İLKYARDIM TEMEL UYGULAMARI

... konulu sunumlar: "İLKYARDIM TEMEL UYGULAMARI"— Sunum transkripti:

1 İLKYARDIM TEMEL UYGULAMARI

2 İLK YARDIMIN TANIMI Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması yada DURUMUN DAHA KÖTÜYE GİTMESİNİ önleyebilmek amacıyla, OLAY YERİNDE, tıbbi araç gereç aranmaksızın, MEVCUT ARAÇ VE GEREKÇELERLE yapılan İLAÇSIZ uygulamalardır.  (T.C. Sağlık Bakanlığı’nın 22/05/2002 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan ilk yardım Yönetmeliği’ne göre)

3 ACİL YARDIMIN TANIMI Acil tedavi ünitelerinde, hasta / yaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan tıbbi müdahalelerdir.

4 İLKYARDIMCI KİMDİR? İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da kişilerdir.

5 İLKYARDIM VE ACİL TEDAVİ ARASINDAKİ FARK
ACİL YARDIM;             Sağlık personeli tarafından acil tedavi ünitelerinde yapılan müdahale olmasına karşın,                       İLKYARDIM;             Bu konuda eğitim almış herkesin, olay yerinde bulabildiği malzemeleri kullanarak, sağlık ekibi gelinceye kadar, yaptığı hayat kurtarıcı müdahalelerdir.

6 İLKYARDIMIN ÖNCELİKLİ AMAÇLARI
Yaşam fonksiyonlarının sürdürülmesini sağlamak, Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek, İyileşmeyi kolaylaştırmak.

7 İLKYARDIMIN TEMEL UYGULAMALARI
İlkyardım temel uygulamaları; Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir.

8 İLKYARDIMIN TEMEL UYGULAMALARI
Koruma: Kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

9 İLKYARDIMIN TEMEL UYGULAMALARI
Bildirme: Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir. Türkiye'de ilkyardım gerektiren her durumda telefon iletişimleri, acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir.

10 112’YE NE SÖYLEMELİYİZ ? ©Kesin yer ve adres,
©Kim, hangi numaradan arıyor? ©Olayın tanımı, ©Hasta / yaralı sayısı, ©Hasta / yaralıların durumu, ©Nasıl bir yardım aldıkları?  Açıklanmalıdır.

11 İLKYARDIMIN TEMEL UYGULAMALARI
Kurtarma (Müdahale): Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır.

12 İLKYARDIMCININ YAPMASI GEREKENLER
Hasta / yaralıların durumunu değerlendirmek (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek Hasta/yaralının korku ve endişelerini gidermek Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek için mevcut olanaklar ile gerekli müdahalelerde bulunmak

13 İLKYARDIMCININ YAPMASI GEREKENLER
Kırıklara yerinde müdahale etmek Hasta/yaralıyı sıcak tutmak Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek Hasta/yaralıyı hareket ettirmeden müdahale yapmak Hasta/yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112) (Ancak, ağır hasta/yaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden kıpırdatılmamalıdır.)

14 İLKYARDIMCININ ÖZELLİKLERİ
İnsan vücudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmalı, Önce kendi can güvenliğini korumalı, Sakin, kendine güveni olan ve pratik olmalı, Eldeki olanakları değerlendirebilmeli, Olayı anında ve doğru olarak haber vermeli (112’yi aramak), Çevredeki kişileri organize edebilmeli ve onlardan yararlanabilmeli, İyi bir iletişim becerisine sahip olmalı.

15

16 DURUMUN KÖTÜLEŞMESİNİ ÖNLEYEN UYGULAMALAR
Kanamanın durdurulması Yaraların sarılması Kırıkların hareketsiz hale getirilmesi Hastanın doğru ve rahat biçimde yatırılması (pozisyon verilmesi)

17 DURUMUN KÖTÜLEŞMESİNİ ÖNLEYEN UYGULAMALAR
Hastanın rahatlatılması Güven verilmesi Stres ve korkusunun giderilmesi Ağrı ve rahatsızlık yapan durumlar önlenmeli. Hasta soğuktan korunmalı.

18 HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve ilkyardımcının görevi değildir.

19 HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
1. Halka: Sağlık kuruluşuna haber verme (112 )

20 HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
2. Halka : Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği

21 HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
3.Halka: Ambulans ekiplerince yapılan müdahaleler

22 HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
4.Halka: Hastane acil servisleridir

23

24 OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

25

26 OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

27

28 YAPILACAK İŞLEMLER

29 YAPILACAK İŞLEMLER

30 YAPILACAK İŞLEMLER Olay yerinde hasta / yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.

31 YAPILACAK İŞLEMLER Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir. Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Ortam havalandırılmalıdır. Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.

32 DİKKAT !!! Yan yatmış, ters dönmüş aracı düzeltmeyin. İçerisindeki yaralılarının durumunun kötüleşmesine yol açabilirsiniz.

33 OLAY YERİNDEKİ TEHLİKELER

34 OLAY YERİNDEKİ TEHLİKELER

35 OLAY YERİNDEKİ TEHLİKELER

36 OLAY YERİNDEKİ TEHLİKELER

37

38 OLAY YERİ 1 Trafik kazası

39 OLAY YERİ 2 Terör Saldırısı

40 Londra’da Terör Saldırısı

41 OLAY YERİ 3 İstanbul’da Terör Saldırısı

42 İstanbul Atatürk havalimanında yangın

43 İstanbul Atatürk havalimanında yangın

44 İstanbul Atatürk havalimanında yangın

45 OLAY YERİ GÜVENLİK ÇEMBERİ

46 OLAY YERİ GÜVENLİK ÇEMBERİ

47 OLAY YERİ GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

48

49

50

51

52 YAPILACAK İŞLEMLER

53 BİR TRAFİK KAZASININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

54

55

56

57

58

59

60

61

62 İNSAN VÜCUDU İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKENLER

63 İNSAN VÜCUDUNU OLUŞTURAN YAPILAR
VÜCUDUN ESAS YAPI TAŞI HÜCRE’DİR. BENZER HÜCRELER BİRLEŞEREK DOKULARI, BENZER DOKULAR BİRLEŞEREK ORGANLARI, ORGANLAR BİRLEŞEREK SİSTEMLERİ OLUŞTURUR.

64 DOLAŞIM SİSTEMİ Vücudun ihtiyacı olan oksijeni, besini, hormonları,pıhtılaşma ve koruyucu elemanları hücrelere taşır. ÜÇ YAPIDAN OLUŞUR: * KALP * DAMARLAR * KAN

65 DOLAŞIM SİSTEMİ KAN Dolaşım sistemi içinde dolaşan, kırmızı renkli yaşamsal bir sıvıdır. Yetişkin bir kişide ortalama 4-5 litre kan bulunur ( vücut ağırlığının yaklaşık %8 veya 1/13’ü ).

66 DOLAŞIM SİSTEMİ NABIZ: Kanın atardamara yaptığı basınçtır.
Yetişkin bir insanın nabzı; kez /dk’ dır. Çocuk ve bebek nabzı ise; kez/dk’ dır.

67 VÜCUTTAKİ NABIZ NOKTALARI
KÖPRÜCÜK KEMİĞİ ÜZERİ ŞAHDAMAR ÖNKOL DAMARI ÜST KOL DAMARI BACAĞIN İÇ KISMI AYAK BİLEĞİ

68 SOLUNUM SİSTEMİ Solunum sayısı Yetişkin 12-20 kez/dk Çocuk ve bebek
DEĞERLENDİRİLMESİ: Solunum SIKLIĞINA, Solunum RİTMİNE, Solunum DERİNLİĞİNE bakılır.

69 VÜCUT ISISI Normalde koltuk altından ölçülmelidir
Yetişkin bir insanın vücut sıcaklığı 36,5°c ’dir Bebeklerin ise 37,5°c olabilir Yetişkinlerde 39,5°c de havale görülebilir. 41-42°c de hayati tehlike başlar. 34,5°c ve altındaki durumlarda da hayati tehlike görülür.

70

71 HASTA YARALININ BİRİNCİ VE İKİNCİ DEĞERLENDİRMESİ

72 YAŞAM BULGULARI BİLİNÇ DEĞERLENDİRMESİ
Normal bir kişi kendisine yöneltilen bütün uyarılara tepki verir. Bilinç düzeyi: Derece 1: Bilinç kapalı, yalnız gürültü ve sözlü uyarılara cevap verir. Derece 2: Ağrılı uyaranlara tepki verir, sözlü ve gürültülü uyaranlara tepki vermez. Derece 3: Sözlü ve ağrılı tüm uyarılara tepki vermez.

73 BİRİNCİ DEĞERLENDİRME
ÖNCE KENDİN VE YARALI İÇİN ORTAM EMNİYETİNİ DEĞERLENDİR!! YARALININ BİLİNCİNİ DEĞERLENDİR!! Yetişkin ve çocuklarda bilinç kontrolü; Omuzlarından dokunarak ve seslenerek, Bebeklerde bilinç kontrolü; Bebeğin ayak tabanına vurulması ile yapılır.

74 BİRİNCİ DEĞERLENDİRME
BİLİNCİ YERİNDE DEĞİL İSE: Hemen 1-1–2 ARANIR, Birinci değerlendirmesi yapılır. A.(Airway ) solunum yolu açıklığının sağlanması ( baş-çene pozisyonu verilmesi ), B.( Breathing ) solunumun kontrolü ( bak-dinle - hisset metodu, solunum yoksa ), C.( Circulation ) dolaşımın sağlanması ( kalp basısı uygulanması )

75 BAŞ-ÇENE POZİSYONUNUN VERİLMESİ
Ağız içinde görünen yabancı nesne varsa temizlenir. Bir el yaralının alnına, diğer elin üç parmağı da çeneye konulur. Baş- Çene Pozisyonu verilerek dilin geriye gitmesi engellenir . Solunum yolu açıklığı sağlanır. Görünmeyen yabancı nesneye müdahale edilmez.

76 SOLUNUMUN DEĞERLEDİRİLMESİ
BAK – DİNLE – HİSSET yöntemi Hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra; ilk yardımcı yaralının göğsüne bakacak şekilde yüzünü yaralının yüzüne yaklaştırarak 5 saniye süreyle göğüs hareketlerine bakar, solunumu dinler ve hissetmeye çalışır. Bilinci kapalı fakat solunum varsa yaralıya Koma Pozisyonu verilir. Bilinci kapalı fakat solunum yoksa hemen TEMEL YAŞAM DESTEĞİ sağlanır.

77

78 İKİNCİ DEĞERLENDİRME GÖRÜŞEREK BİLGİ EDİNME: Kendini tanıtma,
Yaralının ismini öğrenme ve adıyla hitap etme, Hasta/yaralının endişelerini giderme, nazik davranarak güvenini sağlama, Olayın mahiyetini sorma, Kişisel özgeçmişleri, kullandığı ilaçlar ve alerjisi olup olmadığını, ne zaman ne yediklerini öğrenmek. Bilinç düzeyi, anlama, algılama vb. Solunum sayısı, ritmi, derinliği, Vücut ısısı, nemlilik, renk kontrol edilir.

79 İKİNCİ DEĞERLENDİRME Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma morluk vb... var mı ? Kulak ve / veya burundan sıvı, kan geliyor mu? Ağız içinde yabancı madde olup olmadığı kontrol edilir.

80 BOYUN MUAYENESİ Ağrı, hassasiyet Şişlik, şekil bozukluğu araştırılır.
Aksi ispat edilinceye kadar boynun zedelenmesinden şüphelenilmelidir !!! AĞRI VARSA İŞLEM HEMEN DURDURULUR.

81 GÖĞÜS KAFESİ MUAYENESİ
Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, morarma, kanama var mı ? Göğüs kafesi genişlemesi normal mi ? Bel boşluğundan yararlanılarak sırt kısmı da ellerle kontrol edilir.

82 KARIN VE BEL MUAYENESİ Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, morarma, kanama var mı? Eğer karın kısmı sert ve gerginse iç kanama olabilir. Daha sonra elleri aşağıya kaydırarak kalça kısmı kontrol edilir.

83 KOL VE BACAKLARIN MUAYENESİ
Kuvvet - his kaybı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu var mı ? Nabız noktalarından nabız alınıyor mu ? En son olarak yaralının elimizi sıkmasını isteyerek hareket kaybı olup olmadığına bakılır.

84 KANAMALAR

85 KANAMALAR Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına ( vücut içine veya dışına doğru ) çıkmasına kanama denir.

86 KANAMALAR Kanamanın ciddiyeti: kanama hızı, bölgesi, miktarı,
yaralının fiziksel durumu yaşına bağlıdır.

87 KANAMA ÇEŞİTLERİ Damarlara göre:
1. Atardamar kanaması: Kalp atışına uyumlu şekilde kesik ve fışkırarak akar, açık kırmızı renklidir. 2. Toplardamar kanaması: Devamlı akar, koyu kırmızı renklidir. 3. Kılcaldamar kanaması: Kanama yavaş ve sızıntı şeklindedir. Küçük kabarcıklar görülebilir.

88 KANAMA ÇEŞİTLERİ Bölgeye göre:
1. Dış kanamalar: Açık yaralarda görülür. 2. İç kanamalar: Dışardan görülmeyen kanamalardır. 3. Doğal deliklerden olan kanamalar: Kulak, burun, ağız, anüs ve üreme organlarından olan kanamalar.

89 DIŞ KANAMALARDA İLK YARDIM
AMAÇ: Kanamayı en kısa zamanda kontrol altına almak ve yarayı temiz tutmaktır. ilk yardım Yara üzerine direk baskı yapılır, Kanama durmazsa ikinci bir bez konarak basınç arttırılır, Gerekiyorsa yara üzerindeki bezler kaldırılmadan bandaj ile sarılarak basınç yapılır,

90 DIŞ KANAMALARDA İLK YARDIM
Kontrol altına alınamayan kanamalarda kanayan bölgeye en yakın basınç noktasına bası uygulanır, Kanama kol veya bacaklardaysa ve kırık şüphesi yoksa, kanama bölgesini kalp hizasından yukarıya yükseltilir, Şok pozisyonu verilir, Sık sık yaşam belirtileri kontrol edilir ( 2-3 dk.arayla ).

91 KANAMALARDA İLK YARDIM

92 KANAMALARDA İLK YARDIM

93 VÜCUTTAKİ BAŞINÇ NOKTALARI
ŞAHDAMAR KÖPRÜCÜK KEMİĞİ ÜZERİ ÖNKOL DAMARI ÜST KOL DAMARI BACAĞIN İÇ KISMI AYAK BİLEĞİ

94 TURNİKE UYGULAMASI Turnike uygulaması doku harabiyeti ve olumsuz etkiler nedeniyle, EN SON ÇARE olarak UYGULANMALIDIR. Aşağıdaki bazı özel durumlarda turnikeye izin verilir. UZUV KOPMASI varsa ve atardamar bası noktasına basınç uygulaması yetersiz kalmışsa, Yaralı taşınması gerekiyorsa, sağlık kuruluşu çok uzakta ise, Birden fazla yaralının bulunduğu ortamda tek ilk yardımcı varsa, turnike uygulanır.

95 GENEL KURALLAR Turnike kanayan yer ile kalp arasında ve daima tek kemik bulunan bölgeye ( üst kol ve üst bacaklara ) uygulanır. Turnike yapmak için tel, lastik, ip gibi kesici malzemeler kullanılmaz. Turnike uygulaması daima görülecek şekilde açık bırakılır. Turnike uygulanmış kişinin üzerine ya bir not bırakılır ya da alnına T harfi yazılır.

96 TURNİKE UYGULAMASI Atardamar bası noktasına bir elle basınç uygulamaya devam edilir. Kanayan yerin kalbe yakın üst bölgesine üçgen sargı yarısından katlanarak uzuv etrafına sarılır. Bir ucu halkadan geçirilip, çekilerek sargının iki ucu bir araya getirilir. Atardamar bası noktasından basınç kaldırılır, kanamayı tamamen durduracak basınçta sıkı bir düğüm atılır.

97 TURNİKE UYGULAMASI Düğüm atıldıktan sonra sargı üzerine bir kalem, tahta parçası vb. sert bir cisim yerleştirilir, üzerinden bir kere daha düğümlenir. Daha sonra sert cisim kanama duruncaya kadar çevrilerek sıkıştırılır. Kanama durunca sert cisim sargı ile sabitlenir. Turnike kopma yoksa 15–20 dk. aralıklarla gevşetilir, sonra tekrar sıkılır.

98 TURNİKE UYGULAMASI Kopan uzuv ise; su geçirmeyen temiz plastik bir torba içine konulur. Daha sonra bu torba, içinde buz ( veya soğuk su ) olan ikinci bir torba içine konulur. Torba temiz bir bez ile sarılır. Asla kopan uzuv ( organ ) ile buz aynı torbaya konulmaz. Torbanın üzerine yaralının adı - soyadı ve uzvun bulunduğu saat yazılır. Uzuv ile yaralı aynı araçla hastaneye gönderilir.

99

100 İÇ KANAMA NEDENLERİ Şiddetli travma, Darbe, Kırık, Silahla yaralanma

101 İÇ KANAMALARDA İLK YARDIM
Yaralının bilinci ve AB’ si değerlendirilir. Üzeri örtülerek ayakları 30 cm. kaldırılır. Asla ağızdan yiyecek içecek VERİLMEZ. Kapalı kırık varsa, kan damarlarının yaralanmasını önlemek ve bir iç kanamaya sebep olmamak için yaralının hareketsiz kalması sağlanır. Şok pozisyonunda, yaşamsal değişimleri izlenir. 1-1-2 aranarak tıbbi yardım istenir.

102 BURUN KANAMASINDA İLK YARDIM
Hasta/yaralı sakinleştirilir. Uygun bir yere oturtulur. Başı hafifçe öne eğilir. Burun kanatları 5 dk.süreyle sıkılır. Eğer kanama durmuyorsa doktora gitmesi sağlanır.

103 KULAK KANAMASINDA İLK YARDIM
Hafifse temiz bir bezle temizlenir. Ciddi ise;Kulak tıkanmadan, dış kulak yolu kan/akıntıyı emmesi için gazlı bezle kapatılır. Yaralının hareketsiz olarak, kanayan kulak üzerine yan yatması sağlanır. Hemen acil tıbbi yardım çağrısı yapılır ( 112 ) Unutulmamalıdır ki, kulak kanaması olası bir beyin kanamasının habercisi olabilir

104

105 KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALAR

106 KIRIK ÇEŞİTLERİ KIRIK: Kemik bütünlüğünün bozulmasıdır.Kırıklar,
darbe sonucu ya da kendiliğinden oluşur. KIRIK ÇEŞİTLERİ Kapalı kırık: Kemik bütünlüğü bozulmuştur. Ancak deri sağlamdır. Açık kırık: Deri bütünlüğü bozulmuştur. Kemik uçları dışarı çıkabilir, beraberinde kanama ve enfeksiyon riski taşırlar. Parçalı kırık: Kemik birden fazla yerden kırılmıştır.

107 KIRIK ÇEŞİTLERİ AÇIK KIRIK KAPALI KIRIK

108 KIRIK BELİRTİLERİ Hareketle artan ağrı, Şekil bozukluğu,
Morarma, ödem, Hareket kaybı,

109 KIRIKLARDA İLK YARDIM Yaşamı tehdit eden yaralanmalara öncelik verilmelidir. Yaralı gereksiz yere hareket ettirilmez. Kırık bölgenin hareketi doku harabiyetini arttırır. Kırık yerine konulmaya çalışılmamalıdır. Kırık bölge karton, tahta gibi sert nesne ile tesbit edilmelidir.

110 KIRIKLARDA İLK YARDIM Kol kırıklarında; ödem oluşacağından yüzük, saat gibi eşyalar çıkartılmalıdır. Açık kırıkta; öncelikle yara üzeri temizlenmeli, yumuşak bir bezle kapatılmalıdır. Kırık bölgede düzenli olarak nabız kontrol edilmelidir. Şoktan korumak için yaralı battaniye ile örtülmeli, vücut ısısı korunmalıdır. Acil tıbbi yardım sağlanmalıdır.

111 BURKULMALAR BURKULMA: Eklem yüzeylerinin anlık birbirinden
ayrılmasıdır. BELİRTİLERİ Ağrı, Kızarıklık, Şişlik, Hareket kaybı.

112 BURKULMALAR ilk yardım
Burkulan eklem dolaşımı engellemeyecek şekilde elastik bandajla tespit edilir. Şişmeyi önlemek için burkulan bacak kalp seviyesinden yukarı kaldırılır. Ağrıyı ve kanamayı azaltmak için soğuk uygulama yapılır. Gereksiz yere hareket ettirilmez. Acil tıbbi yardım sağlanır.

113 ÇIKIKLAR ÇIKIK Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak birbirinden ayrılmasıdır. BELİRTİLERİ Şiddetli ağrı, Kızarıklık, şişlik, Hareket kaybı.

114 ÇIKIKLARDA İLK YARDIM Eklem bulunduğu şekilde tespit edilir.
Düzenli olarak nabız, ısı kontrol edilir. Çıkık yerine oturtulmaya çalışılmaz!! Yaralıya yiyecek ve içecek verilmez. Ağrıyı ve kanamayı azaltmak için soğuk uygulama yapılabilir. Gereksiz yere hareket ettirilmez. Acil tıbbi yardım sağlanır

115 KIRIK-ÇIKIK VE BURKULMALARDA TESPİT UYGULAMALARI NASIL YAPILIR?
Yaralı bölge sabit tutulmalı. Yara varsa üzeri temiz bir bezle kapatılmalı Yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmeli Tespit;kırık,çıkık, burkulmanın üstünde ve altında kalan eklemleri de içerecek şekilde yapılmalıdır.

116

117

118 KOL VE KÖPRÜCÜK KEMİĞİ TESPİTİ