1 Prof.Dr. rer.nat.D. Ali Ercan “Temiz ve Adil Seçim” Paneli 26.1.2014, Ankara.

... konulu sunumlar: "1 Prof.Dr. rer.nat.D. Ali Ercan “Temiz ve Adil Seçim” Paneli 26.1.2014, Ankara."— Sunum transkripti:

1 1 Prof.Dr. rer.nat.D. Ali Ercan “Temiz ve Adil Seçim” Paneli 26.1.2014, Ankara

2 DEMOKRASİ NEDİR ? Grekçe δῆμος (halk) ve κρατος (Kuvvet, iktidar) kelimelerinden “halkın halk tarafından yönetimi” (halkçılık) anlamına gelen Demokrasi’nin temel evrensel karakteristikleri “eşitlik” ve “özgürlük” tür. Eşitlik ilkesi gereğince, seçimlerde her yurttaşın eşit ağırlıklı bir oyu vardır !?

3 Seçmen sayısı : 41,4 milyon % 100,0 Seçmen sayısı : 41,4 milyon % 100,0 Katılım : 32,8 milyon % 79 Katılım : 32,8 milyon % 79 Geçerli oylar : 31,5 milyon % 96 Geçerli oylar : 31,5 milyon % 96 Baraj : % 10 ( d’Hondt ) Baraj : % 10 ( d’Hondt ) Temsil edilen oy : 17,3 milyon % 41 Temsil edilen oy : 17,3 milyon % 41 2002 TÜRKİYE GENEL MİLLETVEKİLİ SEÇİMİ DÜNYANIN EN ANTİDEMOKRATİK SEÇİMİ

4 4 % 27 2002 SEÇİM MACERASI AKP’NİN OY ORANI

5 5 % 27 KATILMAYAN % 21 2002 SEÇİM MACERASI AKP’NİN OY ORANI

6 6 % 34 2002 SEÇİM MACERASI AKP’NİN SEÇİM OY ORANI

7 7 % 34 2002 SEÇİM MACERASI AKP’NİN SEÇİM OY ORANI Baraj altında kalanlar % 45

8 8 % 66 365 Milletvekili 2002 SEÇİM MACERASI AKP’NİN TBMM’DEKİ TEMSİL ORANI

9 9 2002 SEÇİM MACERASI AKP’NİN TBMM’DEKİ TEMSİL ORANI 187 + 178 Mevcut Seçim Yasasının AKP’ye hediyesi

10 10 2002 GENEL SEÇİM SONUÇLARI (İLÇELER) 365 177 8

11 SEÇİMLERE KATILIM ORANLARI Kasım 2002 Genel Seçim..................% 79 Temmuz 2007 Genel Seçim...............% 84 ? Mart 2009 Yerel yönetim Seçimi.......% 85 ? Eylül 2010 Anayasa Referandumu.....% 74 Haziran 2011 Genel Seçim.................% 83 ?! Ortalama katılım................................% 77 * YSK rakamları ANAYASA OYLAMASI  KATILMAYAN  % 26 % 57,9 EVET  0,579 x 0,74  % 43 % 57,9 EVET  0,579 x 0,74  % 43 % 42,1 HAYIR  0,421 x 0,74  % 31 % 42,1 HAYIR  0,421 x 0,74  % 31 MEVCUT ANAYASA HALKIN SADECE YÜZDE 43’ ünün MEVCUT ANAYASA HALKIN SADECE YÜZDE 43’ ünün ‘EVET’ DEDİĞİ BİR ANAYASADIR !! KÜRT BOYKOTU SÖZ KONUSU DEĞİL; AĞRI, BATMAN, BİNGÖL, HAKKARİ, SİİRT.. % 95 ‘EVET’

12 12 Düşük Eğitimli ve Düşük Gelirli Toplumlarda Demokrasi düzgün işlemez ; Gelir (G), Eğitim (E), Katılım (K) ve Sosyal Adalet (g) belirteçleriyle Demokrasi Faktörü F = G x E x (K-0,5) / g  Demokrasi Katsayısı

13 13 Düşük Eğitimli ve Düşük Gelirli Toplumlarda Demokrasi düzgün işlemez ; Demokrasi düzgün işlemez ; Gelir (G), Eğitim (E), Katılım (K) ve Sosyal Adalet (g) belirteçleriyle Demokrasi Faktörü F = G x E x (K-0,5) / g  Demokrasi Katsayısı D F

14 14 Düşük Eğitimli ve Düşük Gelirli Toplumlarda Demokrasi düzgün işlemez ; Gelir (G), Eğitim (E), Katılım (K) ve Sosyal Adalet (g) belirteçleriyle Demokrasi Faktörü F = G x E x (K-0,5) / g  Demokrasi Katsayısı D F 50 100 % 24 6 8 10 D= 1- exp(-F/4)

15 15 Düşük Eğitimli ve Düşük Gelirli Toplumlarda Demokrasi düzgün işlemez ; Gelir (G), Eğitim (E), Katılım (K) ve Sosyal Adalet (g) belirteçleriyle F = 0,9 x 6,3 x 0,265 /0,41=3,66  D= 0,60 D F 50 100 % 24 6 8 10 Türkiye Türkiye’de ~100 bin Dernekte ~7,5 milyon üye var… “Örgütlülük oranı ” %10… Avrupa’da %40-50 İsveç D= 1- exp(-F/4)

16 16 DEMOGRAFİ Nüfus, Yaş Dağılımı, Ortalama Yaş, Ortalama Yaşam Süresi, Yaşam Beklentisi, Kadın Başına çocuk sayısı, Doğurganlık (fertility), Yıllık Nüfus artış hızı Yıllık Ölüm, Doğum ve Göç oranı SeçmenSayısı

17 TC resmi nüfus sayım sonuçları: 1927 13,65 milyon... 1960 27,75 1965 31,39 1970 35,61 1975 40,35 1980 44,74* 1985 50,66 1990 56,47 2000 67,80 [DİE2012 sayfa 8]

18 18 1990 56,5 2000 67,8 2007 70,6 2008 71,5 2009 72,6 2010 73,7 2011 74,7 2012 75,6 2013 76,5 2014 77,3 TUIK DIE ? 5 milyon Vatandaş kayıttan nasıl düşüldü ? Yılda ~1,0 milyon !? Yılda ~1,0 milyon !

19 19 75 70 DİE TUIK 82 77 2007 2014 TUIK NÜFUS HAREKETİ 2000

20 c ≈ d – 2 y Yıllık nüfus artış hızı Kadın başına ömür boyunca ortalama çocuk sayısı Ortalama yaşam süresi (yıl),05

21 21 c = yk yk d - 1 - (f e.y k ) / (f k.y e ) TUIK 2014 - 2,01 2,77 - 1 - (0,502x67,3) / (0,498x66,9) = 0,011 67,3

22 22 TUIK

23 23 2050 1950 2000 10 20 (‰) c + + + + TÜRKİYE NÜFUS ARTIŞ HIZI

24 24 2050 1950 2000 10 20 (‰) c + + + + TÜRKİYE NÜFUS ARTIŞ HIZI 2014 Nüfusu 1,21 x 2000 Nüfusu 82 1,21 x 67,8 = 82 milyon ‰ 16,5

25 25 DÜNYA NÜFUS ARTIŞ HIZI

26 26 2050 1950 2000 10 20 (‰) c + + + + TÜRKİYE NÜFUS ARTIŞ HIZI

27 YAŞ YAŞ DAĞILIMI 2023 1990 % Ort. yaş = ∫ y. f(y). dy / ∫ f(y). dy Ort. ömür = ∫ y. (∂f/∂y). dy / ∫ (∂f/∂y). dy f (y) 18+ SEÇMEN SAYISI Ortalama ömür 51,4

28 = ORTALAMA ÖMÜR = ORTALAMA YAŞ =

29 29 f (x) Y a ş x a b h y Populasyonun ortalama yaşam süresi X ≈ [(y+h)a+hb]/2y) y = h  X ≈ a+ b/2

30 30 f (x) Y a ş x a b h y Populasyonun ortalama yaşı ≈ { (2h+y)a 2 +h(b 2 +3ab) } /3[(h+y)a+hb)] 3a 2 + b 2 + 3a.b 3 (2a + b) ≈  h ≈ y

31 31 ERKEKERKEK KADINKADIN TUIK 2012

32 32 ERKEKERKEK KADINKADIN Ort. Ömür ~ 65,8 Ort. Yaş ~ 34,0 a = 34 b = 58 Ort. Ömür ~ 66,3 Ort. Yaş ~ 34,1

33 33 1990 2000 80 70 60 2030 2020 2010 + TÜRKİYE’DE ORTALAMA YAŞAM SÜRESİ yıl + + + + + 51,4+ 48,6 x (1-exp(-0,01624x(yıl-1990)))

34 34 ORTALAMA YAŞAM SÜRESİ ve ORTALAMA YAŞAM BEKLENTİSİ ORTALAMA YAŞAM SÜRESİ 45 0 β ω t

35 35 2050 2000 1950 100 TÜRKİYE’DE NÜFUSUN GELİŞİMİ N = 122,988/(1 + 31,56652297 x exp( -0,03649257317 x (X-1900))) Fit hatası ± % 1,0 milyon Y ı l l a r 82 2014 + + + + +

36 36 2050 2000 1950 100 TÜRKİYE’DE NÜFUSUN GELİŞİMİ (TUIK) milyon Y ı l l a r +

37 37 2050 2000 1950 100 TÜRKİYE’DE NÜFUSUN GELİŞİMİ milyon Y ı l l a r TUIK DIE

38 38 % Ortalama Yaşam Süresi ( y ) 40 100 18 YAŞ ÜZERİ SEÇMEN SAYISININ NÜFUSA ORANI YIL + + + 60 80 6090 80 70

39 39 Yıl Ortalama Yaşam Süresi Seçmen Orantısı % Nüfus (milyon) Seçmen (milyon) 200763,168,370,648,2 201165,569,674,752,0

40 BİR SKANDAL YSK SEÇMEN SAYISI 2002 : 41,4 milyon (seçmen yaşı 20 ! ) 41,4* FARK 1,4 milyon  5,4 milyon düşülmüş ! 2007 : 42,8 milyon (seçmen yaşı 18 ! ) 48,2* FARK 9,7 milyon  5,9 milyon eklenmiş ! 2011 : 52,5 milyon 52,0* * TUIK verilerinden hesaplanan seçmen sayısı (milyon)

41 41

42 DEMOKRASİMİZ ŞEYTAN ÜÇGENİNDE

43 17 Şubat 2011 Perşembe 12:05 % 10 BARAJ % 10 BARAJ + 1 İL KONTENJANI D’ HONDT YÖNTEMİ D’ HONDT YÖNTEMİ

44 Rusya............................................ % 7 Rusya............................................ % 7 Almanya, Belçika, Macaristan, Almanya, Belçika, Macaristan, Polonya, Slovakya........................ % 5 Polonya, Slovakya........................ % 5 Avusturya, Bulgaristan, İtalya, Avusturya, Bulgaristan, İtalya, Norveç, Slovenya, İsveç................ % 4 Norveç, Slovenya, İsveç................ % 4 İspanya,Yunanistan, Romanya, İspanya,Yunanistan, Romanya, Ukrayna………………………………….. % 3 Ukrayna………………………………….. % 3 Danimarka…................................... % 2 …………… Danimarka…................................... % 2 …………… Hollanda, Finlandiya, İrlanda, İzlanda --- Hollanda, Finlandiya, İrlanda, İzlanda --- BARAJ PROBLEMİ

45 MUĞLA..........850 BİN  6 MV 110 ORDU........... 740 BİN  6 MV ORDU........... 740 BİN  6 MV AFYON………..704 BİN  5 MV 130 AFYON………..704 BİN  5 MV 130 KÜTAHYA…….573 BİN  5 MV KÜTAHYA…….573 BİN  5 MV ELAZIĞ..........563 BİN  4 MV 150 ELAZIĞ..........563 BİN  4 MV 150 MUŞ...............413 BİN  4 MV MUŞ...............413 BİN  4 MV EDİRNE........ 400 BİN  3 MV 137 EDİRNE........ 400 BİN  3 MV 137 BİNGÖL........263 BİN  3 MV BİNGÖL........263 BİN  3 MV KARAMAN......235 BİN  2 MV 150 KARAMAN......235 BİN  2 MV 150 TUNCELİ..........85 BİN  2 MV TUNCELİ..........85 BİN  2 MV BASAMAK PROBLEMİ

46 2 MV 5 MV 4 MV 3 MV NÜFUS SIRALAMASIYLA İLLER BAYBURT KARAMAN BİNGÖL EDİRNE BASAMAK PROBLEMİ MUŞ

47 NÜFUS SIRALAMASIYLA İLLER BAYBURT KARAMAN BİNGÖL EDİRNE BASAMAK PROBLEMİ MUŞ (½ x100 bin) x 70 vilayet ≈ 3,5 milyon oy

48 Siirt,Nevşehir,Kırıkkale, Bolu, Hakkari, Bingöl, Burdur, Karaman, Kırşehir, Karabük, Erzincan, Yalova, Bilecik, Sinop, Bartın, Çankırı, Kars, Iğdır, Artvin, Gümüşhane, Kilis, Ardahan, Tunceli Bayburt 32 MİLLETVEKİLİ 55 MİLLETVEKİLİ 5 milyon 31+1 31+24 + 1 KONTENJAN PROBLEMİ + 1 KONTENJAN PROBLEMİ

49 49 81 VİLAYETİN HER BİRİNE PEŞİNEN 1 KONTENJAN MİLLETVEKİLİ VERİLDİKTEN SONRA GERİ KALAN NÜFUSA ORANTILI DAĞITILIYOR. Örn. Nüfusu 5 milyon Ankara’ya 5/75 x 469 = 31 Milletvekili düşüyor. Sonuçta Ankara 32 Milletvekili alırken, Nüfusları toplamı 5 milyon olan 24 vilayet 55 Milletvekili çıkarıyor. Bu durumda Ankara’daki seçmenlerin 23/55 (%42) kadarının Oyları, (yaklaşık 1,4 milyon oy) “sandıkta boşa giden” oylardır. + 1 KONTENJAN PROBLEMİ + 1 KONTENJAN PROBLEMİ

50 50 Ankara, İstanbul ve İzmir’de toplam 5,5 milyon Oy “ +1 Vilayet Kontenjanı” düzenlemesinin kurbanı ! + 1 KONTENJAN PROBLEMİ + 1 KONTENJAN PROBLEMİ “Basamak yöntemi” ve “ +1 kontenjan” uygulamasından kaynaklanan, görüntüde sandığa giren ama sonuca eşit yansımayan, etkili olmayan yaklaşık 9 milyon oy (%16) “Eşitsizlik Kurbanı” oylardır.

51 Victor d'Hondt 1841-1901 Arjantin Avusturya Belçika Bulgaristan Çekya Doğu Timor Ekvador Finlandiya Galler Hırvatistan Hollanda İskoçya İsrail İzlanda Japonya Kolombiya Macaristan Makedonya Paraguay Polonya Portekiz Romanya Sırbistan Slovenya Şili Türkiye Bir seçimde Partilerin aldıkları Oy sayısına göre milletvekili sayısını belirleyen Yöntem. Birinci konumdaki partiyi diğerlerine göre avantajlı konuma taşıyan ve “Temsilde adalet” sağlamayan bu yöntem, “Yönetimde istikrar” İlkesini ön planda tutan 27 ülkede uygulanmaktadır. 3 - d‘HONDT YÖNTEMİ

52 Örnek : 1000 GEÇERLİ OYDA 10 MİLLETVEKİLİNİN D’HONDT YÖNTEMİYLE BÖLÜŞÜMÜ /1 /2 /3 /4 /5 ______________________________________________________ A : 400 400,0 1 200,0 3 133,3 6 100,0 9 80,0 10 B : 300 300,0 2 150,0 5 100,0 8 75,0 60,0 C : 150 150,0 4 75,0 50,0 37,5 30,0 D : 100 100,0 7 50,0 33,3 25,0 20,0 Diğer : 50 baraj altındaki partiler ______________________________________________________ A  5 MV % 50 B  3 MV % 30 C  1 MV % 10 D  1 MV % 10 D’Hondt yönteminde birinci konumdaki partinin kazanç faktörü en az % 15 tir ! 3- d‘HONDT YÖNTEMİ 3- d‘HONDT YÖNTEMİ

53 PARTİLER OY SAYISI % MİLLETVEKİLİ milyon ____________________________________________ AKP 21,47 % 41,3 326 MV* % 60 CHP 11,15 % 21,4 135 MV MHP 5,58 % 10,7 53 MV BDP 2,60 % 5,0 36 MV % 6 DİĞER 2,11 % 4,1 GEÇERSİZ 0,94 % 1,8 KATILMAYAN 8,15 % 15,7 ____________________________________________ T O P L A M 52,00 % 100,0 550 MV 2011 GENEL SEÇİM SONUCU (katılım % 84 !) % 34 * nedeniyle toplamda AKP 50 MV fazladan aldı.

54 54 2011 Genel Seçim Sonucu

55 2015 seçimi 55 milyon seçmen ne yapacak ?!

56 56 Seçim barajı % 5' e indirilir. Milletvekili gelirinin fert başına milli gelire eşitlenmesi, Partilere devlet yardımının kaldırılması ve Milletvekili dokunulmazlığının sınırlandırılması koşuluyla! Milletvekili sayısı M= 800 ‘e çıkartılır. Toplam geçerli oyların % 5’inden fazlasını alan Partilerin aldıkları oylar ile Bağımsız adayların aldıkları geçerli oyların toplamından (S), Bir (bağımsız) adayın milletvekili seçilebilmesi için gerekli minimum oy belirlenir: B=1+ S/(M+1) Bağımsızlar belirlendikten sonra, kalan milletvekillikleri için %5 barajı aşan partilerin aldıkları oy oranına karşılık gelen Milletvekili sayıları belirlenir. Baraj üzerindeki partilerin aldıkları toplam geçerli oy sayısının, bağımsızlar dışındaki Milletvekili sayısına bölümü ile bir (parti) Milletvekili için gerekli oy sayısı (P) bulunur. Bölgelerde partilerin aldıkları geçerli oylar P ile bölünerek Partilerin “tam sayılı” bölge milletvekilleri belirlenir. Arta kalan kesirlerden Partilerin “kontenjan” milletvekilleri belirlenir. MİLLİ BAKİYELİ ORANSAL TEMSİL !

57 John F. Nash

58 58

59 59 Yıl Ortalama Yaşam Süresi Seçmen Orantısı % Nüfus (milyon) Seçmen (milyon) 201467,170,577,354,5 201567,670,878,255,3

60 60 SEÇİM YASASI SEÇSİS

61 61 2011 Genel Seçiminde AKP nin aldığı Oy Yüzdeleri

62 62 2011 Genel Seçiminde CHP nin aldığı Oy Yüzdeleri TR.12/5

63 63 Etnik-Dinsel temelde Arkaik (feodal) Toplum Laik Toplum Milli Devlet Laik Cumhuriyet % 2 ÖZGÜRLÜK GÜVENLİK

64 64 Etnik-Dinsel temelde Arkaik (feodal) Toplum Laik Toplum Milli Devlet Laik Cumhuriyet ÖZGÜRLÜK GÜVENLİK

65 65 Buna göre, Kürt popülasyon 1927-2000 arasında yıllık ortalama % 3,3 artış kaydetmiştir; ortalama yaşam süresi y ≈ 65 yıl alındığında kadın başına ortalama çocuk sayısı d ≈ 4 demektir.. ‘kadın başına ortalama 4 çocuk’ ve yıllık % 3 artışla, Kürt nüfus 2010 da 17 milyon ( %21 ) 2020 de 23 milyon ( %25 ) 2030 da 31 milyon ( %30 ) olacaktır..

66 20.10.1927 sayımında Türkiye’nin Nüfusu 13,65 milyon ve “anadili kürtçe/zazaca” olanların sayısı 1,1 milyon idi.. ( % 8,7 ) 2000 yılında Prof. Şaban Kuzgun başkanlığında Erciyes, İnönü, Fırat Üniversitelerinden bir araştırma grubunun bulgusuna göre Kürt nüfus 12,6 milyon ( % 18,6 )

67 TÜRKİYE'DE 2003 NÜFUS DAĞILIMI ( TOPLAM 70 MİLYON ) YAŞ ORTALAMA YAŞ 29,0 ORTALAMA ÖMÜR 58,9 (*) Nüfus İdaresi Genel Müdürlüğü 2003 Verileri 90 Yaş ve üzeri düzeltilmiştir * %

68 TÜRKİYE'DE 1990 YAŞ DAĞILIMI YAŞ % ORTALAMA YAŞ 26,2 ORTALAMA ÖMÜR 51,4 * (*) DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ 1993 VERİLERİ

69 = = ORTALAMA ÖMÜR ORTALAMA YAŞ  = = 51,4 = 26,2 a 0 = 1,932E-02a 1 = 1,240E-03 a 2 =-9,591E-05a 3 = 2,302E-06 a 4 =-2,407E-08a 5 = 9,266E-11

70 P % Y A Ş f(y) = ∑ a n y n P = 1- f(y+1) / f(y) 2023 2003 1990, 2003, 2013, 2023 ÖLÜM OLASILIKLARI 1990 2013 P min  0,2 x (Y/100) 5

71 71 Bedi’üz-zaman Said-i Kürdi (Norsi) 1877-1960 Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK 1881-1938