinde ahlaki çöküşü azaltır ve toplum açısından kötü niyetli girişimlere karşı önleyici rol oynar toplumda kabul görme vb. Meslek Etiği

11 Etik Olmazsa? Meslek Etiği

12 Meslek Etiği

13 ekonomik yapıdan kaynaklanan nedenler
siyasal yapıdan kaynaklanan nedenler bürokratik yapıdan kaynaklanan nedenler toplumsal yapıdan kaynaklanan nedenler tarihsel nedenler Meslek Etiği

14 Meslek Etiği Meslek Etiği

15 meslek grupları; çeşitli esnaf, zanaatkârlarca farklı biçimlerde kurulmuş, o mesleğin dayanışmasını, kurallarını yansıtan kendine özgü birtakım ilkeleri olan birlikler bir mesleki etkinliğin ya da hizmetin, tüketicilerin gereksinimlerini karşılayabilmesi için o meslek alanı içinde oluşturulmuş bir öz denetimden geçmesi gerekir Meslek Etiği

16 tanım iş hayatındaki davranışları yönlendiren, onlara rehberlik eden etik prensipler ve standartlar toplamı belirli bir meslek grubunun mesleki ilkeleri… meslek üyelerine emreder, onları belli kurallarla davranmaya zorlar, kişisel eğilimlerini sınırlar, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlar, mesleki rekabeti düzenler, hizmet ideallerini korumayı amaçlar… Meslek Etiği

17 etik disiplininin bir alt dalı
mesleki davranışla ilgili neyin doğru, neyin yanlış, neyin haklı, neyin haksız olduğu hakkında inançlara dayalı ilkeler ve kurallar topluluğu etik disiplininin bir alt dalı Meslek Etiği

18 bir mesleğin saygınlığını yitirmesi tüm toplum için bir kayıp
bir meslek üyesinin yaptıkları, bir noktadan sonra diğer meslektaşlarını da yakından ilgilendirir yanlış bir davranış yalnızca bir kişiyi küçük düşürmekle kalmaz, mesleğe duyulan bütün güveni yok edebilir bir mesleğin saygınlığını yitirmesi tüm toplum için bir kayıp bütün meslekler toplumsal yaşam için vazgeçilmez meslek ahlakı, her meslek üyesinin olabildiğince iyi olması ilkesine dayanır Meslek Etiği

19 Osmanlı Dönemi Ahi Birlikleri
ahi birliklerinden etik-ahlaki sebeplerle atılan bir esnaf bir daha bu ülkenin hiçbir yerinde o mesleği icra edemezdi Meslek Etiği

20 Mesleki Etik İlkeler Meslek Etiği

21 doğruluk doğru sözlülük ve güvenirlik
başkaları ile ilişkilerde dürüstlük ve içtenlik en önemli zedeleyici davranış biçimi çoğunlukla korku ve güvensizlikten kaynaklanan yalan söyleme meslek etiğinin temel ilkeleri iş hayatı içerisinde doğru davranış biçimlerini uygulamak, dürüst, adil, eşit ve tarafsız olmak, yalan söylememek Meslek Etiği

22 yasallık her türlü işin üretilmesinde ve çalışanlar arası problemlerin çözümünde birinci gereklilik Meslek Etiği

23 yeterlik iş hayatında meydana gelen gelişmeleri takip etmek, kendini yenilemek, iş hayatına uyarlamak meslekte sahip olunan mesleki boyut, o işi yapmak konusunda kişiye toplum içerisinde “uzman”,”yetkili” veya “yeterli kişi” gibi kimlikler kazandırır aynı zamanda sorumluluk alabilme, inisiyatif kullanabilme davranışıdır Meslek Etiği

24 güvenirlik mesleğin üyeleri uygun davranmadıkları durumda meslek etiği ilkeleri devreye girer yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten ayırmak, meslek içi rekabeti düzenlemek, mesleğin ideallerini korumak… Meslek Etiği

25 mesleğe bağlılık kişinin yaptığı işi önemsemesi ve en iyi şekilde yapmaya çalışması işe verilen önem; iş hayatı içerisinde sürekli kendini geliştirmesi eğitim olanaklarından yararlanması yalnızca kendi gelişimini yeterli görmeyip, meslektaşlarının mesleki gelişimine katkıda bulunmak mesleğe bağlılık kişinin işini sevmesine ve huzurlu bir ortamda çalışmasına katkıda bulunur verimliliği artırır Meslek Etiği

26 T.C. Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu
Meslek Etiği

27 Kamu Görevlileri Etik Rehberi (2010)
Kuruluş: 2005 Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi ve No: 13/04/ Kamu Görevlileri Etik Rehberi (2010) Meslek Etiği

28 kamu görevlileri etik davranış ilkeleri ile başvuru usul ve esasları hakkında yönetmelik
Birinci Bölüm Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar İkinci Bölüm Etik Davranış İlkeleri, Görevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci Üçüncü Bölüm Etik Davranış İlkelerinin Uygulanması ve Etik Kültürün Yerleşmesi Dördüncü Bölüm Başvuru ve Resen İnceleme Usul ve Esasları Ek 1 Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi Ek 2 Kamu Görevlileri Etik Kurulunun Yetki Alanına Giren en az Genel Müdür, Eşiti ve Üstü Kamu Görevlileri Meslek Etiği

29 hizmet standartlarına uyma amaç ve misyona bağlılık
İkinci Bölüm Etik Davranış İlkeleri, Görevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci halka hizmet bilinci hizmet standartlarına uyma amaç ve misyona bağlılık dürüstlük ve tarafsızlık saygınlık ve güven nezaket ve saygı yetkili makamlara bildirim çıkar çatışmasından kaçınma görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması Meslek Etiği

30 hediye alma ve menfaat sağlama yasağı
İkinci Bölüm Etik Davranış İlkeleri, Görevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci hediye alma ve menfaat sağlama yasağı kamu malları ve kaynaklarının kullanımı savurganlıktan kaçınma bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık yöneticilerin hesap verme sorumluluğu eski kamu görevlileriyle ilişkiler mal bildiriminde bulunma Meslek Etiği

31 Meslek Hayatında Etik Dışı Davranışlar
Meslek Etiği

32 iş kalitesini önemsememe rüşvet isteme veya verme
kurum varlıklarının kötü biçimde kullanımı iş yerinde ayrımcılık yapma özel yaşama müdahale çevre kirliliğine duyarsız kalma kurumun olanaklarını kişisel amaç için kullanma kayıt ve raporlar üzerinde tahrifat yapma hediye alma ve ağırlama yanlış bilgilendirme ya da bilgi saklama yetkililerle etik dışı ilişki kurma iş yerinde hırsızlık yapma çıkar çatışmalarına girme ticari ya da mesleki sırları sızdırma rakiplerle ilgili bilgilerin toplanmasında etik dışı yöntemler kullanma ürün sorumluluğunu ve güvenliğini önemsememe çalışanlara eşit davranmama ast, üst ya da çalışma arkadaşlarını sömürme iş arkadaşlarını yıldırma, korkutma görevi ihmal etme iş yerinde bencil davranma iş ilişkilerine politik düşünceler katma iş yerinde yaranma ve dalkavukluk yapma cinsel tacizde bulunma hakaret ya da argo bir dil kullanma yetkisini kötüye kullanma çalışma arkadaşları ile ilgili söylenti ve dedikodu yayma zimmet ve görevi suistimal etme Meslek Etiği

33 Mesleki Yozlaşma Meslek Etiği

34 aşırı hırs, bencil ve aç gözlü davranma
yeterli hassasiyetin gösterilmemesi eksik değerlendirme plansızlık iyi niyetle arkadaşlarını koruma güdüsü yasaların, kuralların ve yöntemlerin bilinmemesi iş yaşamında teknolojik ve sosyal gelişmelere paralel yasal düzenlemelerin gecikmesi kendini koruma güdüsü maddi ve manevi tatminsizlik, servet açlığı ideolojik ya da siyasal ayrımcılık Meslek Etiği

35 Doğru olanı savunmak cesaret ister…
Cesaret; inandığımız şeyleri yapmak değildir! Cesaret; doğru olanı, etik olanı yapabilmektir Meslek Etiği

36 Meslek Etiği