TOPLUM TEMELLİ RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ Prof. Dr. Medaim Yanık

... konulu sunumlar: "TOPLUM TEMELLİ RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ Prof. Dr. Medaim Yanık"— Sunum transkripti:

1 TOPLUM TEMELLİ RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ Prof. Dr. Medaim Yanık

2 Sunum Akışı Ruh sağlığı hizmetlerinde çağdaş konsept
Toplum temelli ruh sağlığı modeli Türkiye’de toplum temelli modele geçiş

3 Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Çağdaş Konsept

4 Ruh Sağlığı Hizmet Modelleri
HASTANE TEMELLİ MODEL: - Asylum yataklı hastaneler TOPLUM TEMELLİ MODEL: -İtalyan modeli -Genel hastane içinde 16 yataklı üniteler -Toplum ruh sağlığı merkezleri HASTANE VE TOPLUM PSİKİYATRİSİ MODELİNDE DENGE

5 Psikiyatrik Hizmetlerin Tarihçesi
Asylumların kurulması ? Asylumların küçültülmesi ve kapatılması: Toplum temelli ruh sağlığı sisteminin gelişmesi: 1970-halen

6 Maluliyetin Nedenleri
Hastalıkla doğrudan ilgili Hastanın hastalığa yanıtı Bakım sistemi Hastanın durumuna toplumun bakışı

7 Psychiatric Beds 1845-1995 in England

8

9 DSÖ’nün Beş Temel Önerisi
Desentralizasyon Deinstitüzasyon Genel hastane içinde psikiyatri kliniği Ruh sağlığı hizmetlerinin birinci basamağa entegrasyonu Coğrafi temelli toplum psikiyatrisi modeli

10 Hastanın İhtiyaçları İlaç tedavisi Hastane Psikoterapi Rehabilitasyon
Barınma Bakım İş meşguliyet

11 Ruhsal Hastalıkların Doğasına Uygun Ruh Sağlığı Sistemi Kurmak
Şizofreninin doğası İlaç tedavisi Rehabilitasyon Çalışamama Barınma ve bakım Ruh sağlığı sistemimiz Hastane, poliklinik Rehabilitasyon merkezi Korunaklı iş yeri Barınma merkezleri

12 Türkiye İle Avrupa Ruh Sağlığı Sistemlerinin Karşılaştırılması
Toplum temelli Ruh sağlığı alanında reform yapılmış Türkiye: Hastane temelli Ruh sağlığı alanında reform yok

13

14 Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Modern Anlayış-1
HASTALARA VE HASTALIKLARA KARŞI TUTUM Tam iyileşmeyi ve bağımsız yaşamı hedefle HİZMET MODELİ Hizmeti hastaların ihtiyaçlarını dikkate alarak kur Toplum psikiyatrisi ile hastane psikiyatrisi arasında denge Mümkün olduğunca ayaktan tedavi Kısa yatış süresi Hizmeti kişinin yaşadığı yere götür Ruh sağlığı ekibi Evde takip Hizmetleri hasta, hasta yakınları ve hasta dernekleri ile birlikte planla Yeterli insan gücü (9/ psikiyatr, 15-30/ yatak) Ruh sağlığı eylem planı yaz ve 5 yıl aralarla yenile

15 Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Modern Anlayış-2
KURUMLARA BAKIŞ AÇISI Büyük kurum yerine küçük birimler kur Kurum toplum içinde olmalı BAKIM Bakımı küçük birimlerde, toplum içinde yap ÇALIŞMA Yarışmalı iş sağla veya korumalı iş yeri kur İNSAN HAKLARI İnsan hakları kuruluşları denetimine açık bir sistem Kurumun ve hizmetin insan hakları ilkelerine uygunluğu açısından sürekli gözden geçir Ulusal düzeyde stigma karşıtı uzun süreli kampanyalar yürüt YASAL DÜZENLEMELER İstemsiz yatış ile ilgili prosedürü tanımla FİNANS Sağlık bütçesinin %5-10 arasını ruh sağlığı alanına harca

16 2- Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeli

17 Hastane merkezli ruh sağlığı hiz. Toplum merkezli ruh sağlığı hiz.
20.yy başlarında Toplumdan uzak, büyük depo hastaneler Aşırı kalabalık Aşırı medikalize Hastaların yaşam kaliteleri düşük Hizmet kalitesi düşük Hasta hakları ihlalleri yaygın 20.Yy son çeyreği Küçük hastaneler ve genel hastane içinde psikiyatri kliniği Coğrafi temelli Toplum ruh sağlığı merkezleri Rehabilitasyon Bakım toplum içinde ve küçük birimlerde Hastanın çalışması Hastaların yaşadıkları yerde tedavi olma hakları vardır.

18 Toplum Psikiyatrisi Merkezi
Tröst Seçilen sınırlı Bölge Psikiyatri/servisi hastanesi Ev Tedavi Ekibi Toplum Psikiyatrisi Merkezi Acil Müdahale Ekipleri Konsultan Psikiyatr Genel Pratisyen Yarıyol Evleri

19 Tanımlanmış Coğrafi Alan (Catchment Area)
arası nüfus

20 Toplum Ruh Sağlığı Merkezi
Fonksiyon Fiziksel Özellikler Ağır ruhsal hastalıkları olanlara hizmet veriyor Ruh sağlığı ekibinin mekanı Belirli bir coğrafi alanla sorumlu Rehabilitasyon çalışmaları Ayaktan tedavi Giriş ve karşılama alanı Muayene odaları Rehabilitasyon alanları Ekip üyelerinin odaları Ortak yaşam alanı ve mutfak

21 Toplum Psikiyatri Merkezinin Fiziksel Standartları
>200m2 kapalı alan; kullanılabilir açık alan Uğraş odaları (>2) Çok amaçlı salon Mutfak Personel odası Grup odası Görüşme odası Kadın/ erkek WC

22 Community mental health centre in South London

23 Community Mental Health centre: South London

24 Ruh Sağlığı Ekibi Psikiyatr Psikolog Sosyal çalışmacı
Toplum psikiyatrisi hemşiresi Uğraş terapisti Sekreter 8-10 kişi Ekip toplantıları Her hasta için ayrı yazılı plan Hareketli, evde takip Özelleşmiş ekipler: örn adli hasta, erken dönemde hasta

25 Community Mental Health Team in South London

26 Barınma Fiziksel özellikler Bir apartmanın tümü Binada daire
Aynı bölgede 5-6 ev *toplum içinde İşleyiş 24 saat gözetimli Gündüz gözetimli Gözetimsiz

27 Çalışma İş koçu Yarışmalı iş Korunaklı iş yeri

28

29 3- Türkiye’de Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeline Geçiş

30 Toplum ruh sağlığı merkezi
Seçilen Sınırlı Bölge Psikiyatri servisi Rehabilitasyon Ünitesi Saha ekibi Bakım üniteleri Toplum ruh sağlığı merkezi

31 Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeli
Sağlık Bakanlığı Üniversiteler Yerel Yönetimler SHÇEK Sivil Toplum K. (aile dernekleri)

32 Kurumlar Arasında Görev Dağılımı
Akut ve sürdürüm dönem tedavisi: Sağlık Bakanlığı kurumları, Üniversiteler, Özel hastaneler Rehabilitasyon : Sağlık Bakanlığı kurumları, Üniversiteler, Belediyeler, Özel sektör Bakım: SHÇEK, Belediyeler, Özel bakım kurumları

33 Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerinin Kurulması
EKİP Sabit ekip Psikiyatr Hemşire : 2-3 Psikolog Sosyal çalışmacı COĞRAFİ ALAN < : 1-3 merkez Büyükşehir: İlçe belediye sınırları MEKAN Apartman katı Merkezin inşaatı FİNANSMAN Hastane döner sermayesi Belediye İl özel idaresi Projeler

34 İngiltere ve Türkiye’de Ruh Sağlığı Çalışanlarının Dağılımı
PSİKİYATR SOSYAL ÇALIŞMACI PSİKOLOG HEMŞİRE

35 Türkiye Ruh Sağlığı Sistemi
HEMŞİRE Eğitilebilir Yeterli sayıda Yetkin

36 HASTANE PSİKİYATRİSİ DENGE TOPLUM PSİKİYATRİSİ