CÜMLENİN ÖGELERİ.

... konulu sunumlar: "CÜMLENİN ÖGELERİ."— Sunum transkripti:

1 CÜMLENİN ÖGELERİ

2 1-YÜKLEM Yargı bildiren sözcük ya da söz grupları yüklemdir.
ÖRNEK:Boğaziçi, İstanbul’un incisidir.(Yüklem) Ben, çalışkan,ilkeli ve disiplinliyim.(Yüklem)

3 demişler.(Sofular,ÖZNE)
Yüklemin bildirdiği hareketi,işi,oluşu yapan öğeye denir. ÖRNEK:Sofular haram demişler.(Sofular,ÖZNE) ÖZNE TÜRLERİ: 1-GERÇEK ÖZNE: Bazı cümlelerde özne ya sözcük ve sözcük grubu olarak cümlede yer alır ya da yüklemdeki kişi eklerinden hangi sözcüklerin özne oldukları anlaşılır. Bu tür öznelere gerçek özne denir.

4 ÖRNEK:Tiyatro,toplumsal değişmelerin aynasıdır.(Tiyatro,gerçek özne)
2-SÖZDE ÖZNE:Yüklemin gösterdiği işi yapmadığı halde yapıyormuş gibi görünen özneye sözde özne denir.ÖRNEK:Bardaklara çaylar koyuldu.(çaylar sözde özne)

5 3-ÖRTÜLÜ ÖZNE ÖRNEK:Galata kulesi uzmanlar tarafından onarılarak eski haline getirildi.(uzmanlar,örtülü özne) Uzmanlar, hakem sözcükleri gruplaşarak cümlenin tümleci olmuştur.Bu tür öznelere Örtülü özne denir.

6 3-NESNE Geçişli eylemin yüklemin görevini üstlendiği cümlede eylemden etkilenen varlığa NESNE denir. A)Belirtili Nesne:Yükleme “kimi?, neyi?” Soruları sorularak bulunur.Adın belirtme Halindeki sözcük ve sözcük grupları belirtili nesne olur.

7 ÖRNEK Kalemimi unuttum.(kalemimi, belirtili nesne)
Öğretmenin evini gördüm.(öğretmenin evini ,belirtili nesne) B)Belirtisiz Nesne:Özneyi bulduktan sonra Yükleme “ne” sorusu sorularak bulunur. Belirtisiz nesne ismin yalın halindeki sözcük ve sözcük gruplarından oluşur.

8 ÖRNEK Ağaç yaprak döktü.(Ağaç,özne; yaprak, belirtisiz nesne; döktü, yüklem.) 4-ZARF TÜMLECİ:Yüklemin anlamını zaman, durum,azlık çokluk, yön bakımından tamamlar. Zarf tümleci, yükleme nasıl?,Niçin?, Ne zaman?,Ne kadar?, Ne ile?, Hangi şartlarda?, Kim tarafından? Soruları sorularak bulunur.

9 ÖRNEK Dün size yürüyerek geldim.(Dün, zarf tümleci; zaman)(Yürüyerek,zarf tümleci durum.) Vatan uğruna nice tehlikelere göğüs gerdik.(Vatan uğruna, zarf tümleci Neden) Demokrasiyi de ülkesini de çok seviyormuş.(Çok zarf tümleci Azlık çokluk.)

10 5-YER TAMLAYICISI(DOLAYLI TÜMLEÇ):
Cümlede yüklemin gösterdiği iş, oluş ve hareketin yerini belirten öğeye DOLAYLI TÜMLEÇ denir. ÖRNEK:Her hafta mutlaka tiyatroya gider. (Tiyatroya, Dolaylı tümleç.) Ülkenin güneşi bu kez Samsun’dan doğdu.(Samsun’dan ,dolaylı tümleç.)

11 ALIŞTIRMALAR 1-Muhsin Çelebi, geniş sofadaki kemerli açık kapıdan serbest adımlarla girdi. (Muhsin Çelebi, özne geniş sofadaki kemerli açık kapıdan,dolaylı tümleç serbest adımlarla zarf tümleci girdi yüklem 2-Kaç Yunus’u, kaç balıma götürür ırmağı Türkülü yataklarımız.(Kaç Yunus’u,belirtili nesne kaç balıma dolaylı tümleç götürür yüklem ırmağı türkülü yataklarımız özne)

12 3-Uzatmayayım; işte tam o sırada söke taraflarında gayet azgın bir Rum eşkıyası türer.Devlet bu haydutlara karşı bir nizamiye taburu çıkarır.(Uzatmayayım, özne işte tam o sırada,zarf tümleci söke taraflarında dolaylı tümleç gayet azgın bir Rum eşkıyası özne türer yüklem devlet özne bu haydutlara karşı zarf tümleci bir nizamiye taburu belirtisiz nesne çıkarır yüklem.)