SÖZLEŞMELERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

... konulu sunumlar: "SÖZLEŞMELERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ"— Sunum transkripti:

1 SÖZLEŞMELERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
İNŞAAT TAAHHÜT SÖZLEŞMELERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Prof. Dr. Mehmet Sayarı

2 IASC tarafından ilk kez1978 de yayımlanan ve 1995’den beri yürürlükte olan11 numaralı Uluslararası Muhasebe StandardıTMSK tarafından “İnşaat Sözleşmeleri” olarak nitelendirilmiştir.

3 Standarda göre inşaat taahhüt işletmeleri de bundan böyle diğer tüm farklı faaliyet alanındaki işletmeler gibi her muhasebe dönemine ait gelir ve giderlerini eşleştirerek o dönemin sonucunu belirleyecektir.

4 Standardın amacı inşaat taahhüt sözleşmelerine ilişkin muhasebe uygulamasında gelir ve maliyetlerin yapım süresi kapsamındaki muhasebe dönemleriyle ilişkilendirilmesi olarak belirtilmiştir.

5 Standarda göre inşaat taahhüt işletmeleri temeli “Dönemsellik” kavramı olan ve Tamamlanma Yüzdesi olarak nitelenen yöntemi uygulayacaktır.

6 Sözleşme geliri alınan veya alınacak olan hakedişlerin gerçeğe uygun değeri ile ölçülecektir.

7 Sözleşme maliyetleri bir ihalenin alınmasından tamamlanmasına kadar geçen sürede o sözleşmeye doğrudan,dolaylı ve özel olarak yüklenebilen maliyetleri kapsar.

8 Bir inşaat sözleşmesinin sonucu güvenilir biçimde öngörülebiliyorsa, yapıma ilişkin gelir ve maliyetler bilanço günü itibariyle sözleşme faaliyetlerinin tamamlanma yüzdesi esas alınarak gelir ve giderler olarak tahakkuk ettirilir. İnşaat sözleşmesine ilişkin beklenen zararlar hemen gider olarak muhasebeleştirilir.

9 Sözleşme koşulları tarafların yaptırıma bağlanmış haklarını,alış veriş konusu bedelleri,ödeme şekil ve koşullarını içeriyorsa güvenilir öngörü yapılabilir.

10 Tamamlanma aşaması sözleşmenin niteliğine bağlı olarak:
Bugüne kadarki maliyetlerin öngörülen toplam maliyetlere oranı Yapılan işe ilişkin incelemeler İşin fiziki tamamlanma oranı yöntemlerinden biri kullanılarak belirlenir.Alınan avans ve hakedişler yapılan işi yansıtmaz.

11 Tamamlanma yüzdesi yöntemi her muhasebe döneminde cari tahminler, sözleşme geliri ve maliyetlerine birikimli olarak uygulanır. Değiştirilen tahminler, değişikliğin yapıldığı dönemin ve izleyen dönemlerin gelir tablolarında tahakkuk ettirilen gelir ve maliyetlerin saptanmasında kullanılır.

12 Dönem sonu bilançosunda işin yapılmış ancak karşılığı alınmamış kısmıyla ilgili tutarlar aktifte “Hakedişe Bağlanacak İşler Gelir Tahakkukları, işin yapılan kısmı karşılığını aşan tahsilatlar ise pasifte “Alınan Hakediş Avansları” hesaplarında yer alır.

13 Her dönem işin o dönem tamamlanan kısmıyla ilgili gelir ve giderler eşleştirilerek bulunan ilgili dönemin sonucu gelir tablosunda gösterilir.

14 Sözleşme sonucunun güvenilir biçimde öngörülememesi durumunda;
Sadece katlanılmış sözleşme maliyetlerinin geri kazanılabilmesi muhtemel olan kısmı kadar gelir kaydedilir Sözleşme maliyetleri oluştukları dönemin gideri olarak finansal tablolara yansıtılır.

15 Bir inşaat işletmesi köprü yapım ihalesini sabit fiyat sözleşmesi olarak TL bedelle almıştır. Öngörülen maliyet TL, ve süre üç yıldır. İlk yıl sonunda öngörülen maliyet liraya yükselmiştir. İkinci yıl ihale bedelinin 200.-TL ve öngörü maliyetinin de 150.-TL artırılması onaylanmış olup, yıl sonunda mevcut 100.-liralık malzeme üçüncü yıl kullanılmıştır.

16 1.Yıl Yıl Yıl Yapım sözleşmesindeki ihale bedeli Değişiklik ( artış ) _____ _____ _____ Toplam sözleşme geliri Bugüne kadarki sözleşme maliyetleri Tamamlamak için gereken sözleşme maliyetleri Öngörülen toplam sözleşme maliyetleri Öngörülen kâr Tamamlanma evresi % % %100

17 Üç yıla ilişkin gelir tablolarında tahakkuk ettirilen gelir, giderler ve kâr rakamları aşağıdadır:
Bugüne Önceki yıllarda Cari yılda Kadar tahakkuk ettirilen tahakkuk ettirilen 1.Yıl Gelir ( x ) Giderler ( x 0.26 ) Kâr 2. Yıl Gelir ( x 0.74 ) Giderler ( x 0.74 ) Kâr 3.Yıl Gelir ( x 1.00 ) Giderler Kâr

18 Örnek: Bir inşaat taahhüt şirketinin iki yılda tamamlanacak ve TL bedelle üstlendiği işlerin öngörülen maliyetleri ve TL olup, 1000er lira avans alarak işlere başlanmıştır.İlk yıl 1.işin 8100TL, 2.işin 5200TL maliyetine katlanılmış, ilk işden 8500TL, ikinciden 7000TL hakediş avanslar kesilerek alınmıştır.İlk yıl 1.işin öngörülen 1000TL maliyet artışı ile fiyat 1200TL yükselmiştir.Ertesi yıl işler öngörülen maliyetler ve alınan hakedişlerle tamamlanmıştır. (KDV ve DV ihmal edilmiş,ödeme ve tahsilatın nakden yapıldığı varsayılmıştır)

19 ____________../../..X1____________
100- KASA 273- PÖV 1. 30 2. 30 351- Al.Hak.Av _____________../../..X1____________ 740- HÜM 100- KASA

20 _____________../../..X1_________
KASA 351- Al.Hak.Av 273- PÖV 1. 225 2. 180 381- YYİOİş.HB _____________../../..X1____________

21 ________31/12/..X1__________
622-SHM 741-HÜMY _____________31/12/..X1___________ 741- HÜMY 740- HÜM _____________31/12/..X1____________ 186- Hed.Bağ.İşl.Gel.Tahakkuku 381-YYİOİş.H.B 351- Al.Hed.Av (*)600- YİS ______________ ____________

22 (*) İlk Yıl İşlerin Tamamlanma Oranları
18.000 2. İş = 0.40 13.000 İlk Yıl Hasılatları 1. İş 0.45 x = 9.540 2. İş 0.40 x = 6.000

23 ________31/12/..X1________ 690- DK/Z 13.300 622- SHM 13.300 1. 8100
_____________31/12/..X1_____________ 600- YİS 690- DK/Z 691- DKVDYYK 470- DKVDYYK 1. 288 2. 160 _____________ _____________

24 _____________31/12/..X1____________
690- DK/Z 691- DKVDYYK 448 692- DNK 692- DNK 590- DNK _____________ _____________

25 31/12/..X1 Bilançosu ____________________________________________ DÖN.V. KVYK Haked.Bağ.İşler Al.Haked.Avans Gelir Tahakkukları UVYK DUR.V. DKVDYYK PÖV ÖZ K Dön.N.K ../../..X1 – 31/12/..X1 Dön.Gel.Tab. İnşaat İşleri Gelirleri İnşaat İşleri Maliyetleri (13.300) İnşaat İşleri Karı Vergi Karşılığı (448) Dönem Net Karı

26 _____________../../..X2____________
740- HÜM 100- KASA 100- KASA 273- PÖV 1. 381 2. 240 381- YYİOİş.HB ______________ ____________

27 _____________31/12/..X2___________
622- SHM 741- HÜMY 741- HÜMY 740- HÜM 351- Al.Haked.Av 381- YYİOİş.HB 186- H.ed.Bağ.İş.Gel Tah 600- YİS _______________ _____________

28 _____________31/12/..X2___________
690- DK/Z 622- SHM 600- YİS 690- DK/Z 691- DKVDYYK 470- DKVDYYK 1. 352 2. 240 _____________ ___________

29 _____________31/12/..X2___________
690- DK/Z 691- DKVDYYK 692- DNK 692- DNK 590- DNK _____________ ___________

30 31/12/..X2 Bilançosu ____________________________________________ DÖN.V. KVYK UVYK DUR.V. DKVDYYK 592 PÖV ÖZ K DNK 01/01/..X2 – 31/12/..X2 Dön.Gel.Tab. İnşaat İşleri Gelirleri İnşaat İşleri Maliyetleri (17.700) İnşaat İşleri Karı Vergi Karşılığı (592) Dönem Net Karı

31 İki Yılın Birleştirilmiş Verileri
Veriler 1.Yıl 2.Yıl Toplam İnş.Gel İnş.Mal İnş.Karı Ver.Karş Net Kar PÖV Ödenecek V İade Edilecek V

32 Birleştirme Kayıtları
________31/12/..X2_______ 622- SHM 470- DKVDYYK 590- DNK 600- YİS _______31/12/..X2_______ 690- DKZ 622- SHM 600- YİS 690- DKZ 691- DKVDYYK 370- DKVDYYK _______ _________

33 _________31/12/..X2______ 371- DKPÖVY 173- PÖV 273- PÖV ______31/12/..X2______ 690- DKZ 691- DKVDYYK 692- DNK 692- DNK 590- DNK

34 31/12/..X2 Birleşik Bilançosu
____________________________________________ DÖN.V. KVYK PÖV DKVDYYK DKPÖVY (1.040) DUR.V. ÖZ K Dön.N.K ../../..X1-31/12/..X2 Birleşik Gelir Tablosu İnşaat İşleri Gelirleri İnşaat İşleri Maliyetleri (31.000) İnşaat İşleri Karı Vergi Karşılığı (1.040) Toplam İnşaat Net Karı