Üreme Çeşitleri Zafer Zengin Özel Yamanlar Fen Lisesi Biyoloji Öğretmeni www.zaferzengin.com zaferzengin70@hotmail.com zaferzengin70@gmail.com zaferzengin70@yahoo.com.

... konulu sunumlar: "Üreme Çeşitleri Zafer Zengin Özel Yamanlar Fen Lisesi Biyoloji Öğretmeni www.zaferzengin.com zaferzengin70@hotmail.com zaferzengin70@gmail.com zaferzengin70@yahoo.com."— Sunum transkripti:

1 Üreme Çeşitleri Zafer Zengin Özel Yamanlar Fen Lisesi Biyoloji Öğretmeni

2 Üreme Çeşitleri Üreme  Her canlının neslini devam ettirebilmek için kendine benzer yeni canlılar meydana getirmesine üreme denir.  Eşeysiz ve eşeyli olmak üzere iki çeşit üreme vardır.  Her iki üremenin de temelinde hücre bölünmeleri vardır. 1- Eşeysiz Üreme  Tek bir canlıdan kendisiyle aynı karakteristik özelliğe sahip yeni canlıların meydana getirilmesidir. a- Bölünerek Çoğalma  Bakteriler ve protistaların çoğunda görülür.  Belli bir büyüklüğe erişen, kısmen eşit olarak ikiye bölünür.  Bu üremenin aslı mitoza dayandığından meydana gelen canlılar birbirleriyle aynı karakteristik özelliğe sahiptirler.

3 Üreme Çeşitleri a- Paramesyumda enine bölünme
b- Öglenada boyuna bölünme c- Amipte bölünme

4 Üreme Çeşitleri Bakteride bölünme

5 Üreme Çeşitleri b- Tomurcuklanarak Çoğalma  Bira mayası hücrelerinde, hydra’da görülür.  Ana canlı üzerinde meydana gelen yeni canlının gelişerek ana canlıya benzer yeni bir canlı meydana getirmesidir.  Eğer yeni meydana gelen canlı, ana canlıdan ayrılmayıp birlikte hayatlarına devam ederlerse kolonileri meydana getirirler. Bira mayasında tomurcuklanarak üreme Hydra’da tomurcuklanarak üreme

6 Üreme Çeşitleri c- Rejenerasyonla Çoğalma  Omurgasız canlılardan planarya, deniz yıldızı, solucanlarda görülür.  Ana canlıdan kopan ya da koparılan parçaların gelişerek ana canlıya benzer yeni canlıları meydana getirmesidir.  Omurgasız canlıların bir kısmında hayatlarının her döneminde vücutlarında farklılaşmamış embriyonik hücreler (Kök hücre) bulunduğundan, hayatları boyunca vücutlarından kopan ya da koparılan parçalardan yeni canlılar meydana gelir. Planarya’da rejenerasyonla üreme

7 Üreme Çeşitleri d- Vejetatif Çoğalma  Bitkilerde görülür.  Ana canlıdan kopan parçaların gelişerek ana canlıya benzer yeni canlıları meydana getirmesidir.  Özellikle tohumla çoğaltılamayan muz, çekirdeksiz üzüm, kavak, söğüt gibi bitkiler vejetatif üreme ile çoğaltılır. Aşı ile üreme Aşı ile üreme

8 Üreme Çeşitleri Patateste yumru ile üreme
Çilekte sürgün gövde ile üreme

9 Üreme Çeşitleri Gözyaşı bitkisinde gözyaşı ile üreme
Üzümde çelikle üreme

10 Üreme Çeşitleri

11 Üreme Çeşitleri e- Sporla Çoğalma  Bazı canlılarda spor adı verilen özel üreme hücreleri ile yeni bireyler meydana getirilir.  Buna sporla üreme (döl almaşı) denir.  Çiçeksiz bitkiler, mantarlar, su ve kara yosunları, sporlu protistalarda görülür.  Bu canlılar hayatlarının bir döneminde 2 (diploit) diğer bir döneminde ise n (haploit) kromozomludurlar.  Bu şekilde mayoz ve mitoz bölünmenin (eşeyli ve eşeysiz) üremenin birbirini takip etmesi şeklinde görülen üremeye döl almaşı denir.

12 Üreme Çeşitleri

13 Üreme Çeşitleri 2- Eşeyli Üreme a- İzogami:
 Şekil ve büyüklük bakımından birbirine benzer gametlerin birleşmesidir.  Örneğin: Su yosunlarında b- Heterogami:  Şekil ve büyüklük bakımından birbirinden farklı gametlerin birleşmesidir.  Örneğin: İnsanda Sperm ve yumurta

14 Üreme Çeşitleri c- Partenogenez:  Döllenmemiş yumurta hücresinden yeni bir canlı meydana gelmesidir. Su pireleri, yaprak bitleri, arılar, karıncalarda görülür.

15 Üreme Çeşitleri d- Konjugasyon:
 Bakteriler ve paramesyum gibi protistalarda görülür.  Genetik özellikleri farklı, aynı türden iki canlının yan yana gelerek kalıtım materyalini, kurulan bir sitoplazmik köprü aracılığıyla aktarmasına konjugasyon denir. Bakterilerde Konjugasyon:  Bazı bakterilerde bulunan ve pilus adı verilen yapılarla bakteriler birbirlerine tutunurlar.  Aralarında sitoplazmik bir köprü kurulur.  Bakteri hücrelerinde asıl DNA’lar dışında, plazmit adı verilen küçük DNA halkaları (F plazmiti) bulunur.  F plazmiti bulunduran bakteriler vericidir, F+ olarak adlandırılır.  F plazmiti bulundurmayan bakteri ise alıcıdır. F- olarak adlandırılır.  Bu plazmitler birinden diğerine aktarılabilir.  Sonuçta bu iki bakteri de bölünerek çoğalır ve farklı özellikte bakteriler meydana gelir.

16 Üreme Çeşitleri

17 Üreme Çeşitleri Paramesyumda Konjugasyon:  Farklı özellikteki iki paramesyum yan yana gelirler.  Aralarında sitoplazmik köprü (Plasmodezma) kurulur.  Makronükleus ortadan kalkar.  Mikronükleuslar mayoz geçirerek 4 tane haploid nükleus meydana getirilir.  4 nükleustan 3 tanesi ortadan kalkar.  Kalan tek haploid nükleus mitozla iki nükleus meydana getirilir.  Bu nükleuslardan biri kalıcı diğeri göçücü nükleustur.  İki hücrenin göçücü nükleusları karşılıklı değiştirilir.  Kalıcı nükleusla göçücü nükleuslar birleşerek diploid tek nükleus meydana gelir.  Oluşan diploid nükleus ard arda 3 mitoz geçirerek 8 nükleus meydana getirilir.  Her bir hücre 2 sitokinez geçirerek 4 hücre meydana getirilir.  Oluşan hücrelere nükleuslar ikişer ikişer dağılır.  Konjugasyon yapan iki paramesyumdan toplam 8 paramesyum meydana gelir.

18

19 Üreme Çeşitleri e- Hermafroditizm:  Özellikle yassı, yuvarlak ve halkalı solucanlarda görülür.  Aynı canlı üzerinde hem dişi hem de erkek üreme organları birlikte bulunuyorsa, bu canlılara hermafrodit canlı denir.  Ancak dişi ve erkek üreme hücreleri aynı anda meydana gelmez. Oluşum ve olgunlaşma süreçleri farklıdır. Bu yüzden dişi ve erkek birbirine muhtaçtır.  Gerçek hermafroditlerde ise (örn: karaciğer kelebeği) yumurta ve sperm aynı anda olgunlaştığı için kendi kendini dölleyerek çoğalabilir.