İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

... konulu sunumlar: "İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü"— Sunum transkripti:

1 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Ergonomi İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

2 Ergo: İş Nomos: Bilim Ergonomi: İşbilim (Yunanca)‏ Ergonomi, insanın davranışsal ve biyolojik özelliklerini inceleyerek bunlara uygun yaşama ve çalışma ortamları yaratmayı amaçlayan bir bilim dalıdır. Kısaca; fiziksel çevrenin insana uyumlaştırılması süreci diyebiliriz. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

3 ERGONOMİNİN AMACI Çalışanların etkinliğini arttırmak
Gereksiz ve aşırı zorlamalardan kaçınmak Organizmanın zarar görmesini önlenmek Lüzumsuz aktiviteleri önlemek İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

4 Kullanımı kolay olmalı
Kullanıcıya uygun olmalı Rahatlığı arttırmalı Ergonomik tasarım Performansı arttırmalı Güvenliği arttırmalı İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

5 İNSAN İŞ YERİ İŞ DİZAYNI
ERGONOMİ İŞ YERİ İŞ DİZAYNI İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

6 ( ANTROPOMETRİ ) VÜCUT ÖLÇÜLERİ
Antropometri, insan vücudunun boyutları ile ilgilenen özel bir bilim dalıdır. Bu boyutlar, uzunluk, genişlik, yükseklik, ağırlık, çevre boyutları gibi farklı boyutlardır. Antropometrik veriler elbise, mobilya, makine, el aletleri ve tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler sağlar. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

7 Ölçüler çalışanın normal iş düzeyini, sandalye, tezgah ve masasının yüksekliğini, kumanda tablosu ve düğmelerinin mesafelerini alet ve malzemelerin yerlerini… vb. belirleme bakımından önemlidir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

8 STANDART ÖLÇÜLER Masa yüksekliği: 58.4 - 73.6 cm
Ekrana bakış mesafesi: cm. Masa kalınlığı: 2.5 cm Çalışma alanı genişliği: En az 71.3 cm. Bilgisayar ve döküman için ek alan gereklidir. Göz - Ekran ilişkisi: Ekranın tepe noktası göz hizasında olmalıdır. Bakış açısı: derece Sandalye oturma genişliği (en az): 51.0 cm. Diz-masa mesafesi (en az): 38.1 cm. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

9 İş pozisyonu, çalışırken vücudun hareketli uzuvlarının aldığı duruş şeklidir. İş karşısında duruş şekli, vücut çatısını teşkil eden uzuvların bir bütün halinde ve birbirine destek olacak şekilde işin gereği olan pozisyonda durum almasıdır. Etkin çalışma alanı vücudun hareketli organları ile yoğun olarak çalışabilen alan olarak tarif edilir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

10 ERGONOMİK RİSK FAKTÖRLERİ
Yapılan işin sürekli tekrarı Kuvvete dayalı çalışma Kasları yoran bir şekilde çalışma pozisyonu Mekanik gerilme Olağandışı sıcaklıklar Titreşim Ergonomik riskler en sık kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına neden olur. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

11 RİSKLİ GRUPLAR İmalat sektörü , Hizmet ve temizlik işleri, Sağlık bakım işleri , Uzun yol sürücülüğü, Tarım işçileri, Sporcular, diş hekimleri vb. Ofis çalışanları ve bilgisayar kullanan meslek grupları da risk altındadır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

12 ERGONOMİNİN KONULARI gürültü, aydınlatma, ısı, titreşim,
çalışma alanının dizaynı, el aletleri dizaynı, iş ve ekipmanlarının dizaynı, mesai saatleri, vardiya, mola saatleri vb. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

13 SICAKLIK Sıcak ortamda yapılan çalışma sonunda kas gücü azalır, iş randımanı düşer, zihni faaliyet bozulur, iradi hareketler yavaşlar, dikkat azalır, karar verme süresi uzar. Soğuk ortamda, deri altındaki kılcal damarları daraltıp ısı kaybı azaltılır, cildin ısısı 28 dereceye kadar iner, diğer taraftan gerek iradi ve gerekse refleksler halinde çoğalan titreme kas hareketleri ile vücut enerji üretmeye çalışır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

14 Çalışma ortam ısısı; Kış mevsiminde °C arasında, Yaz mevsiminde °C arasında olmalıdır. Oturma konumunda ayak bilekleri ile baş arasındaki sıcaklık farkı 3°C dereceyi aşmamalıdır. Hava cereyanlarını önlemek için havanın ortalama hızı 0,50 m/s değerini geçmemelidir. Fizyolojik bakımdan, %30 ila 60 arasında nem oranı olması tercih edilir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

15 AYDINLATMA Çalışma alanında keskin gölgeler oluşmamalıdır.
Aydınlatma araçlarından çıkan ışık ışınları direkt veya yansıyarak göze gelmemelidir. Yapay aydınlatma doğal aydınlatmaya yakın olmalıdır. Çalışma alanında keskin gölgeler oluşmamalıdır. Aydınlatmada titreşim (pırıldama) olmamalıdır İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

16 Çalışma alanları,vestiyer,tuvalet: 100
Çalışma alanları: Lux Dahili yollar: Merdiven ve depolar: Çalışma alanları,vestiyer,tuvalet: Sürekli çalışmaya tahsis kör alanlar: 100 Dış alanlar ve dolaşım yolları: Sürekli çalışma yapılan dış alanlar: İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

17 Çalışma alanlarının aydınlatma düzeyi:
*Orta hassasiyette mekanik, daktilo, büro işleri :500 *Küçük parça imalatı, teknik resim, bilgisayar destekli tasarım:300 *İnce mekanik, gravür, renk karşılaştırma, zor teknik resim ve plan çizimi:500 *Hassas mekanik, ince elektronik, çeşitli kontroller:1000 *Üretim ve laboratuvarında çok zor işlemler:1000 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

18 HAVALANDIRMA *Aspiratörler periyodik olarak kontrol edilmelidir. *Havayı kirletici maddeler veya kimyasal ürünler kullanılıyorsa kaynakta önleme işlemi daha etkin ve daha ekonomiktir. *Kirletici madde üretilen bölüm max derecede tecrit edilmelidir. *Emisyon bölümüne en yakın noktada önlem alınmalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

19 MEKANİK Çalışma sırasında yapılan hareketler; *ritmik, *simetrik, * doğal olmalıdır. Ayaklarımızın bastığı yeri destek noktası kabul edersek, uygulanan kuvvetler buraya göre simetrik olmalıdır. Bu simetriklikte , vücudumuzda kaslarımız o nispette daha az zorlanacak / zarar görecektir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

20 STATİK ÇALIŞMA Belli bir noktada sabit olarak çalışmaktır. Kaslar hareket etmezler, fakat belli bir efor sarf ederler. (Örneğin ağırlık kaldırıp onu sabit bir noktada tutmak gibi) Hareketler ritmik değildir. Böyle bir çalışma durumunda vücudun ihtiyacı olan oksijen, kan dolaşımının az olması nedeni ile vücut tarafından sağlanamaz. Dolayısı ile çalışan kas grubunda yorulma, aynı zamanda da uyuşma meydana gelir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

21 Değişik hareketlerle çalışma şeklidir. Hareketler ritmiktir.
DİNAMİK ÇALIŞMA Tüm kasların çalışması sağlandığı için, hareketle orantılı olarak vücut tarafından taze kan sağlanır. Dinamik çalışma kan dolaşımına olumlu etki yapar. Değişik hareketlerle çalışma şeklidir. Hareketler ritmiktir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

22 Çalışma pozisyonu, göğüs hizası ile dirsek hizası arasında olmalıdır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

23 Hareketler simetrik olmalıdır
Hareketler simetrik olmalıdır. Çalışma istasyonu, normal duruştaki görüş ve uzanma mesafesine göre dizayn edilmelidir. Kuvvet Kuvvet Kuvvet Hassas işler Hafif işler Ağır İşler İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

24 Başın pozisyonu boyun omurları üzerindeki etkiyi belirler.
Kambur oturma bel omurgasına yük bindirir. Alacağınız her kilo, omuriliğinize ortalama on kilo yük bindirecektir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

25 Çalışma düzeni, çalışanın sürekli farklı pozisyonda,
çalışana alternatif olabilecek şekilde olmalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

26 Çalışma bölgesi, taşımayı ve yürümeyi azaltacak yerleşimler üzerine kurulmalı, çalışana mani olacak ve ek iş yaratacak yerleşimlerden kaçınılmalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

27 Çalışma alanının zemini düz, dengeli, sağlam, deliksiz ve boşluksuz, deformasyonsuz ve engelsiz olmalıdır. Kullanılan ürünler kimyevi özellikleri aksini gerektirmediği sürece, zemin tabanı ahşap veya sert lastik gibi belli esnekliği olan bir malzeme ile kaplı olmalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

28 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

29 Uygun olmayan çalışma Dirseğin, yere paralel olduğu konumdan daha yukarıda bir malzeme tutmak veya taşımak. Tekrarlanan arkaya uzanma hareketi. Uzun süreli veya tekrarlanan bir şekilde kolu yukarı kaldırarak çalışmak. Başı öne ve arkaya 20º dereceden daha fazla yatırmak. Başı tekrar tekrar sağa-sola çevirmek. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

30 Defalarca arkaya dönüp, bir cisim almak.
Öne, yanlara veya arkaya uzanarak, el veya ön kol ile kuvvetli efor sarf etmek. Omuz kambur bir pozisyonda iken çalışmak. Dirsek hizası, göğüs hizasının üzerinde iken çalışmak. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

31 Bilekte en az gerilim oluşturacak pozisyon, doğal duruş pozisyonudur.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

32 Oturma sırasında vücudun uygun duruş şeklinin (postür) sağlanması;
Ayaklar düz olarak yere temas etmeli, diz 90 derece açılı olmalı, sandalyede beli destekleyen parça olmalı, sırt dik, omuzlar rahat, dirsekler 90 derece açılı, baş ve bilekler nötral pozisyonda tutulmalıdır. Çalışanın masa altında ayaklarını uzatabileceği ve vücut hareketini kolayca değiştirebileceği alan olmalıdır. Eğer ayaklar yere temas etmiyorsa, ayaklara ek bir destek yerleştirilmelidir. 32 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

33 Normal duruşta sırtta (omurgada ve kalçada) gerilim oluşmaması için ;
Vücuttan uzakta bir cisim tutulmamalıdır. Öne doğru 20 dereceden fazla eğilmemelidir. Normal duruştan 20 dereceden fazla sağa-sola dönmemelidir. Yana doğru 20 dereceden fazla eğilmemelidir. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

34 Uzun süre ayakta kalmanız yada oturmanız gerektiğinde, ayağınızın altına tabure yerleştirmeniz omurganızın zorlanmasını engelleyecektir. 34 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

35 Taşınan yükün hacmi mümkün olduğu kadar küçük ve taşıyana kavrama
Normal duruştaki parmak arası hizasından daha alt seviyede yük taşımak, uygun bir taşıma şekli değildir. Yük vücuda karşı, mümkünse yapışık tutulmalı ve dinlenmeden 10 m’den fazla taşıma yapılmamalıdır. Taşınan yükün hacmi mümkün olduğu kadar küçük ve taşıyana kavrama İmkanı verecek şekilde olmalıdır. 25 kg üstündeki yükler elle taşınmamalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şube Müdürlüğü

36 Doğru kaldırma ve taşıma için;
En uzun ve en güçlü kaslar kullanılmalı Ayaklar zemine düz ve sağlam yerleştirilmeli ve biri diğerinden önde olmalı Yükün ağırlığı her iki ayağa eşit dağıtılmalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

37 Taşıma sırasında bel dik olmalı,
Yük ile dönmek gerekiyorsa bel ile değil, ayakların yeri değiştirilerek dönülmeli, Yükü  taşırken ayaklar yere sağlam basmalıdır. Her iki ayak arasındaki mesafe yaklaşık omuz genişliğinde olmalıdır İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

38 Yuvarlama, itme ve çekme olanağı olmayan yükler kaldırılmalı,
Rahatça taşınabilecek yükler taşınmalı, Fizik kapasite göz önünde bulundurulmalıdır. Yardımcı araç ve/veya insan gücünden yararlanılmalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

39 Taşıma sırasında ağırlık ve kalça arasındaki mesafe mümkün olduğu kadar düşük olmalıdır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

40 Çekme yerine itmeyi tercih edilmelidir.
İtme ve çekme başlangıcındaki yük takriben 25 kg civarında olmalıdır. Hareket halinde ise takriben 10 kg’lık itme veya çekme gücü uygulanmalıdır. İtilen veya çekilen yük dirsek hizasından, çok aşağıda veya yukarıda olmamalıdır. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

41 YANLIŞ - DOĞRU UZANMA ve KALDIRMA
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

42 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

43 BEL AĞRISINDA RİSK ETKENLERİ
Kişisel etkenler: Kötü duruş Kondisyon yetmezliği Sırt-bel kaslarının güçsüzlüğü Aşırı kilo Sigara içmek Hareketsiz yaşam İşle ilgili etkenler: A) Fiziksel etkenler Ağırlık kaldırma, taşıma gibi ağır fiziksel zorlanma Uzun süre aynı pozisyonda kalma Sık olarak öne eğilme ve dönme hareketleri Tekrarlamalı hareketler B) Psikolojik etkenler İşinden memnun olmama Yetersiz amir ve arkadaş desteği İş baskısı, Monoton iş İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

44 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Doğru kaldırma
Doğru uzanma Doğru itme Yanlış kaldırma İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü Doğru kaldırma

45 Omuz ve boyunda problem oluşturabilecek çalışma pozisyonları şunlardır;
Önden veya yandan, uzanarak bir cisim kaldırmak. ( Bu aynı zamanda Sırt ve kalça için de zararlıdır.) Başın üzerinde bir gayret sarf ederek çalışmak. Tekrarlanan omuzdan dönme hareketi. Koltuk altında mekanik stres. Korumasız titreşimli makinelerle çalışmak. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

46 Hastalık Sürekli işin Tekrarı veya Uzun süreli duruşlar
Kaslarda esneme ve sıkışma Doku zedelenmesi Hastalık İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

47 OFİS EGZERSİZLERİ İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şube Müdürlüğü

48 Başınızı sırayla sağa ve sola doğru yavaşça çevirip, 8 sn bekleyin.
Kulaklarınızı her iki omuz bölgesine yavaşça yaklaştırarak, 8 sn bekleyin. Çenenizi öne doğru yaklaştırarak boyun arkasındaki kasları germeye çalışın. 8 sn bekleyin. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü 48

49 Omuzlarınızı kulaklarınıza doğru kaldırın, 3 sn. bekleyin
Omuzlarınızı kulaklarınıza doğru kaldırın, 3 sn. bekleyin.Ardından dairesel hareketlerle öne ve arkaya 5 kez çevirmeye çalışın Dirseğinizi arkadan elinizle kavrayarak, ters yöne doğru germeye çalışın. Ardından karşı omuza doğru gerilme hissedinceye kadar önden yaklaştırıp, 8 sn bekleyin. 49 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

50 Parmaklarınızı içi içe geçirerek, el ayası karşıya bakacak şekilde dirsekler kırılmadan esneme yapın. 8 sn bekleyin. Elleriniz aynı pozisyonda ve başınızın arkasında iken, dirseklerinizi arkaya doğru uzaklaştırarak 8 sn bekleyin. 50 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

51 El ayanız yukarıda olacak şekilde, sırayla sağa- sola eğilerek 8 sn bekleyin.
Ellerinizi arkada çaprazlayarak, omuzlarınızı geriye doğru yaklaştırıp belinizi çukurlaştırarak 10 sn bekleyin. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü 51

52 Ayağınız yere temas halinde iken diziniz ile gövdenizi ters yönlerde gerilme hissedinceye kadar çevirin. Bacağınızı yavaşça yukarı kaldırın. Ayak bileğinizi dairesel hareketlerle çevirin, ardından öne-arkaya doğru germe hareketi yaparak 10 sn bekleyin. 52 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

53 Hareketleri karşılıklı olarak her iki yön için birkaç kez tekrarlayın.
Her saat 3-4 dk süreyle germe egzersizlerini uygulayın. Hareketleri karşılıklı olarak her iki yön için birkaç kez tekrarlayın. 53 İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

54 Napo’nun maceraları İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

55 TEŞEKKÜRLER İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü