NEMLİLİK.

... konulu sunumlar: "NEMLİLİK."— Sunum transkripti:

1 NEMLİLİK

2 NEM a. Troposfer’deki su buharına nem denir. Su buharının kaynağı su yüzeyinden gerçekleşen buharlaşmadır. Buharlaşmaya etki eden önemli faktörler; sıcaklık, enlem, rüzgar, buharlaşma yüzeyinin genişliği ve yükseltidir. UYARI: Buharlaşma; sıcaklık, rüzgar hızı ve buharlaşma yüzeyinin genişliği ile doğru, enlem derecesi ve yükselti ile ters orantılıdır. b. Nem; Sıcaktan soğuğa, Ekvator’dan kutuplara, yerden yükseldikçe, denizlerden karalara, ormanlardan çöllere doğru azalma göstermektedir. c. Nem; aşırı ısınma ve aşırı soğumayı önler sıcaklık farklarını azaltır.

3 Atmosferdeki nem; MUTLAK NEM MAKSİMUM NEM BAĞIL NEM
Şeklinde ifade edilir.

4 Mutlak Nem Herhangi bir sıcaklıktaki 1m³ havanın taşıdığı gr cinsinden nem miktarıdır. (gr/cm ) UYARI : Buharlaşma şartlarının uygun olduğu yerlerde sıcaklık artarsa buharlaşma artar, bu durum da mutlak nemi arttırır. • Mutlak nem Ekvator’da fazla, kutuplarda ve çöllerde azdır, Deniz kıyılarında fazla iç kesimlerde azdır. Alçaklarda fazla yükseklerde azdır. • Mutlak nem yaz mevsiminde fazla, kış mevsiminde azdır.

5 Maksimum Nem Herhangi bir sıcaklıktaki 1 m havanın taşıyabileceği en fazla nemin gr cinsinden değeridir. (gr/m ) Havanın doyma noktasıdır. UYARI : Sıcaklık arttıkça hava genişler ve nem taşıma kapasitesi artar. Bu duruma örnek olarak • Sis etkisinin gece artıp gündüz azalması • Bir yamaç boyunca yükselen havanın yağış oluşturması verilebilir. UYARI : Sıcaklık arttıkça havanın doyma noktası yükselir ve hava kütlesi yağıştan uzaklaşır.

6 Sıcaklık Maksimum nem

7 Bağıl nem Maksimum nem

8 Bağıl Nem Aynı sıcaklıktaki havanın mutlak neminin maksimum neme olan oranının % olarak ifadesidir. UYARI : Bağıl nem kış mevsiminde fazla, yaz mevsiminde düşüktür. Bağıl nem sabaha karşı artar, öğleye doğru sıcaklık arttığı için azalır. Bağıl Nem =Mutlak Nem (Var olan Nem) x 100 Maksimum Nem (Doyma Miktarı) Formülü ile hesaplanır.

9 Sıcaklık Bağıl Nem

10 Maksimum nem Bağıl nem

11 Mutlak nem Bağıl nem

12 Nem Açığı Havanın yağış bırakabilmesi için ihtiyacı olan nem miktarıdır. Diğer bir deyişle maksimum nem ile mutlak nem arasındaki farktır. ÖR: 60 gr nem taşıyabilen bir havada (Maksimum nem), 15 gram nem (Mutlak Nem) varsa havanın nem açığı 60-15=45 gramdır. Bağıl nemi 15/60X100= %25dir. Dolayısıyla yüzde olarak nem açığı = %75dir.

13 Nem açığı ile bağıl nem arasında ters orantı vardır.
Nem açığı artarsa hava doyma noktasından uzaklaşacağından bağıl nem azalır. Nem açığı Bağıl nem

14 Bağıl nemin en düşük olduğu yerler
DÜNYA’DA Dönenceler civarındaki ÇÖLLER TÜRKİYE’DE Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir Bu bölgelerde sıcaklık yüksek (maksimum nem fazla), mutlak nem azdır.

15 Bağıl Nemi Artıran Etkenler
Bağıl nem, mutlak nemin artması ya da hava sıcaklığının azalması nedeniyle artar. Mutlak Nemin Artması: Mutlak nem bakımından fakir, diğer bir deyişle doyma açığı bulunan bir hava kütlesi denizler üzerinden geçerken buharlaşma yolu ile ya da mutlak nemi kendisinden daha çok (doyma noktasına yakın) olan bir hava kütlesi ile karşılaştığında karışma yolu ile mutlak nem bakımından zengin hale gelir. Hava kütlesinin sıcaklığı değişmeden nem kazandığı için bağıl nemi de artar. Hava Sıcaklığının Azalması: Hava kütlesi kendisinden daha soğuk bir hava ile karşılaştığında ya da soğuk bir zemin üzerinden geçtiğinde sıcaklığı düşer. Böylece nem miktarı değişmeden sıcaklığı düşen hava kütlesinin bağıl nemi artar.

16 Maksimum nem-Mutlak nem= Nem açığı 20-5=15 Nem açığı 15 gram
Hepsinin aynı anda yağış bırakabilmesi için en fazla soğuması gereken merkez hangisidir? Hangi merkezdeki hava doyma noktasına en uzaktır? IV. Merkezin nem açığı kaç gramdır? Birinci bölgede havanın bağıl nemi % kaçtır? Merkezlerin maksimum nemleri aynı olduğu için sıcaklıkları aynıdır. Bağıl nemi en fazla olan merkez hangisidir? Nem açığı en az olan merkez hangisidir? Bağıl nemlerine göre büyükten küçüğe sıralayınız. Maksimum nem-Mutlak nem= Nem açığı 20-5=15 Nem açığı 15 gram II Mutlak nem/Maksimum nemX100= Bağıl nem 10/20X100= 50 Bağıl nem %50 III II>I>IV>III II III (D) (Y)

17 I II I II Bağıl nemin en fazla olduğu merkez hangisidir?
Mutlak nem Sıcaklık Bağıl nem Bağıl nem I II III Mutlak Nem 10 gr Sıcaklık 5ºC 15ºC 8ºC I II III Mutlak Nem 8 gr 18 gr 10 gr Sıcaklık 10ºC Bağıl nemin en fazla olduğu merkez hangisidir? Bağıl nemin en az olduğu merkez hangisidir? Bağıl nemin en az olduğu merkez hangisidir? Bağıl nemin en fazla olduğu merkez hangisidir? I II I II

18 Çöllerde sıcaklığın fazla olmasından dolayı havadaki
mevcut su buharı fazladır. Bağıl nemin artması bulutluluğu arttırır, buharlaşmayı azaltır Ekvator ve deniz kıyılarında havanın mutlak nemi fazladır Buharlaşma az olduğundan kutuplarda mutlak nem azdır Sıcaklık arttıkça havanın nem taşıma kapasitesi azalır. Sıcaklık arttıkça hava doyma noktasından uzaklaşır. Hava sıcaklığının artması havanın nem açığını büyütür. D D D D D D D Y Y Y Y Y Y Y

19 Aşağıdakilerden hangisi, havanın taşıyabileceği nem miktarının sıcaklığı göre değiştiğini gösterir?
A) Denize yakın bölgelerin sıcak olması B) Bir yamaçta yükselen havanın yağış bırakması C) Ekvator çevresinin yağışlı olması D) Güneyden esen rüzgarın hava sıcaklığını artması E) Bazı bölgelerin yazın yağış alması

20 Sıcaklık arttıkça havanın taşıyabileceği su buharı miktarı da artar.
Aşağıdakilerden hangisi, bu durumun sonuçlarından biridir? A) Orta Kuşak’ta karaların batı kıyılarının çok yağış alması B) Havanın bulutsuz olduğu kış günlerinde günlük sıcaklık farkının fazla olması C) Yeryüzünden ısı kaybının fazla olduğu kış gecelerinde don olayının görülmesi D) Havanın nemli olduğu yerlerde bitki örtüsünün gür olması E) Gündüz, sis yoğunluğunun geceden daha az olması

21 Hava kütlesinin sıcaklığı yükseldikçe, taşıyabileceği nem miktarı artar.
Buna göre, Balkanlardan gelerek Türkiye üzerinden Basra Körfezi’ne ulaşan nemli bir hava kütlesinin nerede yağış bırakması beklenir, neden? A) Edirne ve Kırklareli yöresinde, çünkü, iki tarafında deniz olduğundan nem fazladır. B) Bolu ve Kastamonu yöresinde, çünkü, yükselti arttığından sıcaklık düşer. C) İç Anadolu Bölgesi’nde, çünkü, etrafı dağlarla çevrilidir. D) Marmara Denizi üzerinde, çünkü, buharlaşma fazladır. E) Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, çünkü, sıcaklığı yükseltir.

22 Havadaki bağıl nem oranı arttığında aşağıdakilerden hangisi beklenir?
A) Hava sıcaklığının yükselmesi B) Bulutluğun artması C) Alçalıcı hava hareketlerinin görülmesi D) Don olaylarının meydana gelmesi E) Rüzgar hızının artması

23 Aşağıdakilerden hangisi, havadaki bağıl nemin doyma noktasına ulaşmasını sağlayan etkenlerden biridir? A) Alçalıcı hava hareketlerinin olması B) Rüzgar şiddetinin artması C) Atmosferde farklı tipte bulutlar bulunması D) Hava sıcaklığının düşmesi E) Hava hareketlerinin karadan denize doğru olması

24 Buharlaşma miktarı sıcaklıkla doğru, bağlı nemle ters orantılıdır
Buharlaşma miktarı sıcaklıkla doğru, bağlı nemle ters orantılıdır. Aşağıdaki grafikte beş merkezin sıcaklıkları ve bağıl nem oranları gösterilmiştir. Yukarıdaki bilgilere göre, bu merkezlerden hangisinde buharlaşma miktarının en az olması beklenir? A)1 B)2 C)3 D)4 E)5

25 Kış mevsiminde havanın bulutlu olduğu günler, bulutsuz olduğu günlere oranla daha ılık geçer.
Bu durumun nedeni, aşağıdakilerden hangisidir? A) Yerin ısı kaybının azalması B) Güneşten daha çok enerji gelmesi C) Ilık rüzgarların hakim olması D) Mutlak nemin az olması E) Alçalıcı hava hareketlerinin olması

26 Bağıl nem, belli bir sıcaklıkta havada mevcut su buharı miktarının, havanın o sıcaklıkta taşıyabileceği maksimum su buharı miktarına oranıdır. Aşağıdaki grafik, belli bir yerde beş farklı sıcaklıkta hava da mevcut su buharı ile havanın taşıyabileceği maksimum su buharı miktarını (gr/m )göstermektedir. 3 Yukarıdaki bilgilere göre, kaç °C sıcaklıkta havada bağıl nem en düşüktür? A)5 B)10 C)15 D)20 E)25

27 YAĞIŞ

28 YOĞUNLAŞMA Atmosferdeki su buharının durum değiştirerek katı ya da sıvı hale geçmesine yoğunlaşma denir. Yoğunlaşma, hava kütlesinin soğuması sonucu gerçekleşen bir olaydır. Hava kütlesindeki havanın soğuması iki şekilde olur.

29 YÜKSELEREK SOĞUMA (Bulut) HAVA KÜTLESİNİN KENDİNDEN SOĞUK BİR YÜZEYE SÜRTÜNMESİYLE SOĞUMA (Sis)

30

31 YAĞIŞ OLUŞUMU

32 Yağışın oluşabilmesi için havanın yükselerek soğuması gerekir.
Çünkü yükselen hava soğur soğudukça fazla nem taşıyamaz doyma noktasına ulaşır

33 Alçalarak ısınan havada yağış oluşmaz.
Çünkü hava ısındıkça nem taşıma kapasitesi artar, doyma noktasından uzaklaşır.

34 Hava doyma noktasına yaklaşır
Hava yükseldikçe ; Maksimum nem azalır Hava doyma noktasına yaklaşır soğur Buharlaşma azalır Bulutluluk artar Nem açığı kapanır Bağıl nem artar Yağış oluşur

35 Hava doyma noktasından uzaklaşır Bulutluluk ortadan kalkar
Hava alçaldıkça Hava doyma noktasından uzaklaşır Bulutluluk ortadan kalkar Hava kurutucu etki yapar Bağıl nem azalır Maksimum nem artar Isınır Yağış oluşmaz Nem açığı artar Buharlaşma artar

36 YAĞIŞ BİÇİMLERİ Yağmur Kar Dolu Kırç Çiy 0ºC.nin üstünde oluşan
0ºC.nin üstünde oluşan 0ºC nin altında oluşan Atmosferde oluşan Yağmur Kar, Dolu 0ºC.nin üstünde oluşan 0ºC.nin altında oluşan Yerde oluşan Çiy Kırağı, Kırç Yağmur Kar Dolu Kırç Çiy

37 Oluşumlarına göre Yağış Tipleri
1. Yükselim yağışları (Konveksiyonel) - Isınan havanın dikey yönde yükselip soğumasıyla oluşurlar. - Yağış miktarı sıcaklığa bağlı olarak değişir. - En fazla Ekvatoral bölgede görülür. - Orta kuşakta etrafı dağlarla çevrili karaların iç kısımlarında görülür. Türkiye’de İç Anadolu’da ilkbaharda Kuzeydoğu Anadolu’da yaz mevsiminde görülür.

38

39 2. Yamaç yağışları: • Denizler üzerinden gelen nemli hava kütlelerinin dağ yamaçlarına çarpıp yükselmesi ve soğuması sonucunda oluşurlar. • Yağış miktarı dağların doğrultu ve yükseltilerine bağlı olarak değişir. • Güneydoğu Asya kıyılarında muson rüzgarları yaz mevsiminde yamaç yağışlarına neden olurlar. — Türkiye’de • Torosların Güney • Karadeniz dağlarının Kuzey • Amanosların Batı yamaçları • Menteşe dağlarının Güneybatı • Yamaçlarında görülürler.

40

41 3. Cephesel Yağışlar : • Sıcak havanın soğuk hava üzerinde yükselip soğumasıyla oluşurlar. • Orta kuşakta görülürler. • 60° enlemler çevresinde (Kutup Daireleri) Kutup rüzgarları ile Batı Rüzgarlarının karşılaşması sonucu oluşurlar. • Türkiye’de kışın özellikle Akdeniz’de görülen yağışlar cephesel özellik taşırlar.

42

43 Cephe yağışı Yamaç yağışı Konveksiyonel yağış

44 Dünya Aylara Göre Nem Dağılışı

45 DÜNYA YILLIK ORTALAMA YAĞIŞ DAĞILIŞI

46 Dünya’da Yağışın Dağılışı
Çok Yağışlı Bölgeler Ekvatoral Bölge: Yıl boyunca ısınmanın fazla olması nedeniyle yükselim yağışları görülür. Bu bölgede karşılaşan kuzey ve güney alizeleri de yükselim yağışlarına yol açar. Her mevsim yağışlı olan ekvatoral bölgede, Mart ve Eylül aylarında yağış miktarı artar. Yıllık yağış toplamı 2000 mm civarındadır. Muson Asyası: Yaz musonlarının etkisiyle yaz aylarında bol yağış alır. Yağışlar, yamaç yağışı şeklindedir. Kış ayları genellikle kurak geçer. Yıllık yağış miktarı 2000 mm’nin üstündedir. Orta Kuşak Karaların Batı Kıyıları: Her mevsimin yağışlı olduğu bölgelerdir. Kış yağışlarının nedeni gezici alçak basınç ve buna bağlı cephe sistemleridir. Dağlık kıyalarda yer şekilleri yağış miktarını artırıcı etki yapar. Ayrıca bu kıyılar bati rüzgarları ve sıcak su akıntılarının etkisi altındadır.

47 Kurak Bölgeler Subtropikal Yüksek Basınç Bölgeleri: 20° - 30° enlemleri arasında yıl boyunca yağışın çok az görüldüğü hatta bazı yıllarda yağışın hiç görülmediği bölgeler vardır. Alçalıcı hava hareketleri nem açığını büyütür ve kuraklığın belirginleşmesine neden olur. Bu bölgeler, Büyük Sahra, Arabistan ve Avustralya’da geniştir. Güney Afrika, Güney Amerika ve Meksika’da daha dar alanlıdır. Orta Kuşak Kıtalarının Deniz Etkisine Kapalı İç Kısımları: Denizden çok uzak olan bu bölgelere nemli rüzgarlar ulaşamaz. Kıyıya paralel uzanan dağ sıraları da nemli rüzgarları engellediği için bu bölgelerde kuraklık belirgindir. Örneğin Orta Asya çöllerinin oluşumu buna bağlıdır. Kutuplar: Kutuplar çevresi soğuk olduğundan havanın mutlak nemi düşük ve yağış miktarı azdır. Ayrıca buralarda yüksek basınç alanının egemen olması yağışları önler. Buralara daha çok soğuk çöller denir.

48 Yukarıda bir yamaç yağışının oluşumu gösterilmiştir.
Yukarıdaki yağış oluşumu Türkiye haritası üzerindeki taralı alanlardan hangisinde daha az görülür? A) I B) II C) III D) IV E) V

49 Kırağı ve kırç yağışları 0°C’nin altında çok soğuk ortamlarda gerçekleşirler.
Yukarıda verilen taralı alanlardan hangisinde Ocak ayında bu tür yağışların görülme olasılığı en azdır? A) I B) II C) III D) IV E) V

50 Aşağıdaki rüzgarlardan hangisinin yağış getirmesi beklenir?
A) Yamaçlardan eteklere doğru esen B) Denizlerden karalara doğru esen C) Engebesiz bir oluk içinde esen D) Ovalardan denizlere doğru esen E) Bir yamacı aşıp yamaçlardan aşağı esen

51 Aşağıdakilerden hangisi, Hint yarımadasının büyük bir kesiminin kışın kurak geçmesinin nedenlerinden biridir? A) Karaların iç kısmında yüksek dağların bulunması B) Muson rüzgarlarının karadan denize doğru esmesi C) Ekvator’a yakın olması D) Kıyılarında derin körfezlerin bulunması E) Akarsu havzalarının geniş olması

52 Yukarıda esiş yönü ve ortamı gösterilen rüzgarlardan hangilerinin yağış getirmesi beklenir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

53 Havadaki nem oranının doyma noktasına erişmiş olması, hangi hava olayına yol açar?
A) Hava basıncının yükselmesine B) Rüzgarın şiddetlenmesine C) Sıcaklığın yükselmesine D) Yağışın başlamasına E) Bulut seviyesinin yükselmesine

54 Bir yerde yağışın başlaması, aşağıdakilerden hangisine işarettir?
A) Rüzgarın şiddetleneceğine B) Sıcaklığın günlük ortalamanın üstüne çıktığına C) Hava basıncında ani yükselme olduğuna D) Havadaki nemin doyma noktasına eriştiğine E) Bulut seviyesinin alçalacağına

55 Teşekkürler...