İpek İlkkaracan İstanbul Teknik Üniversitesi

... konulu sunumlar: "İpek İlkkaracan İstanbul Teknik Üniversitesi"— Sunum transkripti:

1 BAKIM HİZMETLERİNİN SUNUMU ve İSTİHDAM POLİTİKALARINA YANSIMASI KESK KADIN SEMPOZYUMU, 15 Mart 2008
İpek İlkkaracan İstanbul Teknik Üniversitesi Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi (KEİG) Platformu

2 OECD Ülkelerinde Kadın ve Erkeklerin İşgücüne Katlım Oranları (İKO), 2005 Kaynak:Labour Force Statistics , OECD; ve ILO Global Employment Trends 2007 Ülke Erkek İKO (%) Kadın İKO (%) İzlanda 89.8 83.4 Danimarka 83.6 75.1 Kanada 82.5 73.1 Avustralya 82.7 68.4 Fransa 74.5 63.8 Japonya 84.4 60.8 Belçika 59.5 Macaristan 67.9 55.1 Yunanistan 79.2 54.6 G. Kore 78.2 54.5 İtalya 74.4 50.4 Meksika 83.1 43.1 Türkiye 76.2 26.5 Orta Doğu ve Kuzey Afrika 29.5 Güney Asya -- 36.0 Güney Amerika ve Karayipler 52.4

3 BM İstatistiklerine göre Kadın ve Erkeklerin İşgücüne Katlım Oranları li yıllar,Türkiye 130 ülke arasınsa sondan 14. sırada Ülke Erkek İKO (%) Kadın İKO (%) Erkek İKO- Kadın İKO Cezayir 47 7 40 İran 75 11 64 Batı Yakası ve Gazze 67 14 53 Pakistan 83 18 65 Mısır 69 51 Suriye 19 56 Guatemala 74 23 Tunus 24 45 Amman 78 25 Türkiye 72 Bengaldeş 87 26 61 Fas 77 27 50 Erkek-kadın İKO farkı açısından TR sondan 18. ülke Kadınların yetişkin işgücü içerisindeki payı %26 ile de sondan 18. sırada

4 Cinsiyet ve Yerleşim Yerine göre İşgücüne Katılım Oranları (%)
Türkiye Kent Kır Toplam Erkek Kadın 1955 -- 95.3 72 1988 57.5 81.2 34.3 48.3 78.1 17.7 67.0 84.7 50.7 1996 54.1 77.6 31.0 44.5 73.3 15.8 83.5 51.1 2000 49.9 73.7 26.6 44.1 70.9 17.2 58.7 77.9 40.2 2001 49.8 72.9 27.1 44.0 70.6 17.4 76.4 41.7 2002 49.6 71.6 27.9 44.4 69.8 19.1 57.6 74.5 41.4 2003 70.4 43.8 68.9 18.5 55.5 39.0 2004 48.7 72.3 25.4 70.8 18.3 55.4 74.7 36.7 2005 72.2 24.8 45.5 71.5 19.3 53.1 73.5 33.7 Kaynak: TÜİK, HHİA; 1988 ve 1996 yılı verileri Ekim aylarına ait.

5 Türkiye’de Kadın İstihdamı neden bu kadar düşük?
Yanıt Kırdan kente göç Soru? Kırdan kente göç eden erkek kendini kentsel işgücüne entegre edebilirken, kadın neden entegre edemiyor? Yanıt 2 Kadınların düşük eğitim seviyesi Dünya bankası Raporu, 1994 Türkiye’de Kadının Sosyal, Ekonomik ve Siyasi Yaşamdaki Rolü üzerine Avrupa Parlementosu Kararı, 2005 and 2006 Türkiye İşveren Sendikaları Raporu, 2006 Migration from rural to urban: U-shaped pattern of female LFP through the course of industrialization BUT Puzzling situation of Turkey: despite steady growth and export-orientation since the early 1980s, feminization of the labor force has not occurred. If we take the U-shaped pattern as the main account for low female LFP, the policy implication is that the situation should be self-remedying, i.e. no need for policy intervention except for growth promotion Low education levels of women ??? A common argument resonating throughout public documents as well as employer released reports. Employers favor blaming not only female low levels of LFP but also high unemployment on “lack of education” and call for the state to take incentive to invest in worker training and education. Recently the government has approved a significant portion of unemployment insurance funds to be spent on worker training and employer subsidies towards worler training. But also the existing economics research – which are only few in number – use HHLFS data and apply regression analysis where they find a very high and statistically significant coefficient on university level education dummy and conclude that “ipromoting higher education is of primary importance for increasing female LFP.” Dayioglu and Kasnakoglu (1997) come up with the finding that the education level of women is the most effective factor on determining their LFP. Although they also report a weaker relationship between male participation rates and male education levels. They also analyze that women’s having non-wage income and having household income other than individual income have negative effects on LFP of women. They interpret this result as the perception of women that they fulfill their economic responsibility of increasing the household income by contributing their non-wage income. Tunali (1997) similarly finds that higher education levels increase labor force participation probabilities of women. Dayioglu (2000) draws the conclusion (from 1987 and 1994 Household Income and Consumption Expenditures Surveys) that LFP of women increases with education except for the lower education levels. She also evaluates that being married and having a higher number of children reduce the LFP of women significantly. Nevertheless the only policy emphasis is on promoting women’s participation in education. Tansel (2002) investigates the determinants of female LFP rates with pooled data from three years (1980, 1985, and 1990) for 67 provinces, using OLS estimation. She tries to show that the U-shape hypothesis is valid and furthermore she finds a positive effect of rate of economic growth and level of education on female LFP while a negative impact of unemployment on female LFP is observed. Ince and Demir (2006) find a negative estimate for unemployment and a positive estimate for the growth rate of GDP, fertility rate and university graduation for the years Lower education levels and financial crises are found to have no significant effect.

6 Cinsiyete ve eğitim düzeyine göre işgücüne katılım oranları (%); KENT
Türkiye Erkek Kadın Okur yazar değil İlköğretim Lise ve dengi Üniversite 1988 63.3 79.1 76.6 87.4 8.5 13.9 45.7 80.3 1995 51.0 74.9 72.1 87.7 7.4 10.7 35.6 73.7 2000 44.7 71.3 68.6 82.1 5.1 13.5 30.6 69.6 2005 39.6 70.2 72.4 84.2 6.3 12.9 29.9 69.9 farkı -23.7 -8.9 -4.2 -3.2 -2.2 -1.0 -15.8 -10.4 Kaynak: TÜİK, HHİA; 1988 ve 1996 yılı verileri Ekim aylarına ait.

7 Türkiye’de Kadın İstihdamı neden bu kadar düşük?
Yanıt 2: Kadınların düşük eğitim seviyesi Soru: Düşük eğitim neden erkekler için işgücüne katılımda sadece kısmen rol oynarken, kadınların işgücüne katılımı önünde neden bu kadar önemli bir engel haline geliyor? Migration from rural to urban: U-shaped pattern of female LFP through the course of industrialization BUT Puzzling situation of Turkey: despite steady growth and export-orientation since the early 1980s, feminization of the labor force has not occurred. If we take the U-shaped pattern as the main account for low female LFP, the policy implication is that the situation should be self-remedying, i.e. no need for policy intervention except for growth promotion Low education levels of women ??? A common argument resonating throughout public documents as well as employer released reports. Employers favor blaming not only female low levels of LFP but also high unemployment on “lack of education” and call for the state to take incentive to invest in worker training and education. Recently the government has approved a significant portion of unemployment insurance funds to be spent on worker training and employer subsidies towards worler training. But also the existing economics research – which are only few in number – use HHLFS data and apply regression analysis where they find a very high and statistically significant coefficient on university level education dummy and conclude that “ipromoting higher education is of primary importance for increasing female LFP.” Dayioglu and Kasnakoglu (1997) come up with the finding that the education level of women is the most effective factor on determining their LFP. Although they also report a weaker relationship between male participation rates and male education levels. They also analyze that women’s having non-wage income and having household income other than individual income have negative effects on LFP of women. They interpret this result as the perception of women that they fulfill their economic responsibility of increasing the household income by contributing their non-wage income. Tunali (1997) similarly finds that higher education levels increase labor force participation probabilities of women. Dayioglu (2000) draws the conclusion (from 1987 and 1994 Household Income and Consumption Expenditures Surveys) that LFP of women increases with education except for the lower education levels. She also evaluates that being married and having a higher number of children reduce the LFP of women significantly. Nevertheless the only policy emphasis is on promoting women’s participation in education. Tansel (2002) investigates the determinants of female LFP rates with pooled data from three years (1980, 1985, and 1990) for 67 provinces, using OLS estimation. She tries to show that the U-shape hypothesis is valid and furthermore she finds a positive effect of rate of economic growth and level of education on female LFP while a negative impact of unemployment on female LFP is observed. Ince and Demir (2006) find a negative estimate for unemployment and a positive estimate for the growth rate of GDP, fertility rate and university graduation for the years Lower education levels and financial crises are found to have no significant effect.

8 Neden işgücüne dahil değil? İş aramıyor ama çalışmaya hazır
İşgücüne dahil olmayanların yıllar ve cinsiyete göre işgücüne dahil olmama nedenleri, Türkiye 15 + (%) Neden işgücüne dahil değil? İşgücünde olmayanlar İş aramıyor ama çalışmaya hazır Mevsimlik İşçiler Ev işleri ile meşgul Öğrenci Emekli Çalışamaz halde Diğer E K 1988 100 5.7 3.5 0.3 0.0 - 83.0 35.4 6.0 36.8 2.3 11.0 2.9 10.7 1996 2.6 1.0 0.4 80.5 37.0 7.5 40.2 2.5 9.7 4.9 10.0 3.2 2005 9.3 4.5 0.5 0.7 70.2 31.4 8.4 38.9 11.8 6.7 8.0 Kaynak: TÜİK, HHİA; 1988 ve 1996 yılı verileri Ekim aylarına ait.

9 Kadınlar işgücüne katılıyor ancak süreklilik sağlanmıyor
Yaşamlarında en az bir kez olsun işgücüne katılmış olan kadınların oranı 1988 HHİA: % 53.3; 2005: % 42.0 HHİA’deki soru: Son 3 ayda iş aramamanızın nedeni nedir? (%) “Ev işleri, çocuk/yaşlı bakımı” diyenler: daha önce işgücünde olanlar işgücüne hiç katılmamış olanlar Kadın Erkek Kadın Erkek % %1.5 %79.1 %5.4 Revised definition of “LF experience rate”: those who have participated in the LF at any point in their lives Reasons for non-participation: a majority of women simply cite “housework” rather than care work. Our interpretation is that, given the very acutely defined gender roles, the position of “housewife” is such an integral part of the self-definition of many women; that it does not occur to them to distingusih “care work” as seperate from “housework”. In response to this question, they simply say “I have not searched for a job because I am a housewife”. And this is the option that gets ticked by the Institute surveyors whom, we suppose, have no gender consciousness whatsoever. The State Stat.s Institute refused to give the data on the second question because they said the number was very small; hence the results would not be useful; when we insisted explaining that we need them for a study on “obstacles to female LFP”, we were told “care work is not the issue”, that “the source of low female LFP is low levels of education.” sigh... After lonf discussions – luckily by a hing-ranking female representative of the bureau for HHLFS – who was actually quite open to hear what we had to say – she kindly promised to look up the distribution of reponses to the second question for the 2006 HHLFS; the above are the “raw results” she kindly sent us. (Those who cite “care work” as the reason for non-participation and answer the 2nd question is a total of 4364 people)

10 İstanbul Ümraniye’de bir Saha Çalışması, 1997 Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği
Son işinizi neden bıraktınız (%) Ailevi Nedenler Nişan/evlilik/doğum Eşim/ailem istedi Çocuk ya da diğer muhtaç aile üyesinin bakımı Yaşamlarında hiç işgücüne katılmamış olan kadınlar, neden katılmadı? (%) Aile üyeleri izin vermedi Kocam izin vermedi Diğer aile üyesi izin vermedi Eve ve çocuklara bakmam gerektiği için 24.9 Sizce eşiniz/diğer aile üyesi sizi neden ücretli işte çalışmaktan alıkoydu? (%) Ev dışında çalışmak kadına uygun değil 66.4 Ailenim geliri zaten yeterli 18.5 Eve/çocuklara bakacak başka 15.1 kimse yok

11 Türkiye’de Kadın İstihdamı neden bu kadar düşük?
Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Yanıt: Cinsiyete dayalı toplumsal iş bölümü Kadın-erkek rolleri

12 Hafta sonu çalışan kadınlarda …. Saate çıkıyor;
Çalışmayan kadınlarda …. Saate iniyor. 5x7 = 35 saatlik haftalık mesai

13

14 AB’deki yeni perspektif: Aile ve İş yaşamının uyumlulaştırılması
Bakım Hizmetlerinin Kadın İstihdamı önünde bir engel teşkil etmesini önleyen politikalar ve uygulamalar neler? Bakım Hizmetlerinin kısmen kurumlar ya da ev içi ücretli hizmet üzerinden üretilmesi Kreşler (0-3 yaş), Anaokulları (4-6 yaş); okul sonrası hizmetler (7-10 yaş): Kamu mu? Özel mi? Her ikisi de? Kadının istihdamdan ayrılmasını gerektirmeden aile içinde sağlanması Hamilelik, doğum, annelik izni ücretli, sigorta primlerinin devam ettiği şekilde güvence altına alınması Yarı zamanlı/esnek çalışma --- sakıncaları? Aile içinde bakımı sağlayıcı transferler, vergilendirme ve diğer destek Yoksulluğu engelleyebilir; ANCAK Kadınları işgücünden dışlıyor; kadın-erkek rollerini pekiştiriyor Kadın istihdamını teşvik edici geçici özel önlemler: pozitif ayrımcılık Kamu (ve özelde) kota uygulaması Kadınların işgücüne geri dönmelerini sağlayıcı özel eğitim programları ve diğer teşvikler Kadın-erkek arasında daha eşit paylaşım ebeveyn izni; sosyal, toplumsal, kültürel tavırlardaki dönüşüm hem kadınlar hem erkekler için yarı zamanlı/esnek çalışma AB’deki yeni perspektif: Aile ve İş yaşamının uyumlulaştırılması

15 Sosyal Refah Devletlerinin Bakım Hizmetleri sorunsalına yaklaşımları açısından açısından sınıflandırılması Model Çözüm Yaklaşım Uygulayan Ülke Çifte emekçi Modeli Kamu destekli kreş ve anaokulları yaygın Hem kadın hem erkek işgücüne katılıyor; Ev içindeki işleri paylaşıyor Eşitlikçi Danimarka, Finlandiya, İsveç, Norveç Kısmen Belçika, Fransa, Hollanda Aile destek Modeli Bakım hizmetlerinin aile içinde (kadınlar tarafından) yapılmasını destekleyen devlet transferleri ve yardımlar Kadın işgücüne kısıtlı katılabiliyor Geleneksel aile ve Toplumsal cinsiyet rollerini güçlendiriyor Kadın eve/çocuklara bakar; erkek parayı kazanır Almanya, Avusturya, İtalya, İspanya, İrlanda (Hollanda, Belçika, Fransa) Piyasa Modeli Çözümü piyasaya bırakıyor; işgücü piyasasında yeterince kazanabilen bakım hizmetlerini özel ev içi ücretli hizmet ya da kreş/anaokulu üzerinden sağlıyor Piyasa dinamiklerine göre kadının işgücüne katılımını destekleyebiliyor; ya da tamamıyla engelleyebiliyor ABD, Avustralya, İngiltere, İsviçre, Kanada, Japonya Türkiye Çift emekçi modeli: kadın da erkek de hem işgücüne katılıyor, hem ev içi sorumlulukları paylaşıyor

16 Annelik izni (hafta) Ebeveyn izni (hafta) Annelik izni maaş (%) Pratik uygulanabilirliği Finlandiya 52 112 70 yüksek İspanya 16 148 100 düşük Fransa 146 orta Almanya 14 Potekiz 24 104 Avusturya 96 İsveç 64 21 63 Danimarka 30 Lüksemburg Hollanda Belçika 15 77 İtalya 22 42 80 İngiltere 18 26 44 28 Yunanistan 50

17 0-3 yaş arası çocuklar kreşleşme oranı

18 3-5 yaş arası çocuklar ana okullaşma oranı

19 Yaş gruplarına göre formel okul öncesi eğitim oranları

20 Anaokulları ve Anasınıfları Okullaşma Oranları (36-72 ay) Kaynak: TÜSİAD (2005) Doğru Başlangıç: Türkiye’de Okul Öncesi Eğitim. İstanbul: TÜSİAD Yayınları

21 Kaynak: Plantenga & Bettio (2004)

22 Politika Önerileri İstihdam yaratan büyümeyi teşvik eden makroekonomik ve sanayi politikaları Kamu destekli kreş ve ana okullarının yaygınlaşması; 6 yaş üstü için okul sonrası hizmetler Kaynaklar: Devlet, İşveren, Belediyeler, Aileler olanakları ölçüsünde Doğum-annelik izni maaş ve sigorta primi için kadınlara özel destek İş kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununun düzenlenmesi Ebeveyn izni İstihdamda kadınlara olumlu ayrımcılık; geçici özel önlemler Kısıtlayıcı toplumsal cinsiyet rollerinin reformuna yönelik toplumsal dönüşüm: ücretli istihdamın her iki cinsi için eşit ulaşılabilirlikte olması; ev içi ücretsiz emeğin eşit paylaşılması

23 Summary Statistics Related to Labor Force (%)
LFP rate slight increase for urban women U rate decreased for urban women, increased for men; quite high Discouraged workers rates increased dramatically for both men and women dramatically (due to the periodic downturns in this period; 1994, 1997 and 2001 economic crises) Underemployment rate decreased – probably because workhours have increased; and part-time work is alread very low

24 Türkiye’deki Yasal ve Kurumsal Çerçeve
Labor Law: Grants Maternity leave: 16 weeks; Paternity leave: none No legal mechanisms to support compatribility of care work and paid work; Labor law requires that a nursing room and a daycare center shall be established at the workplace if there are more than 150 women workers employed; but no enforcement of the law. Taking no of female workers as the reference for the need for a day care center, is indicative of the philosophy of the law considering childcare to be solely women’s responsibility. In practice, the law promotes discrimination in hiring to remain under the limit of 150 female workers. No legal mechanisms to support women’s reentry into the labor force after child rearing; % of part-time employment in total employment 5% in 2005 (the lowest among 21 countries, ILO Report 2007) Civil Code clause on women’s right to work: until the reform of 2003, lack of husband’s permission was a legally recognized basis for prevention of married women’s participation in paid work Policies/programs to promote women’s employment: no national program, policy or plan of action; existing programs are ad hoc, primarily emphasizing women’s occupational training or small entreprenuership. Occupational training or entreprenuersip support programs for women report low rates of success. Yet more comprehensive gender awareness-raising trainings provide much more solid outcomes for promoting women’s enttry into paid work. eg. The Human Rights Training Program for Women (implemented by Women for Women’s Human Rights in cooperation with Community Centers around the country) – one third of all participants enter paid work upon completion of this training. ILO Report Equality at Work Tackling the Challenges, 2007

25 Findings of an Action-Research Study, Istanbul, 1997 Women for Women’s Human Rights
Do the women prefer to work for pay? (%) All women LF Participant women Non-participant women Yes, I prefer Because: Economic freedom/own income To help with the family budget For own satisfaction Social Security Other Total No, I do not prefer I want to continue my education I do not like working for pay Housework and childcare Feels too tired or old Women should not work Working conditions are difficult; it is not worth it Other Total The question was open ended; the categories of responses were formulated based on correspondents’ own reports. While the research found a female LFP rate of 24%; as high as 67.2% of correspondents said that they preferred to participate; 66.6% of of non-participants said they would rather work for pay. Yet as high as 31.1% of participant women said they would rather not work for pay.

26 Findings of an Action-Research Study, Istanbul, 1997 Women for Women’s Human Rights
If you had the choice, where would you like to work for pay, at home or outside? (%) All Women Women w/ Children Single/Widowed/Divorced I don’t want to work At home Outside TOTAL