ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK ORTAMLARDA DESTEKLENMESİ

... konulu sunumlar: "ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK ORTAMLARDA DESTEKLENMESİ"— Sunum transkripti:

1 ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK ORTAMLARDA DESTEKLENMESİ
Yrd. Doç. Dr. Özge VERGİLİ

2 ENGELLİ KİMDİR ? ÖZÜRLÜLER KANUNU’NA GÖRE
“Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi”

3 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ’NE GÖRE
Bir bozukluk ya da yetersizlikten kaynaklanan bir dezavantaj olup, bireyin kendisi için normal olan bir rolü (yaşına, cinsiyetine, sosyal ve kültürel faktörlere dayanan) yerine getirmesini sınırlayan ya da önleyen bir durumdur

4 ENGEL SOSYAL BİR FENOMENDİR
Bireyin engelli olup olmayacağı toplumdaki diğer kişilere bağlıdır Engel, bireyin sahip olduğu performans ya da statü ile, bir üyesi olduğu belirli bir grubun beklentileri arasındaki uyumsuzluk ile karakterizedir

5 ENGEL SOSYAL BİR FENOMENDİR
Dezavantaj, kişinin genel normlara uyamaması sonucunda meydana gelir Dolayısı ile engel, sosyal bir fenomen olup, bireyin bozukluk ya da yetersizliği sonucunda ortaya çıkan sosyal ve çevresel sonuçları temsil eder

6 ENGEL SOSYAL BİR FENOMENDİR
Engel düzeyi akranlarına göre çok daha şiddetli olan bir birey, ailesinin ya da sosyal çevresinin daha yoğun desteği sayesinde çok daha düşük düzeyde dezavantaj deneyimleyebilir

7 Engellerin Sınıflandırılması
Hayatta Kalmaya Yönelik Roller Oryantasyon engeli Fiziksel bağımsızlık engeli Mobilite engeli Meşguliyet engeli Sosyal integrasyon engeli Ekonomik kendine yetebilirlik engeli Diğer Engeller

8 EĞİTİM KANUNLAR İLE YAPILANDIRILMIŞ VE KORUNMAKTA OLAN BİR HAKTIR

9 5378 sayılı Özürlüler Kanunun 15
5378 sayılı Özürlüler Kanunun maddesine göre: “Hiçbir gerekçeyle özürlülerin eğitim hakkı engellenemez”

10 Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinin 24 maddesi ile Taraf Devletler; engelli kişilerin eğitim hakkını tanımaktadır ve taraf devletler engelli kişilerin özgür bir topluma etkin bir şekilde katılabilmelerini sağlayıcı hedeflere yönelik olan her düzeydeki kapsamlı bir eğitim sistemini ve yaşam boyu öğrenimi sağlayacaklardır.

11 Engelli çocuklara, gençlere ve yetişkinlere, özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve özürlü olmayanlarla eşit eğitim imkânı sağlanmalıdır

12 EĞİTİMİN TEMEL İŞLEVİ Eğitim bir bireyin yaşam alanlarındaki repertuarların gelişmesine katkıda bulunan en önemli araçlardandır

13 Bireylerin sosyal yaşama katılımlarını ve özerkliğini sağlayan eğitime erişim engelliler açısından sorun olmaya devam etmektedir

14 Eğitimde fırsat eşitliğine rağmen engelli bireylerin, eğitimde bireysel hedeflerine uygun eğitim programları ile eğitim sisteminin içine dahil edilemediğini görmekteyiz

15 Bu durumun en önemli nedeni mevcut olan eğitim programlarının farklı bireysel ihtiyaçlara uygun cevap verememesidir

16 ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMLERİ
Yüksek öğrenim gören özürlü öğrencilerin öğrenim hayatlarını kolaylaştırabilmek için gerekli akademik ortamın hazırlanmasını ve eğitim - öğretim süreçlerine tam katılımlarını sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak ve düzenlemeler yapmak üzere yükseköğretim kurumları bünyesinde “Yükseköğretim Kurumları Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği”ne dayanarak kurulan birimlerdir

17 Engelli Öğrenci Biriminin Amaçları
Engelli birey için erişilebilir, ulaşılabilir düzeyde engelsiz bir üniversite ortamının sağlanması

18 Engelli Öğrenci Biriminin Amaçları
* Eğitimde ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik * Eğitim-öğrenim olanaklarının engelli öğrenciye uyarlanabilmesi * Engelli öğrencinin üniversite sosyo - kültürel yapısına uyumu * Bireysel farklılıklara saygı çerçevesinde tüm üniversite paydaşlarında farkındalığın oluşturulması

19 Engelli Öğrenci Biriminin İşleyişi Rektör yardımcısı sorumluluğunda Rektörlüğe bağlı bir birim olarak çalışır

20 Bazı üniversitelerimizde Engelli Araştırma ve Uygulama Merkezleri ile ortak ya da merkez çatısı altında faaliyetlerini yürütebilmektedir

21 Erişebilirlik açısından her birimde (fakülte / yüksekokul / enstitü) engelli öğrenci birimine bağlı engelli akademik danışmanı ve engelli birim koordinatörleri seçilebilmektedir

22 Engelli Öğrenci Birimine Başvuru

23 Engelli Öğrenci Birimi Kayıt Masaları
Öğrenci beyanına dayalı kişisel başvuru EÖB web sayfasına başvuru formu Öğretim elemanlarının yönlendirmesi ile başvuru

24 İç Paydaşlar Öğrenci İşleri Dairesi Başkanlığı Yapı İşleri Dairesi Başkanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Koruma Güvenlik Birimi Yurtlar Rehberlik Servisi Öğretim elemanları ve öğrenciler

25 Dış Paydaşlar - Yükseköğretim Kurulu Özürlü Öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Birimi - ÖSYM Özürlü Öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Birimi - ÖZİDA (Başbakanlık Özürlüler Dairesi Başkanlığı) - Engelsiz Üniversite Çalıştayları - İlgili Sivil Toplum Kuruluşları

26 Engelli Öğrenci Biriminin Görevleri
Bilgiye Erişim Birimin faaliyetleri ve çalışma alanları hakkında bilgilendirme ( web, broşür, vs.) Üniversitenin ulaşabilirlik ve erişebilirliği konusunda üniversiteye aday öğrenci ve velileri bilgilendirme İlgili yasa ve mevzuat konularında ilgili kişi ve kurumları bilgilendirme

27 2. Uyarlama Eğitim- öğretim ortamlarının uyarlanabilmesi için Üniversite birimleri ile işbirliği Üniversite Teknolojik donanımının sağlanması Braille printer ve şekil çizici

28 Derslerde Power point, tahta büyütücü gibi cihazların kullanımı
Bilgisayar laboratuarları (donanımlı bilgisayarlar, kitap tarayıcı, internet okuyucu programlar) Okuma odaları Özel araç gereç ve materyaller

29 - İşaret dili tercümanı
3. Ders ve Ders materyallerinin uyarlanabilmesi için ilgili kişi ve kurumlarla işbirliği - Öğrenci gereksinimlerine göre kişisel çözümler - İşaret dili tercümanı - Yabancı dil öğreniminde görsel ve işitsel özen - Bilgisayar öğretimi

30 * Akademik destek * Araç-gereç, materyal * Not tutucu * Ders sırasında ses kaydı

31 4. Sınavların Uyarlanması
Sınavların eşit koşullarda yapılması/ performansın doğru ölçülmesi Ek süre, ayrı sınav ortamı, alternatif sınav formatı, okuyucu, bilgisayar kullanımı,vb Gözetmen verilmesi (Okuyucu)

32 5.Ulaşılabilir bir kampus için fiziki uyarlama konusunda ilgili kişi ve kurumlarla işbirliği
Servis / Özel araç Rampalar Asansörler Kaldıraçlar Özel park yerleri

33 Sınıfların yeri Sıraların yükseklik ayarları Kütüphane, yemekhane ulaşımı Konferans salonları ulaşımı (ÖZİDA: Yerel Yönetimler İçin Özürlülere Yönelik Fiziki Ve Mimari Düzenleme Klavuzu)

34

35 Engelli Öğrencilerin Sorumlulukları
Öğretim elemanları ile iletişim kurmak İhtiyaç duydukları uyarlamalar konusunda “engelli öğrenci birimi”ni bilgilendirmek Akademik uyarlamaya ihtiyaç duyduklarını belgelemek Akademik uyarlama mektubunun öğretim elemanına ulaştırılmasını sağlamak

36 Engelli Öğrencilerin Sorumlulukları
Fakülte, enstitü ve bölüm tarafından sağlanan / sağlanmayan hizmetler hakkında engelli öğrenci birimini bilgilendirmek Durumundaki veya iletişim bilgilerindeki değişiklikleri bildirmek Öğretim elemanları ve akademik danışmanı ile sürekli ve tutarlı bir ilişki kurmak Engelli öğrenci birimi tarafından web sitesi, e-posta veya telefon aracılığı ile sağlanan bilgileri takip etmek, planlanan bireysel veya grup görüşmelerine katılmak

37 Not tutucu ve ders partneri hizmeti alan öğrencinin bir takım ek sorumlulukları da bulunmaktadır

38 Öğretim Elemanlarının Sorumlulukları
Öğretim elemanları yasal düzenlemelere uygun davranma (örn. YÖK Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği) ve engelli öğrenciler için makul uyarlamaları uygulama sorumluluğunu taşır

39 Öğretim Elemanlarının Sorumlulukları
Ders izlencelerine “engel durumunuzdan ötürü herhangi bir akademik uyarlamaya ihtiyaç duyuyorsanız “lütfen benimle iletişime geçiniz” ifadesini eklemek Dersi takip etmekte herhangi bir sorun yaşanıp yaşanmadığını tespit etmek üzere öğrencileri gözlemlemek

40 Öğretim Elemanlarının Sorumlulukları
Eğer bir öğrencinin desteğe ihtiyacı varsa öğrenciyle özel olarak iletişime geçmek ve öğrenciyi “engelli öğrenci birimi” ne yönlendirmek Öğrencinin engel durumu ve makul uyarlamalar hakkında bilgi edinmek

41 Öğretim Elemanlarının Sorumlulukları
Engelli öğrenci birimi tarafından öğrenci aracılığı ile gönderilen akademik uyarlama mektubunu incelemek, imzalamak ve mektupta önerilen uyarlamaları yerine getirmek Makul uyarlamaların etkinliğini değerlendirmek için öğrencinin durumunu takip etmek Öğrencinin mahremiyetine saygı duymak ve engeline ilişkin bilgileri gizli tutmak

42 Öğrenci Asistanlarının Sorumlulukları
Not tutucunun sorumlulukları Derse düzenli olarak devam etmek ve not tutmak Önceden kararlaştırılmış biçimde notları çoğaltmak Önceden kararlaştırılmış yer ve zamanda uygun şekilde notları ilgili öğrenciye ulaştırmak Not tutma hizmeti verilen öğrencinin mahremiyetine, kimlik ve engellilik bilgilerini kimseyle paylaşmayarak saygı duymak Katılamayacağı dersleri önceden bildirmek

43 Öğretim Elemanlarının Sorumlulukları
Ders partnerinin sorumlulukları İlgili öğrenci ile çalışmak üzere önceden kararlaştırılan gün, yer ve saatte buluşmak Çalışma yapılacak konu ile ilgili ön hazırlık yapmak ve öğrenciye konu ile ilgili güncel ve doğru bilgiyi sunmak Kararlaştırılmış çalışma süresine sadık kalmak Ders partneri hizmeti verilen öğrencinin mahremiyetine, kimlik ve engellilik bilgilerini kimseyle paylaşmayarak saygı duymak Katılamayacağı dersleri önceden bildirmek Birimi yapılan çalışmalar hakkında düzenli olarak bilgilendirmek

44 KAPSAYICI ÖĞRETİM VE DEĞERLENDİRME

45 Kapsayıcı Öğretim ve Değerlendirme
Kapsayıcı öğretim ve değerlendirme akademik standartları korumakla birlikte, öğrencilerin farklı durumlarını anlama, öğrenme ortamına uyarlama ve engelli öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılama anlamına gelmektedir Kennedy, Treanor ve O’Gardy, 2008

46 Kapsayıcı Öğretim ve Değerlendirme
Belirli bir dersi ya da programı daha erişilebilir kılmak içim makul uyarlamalar gerekebilir Bu uyarlamalar öğrencilerin ihtiyaçlarına ve yetilerine dayanarak belirlenebilir Bu uyarlamaların amacı öğrencinin engelleyici durumundan kaynaklanan engel ve dezavantajları ortadan kaldırmaktır

47 Kapsayıcı Öğretim ve Değerlendirme
Bu nedenle, öğrenciye engelinden dolayı ek puan vermeyiniz Öğrencinin aldığı makul akademik uyarlamayı sebep göstererek de ondan puan kırmayınız

48 GENEL İPUÇLARI HER ENGELLEYİCİ DURUM DİĞER KİŞİLER İÇİN GÖRÜNÜR OLMAYABİLİR İşitme güçlüğü Öğrenme güçlüğü Kronik hastalıklar

49 GENEL İPUÇLARI İKİ KİŞİ AYNI TANIYI ALMIŞ OLSA DA ENGELLEYİCİ DURUMLAR HER İKİSİ İÇİN DE AYNI OLMAYABİLİR Sahip olunan yetiler Tercih edilen stratejiler

50 GENEL İPUÇLARI BİR KİŞİNİN YETİLERİNE VE KAPASİTESİNE, KİŞİNİN ENGEL DURUMUNU DÜŞÜNEREK KARAR VERMEYİNİZ Bu kişi nasıl yapabilir sorusuna odaklanmak Öğrencinin akranlar ile eşit olabilmek için ne gibi değişik çözümlere ihtiyacı vardır? Makul uyarlamalar neler olabilir? Alternatifler bulmak için deneme fırsatı vermek

51 GENEL İPUÇLARI BİR KİŞİ BİRDEN FAZLA ENGELE SAHİP OLABİLİR

52 GENEL İPUÇLARI ENGELLER YALNIZCA FİZİKSEL DEĞİLDİR
Ön yargılı ve kalıplaşmış tutumlar Acıma duygusu Başarıya dair ön yargılı tutumlar

53 Bir dersi erişilebilir kılmak için ilk adımlar
Dersin izlencesine duyuru eklenmesi- akademik uyarlama ve / veya yardımcı kaynak ihtiyacına yönelik İlk derste iletişimi sağlamaya yönelik duyuru yapmak

54 KAPSAYICI ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
El yazısından oluşan ders notları yerine elektronik notlar hazırlayın Ders notlarınızı çevrimiçi erişilebilir hale getirin Ders notlarınızı power point sunuları gibi elektronik bir formatta ve dersten önce erişilebilir hale getirin Öğrencilerinizin planlama yapmalarına ve okumalarına olanak sağlamak için önceden bir okuma listesi verin Okuma listesindeki en önemli kitapları belirtin ve öğrencileri okumalardaki anahtar noktalara yönlendirin

55 KAPSAYICI ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Yeni bir konuyu anlatırken konuyu genel olarak tanıtın. Her dersin sonunda anahtar noktaların, yeni kelimelerin ve terimlerin üzerinden geçerek bir özet yapın Öğrencilerin rutin programlarındaki değişikliklerden haberdar olduklarından emin olun Ödev konuları önceden verilmelidir. Ek izlemeler aracılığı ile ödeve dair beklentilere açıklık getirilebilir Sınavların yapısını ve yönergelerini açıklayın Bazı öğrenciler derslere devam konusunda esnekliğe ihtiyaç duyabilirler Bazı öğrenciler ek dinlenme sürelerine ihtiyaç duyabilir

56 KAPSAYICI ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Bazı engelli öğrenciler ödevleri ve sınavları tamamlamak için ek süreye ihtiyaç duyabilir. Yeni ödev teslim tarihi ve sınav süresi öğrenciyle birlikte kararlaştırılmalıdır Bazı öğrenciler için grup ödevleri hazırlamak özellikle zor olabilir. Bu gibi durumlarda grup ödevinin alternatifleri düşünülmelidir Bazı öğrenciler derslerde not tutma konusunda desteğe ihtiyaç duyabilir

57 KAPSAYICI ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Sınavların alternatif formatlarda hazırlanması / büyük punto, renkli baskı, bilgisayar tabanlı sınavlar vb. Görevlerin parçalara bölünmesi Öğrenciye alternatif yollar sunulması / grup yerine bireysel ödev, sözlü sunum yerine yazılı ödev vb. Sınavlar için ayrı bir sınıf, okuyucu ya da kaydedici sağlanması Kennedy ve ark 2008 Kennedy ve ark. 2008

58 Ø SEMPATİ

59 EMPATİ

60 TEŞEKKÜR EDERİM