TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ

... konulu sunumlar: "TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ"— Sunum transkripti:

1 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ
Mühendisler ve mimarlar, ayrılmaz bir parçası oldukları toplumun refah ve mutluluğuna katkıda bulunmak için, mesleki etkinliklerinde aşağıda tanımlanan ilkelere uymayı, uyulması için meslektaşlarını uyarmayı bir görev sayarlar.

2 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ
-Topluma Karşı Sorumluluklar -Doğaya ve Çevreye Karşı Sorumluluklar -İşverene ve Müşteriye Karşı Sorumluluklar -Mesleğe ve Meslektaşlara Karşı Sorumluluklar -Mühendislerin Kendilerine Karşı Sorumlulukları

3 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Topluma Karşı Sorumluluklar
Mühendisler ve Mimarlar, Mesleki bilgi, beceri ve deneyimlerini, toplumun ortak çıkarları; evrensel insani kazanımların ve kültürel mirasın korunması ve insan refahının gelişimi için kullanırlar. Toplumun sağlığı, güvenliği ve refahı için duymuş oldukları sorumluluk her zaman kendi kişisel çıkarlarının, meslektaşlarının çıkarlarının ya da mimar ve mühendisler topluluğunun çıkarlarının üstünde yer alır. 2. Kendilerinden istenen işin toplum ve çevre için ciddi bir tehlike yaratacağı sonucuna varırlarsa ve bu konudaki mesleki yargıları işveren ya da müşteri tarafından dikkate alınmıyorsa, görüşlerini işverene ya da müşterilerine yazılı olarak bildirirler; sonuç alamamaları durumunda meslek örgütlerini ve gerektiğinde yetkili makamları ve kamuoyunu bilgilendirirler.

4 Toplumun ilgi alanı içinde bulunan teknik konulardaki görüşlerini, raporlarını, konuyu yerinde ve tam anlamıyla araştırmış, incelemiş ve yeterli bir bilgi ve verilerle donanmış olarak, ticari ve kişisel kaygıları bir yana bırakarak, doğru, tam ve nesnel bir biçimde açıklarlar. İş yerlerinde işçi sağlığını korumak ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli önlemleri alırlar, iş yerlerinde çalışanları bu konularda bilgilendirirler.

5 5. İşverenleri, müşterileri, meslektaşları da dâhil olmak üzere, toplumdaki herkese adil, dürüst ve iyi niyetle davranırlar. 6.Ülkenin teknoloji ve mühendislik yeteneğinin yükselmesi için, teknolojinin uygun kullanımının ve potansiyel sonuçlarının toplum tarafından anlaşılması için çaba gösterirler.

6 Doğru yapı ?

7 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Doğaya ve Çevreye Karşı Sorumluluklar
Mühendisler ve Mimarlar, doğayı ve çevreyi korumayı, onlara zarar vermemeyi, uygulamalarının doğayla uyumlu olmasını sağlamayı mesleki sorumluluklarının ayrılmaz parçası olarak görürler, doğal kaynakların ve enerjinin tasarrufuna özel önem verirler.

8 Mühendisler ve Mimarlar,
TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ İşverene ve Müşteriye Karşı Sorumluluklar Mühendisler ve Mimarlar, 1.İşveren/müşteriyle teknik konulardaki mesleki alışverişlerinde her zaman güvenilir bir iş gören, vekil ya da danışman olarak ve işverenin/müşterinin çıkarları için, toplumun refah ve sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atmaksızın, mesleki beceri ve deneyimlerini sonuna kadar kullanarak, uygun ve düzgün bir iş düzeyi ile çalışırlar. 2. İşverenleri ya da müşterileriyle olan iş ilişkilerini etkileyecek şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak herhangi bir armağan, para ya da hizmet ya da iş teklifi kabul etmezler; başkalarına teklif etmezler, mesleki ilişkilerini geliştirmek amacıyla siyasal amaçlı bağış yapmazlar. 3.İşverenin/müşterinin ticari ve teknolojik sırlarını izin almadan başkalarına açıklamazlar, kişisel çıkarları için kullanmazlar.

9 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Mesleğe ve Meslektaşa Karşı Sorumluluklar
Mühendisler ve Mimarlar, 1. Mesleki etkinliklerini, tüm meslektaşlarının güvenini kazanacak bir biçimde ve mesleğin saygınlığına azami özen göstererek sürdürürler. 2. Tüm meslektaşlarına saygıyla yaklaşırlar; meslektaşlarıyla haksız rekabet içinde olmazlar ve astlarının gelişimi için özel çaba harcarlar, onlara yardımcı olurlar, telif haklarına ve özgün çalışmalara saygı gösterirler, çalışmalara katkıları ve katkıda bulunanları belirtirler. 3. Yalnızca yeterli oldukları alanlarda mesleki hizmet verirler; hizmetlerini etkileyebilecek diğer uzmanlık alanlarındaki yetkililerin görüşlerine başvururlar, disiplinler arası ortak çalışmayı özendirirler.

10 4. Mesleki görev, yetki ve sorumluluklarını, sadece zorunlu durumlarda ve ehil olan meslektaşlarına devrederler. 5. İşlerini yalnızca kendilerine tanınmış mesleki görev, yetki ve sorumluluk çerçevesinde yaparlar, yalnızca resmi olarak hak kazanmış oldukları sıfat ve unvanları kullanırlar. 6. Bu mesleki davranış ilkelerine aykırı davrananlara yardımcı olmazlar, onların etkinliklerinin içinde yer almazlar, onları uyarırlar, bu konuda meslek örgütleriyle işbirliği yaparlar; bu ilkelere uygun davrananları bütün güçleriyle desteklerler. 7. Meslek örgütlerinin etkinliklerine aktif olarak katılmaya çaba gösterirler, onları desteklerler, mesleğin gelişmesine katkıda bulunurlar.

11 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Kendilerine Karşı Sorumluluklar
Mühendisler ve Mimarlar, 1.Mesleki bilgilerini güncelleştirirler, kültürlerini ve mesleki yeterliliklerini geliştirirler. 2.Mesleki etkinliklerine ilişkin olarak meslektaşlarının dürüst ve nesnel eleştirilerini dikkate alırlar, gerektiğinde kendileri de eleştirmekten kaçınmazlar. 3.Birlikte çalıştığı insanları anlamaya, çok kültürlü çalışma ortamlarına uyum sağlamaya çalışırlar.

12 KIRMIZI BAYRAKLAR! Kendinizi aşağıdakilerden birini düşünürken, söylerken veya duyarken yakalarsanız, bir dakika durup kararınızı yeniden gözden geçiriniz. Siz, yöneticiniz veya iş arkadaşınız yanlış yönlendiriliyor olabilir:

13 “Kimse farketmez.” “Yasalar bir anlam ifade etmiyor, öyleyse neden onlara uyalım?” “Tüm kural ve yönergelere uysaydım asla işimi yapamazdım.”

14 “Herkes böyle yapıyor.”
“Hep bu şekilde yaptık, sorun olmamalı.” “Tüm kuralları takip etmek çok fazla maliyetli.” Kuralların ne dediği önemli değil, işler burada böyle yürümez.”

15 “Benim için sorun değil çünkü benim işim değil; birileri nasıl olsa farkedecektir.”
Bunu yapmanın bir yolunu bulamazsak ürün sürüm tarihini kaçırabiliriz ya da rakamlara ulaşamayabiliriz, o yüzden bu seferlik kuralları yıkmak sorun değil.”

16 Soru: 1. Bir inşaat firmasında mühendis olarak çalışıyorsunuz. Firmanız bir ihaleye girerek bir resmi kurum için bina yapımını üstlenmek üzere proje üretmenizi ve fiyatlandırma yapmanızı istiyor. Siz Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın hazırlığını yaptığı ve bir sene sonra uygulamaya girecek duvar yalıtımları ile ilgili yasa hazırlığından haberdarsınız. Şu anki koşullarla hazırlayacağınız proje bir yıl sonraki gereksinimleri sağlamaktan uzak. Ne yaparsınız? Karşılaşacağınız olası sonuçlar ne olur?

17 ETİK PROBLEMLERİN ÇÖZÜMLENMESİ
Etik problemlerin çözümü bazen çok kolay, bazen de çok zordur. Etik kurallara açık bir şekilde aykırı olan durumlar, bu kurallar iyi bilindiği zaman, genellikle sorun yaratmazlar. Ayrıca, etik kurallar arasında yer almayan ama genel ahlâk kurallarının çiğnendiği durumlar da kolaylıkla tanımlanabilir. Asıl sorun yaratan, yaygın bilinen ahlâk kuralları arasında yer almayan, mesleki etik kurallarında da doğrudan değinilmemiş durumlardır. ÇÖZÜMLEME SÜRECİ Etik problemlerin çözümündeki ilk adım, konuyla ilgili tüm hususları iyice anlamaktır. Bu başarılınca, problemin çözümü de genelde ortaya çıkmaktadır. Etik problemlerin anlaşılmasında rol oynayan başlıca hususlar üç kısma ayrılır. Bunlar: Gerçeklere Dayanan Hususlar (Factual Issues), Kavramsal Hususlar (Conceptual Issues) ve Ahlâki Hususlar (Moral Issues)   olup, her birinin iyi çözümlenmesi (analizi) gerekir.

18 Gerçeklere Dayanan Hususlar
Karşılaşılan durumlarda bilinen veya bilinmeyen gerçekler vardır. Bunların bazısı etik sorunla doğrudan ilgiliyken, bir kısmı da ilgili olmayabilir Etik Sorunla İlgili Gerçekler Bilinen Gerçekler Bilinmeyen Gerçekler Etik sorunla ilgisi olmayan gerçekler üzerinde fazla durulmamalıdır. Etik sorunla ilgili “bilinen gerçekler” çok iyi değerlendirilmelidir. Öte yandan, konuyla doğrudan ilgili olan ama “bilinmeyen gerçekler” çok önemli olabilir. Değerlendirmede kuşkuların ve/veya çelişkilerin olması durumunda, konuyla ilgili bilinmeyen gerçeklerin açığa çıkartılması gerekir.

19 Kavramsal Hususlar Bunlar, bir fikrin anlamı ve uygulanabilirliğiyle ilgilidir. Bazı kavramların iyi bilinmemesi, doğru tanımlanamaması nedeniyle çelişkili değerlendirmeler de yapılabilir. Özellikle, aralarında çok az fark olan terimler, kavram kargaşasına yol açmaktadır. Bazen kavram kargaşası kolayca çözümlenebilir. Örneğin; “rüşvet” ile “haraç” kavramları, yakın olmakla birlikte, temelde farklıdırlar. Rüşvet (bribe): Yasal veya ahlâki olarak hak edilmemiş bir ayrıcalık, öncelik veya kolaylığı güven altına almak için gönüllü olarak verilen her türlü mal, para veya hizmettir. Haraç (extortion): Yasal veya ahlâki olarak hak edilmiş olanı güven altına almak için gönülsüz olarak verilen her türlü mal, para veya hizmettir. Görüldüğü gibi, etik açıdan yanlış olan bu iki davranışın ortak ve ayrılan yönleri vardır. Ancak, her ikisi de “yanlış” davranış oldukları için, sonuçta, bunlardan uzak durulması gerektiği kolayca anlaşılabilir. Ancak; az gelişmiş ülkelerde, haraç vermekten uzak durmanın, rüşvet vermekten uzak durmak kadar kolay olmadığı da unutulmamalıdır.

20 Bazen kavram kargaşası kolayca çözülemez
Bazen kavram kargaşası kolayca çözülemez. Örneğin; “rüşvet” ile “kabul edilebilir hediye” arasındaki ayrım nasıl yapılacaktır? Büyük bir olasılıkla; hediyenin değerinin yükselmesiyle kabul edilebilirliği azalacak ve “sözde hediye” rüşvete dönüşecektir. Bu sınırın nesnel (objektif) olarak belirlenmesi de zor olabilir; çelişkili değerlendirmeler ve yorumlar ortaya çıkabilir. Bazen de bir kavramın tanımlanması pek kolay olmayabilir. Örnek olarak "çıkar çatışması" kavramını ele alalım: Çıkar çatışması (conflict of interest): Güven duyulan konumda olan birinin, kişisel çıkarlarıyla resmi sorumlulukları arasındaki çatışmalı veya çelişkili durumdur. Örneğin; bir yöneticinin, kurumu için yapılan ihalelerde veya işe alımlarda akrabalarına/dostlarına öncelik vermesi. Bu uygulamaya "nepotizm" (nepote [Latince]: yeğen) adı verilir.

21 Ahlâki Hususlar Gerçeğe dayanan hususlar ile kavramsal hususlar, mümkün olabildiğince halledildikten sonra geriye kalan, duruma hangi ahlâki prensibin uygulanabileceğini belirlemektir. Ahlâki hususların çözümlenmesi çoğunlukla kolaydır. Problem iyi tanımlanınca, hangi ahlâki kavramın uygulanacağı ve doğru kararın ne olduğu ortaya çıkar veya çıkabilir. Örneğin; bir satış temsilcisinin sunduğu “hediye”nin gerçekten bir hediye mi, yoksa rüşvet mi olduğuna karar verilebilirse uygun davranış kolaylıkla belirlenir. Yani, verilenin gerçekten rüşvet olduğunu belirlersek, onun etik olarak kabul edilemeyeceği ortaya çıkar.

22 Etik bir problemi çevreleyen hususlar tartışmalı veya çekişmeli ise durum o kadar kolay olmayabilir. Yukarıda özetlenen üç tür husus, etik problemlerin çözümünde göz önünde bulundurulmalıdır.  Gerçeklere dayanan hususlar araştırılarak “mutlak gerçek” bulunmaya çalışılır. Ancak, bu her zaman mümkün olmayabilir. Herkesin üzerinde fikir birliğine vardığı bir gerçek ortaya çıkmayabilir.  Kavramsal hususlar da terimlerin ve kavramların ne anlama geldiği hakkında fikir birliğine varılmasıyla çözülebilir. Ancak, bazen bu da mümkün olmaz. Bu kavramların daha detaylı ve derinlemesine tartışılması, bazı karanlık noktaları açığa çıkartarak, fikir birliğine varılmasına yardım eder. Ahlâki hususlar, kuralların hangilerinin olayla ilgili olduğuna ve nasıl uygulanacağına karar vermekle çözülebilir.

23 Vaka Örneği: Başkanlık seçimi Mühendis arkadaşınızla birlikte küçük bir şehirde yeni bir çevre mühendisliği şirketinde çalışmaya başladınız. Firma yeni ve küçük, yörede de yeni olduğundan pek tanınmıyor, iş bulamazsanız batacak. Bu şehre gelmenizin nedeni eşinizin burada iyi bir işi olması. Başka firmalar yaptıkları işlere sizi ortak etmiyorlar. Kenti gezip tanıdıkça fakir semtlerdeki atıksu altyapı noksanını gözlemlediniz. Farkettiniz ki bu yüzden halkın içme suyu olarak kullandığı yeraltı suyu kirlenmekte, yörede halk sağlığı sorunları var, her an bir salgın hastalık baş gösterebilir. Belediyede yaptığınız görüşmelerden bu yöre için bir altyapı projesi hazırlandığını öğrendiniz, proje ihalesi için bir ön rapor yazmanız istendi. Firmanın patronuna verirken kendisi belediye başkanı ile görüştüğünü, başkanın yeni seçim kampanyası için bu projenin önem taşıdığını, rakibinin bu projeye pahalı olduğu için karşı çıktığını, bu yüzden de şimdiki başkanın seçim kampanyasında bu projenin ucuza malolacağını duyurmak istediğini, sonuçta 1 milyar YTL tutan proje ön tahmininizin en çok 300 bin YTL olursa şansı olduğunu size açıkladı. Bu nedenle hemen ne yapıp edip projeyi 300 binin altına indirmenizi söyledi. Siz de itiraz ettiniz, ama cevap olarak patron bir açıklama daha yaptı, böylece başkanın seçim kampanyasına yüklü bir bağış vermeyi kabul ettiğini, bunun karşılığında da bu işi nasıl kotaracaklarını konuştuklarını da öğrendiniz. Elbette ki proje bu paraya çıkmaz, başkan kazanırsa projeyi alırsınız, o zaman haklı gerekçelerle arttırım istersiniz ve alırsınız. Rakibi kazanırsa zaten proje falan yok.. İtiraza devam ederseniz projeyi patronun kendisinin ele alıp kısacağını, bu durumda da sizi işten çıkartacağını öğrendiniz. Ne yapardınız?