ÖDEMELER B İ LANÇOSU 1. 2 3 4 5 6 TANIM Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin (Merkezi hükümet, parasal otorite, bankalar,

... konulu sunumlar: "ÖDEMELER B İ LANÇOSU 1. 2 3 4 5 6 TANIM Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin (Merkezi hükümet, parasal otorite, bankalar,"— Sunum transkripti:

1 ÖDEMELER B İ LANÇOSU 1

2 2

3 3

4 4

5 5

6 6

7 TANIM Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin (Merkezi hükümet, parasal otorite, bankalar, gerçek ve tüzel kişiler), di ğ er ekonomilerde yerleşik kişiler (yurtdışında yerleşikler) ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanan istatistiki bir rapordur. 7

8 İ LKELER 1. Çift Kayıt Ödemeler dengesinde ana ilke, her bir işlemin eşit de ğ erde iki ayrı kaleme iki kayıt ile çift kayıt muhasebe sistemine uygun olarak kaydedilmesidir. Bu kalemlerin biri pozitif (+) işaretle gösterilen alacak kaydı, di ğ eri ise negatif (- ) işaretle gösterilen borç kaydıdır. 8

9 2. Mülkiyet De ğ işimi Çift kayıt prensibi çerçevesinde ekonomik işlemlerin alacak ve borç kayıtları mülkiyet de ğ işiminin gerçekleşti ğ i anda yapılır. 9

10 3. Piyasa De ğ eri Ekonomik işlemlerin de ğ erlendirilmesinde piyasa fiyatları kullanılır. Piyasa fiyatı, işlemin gerçekleşti ğ i ve alıcı ile satıcının almaya ve satmaya razı oldukları fiyat olarak tanımlanabilir. 10

11 ÖDEMELER B İ LANÇOSU HESAPLARI 11

12 CAR İ İ ŞLEMLER HESABI (+) Dış ticaret (+) Hizmetler (+) Yatırım gelirleri (+) Cari transferler 12

13 DıŞ TICARET Her türlü mal ticaretinin dış satım ve dış alım arasındaki farka eşittir. 13

14 HIZMETLER Taşımacılık (navlun dahil),  Turizm gelir ve giderleri,  Haberleşme hizmetleri,  İ nşaat hizmetleri,  Sigorta hizmetleri,  Finansal hizmetler,  Bilgisayar ve Bilgi hizmetleri,  Patent ve Lisans Komisyonları,  Ticari ve Ticaret Ba ğ lantılı Di ğ er hizmetler,  Finansal Kiralama hizmetleri,  Çeşitli Teknik hizmetler,  Kişisel, Kültürel ve E ğ itsel hizmetler  Resmi hizmetler oluşturur. 14

15 YATıRıM GELIRLERI  Ücret ödemeleri  Do ğ rudan yatırım gelirleri  Portföy yatırımları gelirleri  Di ğ er yatırım gelirleri 15

16 CARI TRANSFERLER  Ekonomiye mal, hizmet ya da para girişi gerçekleşti ğ i halde, bu girişler karşılı ğ ında kaynak transferi yapılmayan transferleri içermektedir.  Bu kalemin sektörlere göre da ğ ılımı; - Genel Hükümet (hibe, vb.) - Di ğ er Sektörler (işçi havaleleri ve di ğ er transferler) 16

17 SERMAYE HESABı  Sermaye transferleri (borcun ba ğ ışlanması, göçmen transferleri gibi)  Üretilmeyen, finansal olmayan varlıklar (kara parçası gibi maddi varlıklar ile imtiyaz, telif, ticari marka ve kira, lisans gibi transfer edilebilir sözleşmeler gibi maddi olmayan varlıklar) 17

18 FINANS HESABı  Do ğ rudan Yatırımlar  Portföy Yatırımları  Finansal Türevler  Di ğ er Yatırımlar 18

19 A) DO Ğ RUDAN YATıRıMLAR Do ğ rudan yatırım, yatırımcının yerleşi ğ i oldu ğ u ekonomi dışındaki bir ekonomide yaptı ğ ı uzun vadeli yatırımı gösterir. Burada yatırımcının kuruluşun sermayesinde % 10’dan (dahil) fazla paya sahip olması veya yönetiminde söz sahibi olması esastır. 19

20 B) PORTFÖY YATıRıMLARı Menkul de ğ erlere yapılan yatırımlar olarak tanımlanan portföy yatırımları, genellikle devlet ya da özel kuruluşların bono ve tahvilleri ile hisse senedi ve di ğ er para piyasası araçlarını içermektedir. 20

21 C) FINANSAL TÜREVLER Finansal türevler, bir dayanak varlı ğ ın de ğ erine ba ğ lı ancak bu dayanak varlıktan ba ğ ımsız olarak alım-satımı yapılan finansal araçlardır. 21

22 D) DI Ğ ER YATıRıMLAR - Ticari krediler (vadeli mal alım veya satımı şeklindeki krediler) - Krediler (Nakit krediler) - Döviz mevcutları ve mevduat hesapları - Di ğ er varlık ve yükümlülükler 22

23 REZERV VARLıKLAR -Parasal Altın -Özel Çekme Hakkı (SDR) -Fon Nezdindeki Rezerv Pozisyonu -Döviz Rezervleri -Di ğ er Alacak Hakları 23

24 PARASAL ALTıN Ülkenin parasal yetkilisinin elinde tuttu ğ u parasal altın rezervleridir. Özel Çekme Hakkı (SDR): IMF tarafından yaratılan ve üye ülkelerin kotaları çerçevesinde üye ülkelere rezerv sa ğ lamak amacıyla tahsis edilen bir uluslararası rezerv şeklidir. 24

25 ÖZEL ÇEKME HAKKı (SDR): IMF tarafından yaratılan ve üye ülkelerin kotaları çerçevesinde üye ülkelere rezerv sa ğ lamak amacıyla tahsis edilen bir uluslararası rezerv şeklidir. 25

26 IMF NEZDINDEKI REZERV POZISYONU Üye ülkelerin IMF'deki rezerv pozisyonları, üye ülkelerin kredi dilimlerinden satın alışlarının toplamı olup, üye ülkeye her an ödenebilen tutarlardır. IMF’den satın alınan tutarlar, döviz rezervlerinde artış, rezerv pozisyonunda azalışı göstermektedir. 26

27 DÖVIZ REZERVLERI Döviz rezervleri, parasal otoritenin elinde tuttu ğ u ödemelerde hemen kullanılabilecek yabancı paralar, menkul kıymetler ile yurtdışında geçerli çek, poliçe, senet ve benzeri ödeme araçlarından oluşmaktadır. 27

28 DI Ğ ER ALACAK HAKLARı Rezerv varlıklar içerisinde yukarıda sınıflananlar dışında kalan di ğ er rezerv varlıklarıdır. Örne ğ in, bankaların elinde tuttu ğ u rezerv varlıkların parasal yetkilinin kontrolüne girmesi durumunda bu başlıkta kaydedilir. 28

29 NET HATA VE NOKSAN Ödemeler dengesinde bir de nereden geldi ğ i ya da nereye gitti ğ i tam olarak ayırt edilmeyen miktarlar söz konusudur. Bunlara net hata ve noksan adı verilir. 10.6 milyar doların kayna ğ ı belirsiz Merkez Bankası’nın açıkladı ğ ı Ocak-Temmuz dönemi ödemeler dengesi rakamlarının “net hata noksan” kaleminde 10.6 milyar dolarlık kayna ğ ı belirsiz para girişi dikkat çekti. 29

30 ÖDEMELER DENGES İ AYRINTILI YILLIKLANDIRILMIŞ SUNUM (*)2011 (Milyon ABD Dolar)ŞubatMartNisanMayısHaziranTemmuz A ğ ustos Eylül I - CAR İ İ ŞLEMLER HESABI -53.965-59.286-62.564-67.442-71.568-73.415-74.561-77.545 Mal, Hizmet ve Gelir Dengesi(A+B+C)-55.525-60.844-64.097-69.017-73.122-74.964-76.196-79.167 Mal ve Hizmet Dengesi (A+B)-48.147-52.644-55.841-60.733-64.949-66.806-67.865-70.773 A. DIŞ T İ CARET DENGES İ -63.477-68.078-71.729-76.896-81.448-84.116-85.613-88.855 Toplam Mal İ hracatı 124.415126.373128.909130.152132.074134.473137.434139.523 Toplam Mal İ thalatı -187.892-194.451-200.638-207.048-213.522-218.589-223.047-228.378 1. Genel Mal Ticareti -62.060-66.402-69.886-74.175-78.185-81.006-81.695-83.781 1.1. İ hracat f.o.b. 121.560123.620126.115128.051130.131132.399135.258137.225 1.1.1. İ hracat f.o.b. 117.399119.326121.799122.940124.753127.054129.790131.671 1.1.2. Bavul Ticareti4.7304.5554.4914.4234.347 4.3384.381 1.1.3. Uyarlama: Di ğ er Mallar-569-261-1756881.0319981.1301.173 1.2. İ thalat f.o.b. -183.620-190.022-196.001-202.226-208.316-213.405-216.953-221.006 1.2.1. İ thalat c.i.f. -196.493-203.114-209.123-215.501-221.871-226.851-231.092-236.652 1.2.2. Uyarlama: Navlun ve Sigorta11.29711.43911.44911.57911.64711.70811.65912.000 1.2.3. Uyarlama: Di ğ er Mallar1.5761.6531.6731.6961.9081.7382.4803.646 2. Parasal Olmayan Altın (net) -1.439-1.663-1.838-2.674-3.182-3.026-3.836-4.997 İ hracat 1.8851.7761.7601.0588809559971.060 İ thalat -3.324-3.439-3.598-3.732-4.062-3.981-4.833-6.057 3. Limanlarda Sa ğ lanan Mallar 22-13-5-47-81-84-82-77 İ hracat 9709771.0341.0431.0631.1191.1791.238 İ thalat -948-990-1.039-1.090-1.144-1.203-1.261-1.315 30

31 B. H İ ZMETLER DENGES İ 15.33015.43415.88816.16316.49917.31017.74818.082 Gelir35.20435.70536.21736.68137.10537.80538.15538.842 Gider-19.874-20.271-20.329-20.518-20.606-20.495-20.407-20.760 1. Taşımacılık1.0881.1921.3631.4421.5871.8292.1942.193 Gelir9.7069.89610.05610.16310.28110.52410.75711.000 Gider-8.618-8.704-8.693-8.721-8.694-8.695-8.563-8.807 1.1. Navlun-2.625-2.677-2.697-2.742-2.751-2.727-2.571-2.749 Gelir3.4763.4953.5153.5123.4773.4983.5133.564 Gider-6.101-6.172-6.212-6.254-6.228-6.225-6.084-6.313 1.2. Di ğ er Taşımacılık 3.7133.8694.0604.1844.3384.5564.7654.942 Gelir6.2306.4016.5416.6516.8047.0267.2447.436 Gider-2.517-2.532-2.481-2.467-2.466-2.470-2.479-2.494 2. Turizm16.22216.46216.66416.89317.11917.60317.66118.144 Gelir21.19321.49421.76522.03922.30722.662 23.071 Gider-4.971-5.032-5.101-5.146-5.188-5.059-5.001-4.927 3. İ nşaat Hizmetleri 792750 754720754783782 Gelir792750 754720754783782 Gider00000000 4. Sigorta Hizmetleri -458-467-461-466-477 -484-516 Gelir775788800811831842859861 Gider-1.233-1.255-1.261-1.277-1.308-1.319-1.343-1.377 5. Finansal Hizmetler-253-428-463-473-483-503-515-586 Gelir484480502513520539554558 Gider-737-908-965-986-1.003-1.042-1.069-1.144 6. Di ğ er Ticari Hizmetler -1.297-1.336-1.293-1.302-1.296-1.304-1.300-1.354 Gelir320319309311299279286293 Gider-1.617-1.655-1.602-1.613-1.595-1.583-1.586-1.647 7. Resmi Hizmetler-847-835-890-889-914-920-991-1.001 Gelir485488493497500505507512 Gider-1.332-1.323-1.383-1.386-1.414-1.425-1.498-1.513 8. Di ğ er Hizmetler 8396218204243328400420 Gelir1.4491.4901.5421.5931.6471.7001.7471.765 Gider-1.366-1.394-1.324-1.389-1.404-1.372-1.347-1.345 31

32 C. GEL İ R DENGES İ -7.378-8.200-8.256-8.284-8.173-8.158-8.331-8.394 Gelir3.8273.8523.8634.0284.0414.0043.9324.027 Gider-11.205-12.052-12.119-12.312-12.214-12.162-12.263-12.421 1. Ücret Ödemeleri -138-142-146-148-149-150-151 Gelir45 4647 4645 Gider-183-187-191-194-196-197 -196 2. Yatırım Geliri-7.240-8.058-8.110-8.136-8.024-8.008-8.180-8.243 Gelir3.7823.8073.8183.9823.9943.9573.8863.982 Gider-11.022-11.865-11.928-12.118-12.018-11.965-12.066-12.225 2.1. Do ğ rudan Yatırımlar -2.572-3.445-3.492-3.532-3.526-3.417-3.467-3.490 Gelir211241253 241242238234 Gider-2.783-3.686-3.745-3.785-3.767-3.659-3.705-3.724 2.2. Portföy Yatırımları -635-748-747-851-787-855-897-861 Gelir2.4742.4582.4512.5742.5632.5382.5092.541 Gider-3.109-3.206-3.198-3.425-3.350-3.393-3.406-3.402 2.3. Di ğ er Yatırımlar -4.033-3.865-3.871-3.753-3.711-3.736-3.816-3.892 2.3.1. Faiz Geliri1.0971.1081.1141.1551.1901.1771.1391.207 2.3.2. Faiz Gideri-5.130-4.973-4.985-4.908-4.901-4.913-4.955-5.099 2.3.2.1. Uzun Vade-4.796-4.620-4.589-4.497-4.469-4.461-4.441-4.539 2.3.2.1.1. Merkez Bankası-230-226-223-222-220-216-213-205 2.3.2.1.2. Genel Hükümet-883-825-845-832-843-849 -871 2.3.2.1.3. Bankalar-737-741-759-763-737-770-774-857 2.3.2.1.4. Di ğ er Sektör -2.946-2.828-2.762-2.680-2.669-2.626-2.605-2.606 2.3.2.2. Kısa Vade-334-353-396-411-432-452-514-560 32

33 D. CAR İ TRANSFERLER 1.5601.5581.5331.5751.5541.5491.6351.622 1. Genel Hükümet 703704675670642597680673 2. Di ğ er Sektörler 857854858905912952955949 2.1. İ şçi Gelirleri 944947953968964975984 2.2. Di ğ er Transferler -87-93-95-63-52-23-29-35 33

34 II - SERMAYE VE F İ NANS HESAPLARI48.68952.52753.33756.08357.58659.33062.79563.247 A.SERMAYE HESABI-52-47 -51-50-30-8-6 1. Göçmen Transferleri00000000 2. Üretilmeyen ve Finansal Olmayan Varlıklar-52-47 -51-50-30-8-6 B. F İ NANS HESAPLARI 48.74152.57453.38456.13457.63659.36062.80363.253 1. Do ğ rudan Yatırımlar 7.2499.6919.86010.48410.58111.98112.19912.671 1.1. Yurtdışında -2.115-1.957-2.027-1.664-1.844-1.870 -1.880 Giriş362 499515 493489 Çıkış-2.477-2.319-2.389-2.163-2.359-2.385-2.363-2.369 1.2. Yurtiçinde 9.36411.64811.88712.14812.42513.85114.06914.551 1.2.1. Sermaye6.6418.9489.4639.6499.91311.44011.72912.160 Giriş6.67810.74511.25811.59211.85613.39913.69614.118 Çıkış-37-1.797-1.795-1.943 -1.959-1.967-1.958 1.2.2. Di ğ er Sermaye (Net) 247251-8114198141149240 1.2.3. Gayrimenkul (Net)2.4762.4492.4322.3852.3142.2702.1912.151 2. Portföy Yatırımları20.75422.63222.70722.50125.26923.77119.63017.381 2.1. Varlıklar -1.840-1.992-2.434-1.686-1.415-780-1801.062 2.1.1 Genel Hükümet10 2.1.2 Bankalar1.0257624557373658861.4302.295 2.1.3 Di ğ er Sektörler -2.875-2.764-2.899-2.433-1.790-1.676-1.620-1.243 2.2. Yükümlülükler 22.59424.62425.14124.18726.68424.55119.81016.319 2.2.1. Hisse Senetleri2.0761.6092.2972.6051.9311.474914465 2.2.2. Borç Senetleri20.51823.01522.84421.58224.75323.07718.89615.854 2.2.2.1. Merkez Bankası00000000 2.2.2.2. Genel Hükümet18.74220.71419.63417.85720.96420.27916.04413.002 2.2.2.2.1. Yurtiçi15.29615.99316.92515.14817.75717.07213.83710.795 2.2.2.2.2. Yurtdışı3.4464.7212.709 3.207 2.207 2.2.2.2.2.1. Borçlanma5.6986.9734.961 3.961 2.2.2.2.2.2. Geri Ödeme-2.252 -1.754 2.2.2.3. Bankalar1.5672.0923.0013.5153.5902.5922.646 2.2.2.3.1. Yurtiçi6792201218293295349 2.2.2.3.2. Yurtdışı1.5002.0002.8003.297 2.297 2.2.2.4. Di ğ er Sektörler 209 210199206 2.2.2.4.1. Yurtiçi17 180777 2.2.2.4.2. Yurtdışı192 199 34

35 3. Di ğ er Yatırımlar 35.34236.09133.67037.25838.25338.82738.41242.923 3.1. Varlıklar 12.13212.73110.97311.77712.59013.3069.92312.795 3.1.1. Ticari Krediler -1.656-1.761-2.166-1.908-1.995-2.035-2.613-2.150 3.1.1.1. Verilen Krediler -72.221-73.402-74.955-76.101-77.462-78.801-80.768-81.957 3.1.1.2. Geri Ödeme 70.56571.64172.78974.19375.46776.76678.15579.807 3.1.2. Krediler-724-868-1.061-745-1.017-659-1.058-597 3.1.2.1. Merkez Bankası45333334 3.1.2.2. Bankalar-728-873-1.064-748-1.020-662-1.061-601 3.1.3. Efektif ve Mevduat14.54115.38914.22914.51115.68316.08113.67715.625 3.1.3.1. Bankalar11.4929.7297.6437.3848.4588.3905.1145.894 3.1.3.1.1. Yabancı Para11.57510.1398.6298.39810.45410.3707.4398.049 3.1.3.1.2. Türk Lirası-83-410-986-1.014-1.996-1.980-2.325-2.155 3.1.3.2. Di ğ er Sektörler 3.0495.6606.5867.1277.2257.6918.5639.731 3.1.4. Di ğ er Varlıklar -29 -81 -83 3.1.4.1. Merkez Bankası00000000 3.1.4.2. Genel Hükümet-29 -81 -83 3.1.4.3. Di ğ er Sektörler00000000 35

36 3.2. Yükümlülükler23.21023.36022.69725.48125.66325.52128.48930.128 3.2.1. Ticari Krediler2.0511.8451.8922.6762.9643.5744.7455.854 3.2.1.1. Uzun Vade6929-2311-23-243-236-233 3.2.1.1.1 Kullanım307265232231211186190195 3.2.1.1.2 Geri Ödeme-238-236-255-220-234-429-426-428 3.2.1.2. Kısa Vade1.9821.8161.9152.6652.9873.8174.9816.087 3.2.1.2.1 Kullanım63.08063.86764.38565.52167.46969.13371.82374.944 3.2.1.2.2 Geri Ödeme-61.098-62.051-62.470-62.856-64.482-65.316-66.842-68.857 3.2.2. Krediler12.27817.97115.43717.82022.40324.14822.30323.430 3.2.2.1. Merkez Bankası00000000 3.2.2.1.1. Uluslar. Para Fonu Kredileri00000000 3.2.2.1.1.1. Kullanım00000000 3.2.2.1.1.2. Geri Ödeme00000000 3.2.2.1.2. Uzun Vade00000000 3.2.2.1.2.1. Kullanım00000000 3.2.2.1.2.2. Geri Ödeme00000000 3.2.2.1.3. Kısa Vade00000000 3.2.2.2. Genel Hükümet859618-687-859652910-614-312 3.2.2.2.1. Uluslar. Para Fonu Kredileri-2.549-2.696-2.713-2.759-2.569-2.332-3.047-2.842 3.2.2.2.1.1. Kullanım00000000 3.2.2.2.1.2. Geri Ödeme-2.549-2.696-2.713-2.759-2.569-2.332-3.047-2.842 3.2.2.2.2. Uzun Vade3.4083.3142.0261.9003.2213.2422.4332.530 3.2.2.2.2.1 Kullanım6.6106.4285.1114.9936.3486.4445.6015.635 3.2.2.2.2.2 Geri Ödeme-3.202-3.114-3.085-3.093-3.127-3.202-3.168-3.105 3.2.2.2.3. Kısa Vade00000000 3.2.2.3. Bankalar15.02717.99815.60317.20618.15619.19818.38218.419 3.2.2.3.1. Uzun Vade2.0402.5452.6512.9872.9503.2634.0094.841 3.2.2.3.1.1. Kullanım8.6569.2589.76110.22110.90511.29312.30312.325 3.2.2.3.1.2. Geri Ödeme-6.616-6.713-7.110-7.234-7.955-8.030-8.294-7.484 3.2.2.3.2. Kısa Vade12.98715.45312.95214.21915.20615.93514.37313.578 3.2.2.4. Di ğ er Sektörler -3.608-6455211.4733.5954.0404.5355.323 3.2.2.4.1. Uzun Vade-5.098-2.238-1.214-6741.3551.8122.1902.906 3.2.2.4.1.1. Kullanım24.22726.12826.26626.70127.16327.32228.29628.744 3.2.2.4.1.2. Geri Ödeme-29.325-28.366-27.480-27.375-25.808-25.510-26.106-25.838 3.2.2.4.2. Kısa Vade1.4901.5931.7352.1472.2402.2282.3452.417 3.2.3. Mevduatlar8.4043.0764.8974.496-183-2.700945338 3.2.3.1. Merkez Bankası-654-732-793-897-1.020-1.201-1.432-1.697 3.2.3.1.1. Uzun Vade-572-640-698-782-887-1.050-1.249-1.469 3.2.3.1.2. Kısa Vade-82-92-95-115-133-151-183-228 3.2.3.2. Bankalar9.0583.8085.6905.393837-1.4992.3772.035 3.2.3.2.1. Yurtdışı Bankalar10.1224.5966.5006.1391.1391.5004.824811 3.2.3.2.1.1. Yabancı Para6.0681.7083.5114.8052.0712.1704.5983.860 3.2.3.2.1.2. Türk Lirası4.0542.8882.9891.334-932-670226-3.049 3.2.3.2.2. Yurtdışı Kişiler-1.064-788-810-746-302-2.999-2.4471.224 3.2.4. Di ğ er Yükümlülükler477468471489479499496506 36

37 4.Rezerv Varlıklar-14.604-15.840-12.853-14.109-16.467-15.219-7.438-9.722 4.1. Uluslararası Para Fonu Nezd. Varlıklar 00000000 4.2. Resmi Rezervler -14.604-15.840-12.853-14.109-16.467-15.219-7.438-9.722 4.2.1. Döviz Varlıkları-996-5.237-2.583-4.057-2.540-453-983-866 4.2.2. Menkul Kıymetler-13.608-10.603-10.270-10.052-13.927-14.766-6.455-8.856 III -NET HATA NOKSAN5.2766.7599.22711.35913.98214.08511.76614.298 37

38 38