EDİRNENİN SORUNLARI ve ÇÖZÜMLER Doç.Dr Okan GAYTANCIOĞLU

... konulu sunumlar: "EDİRNENİN SORUNLARI ve ÇÖZÜMLER Doç.Dr Okan GAYTANCIOĞLU"— Sunum transkripti:

1 EDİRNENİN SORUNLARI ve ÇÖZÜMLER Doç.Dr Okan GAYTANCIOĞLU okangaytancioglu@gmail.com

2  Trakya Bölgesi, Türkiye yüzölçümünün % 3.1’lik gibi küçük bir bölümünü kaplamasına rağmen tarımsal üretim ve birim alandan alınan verim açısından ülkenin önde gelen bölgelerindendir.  Bölgedeki arazilerin büyük bir bölümü tarla tarımına elverişlidir.  Ekolojik açıdan birçok ürünün yetişmesine uygun olmasına rağmen bölgede uzun yıllardan beri ayçiçeği-buğday tarımı yapılmaktadır.  Üreticilerin bu ürünlerin tarımında uzmanlaşması yanında bu ürünlerin hasadından sonra önemli bir pazarlama sorununun bulunmaması bölgede ayçiçeği-buğday münavebesinin yapılmasının en önemli nedenleri arasındadır.  2011 yılı verilerine göre Türkiye buğday üretiminin yaklaşık % 10’u ayçiçeği üretiminin % 60’ını ve pirinç üretiminin % 55’ i bölgeden karşılanmaktadır.

3  Trakya bölgesi özellikle tarla sebzeciliği ve seracılık açısından son derece uygun koşullara sahiptir.  Buğday tarımının sona erdiği ay olan Temmuz ayından, ayçiçeği tarımının başlayacağı Nisan ayına kadar yaklaşık 9-10 aylık bir süre bölgedeki tüm tarlalar boş kalmaktadır. Bu süre içerisinde boş kalan bu arazilerde bazı ürünlerin tarımının yapılabilmesi mümkün olduğu halde araziler sonbahar sürümü dışında işlenmemektedir.  Bölgede üretilen ürünler yine bölgedeki un, yağ ve çeltik işleme vb. gıda sanayi işletmelerinin ihtiyaç duyduğu hammaddelerin karşılanmasına önemli katkılar sağlamaktadır.  1950’li yıllarda bölgede bulunan gıda sanayi işletmeleri ve Çorlu ilçesinde bulunan dericilik işletmeleri bölgedeki sanayileşmenin temelini oluşturmaktadır. Bölgede 1980’li yıllardan sonra sanayi işletmelerinin faaliyet alanları genişlemiş ve tekstil-konfeksiyon, kimya ve ilaç, metal, kağıt-karton, yem sanayi, cam sanayi vb. sanayi ürünleri üretilmeye başlamıştır.

4  Bölgede yaşanan sanayileşmenin getirdiği ekonomik ve sosyal faydaların yanında çevre kirliliği nedeniyle ekonomik ve sosyal kayıplar da meydana gelmektedir. Çevre kirliliği bölgede Meriç ve Ergene nehrinden yapılan sulu tarımı tehdit etmektedir.  Bölgede yaşanan makro eğilim Tekirdağ ilinde sanayileşme ve buna bağlı olarak nüfusun artacağı yönündedir. İnşaat aşamasında olan birçok sanayi işletmesi ile birlikte yeni Organize Sanayi Bölgeleri konusunda yapılan yatırımlar halen sürmektedir.  Trakya’nın %81,65’ini potansiyel tarım alanları oluştururken; bu duruma karşıt bir durum olarak yanlış ve amaç dışı arazi kullanımının boyutları %22,30’a varmaktadır.  Trakya Bölgesinin büyük coğrafi bölümünü oluşturan üç ilin su stokları incelendiğinde, gerek kaynakların gerekse bölge zenginliğinin göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu su potansiyeli çeşitli yıllara ve mevsime göre değişim göstermektedir.

5  Trakya Bölgesinde Türkiye ortalamasının altında bir nüfus artışı gerçekleşmektedir. Ancak Çorlu ve Çerkezköy’e önemli göç olmaktadır.  Türkiye nüfusunun yaklaşık % 2’si Trakya’da yaşamaktadır. 2011 yılı verilerine göre Trakya'da 1.7 milyon kişi yaşamaktadır. 2015 yılı nüfus projeksiyonlarına göre bölge nüfusu 2 milyon kişi olacağı bekleniyor.  Ülkemizdeki bilinen doğal gaz üretim alanları Trakya ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunmaktadır. Toplam üretimin %83’ü Hamitabat sahasında yapılmaktadır.  Trakya, genel olarak tarım ve sanayi bölgesi olmasına karşın, coğrafi konumu itibariyle gerek Marmara Denizi gerekse İstanbul’a yakınlığı TEM ve D-100 karayollarının Avrupa, Asya arasında geçiş bölgesi olma durumuyla da yabancı turistlerin konaklama ve mola merkezi avantajına sahiptir. Bu özellik, bölge içerisindeki turizm faaliyetlerinin niteliğini, deniz turizmi ile, gezi ve seyahat içerikli turizme bağlı olarak oluşturmaktadır.

6 TRAKYA BÖLGESİ ve TARIM Tüm tarla arazilerinin % 95.8'inde tahıl (genelde buğday) ve yağlı tohumlu bitkilerin (ayçiçeği) tarımı yapılmaktadır. Ürün GruplarıEdirneKırklareliTekirdağToplam Ekiliş %Ekiliş %Ekiliş %Ekiliş % Tahıllar218 870 60.9170 494 65.6236 935 60.9626 299 62.1 Yağlı Tohumlar126 832 35.2 74 404 28.6138 359 35.6339 595 33.7 Baklagiller 1 095 0.3 1 981 0.8 1 089 0.3 4 165 0.4 Yem Bitkileri 4 174 1.2 5 904 2.3 2 802 0.7 12 880 1.3 Yumru Bitkileri 824 0.2 2 953 1.2 4 767 1.2 8 544 0.8 Sebzeler 7 748 2.2 4 025 1.5 5 196 1.3 16 969 1.7 Tarla Tarımı359 543 100.0259 761 100.0 389 148 100.01 008 452 100

7 Tarımsal Arazilerin İşletme Büyüklük Gruplarına Göre Oransal Dağılımı, (%) İşletme Büyüklük Grupları (da)TürkiyeTrakyaEdirneTekirdağ K.eli 0-40,280,030,010,04 0,05 5-91,070,160,140,09 0,29 10-194,281,501,061,33 2,46 20-4916,4812,3312,028,36 19,25 50-9919,9325,6730,6520,84 26,06 100-19920,9831,3330,9932,13 30,55 200-49919,820,7816,8125,42 19,20 500-9996,384,687,5810,23 1,54 1000-24995,900,440,340,80 - 2500-49992,780,280,360,37 - 5000-+2,040,27-0,34 0,56 Trakya bölgesi tarımının önemli sorunlarından biri de toprakların parçalanmasıdır. Bu özellik açısından Türkiye geneline göre daha iyi bir durumdadır. Türkiye genelinde göre bir tarım işletmesine düşen ortalama işletme genişliği 60 da ve 7 parça iken bu Trakya bölgesinde 81 da ve 7.5 parçadır.

8 Bölgede Yetiştirilen Tarımsal Ürünler (2011) ÜrünEdirneTekirdağKırklareli Toplam Buğday Alan (Ha)208 078205 660147 485561 223 Üretim (Ton)822 037988 955584 1702 395 162 Verim (kg/ha)3 9504 8103 9504 268 AyçiçeğiAlan (Ha)102 804139 29065 254307 348 Üretim (Ton)168 158258 75093 965520 873 Verim (kg/ha)1 6351 8601 4501 695 ÇeltikAlan (Ha)26 093211-26 304 Üretim (Ton)167 8591 470-169 329 Verim (kg/ha)6 4336 940-6 437 Ş. PancarıAlan (Ha)1 6001 3951 3154 310 Üretim (Ton)81 11064 36567 180212 655 Verim (kg/ha)50 6714 6165 10049 340 ArpaAlan (Ha)11 11320 57018 01749 700 Üretim (Ton)41 43291 88580 204213 521 Verim (kg/ha)3 7284 4704 4504 296 ÜzümAlan (Ha)2 4286 9206499 997 Üretim (Ton)14 89967 3894 19886 486 Verim (kg/da)914973646865

9 Trakya'daki Sığır Varlığının Genetik (ırk) Yapıya Göre Dağılımı Bölgede bulunan büyükbaş hayvanlardan ağırlığın Holstein inekte yoğunlaştığı saptanmıştır (%73,8). Süt verimi yüksek olan bu ırktan dolayı bölgenin süt verim ortalaması çok yüksek çıkmıştır. Süt üretimi Türkiye genelinde yaklaşık olarak 2,2 ton/yıl iken Trakya bölgesinde ortalama olarak 4,5 ton/yıl olarak tespit edilmiştir.

10 Trakya Bölgesindeki Üretici Örgütleri ve Ortak Sayıları EDİRNETEKİRDAĞKIRKLARELİTOPLAM Üretici Örgütü Koop.Ortak SayısıKoop. Ortak SayısıKoopOrtak SayısıKoop Ortak Sayısı Tarım Kredi Koop.39255435426 7443317 008126 69 295 Yağlı Toh. T.S.K925 835826 856820 25025 72 941 T. Kalkınma Koop.9312 652494 5259013 013232 30 190 Pancar Koop.7 42 903 5 24546 5 38 317 17 105766 Hizmet Birliği820 245618 80023 00016 42 045 Damızlık Yet. Bir.1140115511303425 TOPLAM 157127 318123 101 62613991 718419 320 662 Trakya bölgesinde toplam 402 üretici örgütü yaklaşık 215 bin üreticiye hizmet vermektedir. Elbette ki bazı üreticiler birden fazla üretici örgütüne katılmışlardır.

11 Trakya Bölgesinde Sanayileşme Bölgede yetiştirilen tarımsal ürünlerin işlendiği küçük işletmelerle başlayan sanayileşme 1980’li yıllardan sonra hızla gelişmeye başlamıştır. Bölgede başta tekstil ve gıda sektörü olmak üzere çeşitli büyüklüklerde 1192 adet sanayi işletmesi bulunmaktadır. Bölge ekonomisi gün geçtikçe tarıma dayalı bir yapıdan, sanayi ve hizmet sektörü ağırlıklı bir yapıya dönüşmüştür. Türkiye, kurulu kapasite açısından tekstil sektöründe Dünyada sayılı ülkeler arasına girmiştir. Trakya’da faaliyet gösteren çeşitli kapasitelerdeki 342 adet tekstil ve konfeksiyon işletmesinin 239’u Tekirdağ, 11’i Edirne ve 19’u ise Kırklareli ilinde bulunmaktadır.

12 Trakya Bölgesindeki İşletmelerin Sektörel Dağılımı

13 TRAKYA BÖLGESİNDE TARIM ve DİĞER ÜRÜNLER TİCARETİ Trakya bölgesinde en önemli tarımsal ürünler olan ayçiçeği ve buğday üretimi bölge üreticisinin en önemli geçim kaynağını oluşturmaktadır. Bölgede bu ürünlerde uzmanlaşma olduğu için bu ürünleri işleyen fabrikalar ve bu ürünlerin yurtiçi ve yurtdışı ticareti de bölgede yoğunlaşmaktadır. Ayçiçeği Bölgede ayçiçeğinin en önemli alıcısı Trakya Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Trakyabirlik)’dir. Trakyabirlik bölge geneline yayılmış 28 kooperatifi ile bölge üreticisinin ayçiçeğini satın almaktadır. Trakyabirlik yıllara göre değişmekle birlikte Trakya’da üretilen ayçiçeğinin ortalama %55’ini satın almaktadır. Buğday Bölgede en çok tarımı yapılan ürün olan buğday bitkisinde önemli alıcılardan birisi kamu kuruluşu olan Toprak Mahsulleri Ofisidir. Buğday ağırlıklı olarak un fabrikaları ve özel firmalarca satın alınmaktadır.

14 BÖLGE İLE İLGİLİ BAZI ÖNEMLİ İSTATİSTİKLER Trakya bölgesinde tarımsal ilaç kullanımı (kg-lt) Pestisit ÇeşitleriEdirneTekirdağKırklareliToplam İnsektisitler139 27940 24226 705206 226 Fungusitler163 940,3277 167113 652554 759 Fumigantlar68577145 790 Herbisitler808 836515 939223 029 1 547 804 Rodentisitler461 57372 1 691 Akarisitler-8432 116 Yağlar-2 058- 2 058 Toplam1 112 169837 640363 6352 313 444

15 İllere Göre Kimyasal Gübre Tüketimi (ton)-2010 Gübre Çeşidi EdirneTekirdağKırklareliToplam(Ton) 20.20.046.55455.175,94536.822138.551,945 A.Nitrat(%26 N)34.49835.066,44031.803101.367,440 CAN(%33)9.325--9.325,000 A.Nitrat(%33)-8.308,0503.04511.353,050 Üre(%46N)26.50531.409,85019.77577.689,850 A.Sülfat(%21N)10.125190,1107310.388,110 DAP(18-46)3.3952.607,5009106.912,500 15.15.157.3614.811,5001.26613.438,500 TSP(42-44)62183,1508051.050,150 26.13.0231-39270,000 12.30.12214352,7008061.372,700 P.Nitrat 13.0.464011,5004697,500 P.Sülfat-5,000-5,000 K.Nitrat-3,475 -3,475 8.24.8--22,000 Komp. 25.5.0-265,000265,000 P.Sülfat %50 K 20--42,00042,000 Kal.Nit. 15.5.26.5--44,000 Toplam138.310138.125,22095.703372 138

16 İŞSİZLİK Türkiye’de % 11.0 Edirne’de % 14.3 Kaynak : TUİK, 2010 Tü

17 GÖÇ 1990 Nüfusu : 404.599 2000 Nüfusu : 402.606 2010 Nüfusu : 395.463

18 YOKSULLUK Yeşil Kartlı Sayısı : 39 952 Kaynak : saglık.gov.tr, 2011 Nüfusa Oranı Edirne : % 1O.1 (395463 kişi/39952 yeşil kartlı) Tekirdağ : % 5.3 (783410 kişi/41227 yeşil kartlı) Kırklareli : % 6.8 (333179 kişi/22527 yeşil kartlı)

19 GELİR DURUMU Kişi Başına Gelir : Edirne : 1199 TL Kırklareli : 1398 TL Tekirdağ : 2192 TL Kaynak : Maliye Bakanlığı, 2011

20 ERGENENİN KİRLİLİĞİ

21 AYÇİÇEĞİ ve DIŞA BAĞIMLILIK Yağlı tohumlarda 7 milyon ton kapasite, 3 milyon ton üretim SONUÇ : Yılda 3 milyar $’ı aşan ithalat YıllarÜretimİthalat 2000800524 2001650183 2002850130 2003800541 2004800482 2005865491 20061010372 2007770596 2008900456 2009960586 20101050610 2011950640

22 ÇELTİK ve DIŞA BAĞIMLILIK 2.5 milyon ton kapasite, 800 bin ton üretim SONUÇ : Yılda 150 milyon $’lık ithalat YıllarÜretim 2000350 2001360 2002373 2003490 2004600 2005696 2006648 2007753 2008750 2009800 2010850 2011840