Vitaminlerin Ortak Özellikleri ve Sınıflandırılması

... konulu sunumlar: "Vitaminlerin Ortak Özellikleri ve Sınıflandırılması"— Sunum transkripti:

1 Vitaminlerin Ortak Özellikleri ve Sınıflandırılması
Dr. Akın Yeşilkaya Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Eğitim Yılı

2 Amaç ve Hedef Vitaminleri tanımak
Vitaminlerin ne işe yaradığını öğrenmek Vitaminlerin metabolizma içerisindeki görevlerini anlamak Vitaminlerin önemlerini ortaya koymak A. Yeşilkaya

3 Sunum Vitamin kelimesinin kısa tanımı Vitaminlerin tarihçesi
Vitaminlerin tanımı Vitaminlerin özellikleri Vitaminlerin sınıflandırılması Metabolik önemi olan vitaminler A. Yeşilkaya

4 Amin içeren hayati öneme sahip bileşikler
Vitaminler Vita-amine Vitalis : hayati öneme sahip olan Amine : amonyakdan türeyen Amin içeren hayati öneme sahip bileşikler Vitamine Vitamin A. Yeşilkaya

5 Tarihçe Sümerler, Babiller, Mısırlılar, Yunanlılar, Romenler, Araplar
1601 yılında Sir James Lancaster, turunçgil meyveleri yiyen gemi tayfalarının diş ve diş eti sorunları kaybolduğunu gözlemlemiştir. 1753 yılında James Lind limon kaynaklı besinlerin Skorbüt hastalığı tedavi ettiğini yayınlamıştır. 1880 yılında Christiaan Eijkman hayvanların besinlerini değiştirmek süretiyle hastalandıklarını ortaya koymuştur. A. Yeşilkaya

6 Christiaan Eijkman 5 hafta sonra A. Yeşilkaya

7 Tarihçe 1882’de Takaki, diyetlerine et, arpa, meyve eklenmiş Japon gemicilerinde beri-beri olarak bilinen hastalığın tedavi edildiğini gözlemiştir. 1905 yılında William Fletcher beri-beri hastalığın pirinç tanelerinin farklı işlenmesi sonucu ortaya çıktığını bildirmiştir. 1906 yılında Frederick Hopkins, sıçanların besinlerine süt eklenmesiyle ancak normal büyüme sağladıklarını gözlemiş ve yiyeceklerin büyüme faktörü içerdiklerini öne sürmüştür. Casimir Funk tarafından 1912'de vitamin terimini kullanmıştır. 20. yy’da vitaminlerin yapı ve özellikleri çalışılmaya başlanıyor Yapısı belirlenen ilk vitamin Tiamindir. A. Yeşilkaya

8 Vitaminlerin tanımı Vitaminler organizmada sentezlenmeyen ve diyet yolu ile alınması gereken, yapı taşı olarak fonksiyon görmeyen ve enerji temini için kullanılmayan fakat organizma için gerekli olan organik maddelerdir. Sentezlenmeyen Yapı taşı olmayan Enerji üretmeyen A. Yeşilkaya

9 Vitamin fazla alınması olayına hipervitaminoz,
Az alınmasına hipovitaminoz, Bulunmamasına avitaminoz denir. A. Yeşilkaya

10 Vitaminlerin özellikleri
Organizmanın normal metabolizması için az miktarlarda gereklidir. Vücudun hücrelerinde üretilemezler, diyet ile alınırlar. Vitaminler besinlerimizde bulunmadığı zaman, metabolizmada bozukluklara yol açabilirler. A. Yeşilkaya

11 Vitaminlerin özellikleri
Vitaminler vücutta yakılmaz yani vitaminlerden doğrudan enerji alınmaz. Mikroorganizmalar ve bitkiler tarafından sentezlenirler. Eksojen (tiamin), provitamin (karoten) veya endojen (niasin) olabilirler. Bir çoğu kofaktör olarak rol oynar (B vitaminler) Hormon etkisini taklit eder (D vitamini) Sinyal iletim yollarında rol alır (A vitamini) A. Yeşilkaya

12 Sınıflandırılmaları Suda Çözünenler Yağda Çözünenler
Vitamin B1 (tiamin) Vitamin B2 (riboflavin) Vitamin B3 (niasin) Vitamin B5 (pantotenik asit) Vitamin B6 (piridoksin) Vitamin B12 (Kobolamin) Biotin (vitamin B7) Folik asit (vitamin B9) Vitamin C (askorbik asit) Yağda Çözünenler Vitamin A (retinoidler) Vitamin D (kalsiferoller) Vitamin E (Tokoferoller) Vitamin K (Menakinonlar) A. Yeşilkaya

13 İsim değişikliğin nedeni
Önceki Adı Kimyasal adı İsim değişikliğin nedeni Vitamin B4 Adenin DNA metaboliti Vitamin B8 Adenilik asit Vitamin F Essensiyel yağ asidi Vitamin tanımına uymamaktadır Vitamin G Riboflavin Vitamin B2 olarak yeniden adlandırılmıştır Vitamin H Biotin Vitamin B7 olarak yeniden adlandırılmıştır Vitamin J Katekol, Flavin Protein metaboliti Vitamin L1 Antranilik asit Vitamin L2 Adeniltiyometilpentoz RNA metaboliti Vitamin M Folik asit Vitamin B9 olarak yeniden adlandırılmıştır Vitamin O Karnitin Vitamin P Flavonoidler Vitamin olarak sınıflandırılmamaktadır Vitamin PP Niasin Vitamin B3 olarak yeniden adlandırılmıştır Vitamin U S-Metiladenozin A. Yeşilkaya

14 Suda Çözünen Vitaminler
A. Yeşilkaya

15 Suda Çözünen Vitaminler
Özellikleri Polar moleküllerdir ve suda çözünürler. Organik çözücülerde çözünmezler. Sindirim sisteminden kolayca absorbe olurlar. Taşıyıcı proteine ihtiyaç duymazlar. Vitamin B12 hariç, depo şekilleri yoktur. Genellikle toksik değildirler, fazla alındıklarında kolayca idrarla atılırlar. Sürekli olarak diyetle alınmaları gerekir. A. Yeşilkaya

16 Tiamin (Vitamin B1) (Antiberiberik vitamin)
Kaynakları: Domuz eti, hububat ve baklagiller, bira mayası, yumurta sarısı Günlük gereksinim: 1,0-1,2 mg/gün Aktif şekli : Tiamin pirofosfattır (TPP) (Tiamin pirofosfokinaz tarafından) Enzimatik reaksiyonlarda aldehit veya keto grubunun transferinde ve a-ketoasitlerin oksidatif dekarboksilasyon görev yapan bir koenzimdir. Bağırsaklardan kolayca emilir, vücutta depolanmaz, idrarla atılır. A. Yeşilkaya

17 Yapısı Pirimidin + tiazol halkası (metilen köprüsü ile bağlı)
Aktif form: Tiamin pirofosfat (TPP) A. Yeşilkaya

18 A. Yeşilkaya

19 Fonksiyonları Piruvat dehidrogenaz : Piruvat dekarboksilaz,
dihidrolipoil transasetilaz, dihidrolipoil dehidrogenaz a-Ketoglutarat dehidrogenaz Asetoasetat sentetaz Transketolaz - transaldolaz A. Yeşilkaya

20 Piruvat dehidrogenaz A. Yeşilkaya

21 Piruvat Dehidrogenaz Kompleksi
Oksidatif dekarboksilasyon reaksiyonu PDH Piruvat + Koenzim A + NAD+ Asetil CoA + CO2 + NADH TPP Lipoamid FAD E1: Piruvat dehidrogenaz komponenti E2: Dihidrolipoil transasetilaz E3: Dihidrolipoil dehidrogenaz A. Yeşilkaya

22 PDH Piruvat dehidrogenaz (E1) Dihidrolipoil transasetilaz (E2)
Dihidrolipoil dehidrogenaz (E3) This computer-generated three-dimensional (3-D) image shows a multienzyme complex that plays a key role in cellular metabolism. Shown are three interlocked enzymes: pyruvate dehydrogenase (yellow), dihydrolipoamide acetyltransferase (green), and dihydrolipoamide dehydrogenase (red). Scientists derived the image from two-dimensional cryoelectron microscopic pictures of the enzyme complex in cow kidney and various bacteria. The 3-D structures shed light on how the enzymes work together to help produce ATP, the principal storage form of energy within the cell. Image courtesy of Dr. James Stoops, University of Texas-Houston. Grant EB000276 Image courtesy of Dr. James Stoops, University of Texas-Houston. Grant EB000276 A. Yeşilkaya

23 PDH A. Yeşilkaya

24 a-Ketoglutarat dehidrogenaz
A. Yeşilkaya

25 Hekzoz monofosfat yolu
Pentoz fosfat yolu Hekzoz monofosfat yolu Glukoz Riboz-5-fosfat Gliseraldehit-3-fosfat Piruvat Glukoz-6-fosfat Piruvat Asetil-CoA A. Yeşilkaya

26 TPP TPP A. Yeşilkaya

27 TPP Mg2+ TPP Mg2+ A. Yeşilkaya

28 Eksikliği Eksikliği Kepekli tahıl ve et ürünlerinden yetersiz beslenme
Kronik alkol kullanımı Aşırı kahve ve çay tüketimi Semptomlar: İştahsızlık, Depresyon, Yorgunluk, Sindirim rahatsızlıkları, Kas ve sinir rahatsızlıkları, Merkezi sinir sistemi bozuklukları, Kardiyovasküler sorunlar yaratabilir, Sindirim sistemi bozukluklara neden olabilir. A. Yeşilkaya

29 Hastalıklar Wernicke Korsakoff Sendromu: Çoğunlukla kronik alkolizmle birlikte görülür Hissizlik, hafıza kaybı, göz kaslarında paralizi Beriberi: Genellikle diyetinde kabuksuz prinç tüketimi fazla olan kişilerde görülür. İnfantil beriberi; Taşikardi, kusma, konvülsiyon ve tedavi edilmezse ölüm. Yetişkin tip beriberi; ciltte kuruluk, huzursuzluk, düşünce bozukluğu ve felç. A. Yeşilkaya

30 Riboflavin (Vitamin B2, Laktoflavin)
Kaynakları: Yeşil yapraklı bitkiler, balık, süt, yumurta, karaciğer. Günlük gereksinim: 1,2-1,7 mg/gün Eksikliği: Dermatid, ağız köşelerinde çatlaklar ve dil iltihabı görülür Renkli, ısıya dayanıklı, UV’ye duyarlı, bitkisel kaynaklıdır. Portakal sarısı renkte bir vitamindir. A. Yeşilkaya

31 Yapısı A. Yeşilkaya

32 Riboflavin Aktif formu: Flavin mononükleotid (FMN)
Flavin adenin dinükleotid (FAD) A. Yeşilkaya

33 FMN A. Yeşilkaya

34 FAD A. Yeşilkaya

35 olaylarını katalizler.
Riboflavin Görevi: FMN ve FAD içeren Flavoproteinlerin dehidrogenasyon oksidasyon olaylarını katalizler. A. Yeşilkaya

36 Metabolizma Koenzim formları, gastrik asit ile karşılaştığında proteinlerle yaptıkları kovalent bağlar yıkılır İnce barsak proksimalinden emilir Dolaşımda albumine zayıf bağlanır Riboflavinin koenzimlere dönüşümü hücre sitoplazmasında olur A. Yeşilkaya

37 A. Yeşilkaya

38 A. Yeşilkaya

39 A. Yeşilkaya

40 Flavoprotein enzimler
Oksidoredüktazların prostetik grubu olarak görev yaparlar. Metalloflavoproteinler diye de adlandırılırlar. a-Amino asid oksidaz (amino asidlerin deaminasyonu) Ksantin oksidaz (pürin yıkılımı) Gliserol-3-fosfat dehidrogenaz (indirgeyici eşdeğerlerin sitozolden mitokondriye taşınması) Açil KoA dehidrogenaz (yağ asidi oksidasyonunda) Dihidrolipoil dehidrogenaz (pirüvat ve ketoglutarat dehidrogenazın oksidatif dekarboksilasyonu) NADH dehidrogenaz (solunum zinciri) Glutatyon redüktaz A. Yeşilkaya

41 Karbohidrat, yağ ve protein metabolizmasına yardımcı olur.
B2 vitamini yani Riboflavin, göz yorgunluğu, kataraktın önlenmesi ve tedavisi için gereklidir; Karbohidrat, yağ ve protein metabolizmasına yardımcı olur. Ayrıca deri, dokularının, tırnakların ve saçların oksijen kullanımına destek verir, kepekleri giderir. Demir ve B6 vitamini alımına yardımcı olur, eksikliği ise hamilelikte bebeğin gelişimine zarar verebilir. A. Yeşilkaya

42 Niasin (Niasinamid, Nikotinamid, B3 vitamini )
Kaynak: Et, süt, KC, somon balığı, yeşil yapraklı bitkiler 60 mg triptofan = 1 mg niasin Günlük gereksinim: mg Eksikliği: Pellegra hastalığı oluşur. (sinir sisteminde fonksiyon bozukluğu, mide-bağırsak sistemi bozukluğu, zihin bulanıklığı, depresyon ve ağır dermatit ve çeşitli cilt lezyonları ile karakterize bir hastalık) A. Yeşilkaya

43 Yapısı Nikotinik asit ve nikotin amid formül adlarıdır
Nikotinik asid Nikotin amid Nikotinik asit ve nikotin amid formül adlarıdır Nikotinik asit piridinin monokarboksilik asid türevidir Organizmada birbirlerine dönüşebilirler A. Yeşilkaya

44 Fonksiyonları Niasin ve niasin amidin biyolojik olarak aktif olan koenzim şekilleri nikotinamid adenin dinükleotid (NAD+) ve onun fosforile şekli NADP+’dır. NAD+ ve NADP+ sitozol ve mitokondride birçok oksidoredüktaz reaksiyonlarda koenzim olarak rol alır . A. Yeşilkaya

45 NAD+ A. Yeşilkaya

46 NADP+ A. Yeşilkaya

47 Endojen Sentezi 60 mg Triptofan’dan 1 mg NAD+ sentezlenir.
A. Yeşilkaya

48 Dikkat: NAD+, 2 elektron ve “1” proton taşır !
A. Yeşilkaya

49 Fonksiyonu Karbohidrat, yağ ve aminoasit metabolizmasını etkileyen yolların yapıtaşıdır. NAD+ ile ilişkili enzimler oksidatif yollarda katabolik reaksiyonlarda rol alır (sitrik asit siklüsü). NADP+ ile ilişkili enzimler, indirgeyici sentezlerin gerçekleştirdiği yollardaki reaksiyonları katalize eder (pentoz fosfat yolu) A. Yeşilkaya

50 A. Yeşilkaya

51 Nikotinik asid, plazma kolesterolünü düşürmek amaçlı kullanılır
Yağ asidlerinin adipoz dokudan hareketini önler VLDL, IDL, LDL oluşumunu azaltır B3 vitamini kan dolaşımını düzenler Sağlıklı bir deri sağlar ve santral sinir sisteminin çalışmasına yardımcı olur. Beyin ve hafızanın ileri fonksiyonlarını denetlemesinden dolayı şizofreni ve diğer zihinsel hastalıklarda tedavi edici rol oynar. Yeterli B3 düzeyleri insülin ile östrojen, progesteron ve testosteron gibi cinsiyet hormonlarının sentezi için hayati rol oynamaktadır A. Yeşilkaya

52 Eksikliğine neden olan etkenler
Mısıra dayalı diyet Lösinden zengin diyet; kinolinat fosforibozil transferaz inhibisyonu (triptofandan niasine dönüşüm engellenir) B6 vitamin eksikliğinde (Triptofan niasin dönüşümünde B6 vitamini gerekli) Karsinoid sendrom (triptofan metabolizması serotonine döner) Hartnup hastalığı (triptofan emilimi bozulur) A. Yeşilkaya

53 A. Yeşilkaya

54 Pantotenik Asit (B5) Aktif formu; Koenzim A ve Açil taşıyıcı proteinin (ACP) yapısında yer alır Kaynakları: Yumurta, karaciğer ve bira mayası başta olmak üzere çoğu yiyecekte bulunur. A. Yeşilkaya

55 Pantotenik asit ince bağırsaklardan kolayca emilir; emildikten sonra ATP tarafından fosforillenerek 4-fosfopantotenik asit oluşturur. Daha sonra bir dizi reaksiyon sonunda 4-fosfopantotenik asitten koenzimA (CoASH) oluşur A. Yeşilkaya

56 ACP: Açil taşıyıcı protein
A. Yeşilkaya

57 A. Yeşilkaya

58 Asetil Koenzim A A. Yeşilkaya

59 Fonksiyonu Tiyol grubu KoA’da açil gruplarının taşıyıcısıdır KoA:
Sitrik asit siklüs reaksiyonları Yağ asidi sentezi Asetilasyon reaksiyonları (ilaçların) Kolesterol sentezi A. Yeşilkaya

60 Karbohidrat metabolizması
A. Yeşilkaya

61 Lipid ve Aminoasit Metabolizması
A. Yeşilkaya

62 Pantotenik asit, karbohidrat, yağ ve protein metabolizması için gereklidir.
Vitamin, yiyeceklerde yeteri kadar bulunduğu için eksiklik fazla görülmez. Ancak eksikliğinde deride yaralar, saç dökülmesi, sinir sistemi bozuklukları gibi belirtiler görülebilir A. Yeşilkaya

63 Vitamin B6 Doğal olarak oluşan piridoksol (piridoksin), piridoksamin ve piridoksal’in ortak adıdır. Piridoksol ısıya dayanıklı olduğu halde piridoksamin ve piridoksal yüksek sıcaklıkta hızla harap olurlar. Bu maddeler, ışıkta özellikle UV ışıkta bozunurlar. A. Yeşilkaya

64 Piridoksol, piridoksal ve piridoksamin insan ve hayvan organizmasında birbirine değişebilir;
Dokularda fosfat esterleri halinde bulunurlar; etkili şekli piridoksal ve özellikle piridoksal fosfattır: A. Yeşilkaya

65 Suda ve alkolde çözünebilir.
Gıdalarla alınan vitamin B6, ince barsakta Piridoksal kinaz enzimi ile ATP’den bir fosfat alarak Piridoksal fosfat şeklinde absorbe edilir. Metaboliti 4-Piridoksik asittir. Piridoksal fosfat ve piridoksamin fosfat koenzim olarak aktiftirler. A. Yeşilkaya

66 Koenzim piridoksal fosfat, apoenzimine Schiff bazı (CH=N) yoluyla ve bir tuz köprüsü yoluyla bağlanır. Substrat yokken piridoksal fosfatın aldehit grubu apoenzimin lizin kalıntısı ile Schiff bazı bağlantısı içinde bulunur: Enzim Enzim Schiff bazı A. Yeşilkaya

67 Piridoksal fosfat, bir α-amino asidin amino grubu ile, kendisine ait aldehit grubu arasındaki bir Schiff baza girerek α-amino grubunun geri kalan üç bağından sırasıyla, transaminasyon, dekarboksilasyon ve treonin aldolaz etkinliğinin görülmesine izin verecek değişiklikleri kolaylaştırır. A. Yeşilkaya

68 Transaminasyon A. Yeşilkaya

69 Transaminasyon Alanin transaminaz (ALT) Alanin aminotransferaz (ALAT)
Glutamat piruvat transaminaz (GPT) A. Yeşilkaya

70 Transaminasyon Lizin, treonin, prolin ve hidroksiprolin transaminasyona uğrayamaz. Aspartat transaminaz (AST) Aspartat aminotransferaz (ASAT) Glutamat okzaloasetat transaminaz (GOT) A. Yeşilkaya

71 Piridoksal fosfat, homosistein-sistein arasında kükürtlü grup taşınmasında ve sistein’den SH grubunun çıkarılmasında da koenzim olarak görev alır. A. Yeşilkaya

72 İleri yaşlarda da vitamin B6 gereksinimi fazladır.
İnsanlarda günlük vitamin B6 gereksinimi 2 mg olarak tahmin edilmektedir; barsak kanalındaki mikroorganizmaların sentez ettiği vitamin B6, günlük ihtiyacın bilinmeyen bir bölümünü karşılar. Vitamin B6 amino asit metabolizması ile yakından ilgili olduğu için proteince zengin besinler vitamin B6 gereksinimini artırırlar. İleri yaşlarda da vitamin B6 gereksinimi fazladır. A. Yeşilkaya

73 Vitamin B6 en fazla maya, pirinç kabukları, yumurta sarısı, tahıl ve sebzelerde; daha az miktarda karaciğer, böbrek, balık ve sütte bulunur. Vitamin B6 bağırsaklardan kolayca emilir ve sitoplazmik piridoksal kinazın katalizlediği reaksiyonda ATP tarafından fosforillenir. A. Yeşilkaya

74 Erişkin insanlarda vitamin B6 eksikliğine bağlı olarak oluşan spesifik hastalık sendromu bilinmemektedir. Ancak tüberküloz tedavisinde kullanılan izoniazid verilmesiyle vitamin B6 eksiklik belirtileri meydana getirilmiştir. İzoniazid, piridoksal ile hidrazon oluşturarak vitamin B6 eksikliğine sebep olabilir. İzoniazid A. Yeşilkaya

75 Biotin (Vitamin B7) Biotin, heterosiklik, S atomu içeren monokarboksilik bir asittir; birbiriyle kondense olmuş tetrahidroimidazol ile tetrahidrotiyofen halkaları ve tiyofen halkasına bağlı bir valerik asitten oluşmuştur İmidazol Tiyofen Valerat A. Yeşilkaya

76 Biotin, doğal besinlerde yaygın olarak bulunur; en çok
Biotin, ısıya karşı dayanıksızdır, asit ve alkalilere karşı dayanıklıdır. Suda ve alkolde iyi çözünür. Biotin, birçok mikroorganizma ve bitkiler tarafından sentez edilir; insanın biotin ihtiyacının büyük kısmı olasılıkla ince bağırsak bakterileri tarafından sentez edilen biotinden karşılanır. Biotin, doğal besinlerde yaygın olarak bulunur; en çok yumurta sarısında, karaciğerde, sütte, böbrekte mayada bulunur. A. Yeşilkaya

77 Biotin Enzimdeki lizin birimine -amino grubu ile amid bağı yapmak suretiyle enzime kovalent olarak bağlanmıştır ki bu şekli biositin olarak adlandırılır. A. Yeşilkaya

78 Biotin Biotin organizmada karboksilasyon yapan yani bir moleküle CO2 bağlanmasını katalize eden karboksilaz enzim sistemlerinin prostetik grubu olarak bulunur. A. Yeşilkaya

79 Biotin A. Yeşilkaya

80 Biotin Yumurta akında bulunan ve avidin adı verilen bir glikoprotein, biotin ile birleşerek sindirilemeyen ve dolayısıyla barsaktan emilemeyen bir kompleks meydana getirir; Yumurta pişirilince avidin denatüre olduğu için biotini bağlayamaz ve bu etki ortadan kalkar. A. Yeşilkaya

81 Biotin İnsanlarda günlük biotin ihtiyacı 150-300 g kadardır.
İnsanlarda barsak bakterileri biotin sentez ettiklerinden biotin eksikliği pek oluşmaz. Ancak %30 oranında çiğ yumurta akı içeren bir diyetle beslenenlerde 5-7 hafta sonra dermatitis, deri ve mukozaların şişmesi, uyuşukluk, bulantı, kas ağrıları, anemi, hiperkolesterolemi gibi biotin eksikliği belirtileri ortaya çıkar. A. Yeşilkaya

82 Folik Asit (Vitamin B9) Folik asit, pteroilmonoglutamik asittir;
Pteroik asit kısmı, birbirine metilen köprüsü ile bağlı substitue bir pteridin halka sistemi , p-Aminobenzoik asitten (PABA) , Glutamik asitden ibarettir Pteridin türevi Pteroik asit p-aminobenzoik asit (PABA) Glutamik asit A. Yeşilkaya

83 Folik asit, doğada en çok yeşil yapraklarda ve karaciğerde bulunur; pişirmekle besinlerdeki folik asidin yarısı kaybolur. A. Yeşilkaya

84 İnce bağırsaktan emilen folik asidin büyük kısmı bağırsak hücresi içinde 7,8-dihidrofolat (H2-folat) üzerinden 5,6,7,8-tetrahidrofolata (H4-folat) indirgenerek aktiflenir: A. Yeşilkaya

85 Tetrahidrofolik asit Metil (CH3), Hidroksimetil (CH2OH),
Metilen (CH2), metenil (CH=), Formimino (CH=NH), Formil (CHO) Karbon birimleri Tetrahidrofolik asidin 5 veya 10 numaralı azot atomlarına (N5 veya N10) veya her ikisine ortak olarak (N5, N10) bağlanabilirler ve Amino asit, purin, timidin sentezinde aktarır. A. Yeşilkaya

86 A. Yeşilkaya

87 A. Yeşilkaya

88 A. Yeşilkaya

89 N5-Metil tetrahidrofolat, vitamin B12 varlığında homosisteine metil vericisi olarak davranır.
A. Yeşilkaya

90 Tetrahidrofolat A. Yeşilkaya

91 Folik Asit Eksikliği Pürin biyosentezi ve dolayısıyla nükleik asit biyosentezi bozulur ki bu, kan tablosuna yansır; megaloblastik anemi, lökopeni ve trombositopeni ortaya çıkar. A. Yeşilkaya

92 Vitamin B12 (Kobalamin, Ekstrinsik Faktör)
A. Yeşilkaya

93 Vitamin B12 Vitamin B12, yapısında porfirin halka sistemine benzeyen korrin halka sistemi ve bir nükleotid bulunan kırmızı renkte bir bileşiktir. Vitamin B12, sadece özel şartlarda izole edilebilir ve genellikle izolasyon artefaktı olarak kobalta bir siyano (CN) grubu bağlı bulunur ki bakteriyel fermantasyon yoluyla elde edilen doğal vitamin B12, siyanokobalamin olarak bilinir. A. Yeşilkaya

94 Vitamin B12 Hayvanlar ve bitkiler siyanokobalamini sentez edemezler.
Normal hayvan karaciğerinde kobalamin, Metilkobalamin, 5’-Deoksiadenozilkobalamin Hidroksikobalamin halinde bulunur. 5’-deoksiadenozilkobalamin, koenzim B12’dir ki bu bileşikte 5’-deoksiadenozil grubunun C-5’ atomu, merkezdeki kobalt atomuna kovalent bir bağ ile bağlıdır. A. Yeşilkaya

95 Bağırsak bakterileri de vitamin B12 sentezleyebilirler.
Vitamin B12 etkisini gösteren maddeler en çok karaciğer ve böbrekte olmak üzere et, süt, yumurta ve balıkta bulunur; Bağırsak bakterileri de vitamin B12 sentezleyebilirler. A. Yeşilkaya

96 Vitamin B12 İleumdan reseptör yerler aracılığıyla emilir.
İntrinsik faktör Glikoprotein (Kobalamin-intrinsik faktör kompleksi) Emilim İntrinsik faktör serbest bırakılır Transkobalamin II (Hücre dışı taşıyıcı) Spesifik hücre yüzey reseptörü Transkobalamin I (Hücre içi taşıyıcı ve depo) A. Yeşilkaya

97 Vitamin B12 Karaciğerde depo Safra içinde salgılanır
Enterohepatik dolaşıma katılır enterohepatik dolaşımın bozulduğu durumlarda eksojen kobalamin gereksinimi artar. A. Yeşilkaya

98 Deoksiribonükleotid Sentezi
Koenzim B12, ribonükleotidlerin deoksiribonükleotidlere indirgenmesinde rol alır A. Yeşilkaya

99 Vitamin B12 Koenzim B12, metiyonin katabolizmasında, L-metilmalonil-CoA’nın süksinil-CoA’ya dönüşümünde rol alır A. Yeşilkaya

100 Mideden yeterli intrinsik faktör salgılanmadığı durumlarda vitamin B12 eksikliğine bağlı pernisiyöz anemi diye tanımlanan megaloblastik anemi tablosu ortaya çıkar Pernisiyöz anemi (Giant band) Pernisiyöz anemi (hipersegmentasyon) A. Yeşilkaya

101 Vitamin C (Askorbik asit)
Suda çözünen vitaminler arasında en az stabil olanıdır, ısıtmaya karşı özellikle labildir. Askorbik asit, insanlarda ve diğer primatlarda ve kobayda esansiyeldir; İncelenen diğer bütün hayvanlarda ve bitkilerde D-glukozdan, glukuronik asit üzerinden sentezlenir A. Yeşilkaya

102 Vitamin C A. Yeşilkaya

103 Hayvansal dokulardan böbrek üstü bezi, karaciğer ve süt en yüksek askorbik asit konsantrasyonuna sahiptir. Bitkiler aleminde en önemli askorbik asit kaynakları yeşil sebzeler, meyveler, domates, acısız bir kırmızı biber olan paprika ve turunçgillerdir. A. Yeşilkaya

104 Fonksiyonları Kollajen sentezinde, pirolin hidroksilasyonu için gerekir. A. Yeşilkaya

105 Fonksiyonları Tirozin yapımında, p-Hidroksifenilpirüvat’ın homogentisat’a oksidasyonu, vitamin C gerektirir. A. Yeşilkaya

106 Fonksiyonları Tirozinden adrenalin sentezinde, dopamin β-hidroksilaz basamağında gerek duyulur. A. Yeşilkaya

107 Fonksiyonları Safra asiti oluşumunda, başlangıçtaki 7α-hidroksilaz basamağında gerek duyulur. A. Yeşilkaya

108 Fonksiyonları Bazı oksidoredüksiyon olaylarında kosubstrat olarak,
Tirozin metabolizmasında p-hidroksi fenil pirüvat’ın homogentizat’a oksidasyonunda, Homogentizat’ın maleoilasetoasetat’a oksidasyonunda, Karnitin biyosentezinde rol alır A. Yeşilkaya

109 Askorbik Asit Demir emilimi, vitamin C varlığında belirgin şekilde artar. Askorbik asit, genel bir suda çözünen antioksidan olarak davranır. A. Yeşilkaya

110 Vitamin C Antioksidan özelliği H = H+ + e- = proton + elektron
A. Yeşilkaya

111 serbest radikal = oksidan molekül
Eşleşmemiş elektrona sahip atom veya molekül serbest radikal = oksidan molekül oksidan stres A. Yeşilkaya

112 Oksidatif Stres Oksidatif Stres’e yol açan başlıca bileşikler:
Süperoksit anyonu (O2-) Hidroksil radikali (OH.) Hidrojen peroksit ve peroksit bileşikler Nitrik oksit (NO) A. Yeşilkaya

113 Radikaller Radikaller elektron yoğunluğu yüksek olan bölgelere saldırma eğilimi gösterir. Hedef moleküller: Yağlar Proteinler Nükleik asitler Reaksiyon başladıktan sonra zincirleme şeklinde devam eder. A. Yeşilkaya

114 Oksidatif Stres Radikaller Serbest Radikal Hücre hasarı Doku hasarı
Radikalin kendisi olduğu gibi, radikalin etki edip yapısını değiştirdiği molekülün zararlı etkileri vardır A. Yeşilkaya

115 Hidroperoksit radikali
Oksijen Radikalleri HOCl/HOBr Hipohalöz asit 1O2 Singlet oksijeni Cl-/Br Miyeloperoksidaz SOD 2H+ O2- e- O2 O2- H2O2 + O2 HO. + HO- Hidroksi radikali HO2- Hidroperoksit radikali A. Yeşilkaya

116 Radikallerin Etkileri
Yapısal protein veya fonksiyonel protein aktivitesi bozulur Membran Rüptürü Kanser Lipid Peroksidasyonu Genetik yapıda bozunma Proteinler Lipid membranlar DNA ve RNA Radikaller A. Yeşilkaya

117 Vitamin C İnsanlarda günlük askorbik asit gereksiniminin mg olduğu kabul edilir; süt çocuklarında 30 mg yetişkinlerde 70 mg olduğunu kabul edenler de vardır. Gebelik ve laktasyon sırasında, stres ve ateş hallerinde askorbik asit gereksinimi artar. Kronik olarak aşırı derecede yüksek doz Vitamin C alınması, kalsiyum oksalat taşları oluşmasına ve gastrointestinal kanaldan diğer vitaminlerin ve ilaçların emilmesinin engellenmesine neden olabilir. A. Yeşilkaya

118 Vitamin C Askorbik asit eksikliğinde insanlarda skorbüt hastalığı meydana gelir. Skorbüt hastalığında, kollajen metabolizması bozukluğuna bağlı olarak kemik yapımı ve büyümesinde değişiklikler; subperiosteal kanamalar; dişlerin gevşemesi ve düşmesi; deride sertlik ve çatlaklar görülür. Gizli askorbik asit eksikliğinin belirtileri, ilkbahar yorgunluğu, enfeksiyonlara yakalanma riskinin artmasıdır. Vitamin C eksikliğinde sekonder bir H4-folat eksikliği de gelişebilir. A. Yeşilkaya