AKILLI ŞEBEKELERİN PARÇASI OLARAK

... konulu sunumlar: "AKILLI ŞEBEKELERİN PARÇASI OLARAK"— Sunum transkripti:

1 AKILLI ŞEBEKELERİN PARÇASI OLARAK
ELEKTRONİK HACİM DÜZELTME CİHAZI(KORREKTÖR) VE KALİBRASYONLARININ ÖNEMİ 0000,00 ELECTRONIC VOLUME CORRECTION DEVICE AS PART OF SMART GRIDS AND IMPORTANT OF ITS CALIBRATION Ali TEM UGETAM A.Ş. Teknolojik Hizmetler ve Belgelendirme Müdürü

2 İçerik Doğalgazın Ölçümlenmesi
Korrektör; Akıllı Şebeke Uygulamalarının Neresinde ? Metotlar / Standartlar Ülkemiz ve Diğer Ülkelerin Karşılaştırmalı Mevzuatı UGETAM Korrektör Laboratuvarı Yenilikler ve Trendler Değerlendirme ve Sonuç March 2003

3 Ölçüm ve Faturalandırma
= * P *T *Z * m3

4 Hacim Dönüşümü Prensibi
Sayacın ölçmüş olduğu hacim m3 P ö T ö Ts : 15°C (288,15 K) Ps : 1,01325 bar Ölçüm Şartları Referans Şartlar Standart şartlara dönüştürülmüş Sm3

5 PV = ZnRT PV = nRT Sıkıştırılabilirlik Faktörü
İdeal Gazdan Gerçek Gaza Z faktörü gazın basıncı, sıcaklığı ve bileşimine bağlı bir değişkendir.

6 Pö Ps Ts Tö Zs Zö Vs = Vö Vö x C = C : Dönüşüm Faktörü

7 Sıkıştırılabilirlik Formülasyonları
EN DOĞAL GAZ - SIKIŞTIRMA FAKTÖRÜ HESAPLANMASI BÖLÜM 2 : MOLAR BİLEŞİM ANALİZİ KULLANILARAK HESAPLAMA

8 Sıkıştırılabilirlik Formülasyonları
EN DOĞAL GAZ - SIKIŞTIRMA FAKTÖRÜ HESAPLANMASI - BÖLÜM 3: FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ KULLANARAK HESAPLAMA

9 Belirsizlik Karşılaştırması
Sıkıştırılabilirlik Formülasyonları Belirsizlik Karşılaştırması

10 Sıkıştırılabilirlik Formülasyonları
Hacim Düzeltici genellikle, AGA 8 DC 92 (Amerikan), AGA 8 G1,G2 (Amerikan), AGA NX19 (Amerikan), MGERG (Avrupa), SGERG 1,2,3,4 (Avrupa) ve benzeri hesap yöntemlerini kullanarak doğalgazın gerçek hacim değerini hesaplar. Bu sıkıştırılabilirlik faktörleri hesap metotları çok yakın değerler vermektedir. Ancak hesap metodunun, korrektörün kullanılacağı yerdeki gazın, basınç, sıcaklık, izafi yoğunluk, üst kalorifik değeri, gaz kompozisyon aralıklarına uygun olarak seçilmesi gerekmektedir. Bunlarla ilgili detaylar; ISO /-2/-3 standartlarında verilmektedir. March 2003

11 Hacim Düzeltme için Uygulama Kuralları
Yıllık tüketime göre; Fransa: T dönüşümü ; Q > 5 Gwh (> G 100 ) (GDF) PT(Z) dönüşümü ; Q > 24 Gwh (> G250 ) (GDF) T dönüşümü mümkün Basınç stabil İngiltere: PT(Z) dönüşümü ; Q > 3 Gwh (> G65) Hollanda: PT(Z) dönüşüm; Q > Nm3 Basınca göre; Almanya: PT dönüşümü önerisi; 1 < P < 4 bar PT dönüşümü zorunlu; 4 < P < 11 bar PT(Z) dönüşümü zorunlu; P > 11 bar

12 İzin Verilen Hata Oranları
Tip 1 (bütün sistem) Sıcaklık ve basınç veya sadece sıcaklık için belirli transdüser tiplerine sahip dönüşüm tertibatı. Tip 2 (ayrı bileşen) Sıcaklık ve basınç veya sadece sıcaklık ve ayrı olarak onaylanabilen ayrı bir hesaplama ünitesi için dıştan ayrı transdüserlere sahip dönüşüm tertibatı.

13 İzin Verilen Hata Oranları

14 Kalibrasyon 8 6 2 1 3 10 9 4 7 5 Kalibre edilen korrektörün sıcaklık sensörü Kalibre edilen korrektörün basınç sensörü Korrektör ile bilgisayar(yazılım) arası optik port/RS 232 kablosu Sıcaklık banyosu ile bilgisayar arası veri kablosu (RS232) Puls üreteci ile bilgisayar arası veri kablosu (RS232) Korrektörün puls bağlantı kablosu Referans PRT Sıcaklık Sensörü PRT okuyucu bilgisayar arası veri kablosu (RS 232) 1: Yüksek basınç kaynağı (200 bar-Azot) 2: Referans basınç kalibratörü-FLUKE DHI-PPC4 3: Referans sıcaklık kalibrasyon banyosu-FLUKE 7340 4: Referans puls üreteci 5: Bilgisayar ve otomatik kalibrasyon yazılımı 6: Kalibrasyonu yapılan korrektörler 7: Kalibrasyon sonucunda hazırlanan sertifika 8: Basınç manifoldu ve selenoid vanalar 9: PRT sıcaklık sensörü okuyucu-FLUKE 1529 Basınç kalibratörü ile bilgisayar(yazılım) arası optik port/RS 232 kablosu 10: Ayarlı DC voltaj kaynağı Bilgisayar ile DC voltaj kaynağı arası RS 232 kablosu DC voltaj kaynak ile korrektörler arası besleme kablosu March 2003

15 Kalibrasyon EHD cihazları MID 2004/22/AT Ölçü Aletleri Yönetmeliğinde yer alan, yasal metroloji sınıfına giren bir ölçüm (dönüşüm) cihazıdır. Bu cihazlar için sadece basınç ve sıcaklık sensörlerinin kalibrasyonlarının yapılması yeterli değildir. Dönüşüm cihazının tüm olarak ölçüm hatasının tespit edilmesi gereklidir. March 2003

16 Kalibrasyon Süresi EHD cihazları için Avrupa ve Dünyada gerekli yasal çerçeve oluşturulmuştur. Ülkeler arasında küçük farklar olmakla birlikte Almanya, Kanada, Çek Cumhuriyeti gibi ülkelerde 3-5 yıl arasında değişen sürelerde kalibre edilmektedirler. GDF (Gaz De France) tarafından EHD (Elektronik Hacim Düzeltici) cihazlar, yılda en az bir kere periyodik kontrole tabi tutulmaktadır. March 2003

17 Mevzuat Mevzuat Resmi Gazete İçerik
Doğal Gazın Faturalandırmaya Esas Satış Miktarının Tespiti ve Faturalandırılmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ- 31 Aralık 2002 tarih ve sayılı Resmi Gazete 300 mbar’ın üzerinde doğal gaz kullanan müşterilerin ölçüm sistemlerinde otomatik hacim düzelticisinin(Korrektör) bulunması zorunludur. EPDK kurul Kararı tarihli ve Sayılı Resmi Gazete, Karar No : 4793 Madde 1- Konut tüketicileri (evsel tüketiciler) hariç olmak üzere, tüm tüketiciler serbest tüketici statüsündedir. Madde 2- Konut tüketicileri (evsel tüketiciler) için serbest tüketici olma sınırı m3’tür. Serbest tüketici limiti için tek sayaçtan ölçülen tüketim miktarı dikkate alınacaktır. Serbest tüketici sınırı kaldırılmıştır. Doğal gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği tarihli ve sayılı Resmi Gazete Ölçüm Madde 41- Doğal gaz tüketim miktarının belirlenmesinde, sayaçlardan okunan değerin otomatik hacim düzelticiler vasıtasıyla düzeltilmiş hacim ölçüsüne göre hesaplanması esastır. March 2003

18 Mevzuat Mevzuat Resmi Gazete İçerik
2004/22/AT Ölçü Aletleri Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete MI-002_Ek 1'in ilgili gerekleri, bu Ek’in özel gerekleri ve bu Ek’te listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri, aşağıda tanımlanan, konutlar, işyerleri ve hafif sanayide kullanılan gaz sayaçlarına ve hacim dönüştürme cihazlarına uygulanır. March 2003

19 UGETAM Korrektör Laboratuvarı
* 2012 yılında TÜBİTAK destekli arge projesi olarak tamamlanan bir laboratuvardır. * 2013 yılında TÜRKAK’tan akreditasyon sağlanarak gaz sektörünün hizmetine sunulmuştur. * Bu alanda akreditasyona sahip Türkiye’nin İlk ve tek laboratuvarı olarak kayıtlara geçmiş bulunmaktadır. March 2003

20 UGETAM Korrektör Laboratuvarı
Türkiye’de İlk ve tek March 2003

21 UGETAM Korrektör Laboratuvarı
* EN A.2. Referans şartlardaki doğruluk deneyi * Çoklu kalibrasyon yapma (Eşzamanlı 5 farklı korrektör modelinin kalibrasyonunun tam otomatik olarak yapılmasını ve elde edilen verilerin ilgili kalibrasyon sertifikalarına yazılmasını sağlamayabilir. * Düzeltme faktörü hatası % 0,01’den (k=2, %95) daha iyi bir belirsizlik ile verilebilmektedir. * Ölçüm hatasındaki sapma istendiğinde servis yazılımı sayesinde düzeltilebilmektedir. * Pulse testi ile sayaç tarafından sağlanan hacim sinyalleri kontrol edilir. March 2003

22 Değerlendirme ve Sonuç
Elektronik hacim düzelme cihazlarının periyodik muayeneleriyle ilgili kuralların belirlenip uygulamaya konulması. EHD Cihazları için basınç, sıcaklık vs parametreler için aaalıkların belirlenmesi. EHD Cihazlarına veri ve ayarlama konusunda giriş yetkilendirmesi yapılması. EHD Cihazlarının kalibrasyonlarını yapacak laboratuvarlarla ilgili teknik düzenlemelerin yapılması. March 2003

23 Teknolojik Hizmetler ve Belgelendirme Müdürü
Teşekkürler … Ali TEM UGETAM A.Ş. Teknolojik Hizmetler ve Belgelendirme Müdürü