DİL ve ANLATIM DERSİ ÖĞRETMEN:EROL AYDIN

... konulu sunumlar: "DİL ve ANLATIM DERSİ ÖĞRETMEN:EROL AYDIN"— Sunum transkripti:

1 DİL ve ANLATIM DERSİ ÖĞRETMEN:EROL AYDIN www.edebiyatogretmeni.net
FİİL ÇATISI DİL ve ANLATIM DERSİ ÖĞRETMEN:EROL AYDIN

2 FİİL ÇATISI Fiillerin, özne ve nesnelerine göre almış oldukları durumlara, gösterdikleri özelliklere çatı denir.

3 FİİLLER ÇATILARI BAKIMINDAN İKİYE AYRILIR
FİİL ÇATISI A.Nesnelerine Göre B.Öznelerine Göre Geçişli Fiil Etken Fiil Geçişsiz Fiil Edilgen Fiil 3. Oldurgan Fiil Dönüşlü Fiil 4. Ettirgen Fiil 4.İşteş Fiil

4 A.NESNELERİNE GÖRE FİİLLER
1.Geçişli Fiiller: Kullanım sahasına çıktığında nesneye ihtiyaç duyan, nesne alabilen fiillere geçişli fiiller denir.

5 Akşam güzel bir film seyrettik. yüklem
Ne seyrettik ? Film (nesne) FİİL GEÇİŞLİDİR

6 Kardeşi kalemini kırmış.
Özne nesne yüklem Kardeşi neyi kırmış? Kalemini (nesne) FİİL GEÇİŞLİDİR

7 DİKKAT Bir fiilin geçişli ya da geçişsiz olduğunu öğrenmek için soru sorarken, önce özneyi bulmalıyız.Özneyi bulmadan nesneyi bulmaya çalışırsak yanılabiliriz.Çünkü bazı kullanımlarda özne ve nesne karışabilmektedir.

8 Şakalaşırken eli çıkmıştı. yüklem
Çıkan ne? Eli (Özne) FİİL GEÇİŞSİZDİR

9 DİKKAT Bir fiilin geçişli olabilmesi için , önemli olan o fiilin “ne, neyi, kimi” sorularına cevap verebilmesidir.Bazen fiil geçişli olduğu halde cümlede nesne bulunmayabilir.

10 Akşama kadar bekledim. yüklem
Kimi bekledim? Onu , kardeşimi..... (nesne)

11 2. Geçişsiz Fiiller: Nesne gerektirmeyen, nesne olmadan da kullanım sahasına çıkan fiillere geçişsiz fiil denir.

12 Bu söze sınıftakilerin hepsi gülmüştü. yüklem
Ne gülmüştü? Neyi gülmüştü? Kimi gülmüştü? FİİL GEÇİŞSİZDİR

13 Ağaçların yaprakları sarardı. yüklem
Sararan ne? Ağaçların yaprakları (özne) Neyi sarardı? Kimi sarardı? FİİL GEÇİŞSİZDİR

14 Geçişli fiiller ayrıca yapılışlarına göre de incelenir
Geçişli fiiller ayrıca yapılışlarına göre de incelenir.Bunlar oldurganlık ve ettirgenliktir.

15 OLDURGAN FİİLLER Geçişsiz fiillerin geçişli hale getirilmesine oldurgan fiil denir. Oldurgan fiiller , geçişsiz fiillere getirilen “-r, -t, -tır, -dır...” ekleriyle yapılır.

16 Çocuğu zor da olsa uyuttum. yüklem
“Uyumak” Neyi uyumak? (Cevap yok) “Uyutmak” Neyi uyutmak? (Çocuğu) FİİL OLDURGANDIR

17 Geçişsiz fiil Geçişli fiil
gülmek dır gül-dür-mek Ağlamak t ağ-lat-mak Pişmek ir piş-ir-mek Çıkmak r çık-ar-mak oldurgan fiil

18 ETTİRGEN FİİLLER Geçişli fiillerin geçişlilik derecesinin arttırılmasına ettirgen fiil denir. Ettirgen fiiller, oldurgan fiillerde olduğu gibi “-r, -t, -tır” ekleriyle yapılır.

19 Evin kapısını kırdırdı. yüklem
Neyi kırdırdı? Evin kapısını (nesne) kırdı - kırdırdı