Arıtılmış Evsel Atıksuların Tarımsal Sulamada Kullanılması

... konulu sunumlar: "Arıtılmış Evsel Atıksuların Tarımsal Sulamada Kullanılması"— Sunum transkripti:

1 Arıtılmış Evsel Atıksuların Tarımsal Sulamada Kullanılması
Türkiye’de Faaliyette Olan Atıksu Arıtma Tesislerinin Envanteri ve Sulamada Kullanılabilecek Atıksu Potansiyeli Prof. Dr. Filiz B. Dilek Arıtılmış Evsel Atıksuların Tarımsal Sulamada Kullanılması Çalıştayı MEDAWARE PROJESİ ODTÜ 9-10 Haziran 2005

2 İÇERİK Türkiye’de Evsel Atıksu Arıtma Tesis Sayıları
Arıtma Teknolojileri Alıcı Ortamlar Alıcı Ortama Etkileri Sulamada Kullanım Sağlık Riski

3 129 Evsel Atıksu Arıtma Tesisi (AAT)
AAT Sayıları 129 Evsel Atıksu Arıtma Tesisi (AAT) 28 AAT (12 Büyükşehirde) 68 AAT (Nüfus> ) 33 AAT (Nüfus< ) + 4 AAT yılında işletime alınması 5 AAT inşaatı devam 3 AAT proje aşaması

4 Türkiye’de Atıksu Arıtma Tesisleri dağılımı
AAT Sayıları Türkiye’de Atıksu Arıtma Tesisleri dağılımı

5 AAT Sayıları Detaylı çalışma İTÜ AAT ODTÜ – 37 AAT

6 Kriterler Nüfus Tesis performansı Tarımsal araziye yakınlık
AAT Sayıları Kriterler Nüfus Tesis performansı Tarımsal araziye yakınlık Geri kullanım potansiyeli

7 AAT Sayıları Yöntem DİE Belediyeler kanalizasyon ve atıksu istatistik envanteri ( ). Anketler ( suyun geri kullanım potansiyeli !!) Tesis yetkilileri ile görüşme

8 Arıtma Teknolojileri

9 AAT Teknolojileri Fiziksel Arıtma (46 AAT) Biyolojik Arıtma (74 AAT) İleri Arıtma (9 AAT)

10 Arıtma Teknolojisi Dağılımı (%)
AAT Teknolojileri Arıtma Teknolojisi Dağılımı (%)

11 AAT Sayı-Kapasite-Teknoloji
AAT Teknolojileri AAT Sayı-Kapasite-Teknoloji

12 AAT Teknolojileri Biyolojik Teknolojiler (Sayı bazında dağılım)
CAS: Konv.Aktif Çamur; EAS: Uzun Hav.Akt.Çam; TF: Damlat.Filt.; BF: Biyolojik Filt.; NR: Nutrient Gider.; SBR: Ardışık Kesik.Reak.

13 AAT Teknolojileri Biyolojik Teknolojiler (Debi bazında dağılım)

14 Nutient Gideren AAT (BNR) Sayı 1 3 5 TOPLAM 9
AAT Teknolojileri BNR Nutient Gideren AAT (BNR) Sayı Biyol. Filtre (BF) 1 Uzun Hav. Akt. Çam. (EAS) (Oks. Hend.) 3 Konvan. Akt. Çam. (CAS) 5 TOPLAM 9

15 EAS EAS Sayı 41 3 TOPLAM 9 AAT Teknolojileri Organik gideren
Nutrient gideren 3 TOPLAM 9

16 AAT servisi alan nüfus AAT Teknolojileri Yıl 1994 1995 1996 1997 1998
1999 2000 2003 AAT servisi alan nüfus, % 20.4 21.2 22.3 28.5 31.2 - 45

17 AAT Performansları Tesis Performansları

18 Örnek AAT Performansları AAT Kodu Çıkış Suyu Debi (m3/ year)
Çıkış Suyu Kalitesi KOİ mg/l BOİ5 mg/l AKM mg/l pH TR-01-01 188 127 47 7,9 TR-06-01 44 9 15 NA TR-06-02 49 8 7,8 TR-07-01 26 10 TR-07-02 25 6,5 TR-07-03 4 7,6 TR-07-04 32 7 11 7,4 TR-07-06 35 TR-07-07 52 13,5 TR-07-11 40 6 6,0

19 Örnek-EAS AAT Performansları İl Belediye Giriş (mg/l, ort.)
Çıkış (mg/l, ort.) Arıtma verimi (%) KOİ BOİ AKM Düzce Akcakoca 425 210 115 40 32 20 90.6 88.1 82.6 Kocaeli Izmit 110 50 100 80 85 27.3 15 Nevşehi Ürgüp <20 Icel Tarsus 1400 700 1000 25 8 3 98.2 98.9 99.7

20 Örnek-CAS AAT Performansları İl Belediye Giriş (mg/l, ort.)
Çıkış (mg/l, ort.) Arıtma verimi (%) KOİ BOİ AKM Ankara 350 175 190 44 9 15 88 95 92 G.antep 400 225 250 65 18 84 94 Kocaeli K.42 evler 1040 360 1230 507 118 302 51 67 75 Balıkesir 450 380 35 20 12 97

21 Örnek-CAS Endüstriyel Atıksu Karışımı
AAT Performansları Örnek-CAS Endüstriyel Atıksu Karışımı İl Belediye Endüstriyel katkı (%) Ankara 10 Aydin Nazilli Balikesir Burhaniye Yok Elazig Eskisehir 4.4 Gaziantep 5 Nizip 15 – 20 Isparta Istanbul Tuzla 60 – 75 Kocaeli Kocaeli – 42 Evler 56 Kutahya

22 Örnek-BNR AAT Performansları 200 248 107 355 140 130 312 45 35 11.4
İl Iskenderun BNR Antalya (Hurma) Fethiye Kayseri Giriş BOİ5 (mg/L) 200 248 107 355 Giriş AKM (mg/L) 140 130 312 Giriş N (mg/L) 45 35 11.4 56.3 Giriş P (mg/L) 10 7.6 3.1 8.4 Çıkış BOİ5 (mg/L) 22 9 8 12 Çıkış SS (mg/L) 24 13 ÇıkışN (mg/L) - 6 8.6 Çıkış P (mg/L) 1.7 1.5 2 BOİ5 Arıtma verimi (%) 89 96 92 97 % AKM Arıtma verimi (%) 83 93 N Arıtma verimi (%) 25 86 P Arıtma verimi (%) 78 53 76

23 Toplam Debi Kalite Çoğu AAT SKKY Deşarj Standardlarına uygun
AAT Performansları Toplam Debi Kalite m3 / yıl Çoğu AAT SKKY Deşarj Standardlarına uygun

24 AAT Performansları / SKKY(2004)
Tablo 21.3: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular (Sınıf 3: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak   Kg/Gün’den Büyük, Nüfus= ) PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK 24 SAATLİK BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (BOİ5) (mg/L) 50 45 KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) 140 100 ASKIDA KATI MADDE (AKM) 30 pH - 6-9

25 AAT Performansları / SKKY(2004)
Tablo 21.4: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular (Sınıf 4: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 6000 Kg/Gün’den Büyük, Nüfus > ) PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK 24 SAATLİK BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (BOİ5) (mg/L) 40 35 KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) 120 90 ASKIDA KATI MADDE (AKM) 25 pH - 6-9

26 AAT Performansları / SKKY(2004)
Tablo 21.5: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular (Eşdeğer Nüfusun Ne Olduğuna Bakılmaksızın Doğal Arıtma (Yapay Sulak Alan) ve Stabilizasyon Havuzları Sistemiyle Biyolojik Arıtma Yapan Kentsel Atıksu Arıtma Tesisleri İçin) PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK 24 SAATLİK BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (BOİ5) (ÇÖZÜNMÜŞ) (mg/L) 75 50 KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) 150 100 ASKIDA KATI MADDE (AKM) 200 pH - 6-9

27 Alıcı Ortam

28 Alıcı Ortam/ Arıtılmış atıksu deşarj
Arıtma tesisi sayısı Toplam debi (m3/yıl) % toplam debi Nehir,ırmak 53 35.2 Deniz 49 55.2 Göl-Baraj 10 3.3 Arazi (tarım) 17 6.3 TOPLAM 129 100

29 Arıtılmış Atıksu Alıcı Ortama Deşarj Yüzdeleri

30 Arıtılmamış Atıksu Deşarj Yüzdeleri ve Alıcı Ortamları

31 Alıcı Ortama Etkiler

32 Alıcı Ortam Su Kalitesi ve AT nin Etkisi
Alıcı Ortama Etkileri Alıcı Ortam Su Kalitesi ve AT nin Etkisi İl AAT adı TP-Q m3/yıl DSU AO AO- Q AO SINIF* (yukarı AO SINIF (aşağı) Etki Adana Doğu Adana AAT ? Seyhan 6.2x106 II Yok Aksaray Aksaray Bel. AAT 9x106 Karasu 5.3x106 IV Çok yüksek Ankara ASKİ Ankara AAT 192x106 Evet Ankara çayı Yok (zaten kirli) DSU: Deşarj standardına uyumluluk ; AO: Alıcı Ortam

33 Alıcı Ortam Su Kalitesi ve AT nin Etkisi
Alıcı Ortama Etkileri Alıcı Ortam Su Kalitesi ve AT nin Etkisi İl AAT adı TP-Q m3/yıl DSU AO AO- Q AO SINIF* (yukarı AO SINIF (aşağı) Etki Eskişehir ESKİ AAT 24.8x106 Evet Porsuk 286x106 III Az Gaziantep GASKİ AAT 73x106 Saur deresi ? ??

34 Alıcı Ortam Su Kalitesi ve AT nin Etkisi
Alıcı Ortama Etkileri Alıcı Ortam Su Kalitesi ve AT nin Etkisi İl AAT adı TP-Q m3/yıl DSU AO AO- Q AO SINIF* (yukarı AO SINIF (aşağı) Etki İçel Tarsus Belediyesi AAT 12x106 Evet Berdan 2.8x109 II Az Kayseri Kayseri AAT 33x106 Karasu 123x106 IV

35 Atıksuların Sulamada Kullanımı

36 Sulamada Kullanım Doğrudan veri yok ! Nehirlere dejarj edilenler kısmen doğrudan ya da dolaylı olarak kullanılıyor

37 ODTÜ Anket Sulamada Kullanım 12 AAT sulamada kullanıyor
9 AAT – Dolaylı (Aksaray, Ankara, Eskişehir, Gaziantep (8 000 ha), Kayseri, Ilgın, Ürgüp, Kozan, Yumurtalık) 3 AAT – Doğrudan (Iğdır, Kadınhanı, Bor) – 5250 ha

38 Sağlık Riski

39 Sağlık Riski Atıksuların sulamada kullanımı kaynaklı epidemik bilgi yok! Ancak, su orijinli hastalık istatistikleri var!

40 Su orijinli vaka ve altyapı ilişkisi
Sağlık Riski Su orijinli vaka ve altyapı ilişkisi Yıl 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Toplam vaka 72469 73904 63242 61786 64464 63007 Toplam Ölüm 58 90 21 26 49 9 Kanalizasyon servisi alan nüfus, % 75.6 77.7 - 60 AAT servisi alan nüfus, % 28.5 31.2 45

41 Su Kaynaklı Hastalık Risk Haritası
Sağlık Riski Su Kaynaklı Hastalık Risk Haritası

42 Vaka- GAP/Diğer Bölgeler
Sağlık Riski Vaka- GAP/Diğer Bölgeler

43 TEŞEKKÜRLER...