Para Teorisi Yrd.Doç.Dr. Mert URAL Yrd.Doç.Dr. Mert URAL.

... konulu sunumlar: "Para Teorisi Yrd.Doç.Dr. Mert URAL Yrd.Doç.Dr. Mert URAL."— Sunum transkripti:

1 Para Teorisi Yrd.Doç.Dr. Mert URAL Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

2 Arz Edilen Para Tanımları
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

3 Arz Edilen Para Tanımları
Rezerv Para = Emisyon + Bankalar Mevduatı + Fon Hesapları + Banka Dışı Kesim Mevduatı Parasal Taban = Emisyon + Bankalar Mevduatı + Fon Hesapları + Banka Dışı Kesim Mevduatı + Açık Piyasa İşlemleri Merkez Bankası Parası = Emisyon + Bankalar Mevduatı + Fon Hesapları + Banka Dışı Kesim Mevduatı + Açık Piyasa İşlemleri + Kamu Mevduatı Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

4 Talep Edilen Para Tanımları
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

5 M1 – Para Tanımı Mübadele fonksiyonunu vurgular.
Harcama eğilimlerini yansıtır. Tam likit ödeme araçlarının miktarını gösterir. Dar kapsamlı para miktarını verir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

6 M1 – Para Tanımı M1 = Dolanımdaki Para + Vadesiz Mevduat
M1 = Currency Circulation + Demand Deposit M1 = C + DD Dolanımdaki Para = Emisyon - Bankaların Nakit Varlıkları Bankalar finansal aracıdır ve nihai harcama hedefleri için para talep etmezler. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

7 M1 – Para Tanımı Eğer M1   Milli Gelir 
Harcama Eğiliimi  M1   Ekonomik Büyüme Hızı  Enflasyon Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

8 M2 – Para Tanımı Değer saklama fonksiyonunu vurgular.
Likit niteliği daha düşük ödeme araçlarının miktarını gösterir. Geniş kapsamlı para miktarını verir. M. Friedman ve A. Swartz tarafından önerilip kullanılmıştır. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

9 M2 – Para Tanımı M2 = M1 + Vadeli Mevduat M2 = M1 + Time Deposit
M2 = (C + DD) + TD M2Y = M1 + Vadeli Mevduat + Döviz Tevdiat Hesapları M2Y = M2 + Döviz Tevdiat Hesapları Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

10 M2 – Para Tanımı Vadeli Mevduat : Uzun vadeli harcama eğilimini yansıtır. Finansal aracılar, mevduat hacmiyle ekonomideki para stokunu (M1, M2, M2Y) yönlendirirler. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

11 TCMB Bilançosu (Vaziyeti)
Her hafta Cuma veya Cumartesi günü Resmi Gazete’de yayınlanır. Parasal Büyüklükler Tablosu : TL yükümlülükleri ve ülke sakinlerinden sağladığı Döviz yükümlülüklerini gösterir. Toplam İç Yükümlülükler büyüklüğüne ulaşılır. MB’nin fonlama kabiliyetidir. [Varlıklar ve Yükümlülükler] Merkez Bankası Parası Tablosu : [Kaynaklar ve Kullanımlar] Analitik Bilanço : Vaziyet şirket bilançoları gibi olduğundan karmaşıktır. Analitik bilanço daha anlaşılır şekilde rakamları yansıtır. İlk iki tablo, para politikasının belirli yönlerine ışık tutar. Analitik bilanço ise, para politikasını bir bütün olarak sunar. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

12 Parasal Göstergeler (Haftalık(Cuma) Geçici Veriler)
  Milyar TL 2000 2001 2002 2003 2004 M1 Dolasimdaki Para Vadesiz Mevduat Ticari Vadesiz Mevduat (VDSZ.M)Vadesiz Tasarruf (VDSZ.M)Vadesiz Diger Merkez Bankasindaki Mevduat 640 2.155 2.739 1.253 1.773 D1 (M1-Dolasimdaki Para) M2 Vadeli Mevduat (VD.M)Vadeli tasarruf (VD.M)Vadeli Diger Vadeli Mevduat Ticari Mevduat Sertifikasi 2 D2 (M2-M1) Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

13 Parasal Göstergeler (Haftalık(Cuma) Geçici Veriler)
  Milyar TL 2000 2001 2002 2003 2004 M2Y (M2+Döviz tevdiat hesabi (TL)) Döviz Tevdiat Hesabi (TL) Döviz Tevdiat Hesabi (USD) 36.179 37.146 41.619 44.892 47.376 Döviz Tevdiat Hesabi (DEM) 77.035 10.264 M3A (M2+Resmi Mevduat) Resmi Mevduat (RM)Vadesiz (RM)Vadeli M3 (M3A+MB.deki Diğer Mevduat) Merkez Bankasındaki Diğer Mevduat L0 (M3+Döviz Tevdiat Hesabi (TL)) Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

14 Parasal Göstergeler (Haftalık(Cuma) Geçici Veriler)
% Değişme 2001 2002 2003 2004 M1 58,4 34,4 41,3 38,8 Dolanımdaki Para 55,6 54,3 48,5 36,0 Vadesiz Mevduat Ticari 41,0 48,6 33,5 Vadesiz Mevduat 69,0 6,5 22,6 50,4 (VDSZ.M)Vadesiz Tasarruf 65,6 45,8 49,3 68,0 (VDSZ.M)Vadesiz Diger 71,2 -17,2 -5,7 20,7 Merkez Bankasındaki Mevduat 236,7 27,1 -54,3 41,5 D1 (M1-Dolanımdaki Para) 60,4 19,9 34,5 41,8 M2 57,9 35,1 31,1 35,8 Vadeli Mevduat 57,1 32,2 25,7 35,2 (VD.M)Vadeli tasarruf 59,6 32,0 26,2 37,3 (VD.M)Vadeli Diger 46,1 33,2 22,8 24,7 Vadeli Mevduat Ticari 63,0 58,0 42,8 Mevduat Sertifikası D2 (M2-M1) 57,8 35,3 28,0 34,7 Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

15 Parasal Göstergeler (Haftalık(Cuma) Geçici Veriler)
% Değişme 2001 2002 2003 2004 M2Y (M2+Döviz tevdiat hesabi (TL)) 76,4 37,5 18,1 18,5 Döviz Tevdiat Hesabi (TL) 96,8 39,7 7,0 0,5 Döviz Tevdiat Hesabi (USD) 2,7 12,0 7,9 5,5 Döviz Tevdiat Hesabi (DEM) M3A (M2+Resmi Mevduat) 57,8 36,1 32,2 35,5 Resmi Mevduat 53,6 64,4 56,9 30,6 (RM)Vadesiz 26,7 30,9 43,5 30,3 (RM)Vadeli 161,0 129,3 71,6 M3 (M3A+MB.deki Diğer Mevduat) 58,9 34,8 32,5 35,0 Merkez Bankasındaki Diğer Mevduat 110,0 -9,2 46,4 13,3 L0 (M3+Döviz Tevdiat Hesabi (TL)) 37,3 19,2 18,8 Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

16 TCMB Analitik Bilanço (İş Günü)
  Milyar TL 2000 2001 2002 2003 2004 A.VARLIKLAR A.1-DIS VARLIKLAR A.2-IC VARLIKLAR P.YUKUMLULUKLER P.1-TOPLAM DOVIZ YUKUMLULUKLERI P.1-a-Dış Yükümlülükler P.1-b-İç Yükümlülükler P.2-MERKEZ BANKASI PARASI P.2-A-REZERV PARA P.2-Aa-Emisyon P.2-Ab-Bankalar Mevduatı P.2-B-DIGER MERKEZ BANKASI PARASI P.2-Ba-Açık Piyasa İşlemleri P.2-Bb-Kamunun TL Mevduatı Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

17 Döviz Kurları ve Sepet Değeri
TL 2000 2001 2002 2003 2004 USD Kuru (Doviz Alış+Doviz Satis)/2 EUR Kuru (Doviz Alış+Doviz Satis)/2 1USD+0.77EURO % Değişme - 0,96 0,23 -0,01 -0,05 0,90 0,31 0,18 0,03 0,94 0,26 0,07 Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

18 Para Talebi Teorileri GRUP : Keynesyen ve Neo-Keynesyen Yaklaşımlar
GRUP : Klasik ve Paracı Yaklaşımlar Miktar Teorisi (Fisher / Cambridge) Fisher Yaklaşımı Cambridge Yaklaşımı (A.C. Pigou) Modern Miktar Teorisi (M. Friedman) GRUP : Keynesyen ve Neo-Keynesyen Yaklaşımlar Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes) Portföy Dengesi Yaklaşımı (J. Tobin) Servet Uyumlaması Yaklaşımı (Brunner, Meltzer) Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

19 Varsayımlar I. Grup II. Grup Ücret ve fiyatlar aşağıya doğru Esnek.
Esnek Değil. Ekonomide rekabetçi koşullar Var. Yok. Fiyatlar Piyasada belirlenir. Belirli birimler oluşturur. Denge Tüm piyasalar dengeye ulaşır. Tam istihdam dengesi oluşmayabilir. Milli gelir Tam istihdamda dengeye gelir, işsizlik iradidir. Paranın enflasyonist (tam istihdam) ya da reel (eksik istihdam) etki yapması durumuna göre değişir. Para nötr değildir. Enflasyon Ancak parasal genişleme sonucu olur. Parasal genişleme olmadan da örneğin kamu harcamaları artınca enflasyon ortaya çıkabilir. Parasal genişleme ekonomiyi Etkilemez. Etkiler. Faizin ekonomideki rolü Önemli değildir. Önemlidir. Para arzı – Gelir ilişkisi Tek yönlü (Para arzı  Gelir) Çift yönlü (Para arzı Gelir) Para politikaları beklenen etkiyi yapmaz. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

20 Para Talebi Teorisi Para, fonksiyonları nedeniyle ekonomik birimler tarafından farklı güdülerle talep edilen bir varlıktır. Para Talebi Teorisi Mikro düzeyde kişilerin Makro düzeyde ekonominin Niçin ve Ne miktarda para tutmak istediklerini araştırır. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

21 Para Talebi Teorisi Tutulan para miktarındaki değişmelerin ekonomideki yansımalarını inceler. Tutulan para nominal ve reel olabilir. Para talebi teorisi Reel para miktarı ile ilgilenir. Reel para miktarı, paranın satınalma gücü olarak ifadesidir. (M / P) şeklinde ifade edilir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

22 Para Talebi Teorisi Paranın niçin ve ne miktar talep edildiğini sorgulayan değişik teoriler vardır: Fiyat ve faizlerde değişiklik beklentileri, Ekonomik gelişmelerdeki belirsizlik, Kanuni sınırlamalar, Likiditenin sağladığı kolaylıklar v.b. görüşler bu yaklaşımların çıkış noktası olmuştur. Ortak görüş sağlanmış yaklaşım yoktur. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

23 Para Talebi Teorisi Literatürdeki yaklaşımlar para talebini, paranın fonksiyonlarıyla ilişkili olarak ele almaktadır. Paranın üç temel fonksiyonu: Hesap birimi (paranın varlığını ifade eder) Mübadele aracı (mübadelede kolaylık sağlar) Servet saklama aracı Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

24 Alım-Satım İlişkisi (Mübadele İlişkisi)
Para Talebi Teorisi Alım-Satım İlişkisi (Mübadele İlişkisi) Trampa ekonomisinde  aynı anda Paralı ekonomide  değişik zamanlarda para tutmanın alternatif maliyeti nedeniyle, para gelir getirecek şekilde yatırılır. Geleneksel yaklaşımlar  Mübadele amacı Diğer yaklaşımlar  + Değer saklama amacı Örnek: Keynes – Likidite Tercihi Teorisi (spekülatif amaçlı para talebini dikkate alınır). Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

25 Para Talebi Teorisi Geleneksel Para Talebi Teorileri’nde;
Para tutma sebebi  sadece mübadele fonksiyonu Mübadele Denklemi ile Cambridge Denklemi Mübadele için talep edilen para miktarı; Gelir düzeyine önemli Alışkanlıkları Kurumsal yapılanmalara istikrarlı Teknolojik gelişmelere bağlıdır. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

26 Para Talebi Teorisi Servet saklama amacı dikkate alındığında paranın istikrarı tartışılır. Friedman Yeni Miktar Teorisi Alım işlemleri ertelenip, paranın servet saklama aracı olarak kullanılması para talebinde istikrarsızlık yaratmaz. KARŞIT OLARAK Keynes Likidite Tercihi Teorisi Elde tutulan para miktarı değişken bir büyüklük haline gelir. Elde tutulan para gelirin eksik harcandığını gösterir. Üretilen malların tümü satılmayacak, stoklar oluşacak, ekonomide mal ve gelir üretimi düşecektir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

27 Para Talebi Teorisi Para talebindeki değişiklikler, ciddi istikrarsızlık kaynağıdır. Para talebi değişimi, ekonomideki harcama düzeyini değiştirdiğinden, enflasyon ve işsizlik gibi ciddi sorunlara yol açmaktadır. Para talebi teorisi bu yüzden önemlidir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

28 Geleneksel Para Talebi Teorisi
Miktar teorisi, 1929 Bunalımı’na kadar parasal analizlere temel oluşturmuştur. İki farklı gelenek vardır. Birincisi : Cantillon ve Hume tarafından benimsenen Dolaysız Mekanizma’dır. Ekonomideki para miktarı ile fiyatlar genel düzeyi arasında doğrudan bir ilişki vardır. Ms   P  İkincisi : Thornton ve Ricardo tarafından benimsenen Dolaylı Mekanizma’dır. Faiz mekanizmasını içerir. Ms   i   Harcamalar (Talep)   P  Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

29 Geleneksel Para Talebi Teorisi
Her iki analiz de aynı sonuçları üretirler. Para miktarındaki değişmeler, toplam harcamalarda eş oranlı değişmelere yol açar. Ms    Toplam Harcamalar (Talep)   Toplam harcamalardaki değişmeler, fiyatlarda eş oranlı değişmelere yol açar. Toplam Harcamalar (Talep)    P   Doğrudan (Dolaysız) Mekanizma daha yaygındır. İki eski yorumu vardır. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

30 Para Talebi Teorileri GRUP : Klasik ve Paracı Yaklaşımlar
Miktar Teorisi (Fisher / Cambridge) Fisher Yaklaşımı Cambridge Yaklaşımı (A.C. Pigou) Modern Miktar Teorisi (M. Friedman) Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

31 Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)
Para tutumunu, sadece mübadele gereksinimi ile açıklayan Fisher’in çıkış noktası, MV  PT şeklindeki mübadele özdeşliğidir. M – Ekonomideki para miktarı V – Paranın dolanım hızı (paranın el değiştirme sayısı) P – Fiyatlar genel düzeyi T – Dönem içinde ticarete konu olmuş malların miktarı Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

32 Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)
Bu özdeşlikte V ile T sabit kabul edildiğinde mübadele özdeşliği teorik içerik kazanır ve eşitlik ortaya çıkar. MV = PT Paranın Dolanım Hızının Sabit Olması ( V ) Kurumsal nedenler : (Çek vb. ödeme araçlarının ve elektronik bankacılığın yaygınlaşması ile para talebi düşer, aynı para miktarı ile daha çok işlem yapılır). Ödeme alışkanlıkları : Ödemelerin sıklığı para talebini etkiler.Ödeme sıklığı arttıkça, para talebi azalır. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

33 Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)
İşlem Hacminin Sabit Olması ( T ) Tam istihdam varsayımı altında, özellikle kısa dönemde, ekonomide ticaret konusu mal ve hizmetlerin reel miktarı (T) ; Çalışma arzusu, Cari teknolojik düzey, Ülkenin kaynak donanımı, tarafından belirlendiği için T sabittir. Fisher’e göre sosyal, psikolojik, kültürel ve kurumsal yapılardan dolayı V’nin değeri sabittir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

34 Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)
Denge halindeki bir ekonomide para arzı (Ms) para talebine (Md) eşit olduğundan; M = Ms = Md : MV = PT Böylece elde tutulan para miktarı : 1 1 Md = PT ; = k ; M = kPT (Nominal Para Talebi) V V Kişiler, mübadele güdüsü ile toplam harcamalarının (T) bir bölümünü (k) oranında reel para olarak tutarlar. M = kT (Reel Para Talebi) P Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

35 Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)
Daha sonraları, ekonomideki işlem miktarının hesaplanmasına ilişkin sorunlar göz önüne alınarak, işlem hacmi (T) yerine, reel milli gelirden (y) hareket edilmiştir. MV = PT (Miktar Teorisinin Mübadele Denklemi) MV = Py (Miktar Teorisinin Gelir Denklemi) MV = PT  V = PT / M (V : paranın işlem dolanım hızı) MV = Y  V = Y / M (V : paranın gelir dolanım hızı) PT Py Y V= = = M M M Belirli bir gelir elde edilirken, paranın kaç kez el değiştirdiğini gösterir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

36 Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)
Modeli çalışabilir hale getiren varsayımlar; Akılcı bireylerin hedefi fayda maksimizasyonudur. Gelir ve Harcamalar arasında eş-anlılık vardır. Fiyatlar esnektir. Paranın gelir dolanım hızı sabittir. (V=Y/M  Vy) Para talebinin gelir esnekliği 1’dir. Y %1  Md %1 Para talebinin faiz esnekliği sıfırdır. Para sadece işlem amacıyla talep edilir. V ile T sabittir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

37 Miktar Teorisi (Fisher Yaklaşımı)
P M = Md P1 P0 ) 45o M M1 M Para miktarı ve fiyatlar aynı yönde ve aynı oranda değişir. Ms   P   Md  Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

38 Miktar Teorisi (Cambridge Yaklaşımı)
A.C. Pigou ve A. Marshall tarafından geliştirilmiştir. Fikirleri, Keynesyen yaklaşıma ve Modern Miktar Teorisine (M. Friedman) katkı sağlamıştır. Denge halindeki bir ekonomide Pigou denklemi; Md = kPw Md – Nominal para talebi w – Reel servet P – servet içinde yer alan değerlerin TL cinsinden piyasa fiyatı Pw – Nominal servet k – Nominal servetin ne kadarının para olarak tutulacağı (servet tutma katsayısı) Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

39 Miktar Teorisi (Cambridge Yaklaşımı)
Pigou, parayı servetin bir parçası olarak görmektedir. Para sadece mübadele aracı olarak değil, aynı zamanda servet olarak da talep edilmektedir. Yaklaşım, fertlerin serveti hangi oranda para olarak tutmak istediklerini göstermek için Fayda Teorisini kullanmaktadır. Md ‘nin en üst sınırı insanın servetidir. Para tutmanın alternatif maliyeti vardır. Alternatif araçların (tahvil, hisse senedi vb.) getirileri para talebinin ne kadar olacağı konusunda belirleyicidir. Gelecek hakkındaki belirsizlik ve faiz oranının rolü vurgulanmasına karşın, V sabit kabul edilmektedir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

40 İki Yaklaşım Arasındaki Farklar
Fisher : Md fertlerin harcamalarına bağlıdır. Md ‘yi akım büyüklükler (T ya da y) etkiler. Pigou : Md fertlerin servetine bağlıdır. Md ‘yi stok büyüklük (w) etkiler. Fisher : halkın, veri bir harcamayı gerçekleştirmek için ne düzeyde para talep edeceklerini hesaplamaya çalışmıştır. (Para tutma katsayısı) Pigou : halkın, servetlerinin bir bölümü olarak ne kadar para tutmak istediklerini açıklamaya çalışmıştır. (Servet tutma katsayısı) Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

41 İki Yaklaşım Arasındaki Farklar
Fisher : Md ‘yi makro düzeyde ele almıştır. Pigou : Md ‘yi mikro düzeyde ele almıştır. Fisher : insanların ne kadar para tutmak mecburiyetinde olduklarını araştırmıştır. Pigou : insanların ne kadar para tutmak isteğinde olduklarını araştırmıştır. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

42 İki Yaklaşım Arasındaki Farklar
Fisher : Ms   T ile V (sabittir) (Para arzındaki değişmelerden bağımsız) Pigou : Ms   Paranın MF   Md   k  (Para arzındaki değişmeler, k ve w’yi etkiler) Ayrıca, para arzındaki artışın kaynağına bağlı olarak, gerçek servet etkilenebilir. Örneğin: Yeni altın artışı sonucu Ms   w  Açık piyasa işlemleri sonucu Ms   w (sabittir) (servetin gerçek değeri etkilenmez) Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

43 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
M. Friedman, miktar teorisinin özel bir yorumunu geliştirmiştir. Cambridge’den etkilenmiştir. Friedman, para talebinde, elde tutulması gereken para miktarını değil, Cambridge okulunun ortaya koyduğu gibi tutulmak istenen para miktarını esas alır. Friedman, herhangi bir malın talebinde söz konusu olan etkenlerin para talebi için de geçerli olduğunu vurgulayarak şu sonuçlara varır: Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

44 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
Kişiler para talep ederler; çünkü para, fayda sağlar. Paranın faydası, yüksek likiditesidir. Para, alım işlemini ertelemeyi sağladığından, parasal ve parasal olmayan faydalar sunmaktadır. Tutulan para miktarı, kişilerin gelirleri ile ilişkilidir. Para tutmanın üst sınırı servettir. Para lüks bir maldır. Yani gelir arttıkça, talebi artan lüks bir tüketim malıdır. Para talebinin reel gelir esnekliği birden büyüktür. Bu nedenle uzun dönemde paranın dolanım hızı düşer. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

45 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
Tutulan paranın bir alternatif maliyeti vardır. Alternatif maliyet tahvil, hisse senedi vb. varlıkların getiri oranıdır. Ayrıca enflasyon nedeniyle, elde tutulan paranın alım gücü düşer. Bu da bir maliyettir. Dolayısıyla, eğer enflasyon beklentileri artarsa, Md düşer. Eğer P   Md  (aynı oranda) Friedman’a göre para tutmanın beş temel sebebi: Para tutmanın faydası Fiyatlar genel düzeyi Reel gelir düzeyi Piyasalarda geçerli faiz oranları Enflasyonist beklentiler Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

46 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
Friedman’da para talebi fonksiyonunun unsurları: Keynes’ten farklı olarak cari gelir yerine serveti ön plana çıkarmıştır. Servet : gelecekteki gelir akımının bugünkü değeridir. Yani servet yerine gelir olarak kullanılabilir. Ancak buradaki gelir sürekli gelirdir. Geçmiş, bugün ve gelecek dönem gelirinin ortalamasıdır. Cari gelire göre daha istikrarlı bir büyüklüktür. Beşeri sermayenin, beşeri olmayan sermayeye oranı, fonksiyonun diğer bir faktörüdür. Beşeri sermaye, eğitilmemiş emek yanında, lisan, mesleki uzmanlık, iş tecrübesi gibi hususları ifade eder. Likiditesi çok düşüktür. Toplam servet içinde beşeri sermaye payı ne kadar yüksekse, para tutma eğilimi o kadar yüksek olur. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

47 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
Friedman Para Talebi Fonksiyonunu: M = f(w, e, e, h, u) P [Nominal Para Talebi Fonksiyonu] M/P = f(w, e, e, h, u) [Reel Para Talebi Fonksiyonu] M – Nominal para talebi w – reel servet e – Alternatif varlıkların net getiri oranı e – Beklenen enflasyon h – Beşeri servetin beşeri olmayan servete oranı u – Diğer değişkenler P - Fiyatlar Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

48 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
Para Tutmanın Alternatif Maliyeti : e – Alternatif varlıkların net getiri oranı; faiz / temettü geliri yanında varlıkların piyasa fiyatlarındaki oynamalar sonucu meydana gelebilecek sermaye kazancı veya kaybını da içermelidir. Menkul kıymetlerin piyasa fiyatlarıyla faiz oranları arasında ters yönlü ilişki vardır. Dolayısıyla net getiriye ulaşabilmek için; sermaye kaybı faiz (i) gelirinden düşülmeli, sermaye kazancı ise eklenmelidir. 1 di Net Getiri : e = i – i dt e   Md i   Sermaye Kaybı Sermaye Kaybı Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

49 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
e – Beklenen enflasyon oranı; fiyatlar genel düzeyinin yükselmesiyle, nakit birikimlerinin reel değeri düşmektedir. Enflasyon beklentisi ne kadar büyükse, paraya olan talep o kadar düşük olmaktadır. dP Beklenen Enflasyon : e = P dt e Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

50 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
Dolayısıyla, Friedman’ın nominal para talebi fonksiyonu: + - - + Reel para talebi fonksiyonu: Yrd.Doç.Dr. Mert URAL

51 Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
Nominal para talebinin fiyat esnekliği “1” varsayılmıştır. Yani, fiyatlar ne oranda artarsa, nominal para talebi de aynı oranda artacaktır. Friedman’ın teorisi mikro temellere dayanmaktadır. Yani problem birey için çözüldüğünde, birey için geçerli olan tüm ekonomi üzerinde geçerli olacağı savunulmuştur. Denklem miktar teorisine benzemektedir. Paranın dolanım hızı sabit değil değişken, ancak istikrarlıdır. Fonksiyonda temsili faiz oranı kullanılmakla birlikte, uygulamada para talebinin faiz esnekliğinin zayıf olduğu ispatlanmıştır. Ampirik olarak para talebinin gelir esnekliği “1.8” bulunmuş ve para lüks mal olarak değerlendirilmiştir. Yrd.Doç.Dr. Mert URAL