GÜVENLİK PROJELENDİRME

... konulu sunumlar: "GÜVENLİK PROJELENDİRME"— Sunum transkripti:

1 GÜVENLİK PROJELENDİRME
ÖMER FARUK SOLAK ERDİ YILMAZ OLAY AĞACI ANALİZİ ÖĞRT. GÖR. : CİHAN BAYRAKTAR

2 OLAY AĞACI ANALİZİ Olay: Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan işler ile ilgili olaylardır. Olay Ağacı bir sistemde oluşabilecek tüm olayların görsel olarak temsil edildiği bir analizdir. Olay ağacının kullanılma amacı bir olayın meydana gelmesini takiben kronolojik sıra ile bu olayın sonucu olarak diğer olayların meydana gelme olasılığını hesaplamaktır.

3 Olay ağacı analizi başlangıçta nükleer endüstride daha çok uygulama görmüş ve nükleer enerji santrallerinde işletilebilme analizi olarak kullanılmıştır, daha sonra diğer sektörlerde de sıklıkla uygulanmaya başlanmıştır. Olay Ağacı analizi, başlangıçta seçilmiş olan olayın meydana gelmesinden sonra ortaya çıkabilecek sonuçların akışını diyagram ile gösteren bir yöntemdir. Hata ağacı analizinden farklı olarak bu metodoloji tümevarımlı mantığı kullanır.

4 Kaza öncesi ve kaza sonrası durumları gösterdiğinden sonuç analizinde kullanılan başlıca tekniktir. Diyagramın sol tarafı başlangıç olay ile bağlanır, sağ taraf fabrikadaki/işletmedeki hasar durumu ile bağlanır en üst ise sistemi tanımlar. Eğer sistem başarılı ise yol yukarı, başarısız ise aşağı doğru gider.

5

6 Sisteme meydan okumaya karşı sistemin cevabının keşfi ve sistemin başarı/hata olasılık değerlendirmesinin yapılmasıdır. Örnek “Meydan Okuma”; Tankın boru hattında patlama Depolanmış yanıcı malzemenin tutuşması Sistem hatası Teknoloji ihtiyacı Normal sistem işletme komutları Yükseltilmiş ticari rekabet İstenmeyen zincirleme olayların meydana gelmesi

7 Olay Ağacı Analizi Bir kazanın operatör hataları ve sistemdeki bozukluklar ile nereye ilerleyeceğini görmek için olay analizi metodu seçilir. Kantitatif bir analiz sistemidir. Lojik hesaplama sistemi kullanılır. Kaza öncesi kaza sonrası durumları gösterdiğinden sonuç analizinde kullanılan başlıca tekniktir. Diyagramın sol tarafı başlangıç olay ile bağlanır, sağ taraf işletmedeki hasar durumu ile bağlanır en üst ise sistemi tanımlar. Eğer sistem başarılı ise yol yukarı, başarısız ise aşağı doğru gider.

8 ÖRNEK OLAY AĞACI ANALİZİ

9

10 OLAY AĞACI ANALİZİ (Bernoulli Modeli)
Sistemin davranışını temsil eden basit ağaca indirgenir. İkili dal kullanılır. Final çıktıları geri döndürülemez hatalar ve hiç yenilgisiz başarılara direk olarak götürür. Bir hata ağacı veya diğer analizler, başlangıç olayın veya koşulun olasılığı belirlenir.

11 OLAY AĞACINDAN HATA AĞACINA TRANSFORMASYON
Sisteme meydan okuyan bir olaya karşı sistemin cevabının ve başarı/hata değerlendirmesinin yapıldığı Olay Ağacı diyagramından hata ağacı diyagramına kolaylıkla transformasyon yapılabilir. Böylelikle final çıktılarından elde edilmiş olan geri dönülemez hataların esas olaylarının değerlendirmesi ve eşit hata ağacının belirlenmesi sağlanır.

12

13 Olay Ağacı Analizi OAA’nın amacı, Sistemin performansında kayba neden olacak hata ve yanlışı takip eden bir dizi olayların belirlenmesidir. OAA hata ile ilgili uğraşlarda çalışanların ve güvenlik sistemlerinin yanıtlarını göz önüne alır OAA’nın sonuçları “kaza dizileri” ve “hata dizileri”dir. OAA güvenliğin etkilerini veya kaza önlemede ve yatıştırmada acil durumlar prosedürünün analizinde yararlıdır OAA, düzeltme eylemi prosedür tasarımı ve gelişmesi ile ilgili kalite prosedürü analizinde de kullanılabilir

14 OAA, İstatiksel süreç kontrol kullanılarak özel nedenler yakalandıktan sonra süreç kontrolünde yardımcı olmak üzere büyük bir potansiyele sahiptir

15 OLAY AĞACI ANALİZİ PROSODÜRÜ
Başlangıç olayını belirle (sistem hatası, ekipman hatası, insan yanlışı) Yanıtı (otomatik acil kesintileri, çalışanları belirle, çalışanları harekete geçirmek için alarm) belirle Olay ağacını oluştur Olay dizisini tanımla (başlangıç olayını takip ederek çeşitli çıktılar oluşabilir)

16 OLAY AĞACININ GELİŞTİRİLMESİ
Sol tarafa başlangıç olayını girin Tarih sırasına göre, işlevsel yanıtları listeleyin İşlevin başarı-hata olayın süresini belirleyip belirlemeyeceğine karar verin Yanıt evet ise, olay ağacı işlevin başarısı ve hatası arasındaki farkı ayırt etmek için olay ağacı; başarı daima dallar yukarıya, hata ise aşağı doğru dallanır. Eğer, sistem işlevinin bir etkisi yoksa, ağaç dallanmaz, fakat gelecek sistemin işlevine doğru (sağa doğru)

17 ÖRNEK OAA, her bir kritik sonucun olasılığını değerlendirmek için kullanılır. Çözüm: Gaz akışı için olay ağacını geliştirmek. Varsayımlar: Gaz akışı arızalı valf den kaynaklanıyor Gaz akış oranı, ciddi bir hasar oluşturmaya yeterli değil Oturanlar evde Gaz akışı yakalanıyor ve durduruluyor Şekil 13.3’de gösterilen olay ağacı, kaza sırasını ve ilgili olasılıkları göstermektedir. Bu şekil olası bir çok kaza dizilerinden bir tanesini örneklemektedir.

18

19 Şekil 13.3 Gaz Valfi Olay Ağacı
Kaza olay dizisi B1, B3, B4 ve B7, ciddi sonuçlarla çıktı olayı E3 e götürür. Bu dizi aşağıdaki gibi sayısallaştırılabilir: P(E3)=P(B1) P(B3) P(B4) P(B7) = (.20) (.50) (.80) = Şekil 13.3 Gaz Valfi Olay Ağacı Aynı şekilde, kaza olay dizisi B1, B3 ve B5 ciddi sonuçlar ile E4 e götürür. Dizi aşağıdaki gibi sayısallaştırılabilir: P(E4)=P(B1) P(B3) P(B5) = (.20) (.50) =

20 Olay Ağacı analizi, başlangıçta seçilmiş olan olayın meydana gelmesinden sonra ortaya çıkabilecek sonuçların akışını diyagram ile gösteren bir yöntemdir. Hata ağacı analizinden farklı olarak bu yöntembilim tümevarımlı mantığı kullanır

21 Örnek olarak bir fabrikada kritik bir sisteme güç sağlayan elektrik dağıtım odası ve jeneratör dairesindeki mevcut bulunan yangın sisteminin analizi yapılacaktır. Diyelim ki yangın sistemi şu şekilde çalışmaktadır; elektrik dağıtım odası ve jeneratör dairesinde içerisinde oluşabilecek bir yangında duman algılayıcılar algılama yapmakta ve FM 200 springler sistemi ve yangın alarmını çalıştırmaktadır.

22 İşletmede yangın başlamasından sonra duman algılayıcılarının dumanı algılaması, yangın alarmının çalışması ve springer sisteminin devreye girerek yangını söndürmesi gerekmektedir. Yapılacak analizde bu üçlü sistemin açıklıkları görülmeye çalışılacaktır. Güvenilirlik Blok Diyagramını çıkaracak olursak ;

23 Kaynakça