AHLAK GELİŞİMİ www.kpssdoktoru.com.

... konulu sunumlar: "AHLAK GELİŞİMİ www.kpssdoktoru.com."— Sunum transkripti:

1 AHLAK GELİŞİMİ

2 AHLAK (TÖREL) GELİŞİM VE KURAMLARA GÖRE TANIMI
Ahlak; toplum içinde bireylerin benimsedikleri, uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kurallarıdır. Psiko-analitik kuramcılara göre süper ego davranışların toplumsal hakemidir. İd den gelen saldırganlık ve cinsellik dürtüleri ile toplumsal değerler arasında sağlıklı bir denge kurularak ahlak gelişimi gerçekleşir. Davranışçılara göre ahlak uyulması ve kaçınılması gereken bir takım davranışlardır model ve taklit yoluyla öğrenilir Bilişsel kuramcılara göre ise ahlak, iyi ve kötünün bilinçli değerlendirmesidir. Ahlak gelişimi ile ilgili Piaget ve Kohlberg kuram geliştirmişlerdir.

3 PİAGET’NİN AHLAK GELİŞİMİ KURAMI
Ahlaki gelişim bilişsel gelişime paralel olarak çevrede oluşan sosyal etkileşime göre gerçekleşir. Piaget ahlaki yargı ve davranışları “Sosyal kurallara saygı anlayışı” ve “adalet anlayışı” olmak üzere iki ana çerçevede incelemiştir. Piagete göre 0-5 yaşları ahlak öncesi dönemdir. Bu dönemde çocuklar kurallardan bağımsız oynarlar, kendilerinden büyük çocukların oyunlarını taklit ederler. Zamanla kuralların varlığını öğrenirler.

4 PİAGET’NİN AHLAK GELİŞİMİ KURAMI
6-12 Yaş Dışsal Kurallara bağlılık dönemi (Ahlaki Gerçeklik dönemi) -Ahlaki yargılarda dışa bağımlıdır. -Kuralların değişmezliğine inanılır, kurallara uymayanlar cezalandırılmalıdır. -otoriteye kayıtsız uyma vardır -davranışın nedenine değil sonucuna bakılır -davranışın temelinde ödül yada cezadan kaçınma vardır. Özeklik Dönemi 12 ve üstü (Ahlaki Görecelik) (Töresel görecilik) -Artan sosyal uyum ve kuralların değişebilirliği düşüncesi gelişir -Kurallar insan tarafından konulur ve gerekirse değiştirilebilinir -davranışların nedenine ya da niyete bakılır -davranışın iyi ya da kötü olması altında yatan niyete bağlıdır.

5 LAWRANCE KOHLBERG AHLAK GELİŞİMİ KURAMI
Kohlberg ahlak anlayışını ve gelişimini , ahlaki davranış boyutunda değil düşünce boyutunda incelemiştir. Ahlak gelişimini piaget’nin zihin gelişimi alanında ortaya koyduğu evreler üstüne inşa etmiştir. Birey bilişsel yönden geliştikçe ahlaki gelişim aşamaları da gerçekleşir. Ahlaki gelişmeye bilişsel gelişmenin bir niteliği olarak bakılabilir.

6 KOHLBERG’İN AHLAKİ GELİŞİM EVRELERİ
Gelenenek Sonrası Dönem 5.Evre: Sosyal sözleşmelere uyum 6.Evre: Evrensel ahlak İlkeleri Gelenek Öncesi Düzey 1.Evre: İtaat ve Ceza 2.Evre: Araçsal Amaç (Saf Çıkarcı Eğilim) Geleneksel Dönem 3.Evre:Kişiler arası uyum 4.Evre:Yasa ve düzen eğilimi BENMERKEZCİ (ÇIKAR) EMPATİK ( UYUM ) GÖRECELİ ( FEDAKARLIK )

7 1-GELENEK ÖNCESİ DÜZEY DEĞERLER
***Dışa bağımlı dönemdir, birey kendi gereksinimlerinin karşılanmasını ister, cezadan kaçar, olayları sonuçlarına göre değerlendirir, Benmerkezci düşünme bu dönemin en temel özelliğidir, ödül getiren davranış iyi, ceza getiren davranış kötüdür. (4-9) yaş 1-Dönem İtaat ve ceza eğilimi: **Birey kendisi içindir **Otoriteye mutlak uyum söz konusudur. **Ödül-ceza önemlidir **Cezadan kaçınıldığı için kurallara uyum vardır **Birey otorite yoksa yasak davranışı yapar **Davranışın sonucuna göre yargı vardır **Kuvvetli olan kazanır düşüncesi vardır **Başkaların tercihi önemli değildir 2.Dönem Saf Çıkarcı Eğilim **istek ve ihtiyaçların karşılanması **ödül getiren ve ihtiyacı karşılayan davranış doğrudur.ödül için kurala uyar **Ne kadar verirsem o kadar almalıyım **Çıkarcılık egemendir **İhtiyaç görüldükçe kurallara uyar **Beklentileri karşılıklıdır **”Benim için yap ben de senin için yapayım”

8 1-GELENEKSEL DÜZEY DEĞERLER
***Başka kişi ve grupların görüş ve gereksinimleri dikkate alınır, geleneksel toplum değerleri benimsenir,davranışın toplum düzenine etkisi düşünülür,otoritenin kuralları ve yargıları içselleştirilir, empatik düşünce gelişir (10-15 Yaş) 3.Dönem:İyi çocuk eğilimi-Kişiler arası uyum **İyi olmak, başkalarıyla ilgilenmek **Dürüst ve güvenilir olmak ve kurallara uyma vardır. **kendisinden beklenilen rollere göre davranır **Başkasının görüşü ve sosyal kabul önemlidir **Çevresinden onay almak ve Taktir edilmek ister **Asıl amaç grup tarafından kabul görmektir 4.Dönem:Yasa ve Düzen Eğilimi **Kurallara herkes uymalıdır **kanuna ve düzene uyma eğilimi vardır **Kanunlar bireylerin sosyal çıkarlarıyla çelişmediği sürece korunur **Kimse vergi vermezse ne olur? vb. **Kanunun kestiği parmak acımaz inancı hakimdir.

9 1-GELENEK SONRASI DÜZEY
DEĞERLER ***İnsan haklarının gözetildiği ve evrensel değerlerin benimsendiği dönemdir, kişi toplumu aşmış üst düzey bir kişiliğe sahip olmuştur. Kişisel seçimler bireyce belirlenen ilkelere göre bireysel yargılara göre yapılır 5.Dönem: Sosyal anlaşma ve yasalara uyma eğilimi **Yasalar toplum yararına çoğunluk tarafından konulmalı **Kurallar toplum yararına değiştirilebilmelidir **Bir arada yaşamanın getirdiği kurallara ve davranış kalıplarına uymak sosyal bir uzlaşı niteliğindedir. 6.Dönem:Sosyal anlaşma ve yasalara uyma eğilimi **Yasalar toplum yararına çoğunluk tarafından konulmalı **Kurallar toplum yararına değiştirilebilmelidir **Bir arada yaşamanın getirdiği kurallara ve davranış kalıplarına uymak sosyal bir uzlaşı niteliğindedir.

10 ÖRNEK Davranış Davranışın düşünsel boyutu Evre Düzey
Okulda öğrenciye şiddet uygulamamak Mahkemeye verirlerse ceza alırım İtaat ve ceza Gelenek Öncesi Şiddet uygularken kendim sağlık açısından zarar görebilirim Saf çıkarcı eğilim Okulda dayakçı öğretmen olarak bilinmek istemiyorum İyi çocuk eğilimi Geleneksel Kanunlar öğrenciye şiddeti yasaklamıştır. Kanun ve düzen eğilimi Okuldaki şiddet nedeniyle eğitimi bırakan insanlar var Sosyal anlaşmalara uyma Gelenek Sonrası Öğrencilere uygulanan şiddet öğrencilerin ölümüne neden olur. Buna engel olunmalı Evrensel Ahlak

11 Davranışın düşünsel boyutu
ÖRNEK Davranış Davranışın düşünsel boyutu Evre Düzey Kırmızı Işıkta Durma Polis Ceza Keser İtaat ve ceza Gelenek Öncesi Kaza olursa arabam zarar görür Saf çıkarcı eğilim İnsanlar iyi sürücü olduğumu düşünsün İyi çocuk eğilimi Geleneksel Kanunlar kırmızı ışıkta durmayı emreder Kanun ve düzen eğilimi Kırmızı ışıkta durulmadığı için maddi hasarlı ya da ölümcül kazalar oluyor. Sosyal anlaşmalara uyma Gelenek Sonrası Bir insanın ölümüne neden olmamak için duruyorum Evrensel Ahlak

12 GİLLİGAN’NIN AHLAK GELİŞİMİ KURAMI
**Ahlak gelişiminde “Ahlak sevgisi” kavramının önemi üzerinde durmuştur. Ebeveyn ve okulların çocuklara ahlak sevgisi ve değerler sistemi kazandırmaları gerektiğini belirtmiştir. Kohlberg’in kuramına karşı çıkarak kesin ve evrensel olmadığını savunmuştur Erkeklerin ahlaki özelliklerinin hak,hukuk, kurallar ve sosyal ilkeler etrafında yoğunlaştığını, kadınlarda ise duygusallık, şefkat, merhamet gibi özellikler etrafında yoğunlaştığını belirtmiştir.

13 KARŞILAŞTIRMA KOHLBERG GİLLİGAN
Ahlak gelişimi aşamaları kesin ve evrenseldir Ahlak gelişimi aşamaları kesin ve evrensel değildir İnsanların çoğu kanun ve düzen evresinde takılı kalır İnsanların çoğu “everensel ahlak” döneminin ötesine ulaşabilir Ahlak gelişiminde önemli olan şey bir sonraki evreye geçmektir Ahlak gelişiminde önemli olan şey ahlak sevgisi kazanabilmektir Kızların ahlak gelişimi daha geridedir. Kızlar kişiler arası uyum evresinde kalır Gerilik yoktur.toplumun yüklediği rol kızları böyle davranmak zorunda bırakmaktadır

14 J. Dewey’e Göre Ahlak Gelişimi
Dewey ahlak gelişimini direk bireyin eğitim düzeyi ile ilişiklendirmiştir. Birey aldığı eğitimle gelişir ve kendi değerler sistemini oluşturur. 1.Evre:Gelenek Öncesi Düzey: Ahlaki yapı , Biyolojik ve sosyal dürtülerle veya ihtiyaçlarla şekillenir. (Aç olanın yemek çalması gibi) 2.Evre:Geleneksel Düzey: İçinde bulunulan grubun değerlerinin benimsendiği evre (Hırsızlığın meslek edinildiği toplumda birey hısızlığa olumsuz bakmayacaktır.) 3.Evre: Özerk Düzey: Bireyin kendi akıl yürütme ve karar verme gücüne bağlı olduğu bu evrede birey kendi kurallarını koyar ve kendine özgü doğru ve yanlışların sahibi olur.

15 SOSYAL GELİŞİM

16 SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba Tutumu Davranış Ortaya çıkan çocuk özelliği Demokratik (Bilinçli Aile) Bu tutum çocuğa karşı hoşgörülü, güven verici ve destekleyici bir yaklaşımı içerir. Kurallar çocukla berber belirlenir ve çocukla açıkça paylaşılır. Çocuğun kendini ifade etmesine ve fikrini söylemesine fırsat verilir. Kabul edilebilecek ve edilemeyecek davranışlar önceden belirlenir. Çocuğun fikirlerine değer verilir. Kendisi ile Barışık Güvenli Atılgan

17 SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba Tutumu Davranış Ortaya çıkan çocuk özelliği Otoriter Çocuğun fikri sorulmaz yada konuşulmaz Konulan kurallar ve emirlerin bire bir uygulanması istenir. Çocuk ile yeterince ilgilenilmez Aşırı kontrol vardır Çekingen Başkalarına güvensiz Mutsuz ve huzursuz

18 SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba Tutumu Davranış Ortaya çıkan çocuk özelliği Aşırı Hoşgörülü ve şımartıcı tutum Aşırı koruyuculuğun sonucu da olabilir. Çocuğun hiçbir davranışına sınırlama getirilmemesi ve hatalı davranışlarda bile hoşgörü gösterilmesi Kural konulmaması Çocuğun ileriki yıllarda istek ve dürtülerini kontrol etme yeteneğinin gelişmesini engeller

19 SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba Tutumu Davranış Ortaya çıkan çocuk özelliği Aşırı Koruyucu Tutum: Çocuğun ağlamasına dayanamayan, çocuğun yanlarından ayrılmasına tahammül edemeyen, çocuğun kendi ihtiyaçlarını karşılamasına müsaade etmeyen ebeveynlerdir. Çocukta güvensizliğe ve bağımlılığa yol açabilir.

20 SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba Tutumu Davranış Ortaya çıkan çocuk özelliği Tutarsız Tutum: Dengesizlik ve tutarsızlık ya anne babanın çocuğun eğitimi konusundaki görüş ayrılığından ya da çocuğun davranışlarına karşı gösterdikleri değişken davranış biçiminden kaynaklanır. Bu durum dengesiz ve tutarsız kişilik yapısına neden olur.

21 SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba Tutumu Davranış Ortaya çıkan çocuk özelliği İtici (rededici) Tutum Ebeveynlerin çeşitli nedenlerle çocuğu istememesi ve düşmanca duygular besleyip ret etmesidir. Açık düşmanlık, ilgisizlik, aşırı koruma vardır Bu tür çocuklar özgüvenleri eksik, benlik saygısı az çocuklar olur.

22 SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba Tutumu Davranış Ortaya çıkan çocuk özelliği Yetkinci (Mükemmeliyetçi) Tutum: Çocukların başarısı için onlara aşırı baskı yapan anne babalardır. Çocuklarının diğer akranlarından daha başarılı olmasını isterler. Kıyaslamayı çok yaparlar. Çocuğun göstermiş olduğu başarılarla yetinmez daha fazlasını isterler. Bunun sonucunda çocuk çok atak ve hırslı da olabilir, çok çekingen, başarısız, isyankar da olabilir.

23 Bronfenbrenner’in çalışması
EKOLOJİK PERSPEKTİF Bronfenbrenner’in çalışması Makro Sistem: Öğrencinin içinde bulunduğu toplumun tüm kültürü, eğitim politikası vb. Eko sistem: Bu düzeydeki ilişkilerin sonuçları öğrenciyi dolaylı etkiler (Öğretmenin ailesiyle ilişkileri, öğretmenler toplantısı) Mezo Sistem: Öğretmen, arkadaş, komşular Mikro Sistem: anne-baba ve akrabalar Öğrenci

24 Sosyal Öğrenmeci Kuramcılara göre
CİNSEL GELİŞİM Cinsiyet rolü bireyin kendi kimliğini kadın ya da erkek olarak algılayıp, cinsiyetinin gerektirdiği toplumsal davranışları göstermesidir. Cinsiyet rolü nasıl kazanılır? Sosyal Öğrenmeci Kuramcılara göre 1-Model alma: Çocuğun kendi cinsiyetine uygun bir yetişkini model alıp özdeşleşmesi 2-Model davranışlarını taklit ederek cinsiyetine uygun davranışları öğrenme En önemli model anne babadır.

25 CİNSEL GELİŞİM Bilişsel yaklaşımcılara göre
Cinsel gelişim bilişsel gelişimle paralel gelişir. Bu aşamalı öğrenmede birey önce kendi cinsiyetini sonra başkalarının cinsiyetini daha sonra da kız ve erkeklerden beklenen sosyal rolleri ,tutumları ve davranışları öğrenirler. Psikanalitik Yaklaşıma göre: Beş farklı dönemle açıklanmıştır. Oral Dönem Anal Dönem Fallik Dönem Latans (Gizil) Dönem Genital Dönem

26 AHLAK GELİŞİMİ