Her Sulamada Uygulanacak Sulama Suyu Miktarı ve Sulama Aralığı

... konulu sunumlar: "Her Sulamada Uygulanacak Sulama Suyu Miktarı ve Sulama Aralığı"— Sunum transkripti:

1 Her Sulamada Uygulanacak Sulama Suyu Miktarı ve Sulama Aralığı
Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % cinsinden verilmesi durumda; D.N. T.K. TK (%) SN (%) biliniyorsa; mm Ry S.N. dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm TK : Tarla kapasitesi, % SN : Solma noktası, % Ry : Kullanılabilir su tutma kapasitesinin tüketilmesine izin verilen kısmı t : Toprağın hacim ağırlığı, g/cm3 D : Islatılacak toprak derinliği, mm F.K.T. Kullanılabilir su tutma kapasitesinin derinlik cinsinden verilmesi durumunda; dk biliniyorsa; dn = dk.D.Ry dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm dk : Kullanılabilir su tutma kapasitesi, mm/m D : Islatılacak toprak derinliği, m Ry : Kullanılabilir su tutma kapasitesinin tüketilmesine izin verilen kısmı

2 Su kaynağında ihtiyaç duyulan toplam sulama suyu miktarı :
Ry, bitkiye göre değişir. Ry, sulama yöntemine göre de değişir. Ry değeri bilinmediğinde (ortalama ) % 50 (0.50) alınabilir. Yüzey ve yağmurlama sulama yöntemi için : damla ve küçük başlıklı yağmurlama sulama (ağaçaltı sulama yönt..) için : alınır. Tarla parsellerinde her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı: dt : Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, mm dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm Ea : Su uygulama randımanı (Tarla sulama randımanı) (Ea, yüzey sulama yöntemlerinde , yağmurlama yönteminde , damla sulama yönteminde arasında değişir) Su kaynağında ihtiyaç duyulan toplam sulama suyu miktarı : dt : Su kaynağında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarı, mm dn : Bitki kök bölgesinde depolanması istenen sulama suyu miktarı, mm Ea : Su uygulama randımanı (Tarla sulama randımanı) Ec : Su iletim randımanı (Toprak kanallarda 0.70, beton kaplamalı kanallarda 0.85, basınçlı boru hatları olan sistemlerde 1.00 yani % 100 alınabilir)

3 Sulama aralığı : SA : Sulama aralığı, gün
dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm ET : Bitki su tüketimi, mm/gün Sulama aralığı ağır bünyeli topraklarda su tutma kapasitelerinin daha yüksek olması nedeni ile hafif bünyeli topraklara göre daha fazla olur.

4 Örnek: Verilenler: -Kullanılabilir su tutma kapasitesi, dk= 160 mm/m -Etkili bitki kök derinliği, D= 60 cm -Bitki su tüketimi, ET= 5.9 mm/gün -Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 50’si tüketildiğinde sulamaya başlanacaktır, Ry= 0.50 -Su uygulama randımanı, Ea= % 65 -Su iletim randımanı, Ec= % 85 İstenenler: Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı Sulama aralığı Tarlabaşında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı Su kaynağında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı Çözüm: Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı; dn = dk.D.Ry=160 x 0.60 x 0.50 =48 mm b) Sulama aralığı; SA=dn / ET=48/5.9=8 gün c) Tarlabaşında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı (Tarlaya her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı) dt =dn/Ea=48/0.65 =73.8 mm d) Su kaynağında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı; dt =dn/Ea Ec=48/0.65 x 0.85 = 86.9 mm

5 Belirli bir sulama sisteminin kapasitesi için temel denklem:
SİSTEM KAPASİTESİ Belirli bir sulama sisteminin kapasitesi için temel denklem: dn var A  d = 3.6  Q  T  Ea idi. dt yok dt verilmişse ; dn verilmişse ; Üstteki eşitlik daha önce verilen dt ’yi hesaplamada kullanılan ve eşitliklerinde mm cinsinden bulunacak toplam sulama suyu ihtiyacının L/s cinsinden ifade edilmesinde ya da su kaynağında mevcut sulama suyu ile belirli bir tarla parselinin ne kadar sürede sulanacağının belirlenmesinde kullanılabilir.

6 Anılan eşitlikten T çekilirse ;
Q : Sistem kapasitesi (L/s) A : Sulanacak alan (da) dt : Toplam sulama suyu ihtiyacı (mm) T : Sulama süresi (h) dn : Net sulama suyu ihtiyacı (mm)

7 Örnek 1: Verilenler: -Tarla parselinin büyüklüğü, A= 20 da -Uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, dt= 90 mm -Tarlanın 10 saatte sulanması istenmektedir, T=10 h İstenen: -Tarlabaşı kanalında ihtiyaç duyulan debi miktarı Çözüm: Q= (A dt)/ (3.6 T)= (20 x 90)/ (3.6 x 10) = 50 L/s Örnek 2: Verilenler: -Su kaynağında mevcut debi, Q= 60 L/s -Tarla parselenin büyüklüğü, A= 50 da -Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, dn= 80 mm -Su uygulama randımanı, Ea= % 70 -Su iletim randımanı, Ec= % 100 İstenen: -Tarlanın sulama süresi Çözüm: Önce dt sonra T bulunmalı. dt= dn/ Ea.Ec= 80 / (0.70 x 1.00) = mm T=(A dt)/ (3.6 Q)= (50 x 114.3)/ (3.6 x 60)= 26 h

8 Sulama Zamanının Planlanması
Fenolojik gözlemlerle Toprak neminin elle kontroluyla Toprak neminin ölçülmesiyle Bitki su tüketiminden yararlanarak (Su dengesi denklemi) Gravimetrik yöntem Tansiyometreler Nötron Prob yöntemi

9 Fenolojik Gözlem

10 Elle kontrol

11 Toprak Neminin Ölçülmesi

12 Gravimetrik Yöntem: Örnek kabı
Pw : Kuru ağırlık yüzdesi cinsinden nem (%) W : Toprak örneğinin yaş ağırlığı (g) Ws : Toprak örneğinin kuru ağırlığı (g)

13 Tansiyometre Yöntemi: Sulama Zamanı İçin Tansiyon Değerleri
30 20 10 Toprak nemi Pw (%) Tansiyometre okumaları (cb) Sulama Zamanı İçin Tansiyon Değerleri BİTKİ TANSİYON (cb) Meyve ağaçları 70 – 80 Narenciye 50 – 70 Bağ 40 – 60 Domates 60 – 70 Marul 40 – 50 Çilek 25 – 35 Kereviz 20 – 30 Kavun, Karpuz, Havuç…. 50 – 60 Tansiyometre

14 (Nötron okuması/Standart okuma)
Nötron Prob Yöntemi: Toprak nemi Pv (%) Sayım oranı (Nötron okuması/Standart okuma) .

15 Bitki su tüketiminden yararlanarak (su dengesi denklemi kullanılarak) sulama zamanının belirlenmesi:
S = I + P – ET – D S : Topraktaki su değişimi, mm I : Sulama, mm P : Yağış, mm ET : Evapotranspirasyon, mm/gün veya mm/ay D : Drenaj, mm Tarih Başlangıç Nemi (mm) Sulama Suyu (I) (mm) Yağış (P) Toplam Nem Periyot Sonu Nem (mm) Periyodik ET Yığışımlı ET 22/03 01/04 12/04 25/04 05/05 25/05 300 250 200 260 210 290 - 120 110 15 25 12 26 315 275 332 346 65 75 72 50 56 140 212 262 318 (+)

16 mm suyun hacim cinsinden ifade edilmesi
1 da 1 mm su da alanda m3 (1 ton) su 1 mm su m alanda lt (1kg) su

17 Pompa diesel yerine elektrik motoru ile çalıştırılacaksa gerekli güç :
SULAMADA POMPA GÜCÜ hb : Basma yüksekliği Pompa H = he + hb + hs hs = (he+hb)0.10 he : Emme yüksekliği H : Manometrik yükseklik (m) hs : Sürtünme kaybı (m) Q  L/s 1 kg/dm3 (lt) m3/s kg/m3 (ton) P : Pompa gücü (BG) (Pompa diesel motorla çalıştırılacaksa gerekli güç) Q : Debi (L/s) H : Manometrik yükseklik (m) : Suyun yoğunluğu (1 kg/dm3) p: Pompa randımanı (%) Pompa diesel yerine elektrik motoru ile çalıştırılacaksa gerekli güç : 1 BG = KW

18 ÖRNEK PROBLEMLER