İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

... konulu sunumlar: "İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi"— Sunum transkripti:

1 İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
ÖLÇEK UYARLAMA Doç. Dr. Fatih ÇETİN Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

2 Sunuş Planı Neden uyarlama? Kültürel etkiler, Çeviri, Uyarlama,
Güvenilirlik, Geçerlilik, Karşılaşılan sorunlar,

3 Varolan bir ölçeği tekrar uyarlama çabası…neden?
Başlarken… Varolan bir ölçeği tekrar uyarlama çabası…neden? Uyarlama, eğer mevcut ölçek varsa neden yapıldığı gerekçelendirilmeli, yoksa yapılmamalıdır. Mevcut varken neden farklı arayışlara girilmektedir ? Eğer madde bazında yapılacak ölçümler teorik yapıyı daha iyi açıkladığına ilişkin bir veri/istatistik elde edilebilirse yapılabilir.

4 Yeni bir ölçek mi? yoksa uyarlanmış bir ölçek mi?
Başlarken… Yeni bir ölçek mi? yoksa uyarlanmış bir ölçek mi? kültürel ve dilsel farklılıklar… Yeni bir ölçek mi? yoksa uayrlanmış bir ölçek mi? Bu sorunun cevabı için birkaç duruma bakmak uygun olacaktır. Eğer hedef popülasyon, ölçeğin kullanıldığı orijinal popülasyondan gözle görülür biçimde farklılaşmıyorsa, ölçüm aracı yeni popülasyona uyarlanması gerekmektedir. Eğer birisi bir ölçeği, ölçeğin orijinal olarak geliştirildiği dilde iletişim kuramayan bireylere uygulamayı istiyorsa, ölçek uyarlanmalı hatta belki de değiştirilmelidir. Gerçekte böyle bir uyarlama veya çeviride, hedef ve orijinal popülasyonlar arasındaki kültürel ve dilsel farklılıklar değerlendirilmelidir.

5 zaman ve kaynak tasarrufu karşılaştırmalar yapma
Neden uyarlama? zaman ve kaynak tasarrufu karşılaştırmalar yapma farklı örneklemlerde aynı teorik ve metodolojik yapı genelleştirilme Ölçek uyarlamanın birçok avantajı bulunmaktadır; Birçok ölçek geçerlilik ve güvenilirlikleri test edilerek standartlaştırılmıştır. Yeni bir ölçek geliştirme açısından zaman ve kaynak tasarrufunu sağlamaktadır Toplumlar arasında karşılaştırmalar yapmayı kolaylaştırmaktadır Farklı örneklemlerde test edilerek aynı teorik ve metodolojik yapı değerlendirilebilir. Uyarlanmış ölçekler farklı popülasyonlardaki farklılıkları inceleyerek, doğal olarak genelleştirilmeye daha yatkındır.

6 istatistiksek olarak kurgulanan gizil değişken sağlık örneği…
Kültürel etkiler kültür? öğrenme, farklı zaman, farklı grup, farklı model, istatistiksek olarak kurgulanan gizil değişken sağlık örneği… Kültürün birçok tanımı vardır ve tam olarak ne olduğu konusunda fikir birliği bulunmamaktadır. iki temel özelliğinin tüm tanımlarda yer aldığı görülmektedir. Birincisi kültürün öğrenilebilir olduğudur. Bir toplum için öğrenilebilir (düşünceler, davranışlar, duygular vb.) birtakım biçimlerin örüntüsüne işaret etmektedir. İkicisi ise kültürün farklı zaman dilimleri esnasında farklı gruplarda farklılaşan modelleri açıkladığına işaret ettiğidir. Bilimsel ifadeyle kültür bir değişkendir. Ancak tek boyutlu, doğrudan ölçülebilen bir değişken değildir. Kültür ancak dolaylı yoldan gizil değişken yaklaşımıyla ölçülebilir. Gizil değişkenler, diğer ölçümlerden istatistiksel olarak kurgulanan teorik değişkenlerdir. Örnek sağlık gizil bir değişkendir. Sağlığı doğrudan ölçen bir değişken yoktur. Ancak sağlığın birçok göstergesi bulunmaktadır. Örneğin ağırlık, kan basıncı, kalp ritmi vb. Esasında sağlığın mükemmel bir ölçümü bulunmamakta bu göstergeler ve bunların birleşimi sonrasında sağlıkla ilgili bilgilere ulaşabilmektedir. Sağlık aynı zamanda belirli anketlerle de ölçümlenebilmektedir. Bu anketlerde farklı açılardan sorulmuş birçok soru bulunmaktadır. Bu sorular esasında altında yatan teorik yapıyı açıklamaktadır.

7 Psikolojik ölçeklerin kültürler arası uyarlaması
Kültürel etkiler Psikolojik ölçeklerin kültürler arası uyarlaması içeriğin (kapsamının) sürdürülebilirliği psikometrik özellikler genel geçerlilik konuları Uluslararası Test Komisyonu (International Test Commission) 1992 Psikolojik ölçeklerin kültürler arası adaptasyonunda izlenecek adımların genelgeçer bir sırası olmamakla birlikte, bazı temel gerekliliklerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Dikkatli bir süreç izlenmesi gerekmektedir. Bu süreçte genel olarak; içeriğin (kapsamının) sürdürülebilirliği, psikometrik özellikler, genel geçerlilik hususları önem anlamsal (semantik) eşitliği ve yeterli psikometrik özelliklertaşımaktadır. Bu kapsamda maddelerin in elde edilmesi mutlaka sağlanmalıdır. Bunların yanında ölçeğin kültürel uyumluluğu da sağlanmalıdır. Ölçeğin, geliştirme aşamaları özellikle dış-geçerlilik için ve diğer kültürde kullanılmak için uygun olmalıdır. 1992’den bu yana Uluslararası Test Komisyonu (International Test Commission) kültürel çeviri ve uyarlama için izlenecek yollar üzerine çalışmaktadır.

8 Kültürel etkiler Bazı örnekler; Kültürün test cevaplarına etkileri;
Güç mesafesi yüksek toplumlar daha uç sınırlarda cevaplar, düşük toplumlarda daha ortalama cevaplar… Bireyci toplumlar benzer cevaplar vermekten kaçınıyor Çin gibi toplulukçu kültürlerde öz-saygı (self- esteem) bir anlam ifade etmez Kültürün cevaplara etkileri Güç mesafesi yüksek toplumlar daha uç sınırlarda cevaplar vermekte ike düşük toplumlar daha ortalama cevaplar vermektedirleri Bireyci toplumlar benzer cevaplar vermekten kaçınırlar, yüksek seviyede bireycilerde uyumlu cevaplar verme eğilimi daha az yaygındır. Çin de self esteeem yoktur. Çinli çocuklar başarılarında veya iyi davranışlarda kendi rollerinin minimum olduğunu öğrenerek büyürler, güçlü yanlarını diğerleriyle olan yardımlaşmasına atfederler. Bu durumda batıdan alınan öz saygı yapısının doğu için olduğu gibi kullanılması doğru olmayacaktır. Bunun için doğu toplumlarındaki kendilik değerlendirmelerini kapsayan yeni maddeler üretilmesi gerekir.

9 Kültürel etkiler Kültürel cevaplama biçimleri
cevaplayıcının sistematik olarak madde içeriklerine bakmaksızın işaretleme eğilimi kabullenme veya kabullenmeme aşırı uçta veya ortalama cevap verme 4/5 (kabullenme) cevaplarında .57 1/2 (kabullenmeme) cevaplarında .21 Olumlu tarafa odaklanma .21(5 cevap yüzdesi) Olumsuz tarafa odaklanma .05 (1 cevap yüzdesi) Ortalarda yer alma .22 (3 cevap yüzdesi) Kişilerin cevapları cevaplama biçimlerine göre farklılaşmaktadır. Cevaplama biçimi cevaplayıcının sistematik olarak anket maddelerini madde içeriklerine bakmaksızın işaretleme eğilimine işaret etmektedir. En bilindik cevaplama biçimleri kabullenme veya kabullenmeme (içeriğe bakmadan bir maddeye katılma veya katılmama eğilimi) ve aşırı uçta cevap verme veya ortalama cevap verme (değerlendirme cetvelinde aşırı uçta veya ortalarda cevap verme eğilimi) olarak ifade edilebilir. Yapılan bir çalışmada () Türkiye 4/5 (kabullenme) cevaplarında .57, 1/2 (kabullenmeme) cevaplarında .21, Olumlu tarafa odaklanma .21, (5 cevap yüzdesi) Olumsuz tarafa odaklanma .05, (1 cevap yüzdesi) Ortalarda yer alma .22 (3 cevap yüzdesi)

10 Uyarlama (adaptation) ve Çeviri (translation)
kültürel uyum süreçlerini de içine alan kapsamlı (kültürel, deyimsel, dilbilimsel, bağlamsal yönler) uyarlama sürecinin ilk adımı önce iyi bir ölçek seçme… Uyarlama (adaptation) ve çeviri (translation) birbirinden farklı kavramları göstermektedir. Uyarlama daha sıklıkla kullanılmakta ve yalnızca çeviri değil kültürel uyum süreçlerini de içine alan kapsamlı işlemleri ifade etmektedir. Çeviri süreci, esasında uyarlama sürecinin ilk adımını oluşturmaktadır. Uyarlamada kültürel, deyimsel (dile özgü), dilsel (dilbilimsel), bağlamsal (contextual) yönlerin ele alınması gerekmektedir. Çeviri sürecine geçmeden önce en önemli konu psikometrik özellikleri (geçerlilik ve güvenlirlik) iyi bir ölçek seçmektir.

11 Kuramsal ve kavramsal tanım/eşitlik analizi
Uyarlama öncesinde yapılması gereken 3 adım; Kısa literatür taraması ile genel ölçeğin hedef kültüre kuramsal uygunluğu Madde madde altında yatan temel kavramları tanımlama (yarı yapılandırılmış görüşme) İki farklı grup (uygulama) ile maddelerin test edilmesi

12 Adımlar Temel 5 adım; Kaynak dilden hedef dile çeviri
Çevirilerin analiz edilmesi Geri çeviri Geri çevirinin analiz edilmesi Uzman görüşü

13 Adımlar Kaynak dilden hedef dile çeviri
Uygun bir çeviri; dilsel, kültürel, bağlamsal ve bilimsel bilgilerin dengeli bir değerlendirmesini içermektedir. Çevirmenlerin hedef dile hâkim olmaları ve hedef kültürü tanımaları önemlidir. Çevirmenlerden birisi hiçbir bilgisinin olmaması; diğerinin ise yapıyı bilmesi tavsiye edilmektedir. Psikometrik uygunluğu sağlayan daha yüksek bilimsel benzerlik (haberi olmayan çevirmen) ve tersine maddelerin anlamları konusunda olası sapmaların azaltılması (yapıyı bilen çevirmen) sağlanabilir. Çevrilmiş versiyonların sentezlenmesi Versiyonların anlamsal, deyimsel, kavramsal, dilsel, bağlamsal farklılıklarının değerlendirilmesi ve tek bir versiyona düşürülmesi amaçlanmaktadır. Bu süreçte iki farklı karmaşıklık söz konusudur; Birisi ölçeğin hedeflendiği popülasyonun anlayamamasına neden olan karmaşık çeviriler. İkincisi maddenin içeriğinin tam olarak yansıtılmadığı basit çevirilerdir.

14 Çeviride dikkat! Kısa ve basit cümleler, Etken çatı,
Zamirler yerine isimlerin tekrar edilmesi, Konuşma dili ve mecazdan kaçınılması, Öznel anlatımdan uzak durulması, Yer ve zaman belirten edat ve zarfların sık kullanılmaması, İyelik zamirinin mümkünse kullanılmaması, Genel ifadeler yerine, özel ifadeler tercih edilmesi, Belirsizlik, olasılık ifade eden sözcükler kullanılmaması, İki eylem bulunan tek cümlelerin ayrı ifade edilmesi gerekir. (Brislin vd., 1973) Çeviri esnasında dikkat edilecek başlıca konular (Brislin, 1973); Kısa ve basit cümleler kullanılması, İfadelerde edilgen değil etken çatı kullanılması, Zamirler yerine isimlerin tekrar edilmesi, Konuşma dili ve mecaz sözcüklerden kaçınılması, Öznel anlatımdan uzak durulması, Yer ve zaman belirten edat ve zarfları sık kullanılmaması, İyelik zamirinin mümkün olduğu kadar kullanılmaması, Genel ifadeler yerine özel ifadeler tercih edilmesi, Belirsizlik, olasılık ifade eden sözcükler kullanılmaması, İki eylem bulunan tek cümlelerin ayrı ifade edilmesi gerekir.

15 Versiyonların sentezlenmesi
Anlamsal (semantic) eşitlik; Kelime ve Gramer Deyimsel (idiomatic) eşitlik; Deyimin hedef kültürdeki anlamı Yaşantısal (experiential) eşitlik; Maddelerin hedef kültür açısından uygun olup olmadığı Kavramsal (conceptual) benzerlik; kavramın veya söylemin farklı kültürlerde benzer yapıyı ölçüp ölçmediği araştırmacının sürece katılması… Çevrilmiş versiyonların sentezlenmesi Orijinal formuna uygunluk için dört konu üzerine odaklanılmalıdır; Anlamsal (semantic) eşitlik; kelimelerin anlamı aynı mı? Madde birkaç anlam taşıyor mu? Gramer yönünden hata var mı? Deyimsel (idiomatic) eşitlik; orijinal formda çevirisi güç olan maddelerin ifade ettiği deyimin hedef kültürde anlamını kaybedip kaybetmediğidir. Yaşantısal (experiential) eşitlik; maddelerin hedef kültür açısından uygun olup olmadığı, uygun değilse benzer bir madde ile yer değiştirmesi gerektiğidir. Kavramsal (conceptual) benzerlik; kavramın veya söylemin farklı kültürlerde benzer yapıyı ölçüp ölçmediğidir.

16 Adımlar Uzmanlarca sentezlenen versiyonların analiz edilmesi
Ölçeğin neyi öçlüğüne ilişkin bilgisi olan uzmanlar tarafından değerlendirme yapılması gerekmektedir. Bu uzmanların; yapı, düzen, ölçek açıklamaları ile ifadelerin kapsamı ve yeterliliği konularında bir değerlendirme yapmaları beklenmektedir. Çeviri, sentez ve değerlendirme esasında uyarlama sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Bu süreçler sonunda ölçeğin ilk versiyonu hedef popülasyon için uygulanmaya hazırdır.

17 Maddelerin kavramsal değerlendirilmesi
hedef grup ile aynı özelliklerde bir grup ile görüşme, bilgi ve öneri alma, değerlendirme… hedef grup tarafından; ifadelerin açık olup olmadığı, kullanılan kavramların uygunluğu, ifadelerin hedef grupta kullanılan ifadelerle uyumu Maddelerin kavramsal değerlendirilmesi (hedef popülasyon için) ve önerilen değişiklikler için orijinal ölçek yazarı ile tartışma Bu aşamada hedef popülasyon tarafından maddelerde; İfadelerin açık olup olmadığı, Maddelerde kullanılan kavramların uygunluğu, İfadelerin hedef grup tarafından kullanılan ifadelere uygunluğu değerlendirilmektedir. Bu aşamada hedef grup ile aynı özelliklerde bir gruba görüşme yoluyla ifadeler hakkında bilgi alınabilir. Bu kapsamda katılımcıların önerileri alınır ve maddelerin kendileri için ne ifade ettiği sorulabilir.

18 Adımlar Ters çeviri Ters çeviri bir anlamda kalite kontrolü görevi görmektedir. Bunun genel amacı orijinal ölçeğin içeiğini yansıtıp yansıtmadığını test etmektedir. İlk çeviriyi yapanlardan farklı iki çevirmen bu süreçte görev almalıdır. Bu sürece yapılan en büyük eleştiri gramere çok fazla odaklanıldığıdır. Esasında kültürel, deyimsel, dilsel veya bağlamsal yönleriyle çok boyutlu oluşturulan bir süreci tek boyuta indirgediği için eleştirilmektedir. Geri çevirinin temel amacı yalnızca dilsel anlamda orijinal ölçeği yansıtıp yansımadığını ölçmek olmamalıdır. Temel amaç hedef dilde açık olmayan kelimeleri tanımlayan ve son durumda tutarsızlıkları ve kavramsal hataları tanımlayan bir araç olmalıdır. Bu süreçte ölçeği geliştiren yazar ile irtibata geçilebilir ve çevirisi yapılan ifadelerin aynı anlamı veya kavramı ifade edip etmediği sorulabilir. Sonuçta geri çeviri maddenin mutlaka aynı kalması anlamına gelmemelidir esasında aranan husus kuramsal açıdan kavramların ifade ettikleri anlamın benzerliğidir. Bu bakımdan araştırmacılar bu tür tahminlerin olabileceğinin farkında olmalı ve ilgili kültüre uygun biçimde bir anlam düşünmelidir. Pilot çalışma Küçük bir örneklem seçilerek bir pilot çalışma yapılması ölçeğin uygulamaya hazır olup olmadığını kontrol etmek açısında önemlidir. Burada orijinal örneklem ile hedef popülasyon örnekleminin özellikleri benzer olmalıdır. Yapılan pilot çalışma sonrasında eğer ölçek maddelerin bir iyileştirmeye ihtiyaç olduğu takdirde ikinci bir pilot çalışma yapılabilir. Tabi burada yapılan değişiklikler için de uzman bir grubun önerilerine başvurulmalıdır.

19 Önceden tanımlı yapıya uygunluğu EFA CFA en yüksek olabilirlik
Geçerliliğin Testi Yapı geçerliliği Önceden tanımlı yapıya uygunluğu EFA CFA en yüksek olabilirlik hipotez testi; Benzer özellikleri, aynı boyutlar, aynı faktör yapısı örneklem eşleşmesi eşit karşılaştırmalar (eğitim, yaş, nitelik vb..) DFA modelleri en yüksek olabilirlik yöntemi ile analiz edilmelidir. Bu teknik, uyarlanmış bir ölçme aracının orijinal ölçekteki, benzer özellikleri, aynı boyutlarda ve aynı faktör yapısı içinde ölçtüğünü doğrulayan bir hipotezi test etmektedir. Örneklemler faktör analitik karşılaştırmalara uygun olmalıdır. Yeterli büyüklükte ve popülasyonu temsil eden. Analiz ederken eşit karşılaştırmalar yapmak için cinsiyet, yaş, ve ilişkili değişkenler kontrol edilmelidir. Bu kontroller eşitleyerek veya eşitliğe yakınsayarak yapılmalıdır. Bu anlayışla kadın erkek sayıları veya aynı yaş grubuna ait karşılaştırma grupları belirlenmelidir. Kontrol edilecek diğer bir değişken ise eğitim seviyesidir. Özellikle akademik başarı veya bilişsel sevilerin ölçüldüğü araştırmalarda eğitim seviyesinin kontrol edilmesi önemlidir. Ancak pratikte farklı kültürdeki grupların eğitim seviyeleri bağlama özgün eğitim yapıldığından farklı olduğu için, örneklemlerin eşitliği konusundaki varsayımların dış geçerlilikleri olmayabilir. Faktör analizi yöntemi yapı geçerliliği için öncelikli kullanılan tekniktir. Bu analiz diğer yapı geçerliliği tasarımlarıyla (çoklu yöntem-çoklu metot matriksi, deneysel maniplasyona cevap verebilme) birlikte kullanıldığında iyi sonuçlar vermektedir.

20 akademik başarı ölçümleri için sıklıkla uygulanmakta
Geçerliliğin Testi Kapsam geçerliliği akademik başarı ölçümleri için sıklıkla uygulanmakta okul ve eğitim sisteminin farklı olduğu durumlarda, ölçek aynı özelikleri temsil edilebilir mi? İçeriğe ilişkin geçerlilik ve kritere ilişkin geçerlilik de sıklıkla kullanılmaktadır. Kültürlerarası içeriğe ilişkin geçerlilik çalışmalarını yapmak zordur. İçeriğe ilişkin geçerlilik akademik başarı ölçümlerini gerekçe göstermek için sıklıkla kullanılmaktadır. Örneğin bir okul ortamında geliştirilen bir ölçek olsun. Bu ölçeğin okul ve eğitim sisteminin farklı olduğu diğer bir ülkede ve dilde aynı özelikleri temsil edebilmesi düşünülebilir mi?

21 Geçerliliğin Testi Ölçüt bağımlı geçerlilik (eşzaman) benzer yapılarla olan ilişkiler Benzer yapıların daha önceden uyarlanması Benzer yapıların aynı yönlü; farklı yapıların ters yönlü ilişkileri beklenmelidir.

22 Kriter geçerliliği (açıklama) altın standart
Geçerliliğin Testi Kriter geçerliliği (açıklama) altın standart her kültür için benzer mi? Motivasyon? Performans? İçeriğe ilişkin geçerlilik ve kritere ilişkin geçerlilik de sıklıkla kullanılmaktadır. Kültürlerarası içeriğe ilişkin geçerlilik çalışmalarını yapmak zordur. İçeriğe ilişkin geçerlilik akademik başarı ölçümlerini gerekçe göstermek için sıklıkla kullanılmaktadır. Örneğin bir okul ortamında geliştirilen bir ölçek olsun. Bu ölçeğin okul ve eğitim sisteminin farklı olduğu diğer bir ülkede ve dilde aynı özelikleri temsil edebilmesi düşünülebilir mi? Benzer biçimde kritere ilişkin geçerlilik çalışmaları kültürler arasında farklılaşmaktadır. Okul başarısı farklı ülkelerde farklı biçimlerde tanımlanmaktadır.

23 Geçerlilik tehdidi Yanlılık (Bias)
geçerliliği tehdit eden tüm faktörleri kapsamaktadır üç farklı yanlılık Yapı yanlılığı, (Batı orijinli zeka testleri, büyüklere/ataya saygı anlayışı) Yöntem yanlılığı örneklem yanlılığı (eğitim seviyesi, motivasyon farklılığı…) ölçüm aracının özellikleri (5’li Likert uç eğilimi) yönetimsel yanlılık (iletişim problemleri) Madde yanlılığı madde boyutunda eşitsizlikler Yapı yanlılığı, kültürler arasındaki aynı psikolojik kavramı ölçememesi sonucunda göstermektedir. Ölçülen yapının kültürlerarasında farklılaşması. Yöntem yanlılığı yönetimsel yanlılık ve araçsal yanlılık gibi bir çalışmanın metodolojik yönlerinden ortaya çıkan yanlılık kaynaklarına işaret etmektedir. Üç tip yöntem yanlılığından bahsedilebilir; birincisi, örneklem yanlılığı : Örneğin kültür gruplarının eğitim seviyeleri her ne kadar benzer de olsa kültürel açıdan alınan eğitim farklılıkları zihinsel becerilerde farklılık oluşturacaktır. Çok fazla psikolojik test dolduran bir kitle ile ilk defa dolduran kitle arasında motivasyon farklılığı oluşacaktır. İkincisi, Yöntem yanlılığı: ölçüm aracının özelliklerinden kaynaklanbilmektedir. Amerikalılara göre İspanyol’ların 5’li Likert ölçeklerinde daha uçlarda tercihler yaptıkları ancak ölçek 10’lu likert olarak kullanıldığında bu farklılığın ortadan kalktığı belirlenmiştir Üçünüsü, yönetimsel yanlılık olarak ifade edilebilir. Görüşmeci ile görüşülen arasında iletişim problemleri özellikle ilk dilleri farklı olan veya farklı kültürden gelen kişiler arasında olabilmektedir. Madde yanlılığı (Madde fonksiyonlarının farklılaşması, DIF) kültürlerarası karşılaştırmalarda yetersiz/zayıf çeviriden veya kültüre ilişkin ögelerden (bir kültürde olmayan bir yapı) kaynaklanan madde belirsizliği gibi madde ile ilişkili problemleri ifade etmektedir. İstatistiksel-metodolojik bakış açısıyla, yapıdan aynı skoru almış ancak maddeden aynı beklenen skora sahip olmayan farklı grupta kişiler olduğunda madde yanlı olarak düşünülmektedir. Eşit toplam skorlu farklı kültürlerden kişiler için (farklı kültürden kişiler eşit derecede zekaya, anksiyeteye veya ölçülen özelliğe sahip) yansız madde eşit derecede zor (çekici) olacaktır. Böylelikle kültürel gruplar arasında eşit ortalama skorları olmalıdır; maddeden alınan farklı ortalama madde yanlılığını ifade etmektedir. (madde bazında değerlendirme söz konusudur)

24 Güvenilirlik Testi İç tutarlılık maddelerin birlikte hareket etmesi maddeler arasındaki korelasyon, aynı yapıyı ölçüp ölçmediği tek faktör sınırlaması

25 Test tekrar test tekrar aynı sonuçları verme derecesi zaman aralığı ?
Güvenilirlik Testi Test tekrar test tekrar aynı sonuçları verme derecesi zaman aralığı ?

26 Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin
ÖRNEK Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması (Türk Psikiyatri Dergisi 2011) Çeviri: İsim (7’li Likert: 23psikiyatri ve psikoloji profesörü ve doçenti (Kendini toparlama gücü’, ‘Toparlanma’, ‘Güçlülük’, ‘Psikolojik güçlülük’, ‘Dirençlilik’, ‘Yılmazlık’, ‘Sağlamlık’, ‘Psikolojik dayanıklılık’, ‘Dayanıklılık’, ‘Psikolojik sağlamlık’) Ölçek (Brislin vd. 5 aşama, 2+2 İngiliz Dili ve Edebiyatı öğretim üyesi, 6+2 konu uzmanı) Örneklem: 350 üniversite öğrencisi banka çalışanı

27 Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin
ÖRNEK Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması (Türk Psikiyatri Dergisi 2011) Puanlama: Puanlama şekli serbest (beş ayrı kutucuk) Geçerlilik: yapı (5 ve 6’lı yapı karşılaştırma, DFA) + ölçüt bağımlı (kontrol odağı, sosyal karşılaştırma) Güvenilirlik: test tekrar test (350 kişi, 3 hafta) + iç tutarlılık (alfa) + madde-toplam skor istatistiği

28 Ölçek Uyarlamada Olası Problemler
Yeterli teorik bilgi eksikliği Psikometrik yöntem eksikliği İletişim eksikliği (yazar, çeviren, örneklem vb.) Eşzaman geçerlilik için ölçek yetersizliği Kültürel bilgi eksikliği (sahaya inmeme) Nitel çalışma eksikliği (uygulamacılara danışmama) …

29 Ölçek uyarlama… kültürel bağlam bilgisi, ilgili literatüre hakimiyet,
Bitirirken… Ölçek uyarlama… kültürel bağlam bilgisi, ilgili literatüre hakimiyet, ölçme bilgisi gerektirir. Kültür, dinamik bir yapıdır, duygu, düşünce ve davranışların ifadesi toplumlarda değişiklik gösterir. Ölçek uyarlaması yapılırken, bu dinamik yapı göz önünde bulundurulmalıdır.  Bu nedenle ölçeğe yeni maddelerin eklenmesi, bazı maddelerin çıkarılması ya da değiştirilmesi söz konusudur. Bazı davranışların sadece belli kültürlere ait olması durumunda (örn., el öpmek gibi), kültüre özgü davranışlar araştırmacılar tarafından belirlenip ölçeğe eklenmelidir.

30 Ölçek uyarlamaya hazır mısınız?
Eğer çok fazla madde çıkarılıp, çok fazla madde eklenmişse, ölçek uyarlamasından vazgeçilip kültüre özgü yeni bir ölçek geliştirilmesi tercih edilebilir. Eğer çok fazla madde çıkarılıp, çok fazla madde eklenmişse, ölçek uyarlamasından vazgeçilip kültüre özgü yeni bir ölçek geliştirilmesi tercih edilir.