İŞ SAĞLIĞI GENEL BİLGİLER

... konulu sunumlar: "İŞ SAĞLIĞI GENEL BİLGİLER"— Sunum transkripti:

1 İŞ SAĞLIĞI GENEL BİLGİLER

2 Istenmeyen Ses Gürültü GÜRÜLTÜ
Gürültüyü kısaca "istenmeyen ses" olarak tanımlıyoruz.

3 Gürültü Gürültü düzeyi ya da frekansı nedeniyle rahatsız edici olabilir. Desibel (dB) düzeyindeki küçük bir artış, gürültüde büyük bir artışa neden olabilir. Çoğu standartta izin verilen gürültü düzeyi 8 saatlik çalışma süresi için 85 dB’dir.

4 İşitme Kulağımız üç bölümden oluşur.
Kulağımızdaki duyma mekanizması üç bölümden oluşur. Dış kulak, iç kulak ve orta kulak. Bütün bu hassas bölümler bir fısıltıdan yüksek bir gürültüye kadar olan milyonlarca değişik sesi tanıyabilmemiz için birlikte çalışırlar.

5 İşitme

6 Gürültü Belirtiler: İlk günlerde Kalb hızı artışı Tansiyon yükselmesi
İştahsızlık Sinir gerginliği Bu belirtiler bir haftalık alışma süresinden sonra ortadan kalkar Gürültü olarak nitelendirilen istenmeyen ses'in insan sağlığına olumsuz etkisi öncelikle ruhsal niteliktedir; Örneğin gürültülü bir işyerinde çalışmaya yeni başlamış kişilerde kalp hızı artışı, tansiyon yükselmesi, iştahsızlık ve sinir gerginliği gibi belirtiler ortaya çıkabilir, ancak ortalama bir haftalık alışma süresinden sonra bu şikayetler hemen tümü ile ortadan kalkacaktır. Gürültü etkisi ile oluşan işitme kayıpları daima her iki kulakta birden meydana gelir Sorunun çözümlenebilmesi ve gürültülü ortamlarda çalışanların korunabilmesi için öteki hijyen faktörlerinde olduğu gibi akustik gürültüler için de eşik değerler saptanmıştır. Buna göre Gürültülü ortamlarda çalışanların korunması için öncelikle işyerinde gürültü düzeyleri ve gerekiyorsa frekans dağılımı ölçümlerinin yapılması gerekir.

7 Gürültü En önemli etki işitme kaybıdır.
Geçici kayıp:Kısa sürede gelişir, gürültülü ortamdan uzaklaşıldığında ortadan kalkar Sürekli kayıp: Uzun sürede gelişir. Frekans ve süreye bağlı olarak kişiden kişiye değişir Gürültünün, üzerinde durulması gereken en önemli etkisi ise kişide oluşturduğu işitme kaybıdır. Bu kayıp, geçici, ya da sürekli olabilir. İşitsel yorgunluk adı da verilen geçici işitme kaybı, etkisinde kalınan gürültülü ortamdan uzaklaştıktan bir süre sonra ortadan kalkar (bu süre, etkilenilen sesin düzeyi, içerdiği frekanslar ve etki altında kalınan süreye bağlı olarak birkaç saatten bir güne kadar uzayabilmektedir). Ancak, gürültü bir ortamda, aylar ve yıllarca etkilenme sonucunda meydana gelen işitme kaybının tümü ile ortadan kalkması söz konusu olamaz. Bu durumda geçici işitme kayıpları, etkilenme koşulları aynı biçimde devam ettiği ya da korunmadığı sürece kişisel fizyolojik faktörlere de bağlı olarak ilerleyerek tam süreklilik kazanacaktır. Sürekli işitme kaybı düzeyleri, akustik gürültü koşulları ve etkilenme süresine bağlı olarak kişiden kişiye değişebilmektedir.

8 Gürültü Bir kol boyu mesafeden anlaşmak için bağırmak zorunda kalınıyorsa gürültü düzeyi yüksektir. Kalıcı işitme kaybının meydana gelmemesi için gürültüden korunulmalıdır. Gürültüyü kaynağında azaltmak mümkün değilse rotasyon ve kulak koruyucu kullanılmalıdır.

9 Gürültü Korunma: Gürültü düzeyi ve frekans dağılımı ölçümleri yapılmalı Gürültü kaynakları azaltılmalı EN 352 standardına uygun üretilmiş kulak tıkaçları ya da tüm kulak kepçesini örten kulaklıklar kullanılmalı Korunma nasıl olmalıdır? Bu konuda düşünülecek ilk önlem, mühendislik yöntemleriyle gürültünün kaynağında ortadan kaldırılması veya olabildiğince azaltılmasıdır. Bu amaçla gürültü kaynağının perdelenmesi, sistemin yenilenmesi, sürekli bakımla titreşim oluşturan, dengesi bozulan parçaların onarılması gibi önlemler uygulanabilir. Bu konuda yöntem ya da sistem değişiklikleri de oldukça yarar sağlayabilir. Örneğin, 4 kanatlı, 1200 devirli bir fan yerine 8 kanatlı 600 devirli bir havalandırma düzeninin gürültüsü çok daha az olacaktır. Ancak birçok işkolunda örneğin değirmenlerde, kırıcılarda, perçin çakılan yerlerde, yukarda sayılan önlemler pek etkili olamamaktadır. Bu durumda gürültü, alıcıda yani kulakta önlenecektir. Bu amaçla EN 352 standardına uygun üretilmiş kulak tıkaçları veya kulak kepçesini örterek ses girişini büyük ölçüde engelleyen kulaklıklar kullanılacaktır.

10 Termal Konfor İnsan vücudunun sağlıklı olarak çalışabilmesi için oC lik sıcaklığının korunması gerekir. Bu sınırların dışında hafif bir rahatsızlık duygusundan ağır fizyolojik değişikliklere kadar değişik belirtiler görülür SICAK ORTAM Yaşam hareketlerinin sağlıklı biçimde yürüyebilmesi de ancak oC beden sıcaklığında gerçekleşmektedir. Bu sıcaklık aralığından sıcak ya da soğuk yönde oluşacak sapmalar, organizmanın işlevlerini gereği gibi yerine getirememesi sonucu, hafif şekillerinde, rahatsızlık duygusu biçiminde, fakat aşırı durumlarda, kişiyi ölüme kadar götüren belirtilerle ortaya çıkar. Yüksek fırınlar, çimento fabrikaları kuru sıcaklığın söz konusu olduğu iş kollarıdır. Çok yüksek veya alçak ısı çalışmayı zorlaştırır, hastalık ve kaza riskini arttırır, verimliliği azaltır. Sıcaktan etkilenme nasıl olur? Ortam atmosferinin, sıcaklık, nem ve hava hareketi gibi termal koşullarının normal sınırların dışına çıktığı fırın içi tuğla değişimi vb. gibi yüksek sıcaklık gerektiren işlerde yeterli önlemlerin alınmaması durumunda, beden sıcaklığı giderek yükselir, (çok soğuk ortamlarda bunun tersi ortaya çıkar). Bu durumda çalışanlarda dikkatin dağılması, yorgunluk duygusu gibi hafif belirtilerden sıcak çarpmasına kadar uzanan etkilenmeler görülebilir. Vücuttan sıcaklık atılamayınca (ortalama 34 dereceden sonra) rahatsızlık belirtileri ortaya çıkar. Nabız hızlanır, nefes darlığı olur, kas kuvveti azalır, tansiyon düşer. Baş ağrısı, kusma görülür.

11 Termal Konfor Temel ilke işyerinin planlanması sırasında uygun uygun ısıtma-soğutma ve havalandırma düzeneğinin kurulmasıdır. Sıcaktan korunmak için önce kaynakta ısı kontrolü yapılmalıdır. Yansıtıcı yalıtım perdeleri, alüminize giysiler, önlük ve eldivenler kullanılabilir. Sadece konvektif ısı yayılımı varsa seyreltme ventilasyonu yapmak da sıcaklık etkisini azaltır. Korunma nasıl olmalıdır? Termal konfor koşullarının olumsuz etkilerinden korunmada temel ilke, işyerinin planlaması aşamasında, çalışma alanının fiziksel niteliklerine uygun havalandırma, ısıtma, soğutma gibi önlem düzenlerinin saptanarak, inşaat sürecinde bu sistemlerin montajının gerçekleştirilmesidir. Sıcak termal konfor koşullarından kişilerin korunması için öncelikle, ısı kaynaklarında yalıtma ile termal radyasyonun yanında konvektif yayılma da önlenebilir. Sorunun kaynakta önlenmesi her zaman mümkün olmadığından çalışanlar ile ısı kaynakları arasına yansıtıcı yalıtım perdeleri konularak ya da koruyucu (alümünize) giysiler, önlük ve eldivenler kullanılarak etkilenme kısmen engellenebilecektir. Radyan ısının olmadığı, konvektif olarak ortam havası sıcaklığının yükseldiği alanlarda seyreltme ventilasyonu ile gerçekleştirilen hava değişimi, ortam sıcaklığını düşürerek yararlı olabilir. Bazı işlerde çalışma ortamı sıcak ve nemli olmaktadır. Bu durumlarda, çalışma ortamında çok yönlü ve yeterince hızlı hava hareketleri oluşturularak (vantilatör) kişiler bir miktar rahatlatılabilmektedir. Ancak bu yöntem 37oC'nin üstündeki ortam sıcaklıklarında uygulanamaz. Bu konuda en gerçekçi korunma, kişi üzerinde alınacak önlemlerdir. Öncelikle, ortam sıcaklığına uygun giysiler kullanılmalı, üretimden kaynaklanan nedenlerle ortam soğutulamıyorsa, özellikle, terleyerek elektrolit kaybına uğrayanlara su ya da çay yerine bol, tuzlu ayran verilerek tuz kaybı ile oluşan bitkinlikler ve kas krampları önlenmelidir. Kalp, dolaşım sistemi hastalığı, solunum sistemi hastalığı, cilt dolaşımını etkileyen hastalığı, böbrek ve idrar yolu hastalığı, romatizmal hastalığı, gözün dış tabaka hastalığı, epilepsi hastalığı olanlar, alkolizm, uyuşturucu kullanımı eğilimi olanlar sıcakta çalışamazlar.

12 Termal Konfor Aşırı soğuk ortamlarda yalıtımlı giysiler kullanılmalı, rotasyon ile kişisel çalışma saatleri azaltılmalıdır. Kalb, dolaşım, solunum üriner sistem hastalıkları olanlar Cilt dolaşımı bozuk olanlar, Romatizmal Hastalığı olanlar, Gözün dış tabaka hastalığı olanlar, Epileptikler, Alkolizm-Uyuşturucu kullanımına eğilimli olanlar sıcakta çalıştırılmazlar

13 Vibrasyon (Titreşim) Genellikle katı ortamda yayılan, dokunma duyusu ile algılanan, alçak frekanslı ve yüksek genlikli bir enerji yayılımıdır. Elle kullanılan araç gereçlerde elden, diğerlerinde ise pozisyona göre titreşen zeminle ya da parçayla ilgili vücut bölümünden vücuda alınır. Vibrasyon-titreşim kaynakları nelerdir? Titreşim tıpkı ses dalgaları gibi tekrarlayan ve saniyede belirli bir sayısı olan dalgalardır. Ses hava yolu ile, titreşim ise vücudun sert kısımlarından vücuda girer. Titreşimin saniyedeki sayısı (frekans) Hertz (Hz) olarak ifade edilir. Titreşimler ulaşım araçlarından, titreşim bulunan yapılardan, titreşimli makinelerden olur. Genel olarak bu titreşimlerin frekansları 1 ile 80 Hz. arasındadır. Vibrasyon-titreşimden etkilenme nasıl olur? Titreşimler insan vücuduna çeşitli yollarla girer. Titreşimler insan vücuduna ayaktan, oturma bölgesinden, sırttan, ellerden girer. Titreşimlerin insan vücuduna çeşitli etkileri vardır.

14 Vibrasyon (Titreşim) Etkilenme Belirtileri:
Vardiya sonlarına doğru görülen El, elbileği, dirsek ve omuzlarda ağrı, uyuşma hareket zorluğu, El bileğinde şişme Sırt, bel ve boyun omurgasında ağrı, hareket zorluğu, El parmaklarında renk değişikliği

15 Vibrasyon (Titreşim) Korunma: Uygun makine seçimi ve düzenli bakım
Oturma yerlerinin uygun seçimi Soğuk ortamdan korunma Düzenli maruziyet ölçümü Korunma nasıl olmalıdır? İşe giriş muayenesinde damar, sinir, kas, kemik sisteminde bozukluk olanlar bu işlerde çalıştırılmamalıdır. Kullanılan aletlerin tutma yerleri, araçların oturma yerleri, ayak taban bölümlerinin kauçuk ile kaplanması ile titreşim % 50'ye varan oranlarda azaltılabilir. Çalışanlar soğuk ortamdan korunmalı, dinlenme anında eller ılık su ile yıkanmalı ve çok iyi kurulanmalıdır. Bu işlerde çalışanlar belirli aralıklarla değiştirilmeli ve dinlendirilmelidir.

16 Ergonomi İşin yapıldığı çevre ve işi yapanlarla ilişkisinin incelenmesidir. Çeşitli sağlık sorunlarını önlemek ve verimliliği artırmak için işyerinin nasıl tasarlanması ya da işçiye uyumlu hale getirilmesi gerektiğini belirler ERGONOMİ Ergonomi, işin yapıldığı çevreyle (işyeri) ve işi yapanlarla ilişkisinin incelenmesidir. Ergonomi, çeşitli sağlık sorunlarını önlemek, verimliliği artırmak için işyerinin nasıl tasarlanması ya da işçiye uyumlu hale getirilmesi gerektiğini belirlemek için kullanılır. Örneğin çalışma masası yükseltilerek işçinin gereksiz yere eğilmesi önlenebilir.

17 Ergonomi Vardiyalı çalışma Ara dinlenmeleri Yemek molası İş tasarımı
Aydınlatma Gürültü Sıcaklık Titreşim Alet, makina tasarımı gibi çalışma koşullarını kapsar Ergonomide vardiyalı çalışma, ara dinlenmeleri ve yemek molası, iş tasarımı, aydınlatma, gürültü, sıcaklık, titreşim, alet, makine tasarımı gibi çalışma koşullarını kapsayan geniş bir bilim dalıdır.

18 Ergonomi İyi bir ergonomik düzenleme ile:
İşe bağlı yaralanmalara bağlı maliyet azalır İşe bağlı nedenlerle işten uzak kalma azalır Çalışanların morali ve işyerine duydukları güven artar Kalite ve üretim artar Daha yaratıcı bir çalışma ortamı sağlanır İşyerlerinde ergonomik düzenlemeler neden önemlidir? İyi bir ergonomik düzenleme sonucunda; İşe bağlı yaralanma, hata vb. durumlara bağlı maliyet azalacaktır. İşe bağlı nedenlerle işten uzak kalma ve işgücü kaybı azalacaktır. Çalışanların, moral ve işyerlerine duydukları güven artacaktır. Kalite ve üretim artacaktır. Daha yaratıcı bir çalışma ortamı sağlanacaktır. Ergonomik yaklaşım olarak ele alınan önemli nokta, çalışanın işini yaparken bedensel ve ruhsal olarak zarar görmeden nasıl yapacağını belirlemektir. Bununla birlikte başarılı, ustalıkla ve kolaylıkla yapılabilecek ve çalışana en uygun düzenlemenin olması göz önünde tutulmalıdır. Bunun için ilk olarak işin çalışanlara en uygun şekilde nasıl düzenlenmesi gerektiği planlanmalı ve sonra kişinin beden yapısının işe uygunluğu ve iş için gereken performans sorgulanmalıdır. Örneğin bel ve sırt ağrıları açısından inceleme yapmak için, kişinin itme, çekme, kaldırma hareketlerini yapıp yapmadığı; yapıyorsa bu işlemleri yaparken vücudunu nasıl kullanıyor, ağırlık ve işlemi yapma sıklığı ve ne sürede işi tamamladığı incelenmelidir.

19 Ergonomi İşyerinde stres faktörleri:
İşyerlerinde ergonomik incelemelerde göz önünde bulundurulması gereken 2 tür stres vardır. Fiziksel stres; sık tekrarlar ve aşırı güç harcama gibi koşullar nedeniyle kas-iskelet sistemi üzerinde fiziksel stres maruziyet e bağlıdır. Zihinsel stres; çalışma ortamında gizlilik kuralları, bir işi belirli bir sürede yetiştirme zorunluluğu, kapasitesinin üzerinde işler, sürekli monotonluk, uzamış çalışma saatleri durumlarında ortaya çıkmaktadır. İşyerinde stres faktörleri: İşyerlerinde ergonomik incelemelerde göz önünde bulundurulması gereken 2 tür stres vardır. fiziksel stres; insanların yaptıkları işten dolayı sık tekrarlar ve aşırı güç harcama gibi koşullar nedeniyle kas-iskelet sistemi üzerinde fiziksel strese (baskı - yük) maruz kalmaları karşılaşılan önemli sorunlardan birisidir. Bu gibi durumlarda yeterli dinlenme aralıklarının tanınması gereklidir. zihinsel stres; çalışma ortamında gizlilik kuralları, bir işi belirli bir sürede yetiştirme zorunluluğu, kapasitesinin üzerinde işler, sürekli monotonluk, uzamış çalışma saatleri durumlarında ortaya çıkmaktadır.

20 Ergonomi Kolların ve tutuşun uygun pozisyonu için;
Nesneyi ellerinizin tamamını kullanarak ve omuzlarınızla dik açı oluşturacak şekilde sıkıca kavrayarak tutmaya çalışın. Mümkünse her iki elinizle birden taşıyın. Kolların ve tutuşun uygun pozisyonu için; nesneyi ellerinizin tamamını kullanarak ve omuzlarınızla dik açı oluşturacak şekilde sıkıca kavrayarak tutmaya çalışın. Mümkünse her iki elinizle birden taşıyın.

21 Ergonomi Yana doğru kaldırma işleminde;
Bir yükü kaldırırken vücudu da aynı zamanda döndürmek sırt zedelenme ve ağrı riskini artırır. Yükü kaldırıp, ondan sonra vücut ağırlığını dönüş yönündeki ayağınıza verin. Yana doğru kaldırma işleminde; bir yükü kaldırırken vücudu da aynı zamanda döndürmek sırt zedelenme ve ağrı riskini artırır. Yükü kaldırıp, ondan sonra vücut ağırlığını dönüş yönündeki ayağınıza verin.

22 Ergonomi Yukarıya kaldırma işleminde;
Bir yükü omuz seviyesine kaldırırken ayaklarınızı yürüme pozisyonuna getirin. Yükü önce göğüs hizasına kadar kaldırın. Daha sonra nesneyi hareket ettirmek için ayaklarınızı açarak yukarıya doğru itmeye başlayın ve vücut ağırlığınızı ön ayağınıza kaldırın. Normal vücut yapısında bir yetişkin için uygun kaldırma yüksekliği santimetredir. Bir nesneyi yerden kaldırmak üç katı daha zordur. Yukarıya kaldırma işleminde; bir yükü omuz seviyesine kaldırırken ayaklarınızı yürüme pozisyonuna getirin. Yükü önce göğüs hizasına kadar kaldırın. Daha sonra nesneyi hareket ettirmek için ayaklarınızı açarak yukarıya doğru itmeye başlayın ve vücut ağırlığınızı ön ayağınıza kaldırın. Normal vücut yapısında bir yetişkin için uygun kaldırma yüksekliği santimetredir. Bir nesneyi yerden kaldırmak üç katı daha zordur.

23 Ergonomi Başkaları ile birlikte kaldırma;
Çoğu zaman bir şeyleri birlikte kaldıran kişiler yaklaşık aynı derecede güçlü olmalı Kaldırma hareketlerini aynı zamanda ve aynı hızda yapmalıdırlar. Başkaları ile birlikte kaldırma; Çoğu zaman bir şeyleri birlikte kaldıran kişiler yaklaşık aynı derecede güçlü olmalı ve kaldırma hareketlerini aynı zamanda ve aynı hızda yapmalıdırlar. Erkekler aralıklı olarak 55 kg, sürekli tekrarlayan aralıklarla 35 kg; Kadınlar aralıklı olarak 30 kg, sürekli tekrarlayan aralıklarla 20 kg Ağırlık taşıyabilirler. Sırtınız ağrıyorsa hiçbir şey kaldırılmamalı; ağrı geçtikten sonra kaldırma işlemi yapılmalıdır.

24 Ergonomi Taşıma; En fazla boyun ve omuzları, kalbi, dolaşımı zorlar.
Kolay taşıma için nesne vücuda yakın taşınmalıdır. Ağırlık her iki ele eşit olarak paylaştırılmalıdır. Tek başınıza taşıyıp taşıyamayacağınıza karar verin. Basamaklar, rampalar, aydınlatmanın iyi ve yeterli olmaması, zeminin kaygan olması, engeller olması tehlike yaratabilir. Taşıma; en fazla boyun ve omuzları, kalbi, dolaşımı zorlar. Kolay taşıma için nesne vücuda yakın taşınmalıdır. Ağırlık her iki ele eşit olarak paylaştırılmalıdır. Yük taşıma öncelikle ne yük taşıdığınızı bilin ya da öğrenin. İçeriğini, ağırlığını, ne uzaklıkta taşımanız gerektiğini bilin. Tek başınıza taşıyıp taşıyamayacağınıza karar verin. Basamaklar, rampalar, aydınlatmanın iyi ve yeterli olmaması, zeminin kaygan olması, engeller olması tehlike yaratabilir.

25 Ergonomi Taşımaya yardımcı araçlar;
Harcanan gücü ve kaza riskini azaltmak için hafif ve kullanımı kolay olmalıdır. Taşımaya yardımcı araçlar; Harcanan gücü ve kaza riskini azaltmak için hafif ve kullanımı kolay olmalıdır. Kaldırma araçları belirli aralıklarla düzenli olarak kontrol edilmeli ve kullanımı sırasında görülen her türlü aksaklık (emniyet mandalının kopması ya da gevşek olması gibi..) mutlaka giderilmek üzere bildirilmeli ve o süre içerisinde güvenli olmayacağından kullanılmamalıdır.

26 Ergonomi Giysiler; Havanın sıcaklığı ile vücudunuzun yarattığı sıcaklığa uygun olmalı; bol, uzun, sarkık olmamalıdır. Eldivenler taşıma işine uygun seçilmiş, iş ayakkabıları çelik burunlu ve kaymaz tabanlı olmalıdır. Yerlerde batıcı cisimlerin varlığı söz konusu ise çelik taban da bulunmalıdır. Taşıma işlemi sırasında bele destekleyici kemer kullanılabilir. Bel kaslarında tembelliğe yol açabileceğinden sürekli sıkı biçimde kalmamalıdır Giysiler; havanın sıcaklığı ile vücudunuzun yarattığı sıcaklığa uygun olmalı; bol, uzun, sarkık olmamalıdır. Eldivenler taşıma işine uygun seçilmiş, iş ayakkabıları çelik burunlu ve kaymaz tabanlı olmalıdır. Yerlerde batıcı cisimlerin varlığı söz konusu ise çelik taban da bulunmalıdır. Taşıma işlemi sırasında bele destekleyici kemer kullanılabilir. Bel kaslarında tembelliğe yol açabileceğinden sürekli sıkı biçimde kalmamalıdır.

27 Ergonomi El Aletlerinin Ergonomik Olması:
Eli zorlamamalı ve avuç içine baskı yapmamalıdır. Bir aleti sürekli olarak havada tutmaktan ya da ağır bir aleti kavramaktan kaçınmak gerekir. El aletinin tutma yeri çok geniş ya da çok küçük olmamalı ve avuç içinde kavranma imkanı verebilmelidir. El Aletlerinin Ergonomik Olması: Eli zorlamamalı ve avuç içine baskı yapmamalıdır. Bir aleti sürekli olarak havada tutmaktan ya da ağır bir aleti kavramaktan kaçınmak gerekir. El aletinin tutma yeri çok geniş ya da çok küçük olmamalı ve avuç içinde kavranma imkanı verebilmelidir.