Şeker Hastalığı-DİYABET

... konulu sunumlar: "Şeker Hastalığı-DİYABET"— Sunum transkripti:

1 Şeker Hastalığı-DİYABET

2 Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir?
Kandaki şeker (glukoz) miktarının çok fazla olduğu kronik (uzun süreli seyreden) bir hastalıktır Enerji kaynağı olarak şeker gerekli olsa da, fazlası sorunlara neden olur. Diyabeti olan bireylerde, insülinin olmaması ya da yetersiz olması nedeniyle şeker düzeyinde büyük bir artış vardır Ciddi bir hastalıktır

3 DİYABETİN TANI TESTLERİ Açlık Kan Glikozu 70-100 mg/dl Normal
mg/dl IFG (Bozulmuş Açlık Glikozu) >126 mg/dl Diyabet

4 Tokluk Kan Glikozu (2. saat değeri)
>200 mg/dl Diyabet OGTT(75 gr glikoz ile) (Yemekten 2 saat sonraki değer) <139 mg/dl Normal mg/dl IGT > 200 mg/dl Diyabet

5 Gebeliğin 24-28.haftaları arasında 50 g glikoz ile yükleme testi yapılır. Açlık gerekmez.
1.saatte; <140mg/dl Normal >140mg/dl OGTT gerekir 100g OGTT ile; Açlık <95mg/dl 1.saat <180mg/dl 2.saat <155mg/dl 3.saat <140mg/dl olmalıdır. “GDM” Gebelik Diyabeti tanısı için en az iki değer yüksek olmalı”

6 İnsülin Nedir? Pankreas tarafından üretilen bir hormondur
İnsülin, şekerin enerji elde edilmek amacıyla kullanılacağı vücut hücrelerine girmesi için gereklidir İnsülin, şekerin hücre içine girebilmesi için hücrenin kapısını açan bir “anahtar” işlevi görür Aynı zamanda kan şeker düzeylerinin istenilen sınırlar içinde tutulması açısından önemlidir İnsülin yetersizliği veya eksiliğinde kandaki şeker miktarı yükselir

7 DİYABET Diabetes Ciddi sonuçlar

8 Diyabet – Ciddi Bir Hastalık
▲6 kat daha yüksek inme (felç) riski ▲Yeni körlük vakalarının başta gelen nedenlerinden biri ▲25 kat daha yüksek göz sorunu riski ▲22-4 kat daha yüksek kalp krizi riski ▲5 kat daha yüksek böbrek hastalığı riski ▲Bacağın kesilmesine yol açabilecek hastalıklar için 20 kat daha yüksek risk Bu komplikasyonların tümü, zamanında uygulanan tedavi ve iyi kontrol ile önlenebilir Beck-Nielsen et al. (1985) Herman WH, Eye Disease and Nephropathy in NIDDM ,1990.

9 Diyabet Tipleri Nelerdir?
Tip 1 diyabet Tip 2 diyabet Gebelik sırasında ortaya çıkan diyabet

10 Diyabetin En Sık Görülen Belirtileri Nelerdir?
Sık ve bol miktarda idrara çıkma Aşırı acıkma hissi Kilo kaybı Aşırı susama Diğer belirtiler: Yorgunluk Sık ve olağan olmayan enfeksiyonlar Bulanık görme Deride kuruma ve kaşıntı vb

11 Diyabet Giderek Artmaktadır!
Tüm dünyada diyabeti olan bireylerin sayısı giderek artmaktadır Türkiye’deki diyabetli sayısı 5 milyona yaklaşmaktadır Dünyada 2000 yılında 171 milyon olan diyabetli sayısının 2025 yılından 380 milyon olması beklenmektedir

12 Diyabet görülme sıklığı neden artıyor?
Hareketsiz yaşam tarzı Artan obezite (şişmanlık) Sağlıklı olmayan beslenme alışkanlıkları

13 Diyabet görülme sıklığı artarsa ne olur?
Hastanede yatarak tedavi oranı artar Aşağıdaki hastalıklar daha fazla ortaya çıkar göğüs ağrısı kalp krizi körlük böbrek yetmezliği bacağın kesilmesi Toplumda diyabetlilerin % 50’si henüz teşhis edilmemiştir

14 Diyabet Tedavisi Tedavi, diyabetin tipine ve hastaya göre seçilir
Diyabet, aşağıdaki önlemlerle kontrol altına alınabilir Eğitim Sağlıklı beslenme planı Düzenli egzersiz Doğru ilaç tedavisi Düzenli sağlık kontrolü ve doktor kontrolü

15 Diyabet kontrolü için 4 basit adım

16 Diyabet için beslenme önerileri
Besin Piramidi Katı yağlar, sıvı yağlar ve kabuklu yemişler 2-3 birim Et ve balık 1-2 birim Süt ve süt ürünleri 2-3 birim Meyveler 2-3 birim Sebzeler 3-4 birim Tahıllar ve baklagiller 8-12 birim 10-14 birim (bitkisel)

17 Beslenme için basit ipuçları
Küçük, düzenli öğünler alınmalıdır Pişirme yöntemlerinin değiştirilmesi; haşlama, ızgara ve buharda pişirme Kaçınılması gerekenler Fazla miktarda katı yağ ve margarin, terayağ gibi yağlar, kızartılmış besin tüketimi Yağlı et Fazla miktarda çay şekeri gibi rafine şeker, bal, reçel, kek ve çikolata tüketimi

18 Düzenli Egzersiz Asla başlamak için çok geç değildir
Yaşamdan zevk almanıza ve hastalıkları önlemeye yardımcı olur Erken ölümlerin neredeyse yarı yarıya azalmasına yardımcı olabilir Egzersiz, doktor tavsiyesi ve kontrolüyle yapılmalıdır

19 Egzersizin pek çok yararı vardır
Kilo vermeye yardımcı olur Kan dolaşımını düzeltir Özgüveni artırır Kasları geliştirir Kalbinizi güçlendirir Uykuyu düzeltir Stresi azaltır İştahı kontrol eder Yaşamınızı uzatır Kendinizi daha iyi ve daha enerjik hissetmenizi sağlar

20 Egzersiz için Basit ipuçları
Unutulmaması gereken noktalar Sağlık kontrolü yaptırmadan başlamayın Egzersize hafif olarak başlayın ve aşamalı olarak artırın Haftanın birkaç günü 30 dakika veya daha uzun süreli egzersiz yapmayı hedefleyin Size uygun farklı egzersizler deneyin Ne zaman duracağınızı bilin

21 Egzersiz için ne yapmalı?
Her gün bir spor salonuna gitmeden de egzersiz yapmanın pek çok yolu vardır: Arabanızı işyerinden, marketten ya da alışveriş merkezinden uzak bir yere park edin Hafta sonu planlarınıza egzersizi de ekleyin Kahve molanızı yürüyüş molasına dönüştürün Asansör yerine merdivenleri kullanın

22 İyi Bir Diyabet Tedavisi için Dengeli Beslenme, Egzersiz ve İlaç Tedavisi Gereklidir

23 Diyabet: İlaç Tedavisi
Tip 1 Tip 2 Diyabet Tabletlerin rolü yoktur Yalnızca insülin kullanılır İlk olarak tabletler kullanılır İlerleyen dönemlerde tedaviye insülin eklenebilir

24 İnsülin “İnsülinin keşfi, ilaç tarihindeki en önemli kilometre taşlarından biridir”

25 İnsülin İnsülin Toronto Üniversitesi’nde yapılan deneyler sonucunda, 1921 yılında Banting ve Best adlı iki araştırıcı tarafından keşfedilmiştir.

26 İnsülin mucizesi J.L., 15 Aralık 1922 15 Şubat 1923

27 İnsülin tipleri Hızlı Etkili Kısa Etkili Orta Etkili Uzun Etkili
Hazır Karışım İnsülinler

28 İnsülin Enjeksiyonlarının Uygulanması
İnsülin enjeksiyonunu aşağıdaki bölgelere uygulayabilirsiniz: Karın (göbek çevresi) Kaba etler Kolun üst kısmı Uyluk- ön ve dış yarı kısmı Enjeksiyonlar her seferinde, aynı bölge içerisindeki farklı noktalara uygulanmalıdır İnsülin uygulamak için insülin enjektörü ya da insülin enjeksiyon sistemleri kullanılmalıdır.

29 Gelişmiş insülin uygulama yöntemleri -Kalem Benzeri Cihazlar
Farklı kalemler mevcuttur Tek kullanımlık Tekrar kullanılabilir Pek çok açıdan enjektör ve flakona kıyasla daha iyidir Enjeksiyon sırasında ağrı yoktur ya da azdır Kullanımı ve enjeksiyonu kolaydır Seçilen doz daha rahat ve doğru olarak uygulanır

30 Kendi Kendine Takip Yöntemleri
Aşağıdaki yöntemlerle diyabet, evde takip edilebilir ve sonuçlar kaydedilebilir: Glukometre (şeker ölçüm cihazı) kullanılarak kan şekeri Kağıt çubuklar kullanılarak idrarda şeker ve ketonlar

31 Kan şekeri kontrol altına alınmazsa ne olur?
Diyabetin ciddi sonuçları Göz sorunları- görme kaybı (körlük) Böbrek sorunları (böbrek yetmezliği–diyaliz/böbrek nakli gerekir) Duyusal/Sinirsel sorunlar (ağrı, his kaybı ve yaralara yol açabilir) Kalp/dolaşım sistemi sorunları(kalp krizi İnme–Felç Ayak sorunları- (gangren-uzuv kaybı)

32 Bu komplikasyonlar nasıl önlenir?
İYİ HABER, BU KOMPLİKASYONLARIN ÖNLENEBİLİR OLMASIDIR Nasıl? Şekerin iyi kontrol edilmesi

33 Diyabette Koruyucu Önlemler
Kan şekeri ölçümü Kan basıncı ölçümü Ayak muayenesi İdrarda protein varlığına yönelik test Kolesterol testi Göz muayenesi Diş kontrolleri EKG (Kalp grafisi) düzenli olarak yapılmalıdır.

34 “Gözünüz, gözlerinizin üstünde olsun”
Diyabet, erişkinlerdeki yeni körlüklerin 3. en önemli nedenidir. Ciddi göz sorunları sıklıkla uyarıcı belirtiler olmaksızın gelişir Bulanık görme, kan şekeri yüksekliğinde sık görülen bir şikayettir Kan şekerinin sürekli yüksek olması ciddi görme kaybına neden olur

35 Gözlerinizi ne zaman ve hangi sıklıkla kontrol ettirmelisiniz?
10 yaş üzeri çocuklar ve 30 yaşın altındaki erişkinler 30 yaşın üzerindeki erişkinler Tanıdan sonraki ilk 3-5 yıl içinde ve daha sonra yılda bir kez Tanı sırasında ve daha sonra yılda bir kez

36 Göz Kontrolü için Sık Kullanılan Testler
Görme keskinliği testi: Görme keskinliği testi, çeşitli uzaklıkları ne kadar iyi görebildiğimizi ölçer Oftalmoskopi: Gözün iç kısmının bir fundoskop (göz dibini inceleyen bir alet) ile incelenmesi. Tonometri: Glokomun (göz tansiyonu) kontrol edilmesi için gözdeki sıvı basıncını belirleyen bir test

37 Göz Sorunları Nasıl Önlenir?
Gözdeki diyabete bağlı değişiklikler başlangıçta rahatsız edici bulgulara neden olmazken, kötü kan şekeri kontrolünün yıllar boyunca devam etmesine izin verilirse ciddi görme kayıpları oluşabilir. Göz sorunlarını önlemek için diyabetin sıkı bir biçimde kontrol altında tutulması en önemli unsurdur. Bu değişiklikleri erken saptamak ve tedavi etmek için düzenli göz muayenelerinin yapılması gereklidir.

38 Sağlıklı bir ayak nasıl olmalıdır?
Sağlıklı bir ayakta çatlaklar, yaralar, kaşıntılı bölgeler olmaz ve diğer vücut bölgelerinden farklı bir renkte ve sıcaklıkta değildir.

39 “Önlemek İyileştirmekten Daha Kolaydır”
Ayak sorunlarına ait ilk belirtileri nasıl tanıyacağınızı öğrenin. Öğrendiklerinizi her gün uygulayın. Ayaklarınızı temiz ve kuru tutun. İyi bir şeker kontrolü sağlayın. Diyabetinizle ilgilenen hekim veya hemşireden ya da varsa bir ayak bakım uzmanından yardım isteyin.

40 Diyabet Ayakları Nasıl Etkiler?
Diyabet ayakları iki ayrı yolla etkileyebilir: 1) Ayağı besleyen damarları ve kan dolaşımını bozabilir 2) Ayağa gelen sinirlere zarar vererek his kaybına yol açar Kan şekerinin uzun süreli yüksek olması nedeniyle sinirler zarar görebilir ve diyabetik nöropati ortaya çıkar. Bu da sinirlerin ağrı ve diğer duyuları iletmesini engeller. Diyabetik ayak Ayak kan damarlarındaki hasar dolaşım bozukluğuna neden olur Normal

41 Diyabetik Nöropati ve Ayaklar
Ayakta his kaybı veya zonklama, sızlama gibi hisler nöropatinin bir belirtisi olabilir. Diyabet ayaktaki sinirleri etkilediğinde hastalar ayaklarında oluşan küçük sıyrık ve yaraları fark etmezler. Bu küçük yaralar tedavi edilmezse, iltihaplanabilir ve ayağın hatta bacağın kaybına kadar ilerleyebilecek gangren ortaya çıkabilir. Gangren çok ileri derecede ve ciddi enfeksiyondur.

42 Diyabet ve Dolaşım Bozuklukları
Diyabete bağlı olarak ayağın dolaşımını sağlayan damarlar da daralabilir. Soluk, soğuk veya morarmış bir ayak, çoğu zaman dolaşım bozukluğunun bir sonucudur. Ayağın kan dolaşımı bozulduğunda bu bölgeye enfeksiyonlarla mücadele etmek için gerekli oksijen, besinler ve kan hücreleri yeterince ulaşamazlar. Bu da ayağın savunmasız kalmasına neden olur.

43 Diyabetik Ayak Ayakta kızarıklık, sıcaklık artışı, hassasiyet ve şişlik enfeksiyonun belirtileri olabilir. Böyle bir belirtiye rastladığınızda doktorunuza başvurun.

44 Ayak Bakımı İçin Püf Noktaları
Her gün ayaklarınızı kontrol edin. Parmak aralarınıza bakın Küçük çizik, yara, kesik olup olmadığına bakın Ayağınızın altını görebilmek için ayna kullanın. Ayaklarınızı her gün yumuşak bir sabun ve ılık suyla yıkayın.

45 Ayak ve Tırnak Bakımı Ayaklarınızı özellikle de parmak aralarınızı özenle kurulayın. Ayaklarınızda kuruma veya çatlama varsa tabanlarınıza ve ayağınızın üstüne nemlendirici krem sürebilirsiniz Parmak aralarınıza sürmemeye dikkat edin. Eğer kesik, yara, kızarıklık, sıcaklık artışı veya hassasiyet fark ederseniz derhal doktorunuza danışın.

46 Ayak ve Tırnak Bakımı Tırnaklarınızı banyodan sonra parmak ucunuzla aynı düzeyde olacak şekilde kesin. Tırnaklarınızı derin kesmeyin. Tırnaklarınızın köşelerindeki derileri ve tırnak diplerinizdeki etleri kesmeyiniz. Eğer tırnaklarınızı kesmekte zorlanıyorsanız bir başka kişiden yardım alınız. Ayağınızda nasır varsa kendiniz müdahele etmeyiniz, doktorunuzdan öneri alınız. Ayak tırnağı kesimi

47 Ayakkabı Seçimi Ayaklarınıza tam uyan ve ayak parmaklarınızı içinde hareket ettirebileceğiniz ayakkabıları alın. Açık burunlu ve açık topuklu ayakkabı giymekten kaçının. Her gün temiz çorap giyin ve sıkı lastikli çoraplardan kaçının. Çıplak ayakla gezmeyin. Giymeden önce ayakkabılarınızın içinde bir şey olmadığından emin olun. Küçük bir taş veya tabanda bir kıvrılma, ayaklarınıza zarar verebilir.

48 Ayak Bakımı İçin Püf Noktaları
Sıcak cisimlerle ve su ile temas etmeden önce sıcaklığı kontrol ediniz. Farkında olmadan yanıklara maruz kalabilirsiniz. Ayağınızı yıkamadan önce suyun sıcaklığını dirseğinizle ölçün. Ayaklarınızı ısıtmak için sıcak su torbaları vb kullanmayınız. Ayaklarınızı soba veya elektrikli ısıtıcalarda ısıtmayınız.

49 Hipoglisemi (düşük kan şekeri)
Hipoglisemi, kan şekerinin normalin altına düşmesidir. Belirtiler: Açlık hissi Aşırı terleme ve huzursuzluk Güçsüzlük Çarpıntı/titreme Başağrısı Bulanık görme Sinirlilik/zihin bulanıklığı Uyku hali Bayılma/bilinç kaybı (koma)

50 Hafif Hipoglisemide Tedavi
Düzeltmek için aşağıdakiler kullanılabilir: 1 bardak meyve suyu 3 çay kaşığı dolusu şeker, bal ya da 3-5 kesme şeker Belirtiler 5 ila 10 dakika sonra düzelmezse bu işlemler tekrarlanır. Bir sonraki öğün zamanı yakın değilse 30 g yavaş emilen karbonhidrat (bir iki dilim ekmek, bir elma gibi) alınmalıdır

51 BESLENME

52 Günümüzde Beslenme Günümüzdeki beslenme alışkanlıkları, bazı hastalıkların giderek daha fazla ortaya çıkmasına sebep olmaktadır: Kalp hastalığı Diyabet Hipertansiyon Şişmanlık

53 Sağlıklı Besin Seçimleri Trafik ışığı kavramına dayanan sistem
Kırmızı Kaçınılması tercih edilir : Pilav, püre, patates kızartması Sarı Sağlıklı bir seçim değildir: Bisküviler, kek, beyaz ekmek Yeşil Sağlıklı seçim: Pirinç, tam buğday ekmeği, kepek ekmeği

54 Katı ve Sıvı Yağlar En büyük sorun, pişirme sırasında büyük miktarda yağ kullanılmasıdır Doymuş yağlar (oda sıcaklığında katı olan hayvansal ve bitkisel yağlar) çok tehlikelidir Kızartma yağının defalarca kullanılması bileşimini değiştirir ve damar sertliğine yol açabilen hale gelir. Tek başına bir yağ çeşidi tercih edilmememelidir – değişik yağların birlikte kullanılması daha iyi bir yöntemdir

55 Lokantadaki Besinlerle Yaşanan Sorunlar: Tuz, baharatlar, soslar
Sağlıklı olmayan besinlerdeki bir başka önemli öğe de kullanılan soslar, baharatlar ve tuzdur. Kabartma tozu sık kullanılır ve sodyum içeriği yüksektir Turşular ve salamuraların çoğu tuz açısından zengindir

56 Besin Değeri Olan ve Olmayan Tatlandırıcılar
Besin değeri olmayan (yapay) tatlandırıcılar Sakarin Aspartam Besin değeri olan tatlandırıcılar Fruktoz Sorbitol Mannitol Yapay tatlandırıcılar çaya ve kahveye eklenir, evde şekerli besin/tatlı yapımında kullanılır.

57 DİYABETLE İLGİLİ WEB ADRESLERİ
♦Diyabet Dünyası ♦ DiyabServis ♦ Arkadaşım Diyabet ♦ Türkiye Diyabet Vakfı ♦ Türk Diyabet Cemiyeti & Türk Diyabet ve Obezite Vakfı