ÇOCUKVESPORtemelKavramlar Emin ERGEN AÜTF Spor Hekimliği ABD.

... konulu sunumlar: "ÇOCUKVESPORtemelKavramlar Emin ERGEN AÜTF Spor Hekimliği ABD."— Sunum transkripti:

1

2 ÇOCUKVESPORtemelKavramlar Emin ERGEN AÜTF Spor Hekimliği ABD

3 İNSAN VE HAREKET...İKİ ESKİ DOST...

4 Milyar yıl önce 4.6DÜNYA..... 3.6 ilk biyokimyasal reaksiyonlar 1.5tek hücreli organizma Milyon yıl önce 700çok hücreliler 70memeliler 10İLK İNSAN 4australopithecus 100000naendarthal insan 10000tarım 150 yılendüstri

5 PRESIDENTS COUNCIL FOR SPORTS AND PHYSICAL FITNESS (A.B.D.) DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) MODERN OLİMPİK HAREKET (OLYMPIC MOVEMENT) HERKES İÇİN SPOR (SPORTS FOR ALL = INJURIES FOR ALL)

6 Spora Katılım Artışı Sektörel Gelişim Ekonomik Ekonomik Sosyal Sosyal Politik Politik Sağlık Sorunları (Yaralanmalar) Psikoloji Ekonomik Sosyal boyutlar

7 HAREKET ÇOCUK YAŞTA BAŞLAMALI VE DEVAM ETMELİDİR !!! HAREKET ÇEŞİTLERİ OYUN OYUN BEDEN EĞİTİMİ BEDEN EĞİTİMİ SPOR SPOR REKREASYONEL ETKİNLİK(ler) REKREASYONEL ETKİNLİK(ler) EGZERSİZ EGZERSİZ

8 HAREKETİN EN KEYİFLİSİ… SPOR….

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39 REKREASYON Sözlük anlamı Sözlük anlamı Yeniden ortaya koyma, yaratma, yenilenme Özgürce seçilen iş dışı aktivite(Roberts) Özgürce seçilen iş dışı aktivite(Roberts) Kendi taşıdığı anlam için yapılan etkinlik(Kelly) Kendi taşıdığı anlam için yapılan etkinlik(Kelly) Serbest zaman etkinliği (etken veya edilgen) Serbest zaman etkinliği (etken veya edilgen) Fizyolojik + Psikolojik + Sosyolojik Boyutlar Fizyolojik + Psikolojik + Sosyolojik Boyutlar Zihinsel durum (Neulinger) Zihinsel durum (Neulinger)

40 TARİHÇE Aristo scholia - ascholia Aristo scholia - ascholia Noel, festival kutlamaları Noel, festival kutlamaları Bayramlar, Pazar eğlenceleri... Bayramlar, Pazar eğlenceleri... 19. Yüzyıl Endüstrileşme / Serbest zaman 19. Yüzyıl Endüstrileşme / Serbest zaman Sosyolojik fenomen / sektör Sosyolojik fenomen / sektör Sağlık bilimleri / koruyucu hekimlik Sağlık bilimleri / koruyucu hekimlik

41 REKREASYONDA HEDEF = KONDİSYONLANMA YAŞAM KALİTESİNİN YÜKSELTİLMESİ FİZİKSEL AKTİVİTE ALIŞKANLIĞI GELİŞTİRME

42 SPOR YARIŞMA YARIŞMA REKOR REKOR ŞAMPİYONLUK ŞAMPİYONLUK

43 DAHA UZUN DAHA UZUN ANTRENMAN SÜRESİ DAHA YÜKSEK DAHA YÜKSEK ANTRENMAN KALİTESİ (=ŞİDDETİ)

44 ANTRENMAN SINIRLAYICI FAKTÖRLERE KARŞI UYUM DÜZEYİNİ YÜKSELTMEK 3 - P

45 PERFORMANSA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 3 P P hysique-fiziksel yapı (vücut tipi ve kompozisyonu) P hysique-fiziksel yapı (vücut tipi ve kompozisyonu) P hysiology-fizyoloji ( dayanıklılık, kuvvet,esneklik) P hysiology-fizyoloji ( dayanıklılık, kuvvet,esneklik) P sychology – psikoloji (kişilik, stres, motivasyon) P sychology – psikoloji (kişilik, stres, motivasyon)

46 YARIŞMA SPORLARINDA KONDİSYONLAN İLKELERİ Yüklenme Yüklenme Özel olma Özel olma Geri dönüş Geri dönüş Bireysel olma Bireysel olma

47 BECERİ KUVVET ESNEKLİK SÜRAT DAYANIKLILIK ÖZEL OLMA

48 ANTRENMAN YÜKLENME - YORGUNLUK YÜKLENME - YORGUNLUK YANITLAR (METABOLİK-NÖROMUSKÜLER) YANITLAR (METABOLİK-NÖROMUSKÜLER) UYUM UYUM AKUT – KISA SÜRELİ – TEK YÜKLENME AKUT – KISA SÜRELİ – TEK YÜKLENME KRONİK – UZUN SÜRELİ – ÇOKLU YÜKLENMELER KRONİK – UZUN SÜRELİ – ÇOKLU YÜKLENMELER

49 SÜPERKOMPENZASYON-TEORİ Antrenman yükü yorgunluk rejenerasyon Kompenzasyon - süperkompenzasyon ÖRNEK ; TEK YÜKLENME Enzimatik değişimler…

50 Antrenman yükü Günlük antrenman Antrenman elementleri Teknik çalışmalar Kondisyon elementleri Antrenman saatleri Daha çok enzim…. SÜPERKOMPENZASYON-TEORİ

51 HAFTALIK ANTRENMAN PZTSÇ P CCTPZ YÜKSEK NORMAL DÜŞÜK ÇOK DAHA FAZLA ENZİM SÜPERKOMPENZASYON-TEORİ

52 Month Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Period Comp T L L L T T R N WIC T T T L T R T N T I TLT WOT L T R T N 100% 75% 50% 25% Weeks Shooting Work hr Shooting % Train Physical Work hr Physical Work % 4:00 20:00 29:20 24:00 32:00 36:00 34:00 49:00 54:00 75:00 30:00 60:00 50 47.8 46 47.8 47.8 63.65 66.3 61.67 66.7 77.9 77.9 77.9 4:00 22:00 34:20 26:15 35:00 20:00 26:00 30:45 26:00 21.15 11:15 18:30 50 52.32 54 52.2 52.2 36.35 34 38.32 33.3 22.1 22.1 22.1 Prep 1/1 Prep 2/1 Comp 1/1 Prep 1/2 Prep 2/2 Comp 2/2 Intensity Volume WIC:World Indoor Champ T:Test L:Local R:Regional WOTC:World Outdoor Target Champ N:National I:International 2002-2003 Training Year

53 SPORDA BAŞARININ ANAHTARI = YETENEK + ANTRENMAN Sporda başarı Sporda başarı Erken başlamak Yüksek kalitede antrenman yapmak Yetenek seçimi modelleri (Eski Doğu Bloğu) Yetenek seçimi modelleri (Eski Doğu Bloğu) EUROFIT (European Fitness) EUROFIT (European Fitness) Amerikan Başkanlık Spor Konseyi Amerikan Başkanlık Spor Konseyi

54 Kas-İskelet Sistemi Gelişimi Beden eğitimi öğretmeni, antrenör, anne-baba Beden eğitimi öğretmeni, antrenör, anne-baba Yaş,boy uzunluğu,vücut ağırlığı,vücut kompozisyonu Yaş,boy uzunluğu,vücut ağırlığı,vücut kompozisyonu ERKEKLER KIZLAR ERKEKLER KIZLAR Puberte (yaş)12.510.5 Hızlı boy uzaması1412 Yetişkin boy18-2117-18 Vücut ağırlığı Değişken!! Temas ve mücadele sporları!! Kuvvet - kas kitlesi (Doğumda %25 - yetişkinde %40) Diğer beceriler

55 Dolaşımsal Fonksiyonlar (Yetişkine kıyasla) Kalb atım hızıYüksek Kalb atım hızıYüksek Atım hacmıDüşük Atım hacmıDüşük DebiDüşük DebiDüşük a-v O2 farkıYüksek a-v O2 farkıYüksek Kas kan akımıYüksek Kas kan akımıYüksek Egzersizde kan basıncıDüşük Egzersizde kan basıncıDüşük

56 Solunumsal Fonksiyonlar (Yetişkine kıyasla) Ventilasyon / kg başına / max. EgzBenzer Ventilasyon / kg başına / max. EgzBenzer Ventilasyon / kg / submax. Egz.Yüksek Ventilasyon / kg / submax. Egz.Yüksek Solunumsal eşikErken Solunumsal eşikErken Tidal volüm /Vital kapasiteDüşük Tidal volüm /Vital kapasiteDüşük Arteriyel parsiyel CO 2 basıncıDüşük Arteriyel parsiyel CO 2 basıncıDüşük Ölü boşluk / Tidal volümBenzer Ölü boşluk / Tidal volümBenzer

57 ANTRENMANA UYUM Kardiyak hipertrofi Kardiyak hipertrofi Total Hb, kan ve plazma hacmı Total Hb, kan ve plazma hacmı Atım hacmi Atım hacmi Kalb atım hızı Kalb atım hızı Solunumsal etkinlik Solunumsal etkinlik 10 yaşından sonra mekanik verimlilik 10 yaşından sonra mekanik verimlilik 14 yaşından sonra anaerobik kapasite 14 yaşından sonra anaerobik kapasite Nöro-humoral adaptasyonlar Nöro-humoral adaptasyonlar

58 ÇOCUKLARDA SPOR YARALANMALARI

59 YARALANMALAR OSTEOKONDROZLAR OSTEOKONDROZLAR EPİFİZ SORUNLARI EPİFİZ SORUNLARI APOFİZİTLER APOFİZİTLER DİSKOİD MENİSKÜS DİSKOİD MENİSKÜS TARSAL KOALİSYON TARSAL KOALİSYON

60 Antrenörün bilgi, beceri ve yeteneği Esneklik ve eklem stabilitesi Kuvvet, güç, lokal kas dayanıklılığı Kuvvet, güç, lokal kas dayanıklılığı Denge ve propriosepsiyon Motor kontrol Beceri gelişimi Motor kontrol Beceri gelişimi Teknik gelişim Teknik gelişim Performans BeslenmeSporcu eğitimi Dayanıklılık Psikolojik durum TAPINAK Yetenek seçimi

61 Kronik Hastalıkları Önleme ve Sağlık Geliştirme Merkezi Ağustos 1997.67 (6) 202-219 - (ABD) J. School Health Gençlere yönelik okuliçi ve okul dışı fiziksel etkinlik programları geliştirme önerileri 1)Beden eğitimi müfredat prograklarını geliştirmek 2)Sağlık eğitimi müfredat programlarını geliştirmek 3)Okul dışı etkinlik programları geliştirmek 4)Yetişkinlerin, anne ve babaların beraber katılımını sağlamak 5)Uzman personel eğitimi sağlamak 6)Çocuk ve ergenlik dönemi için sağlık sistem geliştirmek 7)Toplumun çeşitli kesimlerine yönelik programların parelel uygulanmasını sağlamak parelel uygulanmasını sağlamak 8)Fiziksel aktivite programlarını değerlendirmek ve geliştirmek 9)Tesis oluşturmak

62 Yapılması Gerekenler Okul içi etkinlikler için süre ayrılması ve mekan oluşturulması Okul içi etkinlikler için süre ayrılması ve mekan oluşturulması Etkinliklerin bireysel bazda ele alınması Etkinliklerin bireysel bazda ele alınması Çeşitlilik sunulması. Seçme şansı tanınması. Çeşitlilik sunulması. Seçme şansı tanınması. Sonuca değil uygulamaya yönelik free-back verilmesi Sonuca değil uygulamaya yönelik free-back verilmesi Motor beceri gelişiminin sürekliliğinin sağlanması Motor beceri gelişiminin sürekliliğinin sağlanması Aktif rol modeli sunulması Aktif rol modeli sunulması Yaşam boyu etkinliğin özendirilmesi Yaşam boyu etkinliğin özendirilmesi Okul dışı etkinliklerin desteklenmesi Okul dışı etkinliklerin desteklenmesi

63 ÖNERİLER Toplumumuzun çeşitli kesimlerinden Toplumumuzun çeşitli kesimlerinden kız ve erkek çoçukların kız ve erkek çoçukların sağlık sağlık beslenme beslenme fiziksel aktivite durumlarının saptanması fiziksel aktivite durumlarının saptanması Sağlık ve beden eğitimi müfredatlarının güncelleştirilmesi Sağlık ve beden eğitimi müfredatlarının güncelleştirilmesi Ulusal ölçekte programlarla Ulusal ölçekte programlarla GELECEK NESİLLERİN GELECEK NESİLLERİN SAĞLIKLI - ÜRETKEN SAĞLIKLI - ÜRETKEN olmalarına katkıda bunulması. olmalarına katkıda bunulması.