GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI

... konulu sunumlar: "GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI"— Sunum transkripti:

1 GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI
KALELİ YAKAN TOP OYUNU

2 Tombik OYUNU DONANIM ve KURALLARI

3 GİRİŞ Ülke genelinde yer farklılık gösterse de çocukların severek ve neşe ile oynadığı bir çocuk ve genç oyunu olarak görülmektedir. Oyun Akdeniz ve Ege bölgesinde ağırlıklı yedi kule, tombik dalya olarak diğer bölgelerde 9 taş oyunu olarak oynanmakta olduğu görülmektedir. Hepsinin ortak özelliği ise üst üste dizilmiş taşlardır. Taşların özellikleri ise bazı yerlerde kiremitlerin dizilmesi, bazı bölgelerde dere - çay yataklarından toplanmış biraz tombik, oval ve düz olması dikkat çekmektedir. Oyunda bir ebe ve ebenin yanında da oyun oynayanlarca belirlenen sayı kadar kişi vardır. Bu takımla oynayacak oyuncularda aynı sayıdadır. Genelde sayışma ile ebe ve atış takımı belirlenir. Burada amaç belli mesafede üst üstte konmuş olan taşları devirmektir.

4 Yani isabet ettirme önemlidir
Yani isabet ettirme önemlidir. Öte yandan devrilen bu taşların yine aynı takım tarafından üst üste dizilmesi önemlidir. Ebe olan takımında devrilen taşların dizilmemesi için atış yapan takım oyuncularını topla vurması şeklinde devam eder. Sokakta veya açıkta bir alan belirlenir bu alan içinde de taşların dizileceği yer ve onu çevreleyen bir daire bulunur. Anonim bir oyunumuz olup kültür mirasımız olarak değerlendirilmeli ve sahip çıkılmalıdır. Yapılan araştırmalarda çocuk oyunlarının tarihi çok eski çağalara dayanmaktadır. Buradan da anlaşılacağı gibi kimsenin yeni bir buluşu olarak değerlendirilmesi de mümkün değildir. Bölgelere göre farklılık gösterse de oyun spor dalı olarak düzenlenmiş ve kurallı hale getirilmiştir.

5 BÖLÜM BİR TESİSLER VE DONATIM 1. Oyun Sahası Ölçüler: Kategorilere Göre 1-Minikler : 9x18 m 2-Küçükler ve Yıldızlar : 15x28 m 3-Gençler : 20x40 m Oyun sahası yukarıdaki ölçülerde dikdörtgen bir alandır. Çizgiler oyun alanı ölçülerine dâhildir. Oyuna 6 oyuncu ile başlanılacağından bu oyuncuların diziliş çizgisi (farklı renklerle de olabilir) çizilerek bekleme yerleri belirlenir. Ayrıca atış çizgisi de farklı renkte olabilir. Başlama dizilişi için 1 den 6 ya kadar olmak kaydıyla bölmeler yapılır ve numaralandırır. Bu bölmeler genişliği 40 cm, derinlik çizgi ölçüsü ise 15 cm olmalıdır. Elenen veya turu biten oyuncuların yerleri ise yedek oyuncuların tam karşısında ve yan çizgi üzerinde köşeden başlamak kaydıyla ve 40 cm genişlik ve 15 cm derinlik olan 6 adet bölmelerde yer alırlar. Bekleme çizgileri 240 cm olmak durumundadır.

6 Sahanın tam ortasında 3,60 cm (miniklerde 1,80 cm, gençlerde ise 5
Sahanın tam ortasında 3,60 cm (miniklerde 1,80 cm, gençlerde ise 5.00 cm ) çapında bir daire yer alır, bu daire aynı zamanda tombik taşlarının dizileceği yer olarak belirlenmiş olup burası YASAK BÖLGE olarak adlandırılır. Başhakem masadaki hakemlerin tam karşısında ve tombik alanı çevresinde serbest olarak yer alır. Yarışacak oyuncuların bekleme yeri saha içine çizilmiş atış çizgisi ardında yer alan bölgedir. Atış çizgisi ise masada ki hakemlerinin sağında kalan yarı alan içindedir. Çizgi Hakemleri başhakemin sağ tarafındaki köşe ile masa hakemlerinin sağ tarafında ki köşede yer alır. Aynı zamanda oyuncu kontrol hakemliği de yapar. Yazı ve süre hakemleri başhakemi, oyuncuları ve sahayı iyi görebilmek için başhakemin karşısında ve saha çizgileri dışında yer alırlar. Yazı ve süre hakemlerinin sağı ve solunda ise yedek oyuncu sıraları yer alır. Takımların yerleşim yerine göre yedek oyuncular, yardımcı oyun lideri ve takım idarecileri burada beklerler.

7

8 Oyun sahasının yüzeyi:
Spor Salonlarında: Oyun sahası parke ya da tahtadan oluşur. Ayrıca tartan zeminde uygundur. Oyun sahası: Çim, toprak zemin ya da betondan da olabilir. Zemin pürüz- süz ve düzgün olmalıdır. Resmi müsabakalar çim ya da parke, sentetik ve tartan zeminlerde yapılabilir. Oyun alanındaki çizgiler: Çizgiler 5 cm kalınlığında zeminin zıt renginde, zemin genel de açık renkte olmalıdır. Bütün çizgiler oyun oynanacak alanlara dâhildir.

9 Bölgeler ve sahalar Oyuncu Bekleme Sahası:
Dip çizginin orta noktasından saha içine doğru 50 cm uzaklıkta ve dip çizgiye paralel olarak çizilen 240 cm uzunluğundaki bölge olup 1 den 6 ya kadar bölme olarak numaralandırılır. Bu bölmeler genişliği 40 cm, derinlik çizgi ölçüsü ise 15 cm olmalıdır. Atış çizgisi: 3,60 m çapındaki dairenin merkezinden 7 m uzağında, dip çizgiye paralel olarak çizilen 2 m uzunluğunda 5 cm kalınlığındaki çizgidir Elenen veya tur çizgisi: Elenen veya turu biten oyuncuların yerleri ise yedek oyuncuların tam karşısında ve yan çizgi üzerinde köşeden başlamak kaydıyla ve 40 cm genişlik ve 15 cm derinlik olan 6 adet bölmelerde yer alırlar. Bekleme çizgileri 240 cm olmak durumundadır.

10 Oyuncu değişim sahası:
Takımlar oyuncu değişikliğini kendi sahalarının dip çizgisinden masa hakemlerine doğru 12 m uzunluğunda ve yeri işaretlenmiş alandan yapar, Orta saha çizgisinden olmak üzere 2 m sağa ve sola bir bölüm(4 m) hakemlerin bölgesi olup buradan oyuncu değişikliği yapılamaz. Ayrıca 2 dakika cezası alan oyuncularda aynı yerden hakemlerin işareti ile oyuna girer. Oyun liderlerinin de takımları ile ilgili olarak yapacağı iletişimlerde bu alanla sınırlıdır Isı: En düşük ısı 10° C nin (50° F) altında olmamalıdır. ÇOSKF Resmi Müsabakalarında maksimum ısı 25° C den (77° F) daha yüksek ve minimum ısı16° C den (61° F) daha düşük olmamalıdır. Aydınlatma: ÇOSKF Resmi Müsabakalarında aydınlatma, oyun sahası yüzeyinden 1 m yükseklikte ölçülmek şartıyla, 1000 ile 1500 lux arasında olmalıdır.

11 2-Tombik Ebatları: Tombik taşları 30*30 cm ölçülerinde 3 cm kalınlığında, ahşap veya taştan yapılmış (farklı renklerde olabilir)zemin üzerinde federasyon logo lu olmak zorundadır.7-9 adet olmak zorundadır. 3-Top: Top, içinde lastik veya benzeri bir maddeden bir kesenin bulunduğu esnek deri ya da sentetik deriden yapılmış ve küresel şekilde olmalıdır. Tek bir renk, açık renk ya da renkli olarak kullanılabilir. Çevresi cm ve ağırlığı gr dır. İç basıncı 0.30 kg/cm² dır. Oyunda sakatlanmalara yol açmamak için iç basıncı belirtilenden düşük olmasında bir sakınca taşımaz

12 HAKEMLER Tombik oyunu 5 hakemle yönetilir. 1-Başhakem: Oyunla ilgili tüm kararları başhakem olarak verir. Gerekli gördüğü durumlarda müsabakayı erteler veya oynatmayabilir. Saha içinde oyunu iyi yönetmek ve izlemek için sürekli hareketli olmak zorundadır. Oyuncu değişiklikleri yapar, müsabaka cetvelinin maç sonunda inceler imzalar. Açık sahada yapılan müsabakalarda saha ve hava koşulları uyun değilse erteleme kararı verme yetkisi kendisine aittir. Oyun süresince kaç tane tombik taşının dizildiğini kontrol eder. Hata olduğunda oyun kuralları çerçevesinde gerekli düzeltme veya diğer işlemleri uygular. Cezalı oyuncuların süresinin bitiminde değişim bölgelerinden oyuncuyu oyuna alma işaretini verir.

13 2-Yazı Hakemi: Oyunla ilgili tüm kayıtları ve yazımları tutar, maç sonunda hakemlere imzalatır ve cetveli ilgili takımlar ile federasyon gözlemcisine teslim eder. Takımların oyuncu kimlik kartı, isim listesi (EK:2) ve oyun lideri kartını alır maç sonunda ilgili talkımlara iade eder. Oyuncu değişikliklerini başhakeme bildirir. Oyun süresince kaç tane tombik taşının dizildiğini başhakemle birlikte kontrol eder. Hata olduğunda bunu baş hakemle görüşür. 3-Süre Hakemi: Isınma, devre arası, molalar ile 2 dakikalık hücum ve 2 dakikalık ceza sürelerini tutar. Ayrıca savunmanın 2 dakikada tombik taşı dizip dizmediğini kontrol eder. Isınma süresinin, devre arasının ve mola sürelerini bitiminde sesli işaretini verir. Hücum süreleri bitiminde de aynı sesli işaretini verir. Ceza uygulamasında ise sesli işaret yerine oyuncuyu değişim yerine gönderir.

14 4-Çizgi Hakemleri (2 hakem): Kırmız ve Beyaz olmak üzere 2 adet bayrak bulundururlar. Başhakemin sağ tarafındaki köşe ile masada ki hakemlerin sağ tarafında ki oyun alanı köşesinde ve 1-2 m mesafede dururlar. Müsabaka başlamadan listeleri yazı hakeminden alıp oyuncu kontrollerini yapar ve olumsuz durum söz konusu değilse başhakeme onay verirler(beyaz bayrak havaya kaldırır).Atış oyuncusunun çizgi ihlalinin olup olmadığını, oyuncuların(hücum ve savunma) oyun esnasında oyun alanı dışına çıkıp çıkmadıkların kontrol ederler, Bir ihlal varsa kırmızı bayrağını kaldırır. Başhakemin uzak kaldığı pozisyonlarda da hücum eden (ebe olan) takımın attığı topların savunmadaki oyunculara teması durumunda da kırmızı bayrağı kaldırarak başhakemi uyarırlar.

15 BÖLÜM İKİ TAKIMLAR a. Takım oluşumu: Takımlar 6 asıl 4 yedek olmak üzere toplam 10 kişiden oluşur. Oyuncular 1den 10 a kadar sıralı forma giymek zorundadır. Takım kadrosu mutlaka 5 kız ise 5 erkek şeklinde oluşturulacaktır. Lig talimatı gereği maça başlama anında oyuncu listesi mutlak 3 kız, 3 erkek şeklinde olacaktır. Takımlar 6 kişi ile sahaya çıkmak zorundadır. Bu sayı yok ise takım hükmen yenik sayılır. Gençler kategorisinde takımlar kızlar ve erkekler olarak ayrı oluşturulur

16 b. Takımın yerleşimi: Oyuncular kura sonucu olarak saha içinde oyuncu yerleşim çizgisi üzerinde ve numara sırasına göre bölmelere yerleşirler. Kurallarda belirtilen şekliyle elenen oyuncular sıralama yerinden ayrılırlar. c. Malzemeler: Şort ve tişört şeklinde forma, tabanı düz spor ayakkabısından oluşur. Tabanı düz spor ayakkabısının dışında kıyafet kullanılamaz. Giyilen bu malzemeler tek tip ve federasyonca belirlenmiş özellikte olacaktır. Numaralar ön ve arkada ortada yer alıp forma rengi ile zıt renk de olacaktır. Ayrıca özelliği verilmiş olan toplardır.30*30 cm tombik taşları da bu malzemelere dâhildir. d. Malzeme değişiklikleri: Rakip oyuncuların formaları farklı olmalıdır. Eğer renkler aynı ise çizgileri farklı olacak şekilde olan forma kullanılabilir.

17 e. Yasaklanmış eşyalar: Saat, yüzük, bileklik, küpe ve künye gibi takılar dahil olmak üzere dizlik ve bileklik gibi kıyafetler giyilmez ve taktırılmaz. Ancak sakatlanmalar durumunda doktor izni ile dizlikler ve dirseklikler takılabilir. Oyuncular zarar görme riskini kabul etmek koşulu ile gözlük veya lens takabilir, bu durumda sorumluluk oyun liderlerine ait olacaktır. f. Oyun Liderleri 1.Kaptan: Her takımın mutlaka bir kaptanı olur. Takım kaptanı forma önündeki numara altında 6*2 cm lik bandını bulundurmak zorundadır. Takımının oyun içindeki disiplin ve davranışlarından sorumludur. Oyun liderlerinin saha dışında kalması veya olmaması durumunda oyun liderliği görevini üstlenir

18 2.Oyun Lideri: Oyun lideri, takımın çalıştırıcılık görevini üstlenen oyun uzmanıdır. Takımın teknik, taktik, devam ve dayanıklılığından sorumlu kişidir. Karşılaşmada takımı Oyun Lideri kurar. Oyun esnasında oyuncularına hitabında ölçülü olmak zorundadır. Bağırmak gibi veya oyuncuları rencide edecek davranışlarda bulunamaz. Bu kurallara uymayan oyun liderleri alan dışına çıkarılır. Yarışma isim listesini hazırlayarak maçtan 30 dakika önce başhakeme teslim eder. Maça başlamadan 10 dakika önce kaptanla birlikte müsabaka cetvelini imzalar. 3.Yardımcı Oyun Lideri: Yardımcı oyun lideri ise Oyun Liderinin kendisine verdiği görevler ile ilgili verdiği görevleri yapar.

19 BÖLÜM ÜÇ OYUN DÜZENİ Saha seçimi, her iki takım kaptanının “Aldım verdim, ben seni yendim, alamazsın veremezsin sen beni yenemezsin.” şeklindeki karşılıklı ayak adımlama yöntemiyle (sayışmaları sonucunda) yapılır. Hangi oyuncunun ayağı üstte kalırsa o oyuncu kazanmış olur ve seçme hakkına sahip olur. Atış seçimini yapan takım A takımı, ebe olan takım B takımıdır. Saha da ki yerleşime göre yer alırlar. Takımlar; diğer takım alanı tarafında ve masa hakemlerinin önündeki çizgi üzerinde seremoni ve maç için dizililer. Başhakemle birlikte saha ortasına kadar yürürler. Masa tarafına yüzlerini dönerler. Oyuncular tümü; sıra ile birbirlerine elleri ile başarı dileyerek kendi sahalarına geçmiş olurlar. Takım kaptanları birbirlerine ve başhakeme başarı dileyerek görev alanına giderler.

20 1-Set ve Maç Kazanmak a. Set kazanmak: Tombik oyunu 3 set üzerinden oynanır. Süre kısıtlaması yoktur. Sayışma ile belirlenen saha seçimi sonucunda atış yapacak takım oyuncuları bekleme çizgisinde numara sırasına göre dizilirler. Başhakemin işareti ile atış çizgisinde ilk numara yerini almak zorundadır. Atış noktasına hakem işareti ile gelen oyuncular atışlarını yaparlar. Atışlar 2 tur olarak yapılır fakat turlar art arda yapılamaz, Her setten sonra takımlar yer değiştirir. ( Atış yapan takım ebe olan takımın yerine, ebe olan takım atış yapan takımın yerine geçer.)

21 1-Atış yapan takım; “Tombik taşı (tombik)”topla devirdikten sonra, tüm oyuncuları rakip takım tarafından vurulmadan, belirlenen kurallar çerçevesinde Tombik taşı sahanın ortasındaki 30 cm x 30 cm ölçülerinde kare alana tekrar üst üste dizebilirse 1 set kazanmış olur. 2-Ebe olan takım; atış yapan takımın oyuncularının tamamını “Tombik taşını” dizemeden (tombik yapamadan) vurursa 1 set kazanmış olur. (Atış yapan takımın görevi; kendi takım oyuncuları, ebe olan takım tarafından topla vurulmadan, yıkılmış olan Tombik taşını belirlenen alanda üst üste dizmektir.)

22 3- Atış yapacak olan takımın oyuncuları, atış çizgisi tarafındaki bekleme çizgisi üzerinde, forma numaralarına göre küçükten büyüğe doğru dizilirler. Hakemin işaretiyle, küçük numaradan başlayarak sırayla atış çizgisine gelerek atışlarını yaparlar. Atışı başarısız olan oyuncu, yedek oyuncu alanına uzak olan yan çizgi üzerindeki bölmelerde numarasına göre oyun alanını terk etmeden bekler. 4-Her oyuncunun, bir sette iki atış hakkı vardır. Atış sırasında atış yapan oyuncu çizgi ihlali (ayak çizgiye basabilir ama geçemez) yaparsa Tombik taşı yıkılsa bile atış geçersiz sayılır ve atış sırası bir sonraki oyuncuya geçer.

23 5-Atış yapan takımın asil oyuncularının tamamı, ikişer defa atış yaptıkları halde, tombik’i deviremezler ise, atış yapan takım seti kaybetmiş olur. Oyuncular atışlarını sırayla yapmak zorundadırlar. Oyuncular önce sırayla ilk atış haklarını kullanırlar, tombik devrilmez ise; ikinci tur atışlarını yaparlar. Bir oyuncu iki atış hakkını ardı ardına kullanamaz. 6-Atış yapan oyuncu, hakemin işaretinden önce atış yaparsa, Tombik taşı yıkılsa bile atış geçersiz sayılır ve atış sırası bir sonraki oyuncuya geçer.

24 7-Oyun başladıktan sonra; set bitene kadar, ebe olan takım kasıtlı olarak atış yapan takımın üst üste koyduğu Tombik taşını deviremez. Eğer kasıtlı olarak Tombik taşını deviren olursa (topla veya herhangi bir cisimle) hakem bunu yapan oyuncuyu uyarır. Uyarılar dikkate alınmaz ve bu durum tekrar ederse, hakem oyunu durdurur, oyun liderinin bunu yapan oyuncuyu yedek oyunculardan biriyle değiştirmesini ister. Oyun lideri bu uyarıyı dikkate alarak oyuncusunu değiştirmek zorundadır. Oyun lideri oyuncuyu değiştirmezse oyuncu oyundan ihraç edilir. 8-Tombik taşı devrildikten sonra atış yapan takım oyuncuları hiçbir şekilde topa dokunamaz. Topa dokunan veya ebe olan takımın attığı topla vurulan oyuncu set bitene kadar oyun dışı kalır, yerine yedek oyuncu giremez.

25 9-Hiçbir oyuncuya çarpmadan oyun alanının dışına çıkan topları getirmek için oyunculardan herhangi biri hakemin izniyle oyun alanını terk edebilir. Bu özel durum haricinde oyun devam ederken her iki takımın oyuncuları oyun alanını terk edemez. Oyun alanını terk eden oyuncu vurulmuş sayılır ve set bitene kadar oyun dışı kalır, bu oyuncunun yerine yedek oyuncu giremez. 10-Yasak bölgeye, atış yapan takım set süresince girip çıkabilir. 11-YASAK BÖLGE; ebe olan takımdan sadece takım kaptanı, Tombik devrildikten hemen sonra, devrilen Tombik taşı yasak bölge içinde dağıtmak için ve atış yapan takımın Tombik taşı devirmeyen toplarını hakeme geri vermek için girer.

26 12-Vuruş sonucu devrilen tombik taşları dağıttıktan sonra ebe olan takımdan takım kaptanı yasak bölgeyi terk etmek zorundadır. 13-Devrilmeyen tombik taşları dağıtılmaz. 14-Tombik taşları ebe olan takım kaptanı tarafından dağıtıldıktan sonra set bitene kadar yasak bölgeye ebe takımın hiçbir oyuncusu giremez. b. Maç kazanmak: Takımlardan birinin(ebe veya atış yapan) turlarını tamamlayarak yukarıda sıralanan oyun düzeni sonucunda 2 seti alan takım maçı da kazanmış olur.

27 c. Maçta hazır bulunmama ve eksik takım: Bir takım oyun saatinden 30 dakika önce Başhakeme oyuncu listesini yazarak verir. Takım gelmemiş ise maç başlama saatinden 30 dakika sonrasına kadar beklenir. Maça başlanabilmesi için 6 oyuncunun mutlaka sahada hazır olması gereklidir.6 oyuncusu bulunmayan takım maça başlayamaz ve hükmen yenik sayılır. 6 oyuncu ile ilgili oran 3+3 şeklinde olmak zorundadır. Oyun liderinin maça başlamadan önce vereceği isimler listesinde ismimin bulunması kaydı ile 1.set bitimine kadar gelen oyuncular oyunda yer alır. Bu süreye uygun olarak gelirse; 1. tur ve ondan sonrası ki turlarda mutlaka sıralamasını takip etmek zorundadır.1.set bittikten sonra gelen oyuncular oyunda yer alamaz. Takımın gelmemesi durumunda hükmen yenik sayılır. Ancak ulaşım vb sebeplerden dolayı sorun yaşayan takımın başhakeme bildirilmesi ile 60 dakikaya kadar beklenmesine hükmedebilir.

28 2. Oyunun Yapısı: a.Kura: Saha seçimi, her iki takım kaptanının “Aldım verdim, ben seni yendim, alamazsın veremezsin sen beni yenemezsin.” şeklindeki karşılıklı ayak adımlama yöntemiyle (sayışmaları sonucunda) yapılır. Hangi oyuncunun ayağı üstte kalırsa o oyuncu kazanmış olur ve saha seçme hakkına sahip olur. b.Isınma devresi: Maçın 30 dakika öncesinden başlayıp maç saatine kadar olan süredir. c.Takımın başlangıç dizilişi: Takımın başlangıç dizilişi setler süresince devam eder. Atışını yapan oyuncudan sonraki oyuncular ile sıralama devam eder. d.Diziliş Hataları: Diziliş Hatalarında hakem oyun liderini ve oyuncuyu uyarır. Yarışma yapması durumunda oyuncu set bitimine kadar yarışamaz ve kenarda bekler yerine oyuncu giremez.

29 3. Oyundaki süre uygulamaları
2-(5) dakika kuralı: a- Atış yapan takım 2 dakika içerisinde bir tombik taşı dizemez ise masa hakemi oyunu durdurur. Atış yapan takım aleyhine bir tombik taşı indirilir (dizilmiş taş var ise yoksa uyarı yapılır). Hakem; topu, tombik alanı ile atış çizgisi arasındaki alanda, ebe olan takım oyuncularından birine vererek oyunu devam ettirir. b- Hücum süresi: Hücum süresi 2 dakikadır. Hücum süresi ebe olan takımın oyuncularından herhangi birinin topu eline almasıyla başlar, hücum atışı yapmasıyla biter.

30 c- Yasak bölgeye giren ebe takımın oyuncusu 2 dakika cezasıyla cezalandırılır (yerine başka oyuncu giremez). İki dakika cezası alan oyuncu, masadaki hakemlerin yanında bulunan ceza sandalyesine oturur. İki dakika cezası alan oyuncu oyun alanını terk ettikten sonra hakem, topu tombik alanı ile atış çizgisi arasındaki alanda, ebe olan takım oyuncularından birine vererek oyunu devam ettirir. Süre hakeminin iki dakika cezasının bittiğini gösteren işaretiyle cezalı oyuncu tekrar oyuna girer. d- 2 dakika Ceza Sandalyesi: Masadaki hakemlerin masasının iki yanında, ceza alan takım oyuncularının 2 dakika cezalarında oturacakları sandalyelerdir.

31 e- Ebe olan takım oyuncularından herhangi birisi topla birlikte en fazla 3 adım atabilir. Topla birlikte 3’ten fazla adım atan oyuncu 2 dakika cezasıyla cezalandırılır (yerine başka oyuncu giremez). İki dakika cezası alan oyuncu oyun alanını terk ettikten sonra hakem, topu tombik alanı ile atış çizgisi arasındaki alanda, ebe olan takım oyuncularından birine vererek oyunu devam ettirir. Süre hakeminin iki dakika cezasının bittiğini gösteren işaretiyle cezalı oyuncu tekrar oyuna girer.

32 f- Ebe olan takım 2 dakika içinde, hücum atışı yapmaz ise, hakem düdükle oyunu durdurur ve ebe olan takım aleyhine bir tombik taşı dizilir. g- Her iki takımın, 1 sette 2 dakikalık birer mola hakkı vardır. Takım kaptanı veya oyun lideri set devam ederken hakeme işaret ederek mola ve oyuncu değişikliği hakkını kullanabilir. h- Set aralarındaki dinlenme süresi 5 dakikadır.

33 BÖLÜM DÖRT OYUN HAREKETLERİ 1.Oyunun Seyri a.Oyundaki oyuncu: Kategorilere göre belirlenen oyun alanının içine çizgiler dâhildir. Çizgi ve çizgi içindeki oyuncu oyundaki oyuncudur. Başhakemin düdüğü ile başlar yine, başhakem ve süre hakeminin düdüğü ile oyun durdurulur. b.Oyun dışı oyuncu: Oyuncu çocuğun ayağının tamamı oyun kategorilerine göre belirlenen oyun alanının dışına çıkması halinde oyun dışı olmuş kabul edilir. Oyuncunun bir ayağının saha dışına temas etmesi diğer ayağının havada olması durumunda da oyuncu saha dışına çıkmış sayılır. Oyun alanını terk eden oyuncu vurulmuş sayılır ve set bitene kadar oyun dışı kalır, bu oyuncunun yerine yedek oyuncu giremez.

34 2.Topla Oynama a. Topla atışı yapacak oyuncu, tek ya da çift elle atış yapabilir. Atış sırasında atış yapan oyuncu çizgi ihlali (ayak çizgiye basabilir ama geçemez) yaparsa, tombik taşı yıkılsa bile atış geçersiz sayılır ve atış sırası bir sonraki oyuncuya geçer. Atışı başarısız olan bir oyuncu ardından ikinci bir atış yapamaz,(tur olması durumunda ) turunu beklemek zorundadır. b.Top direk rakip oyuncuyu oyun (set)dışı bırakmak için atılabilir. c. Top yerden sektirilerek rakip oyuncuyu oyun (set)dışı bırakmak için atılabilir.

35 d. Top kasıtlı olarak rakip oyuncuyu sakatlayacak şekilde atılamaz
d. Top kasıtlı olarak rakip oyuncuyu sakatlayacak şekilde atılamaz. Eğer hakem atılan topun kasıtlı olarak rakip oyuncuyu sakatlamak için atıldığına kanaat ederse, topu atan oyuncuyu yanına çağırır ve uyarır. Aynı oyuncu bu hatalı davranışı tekrar ederse, hakem oyuncuyu oyun dışına çıkarır.(ihraç eder.) e. Atılan top rakibe çarpmadan oyun alanının dışına çıkarsa, hakem düdükle oyunu durdurur. Ebe olan takımın oyuncusu topun çıktığı yerden hakemin işaretiyle topu oyuna sokar. f. Top oyun alanı dışında iken savunma yapan takım Tombik taşı dizemez.

36 3.Çıkışlar a. Bir setteki tur: Atışını yapan oyuncu tur gerekliliği olacağından bekleme yerinde yerini alır. İkinci tur yapılırsa aynı diziliş sırası ile oyuncu çıkış çizgisinde yerlerini alırlar. b. Çıkış Sırası: Çıkış sırası Oyun Liderinin verdiği liste sırasına göredir. Bu sıralama şeklinde olmak durumundadır forma numaralı oyuncular yedek oyunculardır. c. Baş Hakeminin düdük komutu: Atış yapacak oyuncu düdük sesi ile atış çizgisine gelerek atışını yapar. Yalnız atış ile kuralların ihlal edilmemesi şartına dikkat etmesi gereklidir.

37 d. Atışın Yapılması: Atışa başlamadan önce atış çizgisindeki oyuncu çocuğun ayakları çizgiyi geçmemeli veya çizgi üzerinde olmalıdır. e. Atışta vücut durumları: Oyuncu çocuk çizgi ihlali etmediği sürece istediği şekilde durabilir. f. Atış esnasında yapılan hatalar: Erken atışlar ve çizgi ihlalleri hatalı durumdur. g. Hatalı Atış: Hatalı atış yapan oyuncu çocuk ikinci bir kez daha atış yapma hakkına sahip değildir. 4.Hücum a.Hücum başlangıcı: Atış yapan takımın oyuncularının tombik taşını devirmesi ve ebe takımın sorumlu(kaptan) oyuncusunun topu eline alması ile hücum başlamış olur.

38 b.Hücum atışı: Ebe olan takımın oyuncularından birinin rakip takımın oyuncularından birini ebelemek amaçlı yaptığı vuruş atışıdır.(Oyuncunun vurulması gereklidir) c.Hücum alanı: Kategorilerine göre belirlenen oyun alanının içi çizgiler dâhil hücum alanıdır. Ebe olan takım oyuncuları sahanın tamamını hücum alanı olarak kullanabilir ancak YASAKLI olan orta dairede hücum yapamazlar. Bu bölgeye giren savunma oyuncusuna hücum atışı yapabilirler. Yasaklı bölge alanı (1,80 m-3,60 m-5,00 m Çapındaki daireler) hücum alanı değildir. Savunmanın yasaklı bölgeye girerek tombik taşı dizmesini önlemek için bu alana girmelerini hızlı hareket, paslaşma ve savunmayı vurma atışının öncelikle tutulması gereklidir. Hücumun çok iyi yapılması durumunda savunmanın 2 dakika yasaklı alan dışında tutulması da önemlidir

39 d. Hücum Hataları: - Top elinde olan ebe takım 2 dakika içinde hücumunu yapmadığında, - Top elinde olan oyuncunun 3 adımdan fazla yürümesi veya atması, - Savunmanın saha içindeki hareketlerin engellemek (tutmak , çekmek, ele ve bacakla engellemek) - Atıştan sonra daire içine yıkılan tombik taşlarını dağıtmak üzere giren kaptandan sonra başka bir oyuncu yasaklı bölgeye girmesi, - Hücum anında saha çizgileri dışına çıkılması, - Savunma da ki oyuncuyu bilerek sakatlama amacı ile vuruş yapması,

40 -Hücum oyuncularının yıkılmamış veya savunmanın üst üste koyduğu tombik taşların bilerek veya kasıtlı olarak yıkmaya çalışılması, e.Hücum oyuncusunun hatası: - Top elinde olan ebe takım oyuncusu 2 dakika içinde hücumunu yapmadığında, - Top elinde olan oyuncunun 3 adımdan fazla yürümesi veya atması, - Savunma da ki oyuncuyu bilerek sakatlama amacı ile vuruş yapması, - Hücum oyuncusunun; yıkılmamış veya savunmanın üst üste koyduğu tombik taşların bilerek veya kasıtlı olarak yıkmaya çalışması,

41 5.Savunma. a. Savunma alanı: Kategorilere göre belirlenen oyun alanının çizgiler dâhil tamamı savunma alanıdır. b. Savunmanın başlaması: - Atış yapıldıktan sonra savunma başlar, - Atış yapan oyuncu dâhil tüm oyuncular alan içinde hareket ederek kendilerini savunmaya başlarlar, - Hücum takımı(ebe takım)kaptanı topu eline almasıyla hücum başladığında savunmanında hareketleri de başlamış olur.

42 c. Savunma Yapmak: - Atış yapıldıktan sonra atışı yapan takımın tüm oyuncuları sahanın bütünün kullanarak hücum takımı tarafından topla vurulmamak üzere hareket etmek, - Savunma halinde iken yine hücum takımına vurulmadan tombik taşlarını üst üste dizmek, - Vurulmamak için hücum eden (ebe ola takım) takım oyuncularına temasları etmemek, - Hücum takımından bir oyuncunun vurmasını engellemek amacı ile oyuncuya herhangi bir temas da bulunmamak,

43 -Vurulup ebelenmemek için istedikleri gibi aldatmaları yapmak,
-Saha çizgileri dışına çıkmamak, d. Savunmanın hücuma teması: - Vurulmamak için hücum eden (ebe ola takım) takım oyuncularına temasları etmesi, - Hücum takımından bir oyuncunun vurmasını engellemek amacı ile oyuncuya herhangi bir temas da bulunması, - Savunma yaparken saha çizgileri dışına çıkmak,

44 BÖLÜM BEŞ DURAKLAMALAR VE GECİKTİRMELER 1.Kurallara Uygun Oyun Duraklamaları a. Kurallara uygun duraklamaların sayısı: Oyun Başhakemin düdük sesi ile başlar. Düdükle duru veya sona erer. Hakemlerin herhangi bir konuda tereddüt yaşandığını gördükleri an, istisnai sakatlanmalar, oyun alanı ile ilgili donanımlarda olabilecek olumsuzluklar vb. konulardaki duraklamalar kurallara uygun duraklamalardır. Süreyi ve sayıyı hakemler belirler. Set araları (set arası yer değişimleri) bu kapsam dışında olup set ara süresi 5 dakikadır.

45 b. Kurallara uygun duraklama talepleri: Her sette Oyun Liderinin 1 mola hakkı vardır. Molalar 2 dakikadır. c. Duraklamaların birbirini takip etmesi: Rakip oyun liderinin mola istemesi durumunda ise molası biten oyun liderinin mola süresi 2 dakika daha uzamış olur. d. Oyuncu değişikliği: Bir sette en fazla 4 oyuncu değiştirilebilir. Ancak bir sette değiştirilen oyuncu tekrar oyuna giremez. Oyuncu değişikliklerinin oyuncu çocukların forma numaralarının yazılı olduğu değişim pusulası ile yapılması zorunludur.

46 Set aralarında yapacak değişikliklerde yazı hakemine oyuncu çocukların forma numarası yazılı değişim pusulasının çıkış sırası takibi yapılması için verilmesi zorunludur. Setlerin oynanması anında oyuncu çocuğun forma numarası yazılı değişim pusulası yazı hakemine verilir, başhakem oyuncuyu setteki oyunun durması esasına göre değiştirir. Değişikli talebi, oyun lideri ve kaptan tarafından istenebilir. e. Değişikliklerin limitleri: Değişiklikler bir sette 4 oyuncu ile sınırlıdır. Değişerek çıkan bir oyuncu bir daha oyuna alınamaz, değiştirilemez.

47 İstisnai değişiklik: Oyuncu çocuğun sakatlanması durumunda oyunun durma esasına bakılmaksızın hakemin oyunu durdurması ile oyuncu değişikliği yapılabilir. Sakatlık geçiren oyuncunun yerine oyuncu değiştirme hakkını tamamlamış takımlar oyuncu değişikliği yapamazlar. Bu durumda takım eksik olarak devam eder. Ancak sakatlanan oyuncunun set bitene kadar iyileşerek yarışmaya katılmak istemesi durumunda yarışır. Değişikliğin zorunlu olması durumunda, sakatlanan oyuncu erkek ise erkek oyuncu ile kız ise kız oyuncu ile değiştirebilir. f. Oyundan çıkarma veya diskalifiye nedeni ile değişiklik: Oyundan çeşitli sebeplerden dolayı çıkarma ve diskalifiye nedeni ile değişiklik yapılamaz. Yerine yeni oyuncu çocuk alınamaz. Takım 1 kişi eksik devam eder. Bu durum 3 oyuncu çocuğa kadar düşebilir. 3 oyuncu çocuğun altına düşen takımlar hükmen yenik sayılırlar.

48 g. Kurallara uygun olmayan değişiklik: Kurallara uygun olmayan değişiklik sıralamada söz konusu olmuş ve oyuncu çocuk atışını tamamlamış ise set dışı kalır. Bu sırada tombik taşlarından dizildiği sayı kadar indirilir. Atışını gerçekleştirmeden fark edildiği takdirde ise Oyun Lideri ihtar alır. h. Kurallara uygun olmayan duraklama talepleri: Kurallara uygun olmayan duraklama talebinde bulunan Oyun Lideri ve Kaptanlarının isteği işleme konulmaz. Israrcı olmaları durumunda ihtar verilir. Devam etmeleri ve 2 dakika oyunu durduracak davranışlarda bulunmaları durumunda güvenlik güçleri tarafından saha dışına çıkarılır. Davranışını devam ettirmesi durumunda Spor Salonunun dışına çıkarılır. Bu durumdaki kişiler hakkında rapor düzenlenerek ceza kuruluna sevk edilir.

49 2. Oyunu Geciktirmeler a) Geciktirme Türleri: Bir takımın oyunun yeniden başlamasını engelleyen, kurallara uygun olmayan hareketi geciktirme durumudur. Genelde aşağıdaki hareketleri kapsar. 1. Oyuncu değişiklik süresini uzatmak, uygun olmayan değişiklik talebi istemek, 2. Oyuna başlama işaretini aldıktan sonra diğer oyun duraklamalarını uzatmak, bu talebi tekrarlamak. 3. Bir takım mensubunun oyunu geciktirmesi.

50 b) Geciktirme yaptırımları:
1. Uyarı ve geciktirme ihtarı takıma ait yaptırımlardır ve tüm maç için geçerlidir. 2. Bütün geciktirme yaptırımları müsabaka cetveline kaydedilir. 3. Bir takım mensubunun maçtaki ilk geciktirme davranışı ‘GECİKTİRME UYARISI’ aynı takımın diğer bir mensubunun aynı maçtaki geciktirme hareketleri hatalı davranış teşkil eder ‘GECİKTİRME İHTARI’ uygulanarak, takımın atış sırası gelen bir oyuncu çocuğu set dışı bırakılır.

51 1. İstisnai Oyun Duraklamaları
a. Sakatlanma: 1. Oyun oynarken ciddi bir sakatlanma meydana geldiğinde, hakem derhal oyunu durdurmalı ve sağlık ekibinin oyun alanına girmesine izin vermelidir. Daha sonra yarışma tekrardan başlatılmalıdır. 2. Eğer sakatlanmış bir oyuncu kurallara uygun veya istisnai olarak değiştirilemiyorsa, bu oyuncuya 3 dakikalık bir iyileşme süresi tanınır, ancak bir maçta aynı oyucuya bu hak birden fazla verilmez.

52 Oyuncu bu süre içerisinde iyileşmez ise sakatlanan oyuncu dışarıya alınır takım eksik olarak devam eder. Ancak set bitene kadar iyileşmesi durumunda sırası ve turu esas olmak kaydıyla oyuna alınır. Takımın değişiklik hakkı yoksa oyuna eksik olarak devam edilir. b. Harici müdahale: Oyun esnasında herhangi bir harici müdahale veya saha ihlali olursa oyun durdurulur ve yarışma tekrarlatılır. Oyunun oynanmasında hakemlerden kaynaklanan istisnai durumlarda da oyun tekrarlanır. c. Bölümler ve Oyun Alanlarının Değişimi Oyun alanlarının değişimi: Her setten sonra takımlar oyun alanlarını değiştirirler.

53 BÖLÜM ALTI KATILANLARIN DAVRANIŞLARI 1.Davranış Koşulları Oyun ilkesine uygun davranış: 1. Oyuna katılanlar resmi oyun kurallarını bilmek ve onlara uymak zorundadırlar. 2. Oyuna katılanlar, oyun ilkesine yakışır bir şekilde, hakemlerin kararlarını tartışmaksızın kabul etmek zorundadırlar. 3. Takımlar herhangi bir anlaşılmayan durumda yalnız oyundaki kaptan vasıtasıyla açıklama isteğinde bulunabilirler.

54 4. Oyuna katılanlar hakemlerin kararlarını etkilemek veya kendi takımlarının yaptığı hataları gizlemek amacına yönelik tutum ve hareketlerden sakınılmalıdır. a. Dürüst oyunculuk. 1. Oyuna katılanlar, dürüst oyunculuk anlayışı içerisinde sadece hakemlere karşı değil, aynı zamanda diğer görevlilere, rakiplerine, takım arkadaşlarına ve seyircilere karşı da nazik ve saygılı davranmalıdırlar. 2. Maç esnasında takım mensuplarının kendi aralarında konuşmalarına izin verilir. Ancak bu konuşmalarda nazik ve saygı ölçüsünde olmak zorundadırlar.

55 2.Hatalı Davranış ve Yaptırımları
a. Küçük Hatalı Davranışlar: Küçük hatalı davranışlara yaptırım uygulanmaz. Takım mensubunu, oyun liderini veya takımı oyundaki kaptan aracılığıyla sözle veya el işaretleriyle uyarak, takımların hal ve hareketlerinin yaptırım uygulanacak seviyeye yaklaşmasını önlemek başhakemin görevidir. Bu uyarı yaptırım değildir, ancak olabilecek ve sonucu yaptırıma gidecek davranışların önlenmesine yönelik bir harekettir. Cetvele işlenmez. b. Yaptırımlara yol açan hatalı davranışlar: Takım mensuplarından birinin resmi görevlilere, rakiplerine, takım arkadaşlarına veya seyircilere yönelik hatalı davranışı, hatanın ciddiyetine göre üç ayrı kategoride sınıflandırılır.

56 1. Kaba davranış: Nezaket, terbiye ve ahlak prensiplerine aykırı her tür hareket veya aşağılayıcı ifadeler, 2. Saldırgan davranış: İtibar düşürücü veya hakaret edici sözler veya hareketler, 3. Tecavüzkâr davranış: Fiili fiziksel saldırı veya saldırı, saldırgan ya da tehditkâr davranışlar c. Yaptırım tablosu: Başhakemin kararına göre ve hatanın ciddiyeti ile bağlı olarak, uygulanacak ve müsabaka cetveline kaydedilecek yaptırımlar: ihtar, oyundan çıkarma ve diskalifiyedir. 1.İhtar: Maçta takımın herhangi bir oyuncusunun ilk kaba davranışı müsabaka cetveline kayıt edilir. İkinci ihtarın alınması durumunda ise alınan sette elenmiş sayılır.

57 2.Oyundan çıkarma: Oyundan çıkarma yaptırımı uygulanan
bir takım oyuncusu setin geri kalan kısmında oynayamaz. Başka bir sonuç olmaksızın takım oyuncuları ile olmamak kaydıy- la salonun ilgili bölümünde oturması gerekir. Takım mensubunun (oyun lideri, takım idarecisi) bu tür davranış tekrarında da yaptırım, oyundan çıkarma şeklinde uygulanır ilgili takım mensubu sahayı terk eder. Oyundan çıkarılan bir oyun lideri sete müdahale etme hakkını kaybeder ve oyun sahasını terk eder. 3.Diskalifiye: Diskalifiye yaptırımı uygulanan bir takım mensubu, maçın geri kalan kısmında bir başka sonuç olmaksızın, Müsabaka Kontrol Alanı’nı terk etmek zorundadır. Fiziksel saldırı, tehditkâr kaba ve fiili davranış içeren durumlarda bir başka sonuç olmak- sızın, diskalifiye yaptırımı uygulanır. Bu tür eylemi yapan takım mensubu ise hiçbir sonuca bakılmaksızın diskalifiye yaptırımı uygulanır ve rapor düzenlenerek ilgili ceza kuruluna sevk edilir.

58 d. Yaptırımların Uygulanması: Tüm hatalı davranış yaptırım- ları bireysel yaptırımlardır, bütün maç için geçerlidirler ve müsabaka cetveline kaydedilirler. Aynı takım mensubunun aynı maçtaki hatalı davranış tekrarı, artırılarak cezalandırılır (takım mensubuna birbirini izleyen her hatası için daha ağır bir yaptırım uygulanır).Saldırgan davranış ve tecavüzkâr davranıştan kaynaklanan oyundan çıkarma ya da diskalifiye için daha önce bir yaptırım uygulanmış olması gerekmez. Bu yaptırımların uygulanmasındaki esaslar Federasyon ceza kurulu tarafından ilgili kanunlar çerçevesinde hazırlanan ceza yönetmeliği ve talimatları doğrultusunda ilgili kurul tarafından uygulanır. e. Set öncesi ve Set Arasında Hatalı Davranışlar: Setlerden önce veya setler arasında meydana gelen herhangi bir hatalı davranış (yaptırım tablosundaki cezalar) uyarınca değerlendirilir ve yaptırımlar bir sonraki sette uygulanır

59 YAPTIRIM KARARLARI UYARI :Sözlü veya el işareti, kart yok İHTAR :Sarı kart OYUNDAN ÇIKARMA:Kırmızı kart DİSKALİFİYE :Sarı + kırmızı kart (birlikte)

60 Bünyamin ÖZDEŞ Aydın Cumhuriyet Anadolu Lisesi Beden Eğitimi Öğretmeni

61